Co jeść, by zmniejszyć ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19?

Zakażenie koronawirusem charakteryzowane jest jako pandemia osób nieszczepionych. Zaszczepieni są bezpieczni i mogą prowadzić normalne życie społeczne, podczas gdy niezaszczepieni traktowani są niemal jak społeczni pariasi, a w niektórych krajach nie mają wstępu do restauracji i barów. W Moskwie przez kilka tygodni niezaszczepionym nie wolno było nawet pójść do fryzjera.

Jednakże szczepionka najwyraźniej zapewnia ochronę zaledwie przez jakieś 6 miesięcy i tak naprawdę covid-19 okazuje się ostatecznie pandemią złej diety, choć pogląd taki nie jest promowany ani przez instytucje ochrony zdrowia, ani przez media.

Osoby cierpiące na 1 z 4 schorzeń: otyłość, cukrzycę, nadciśnienie lub niewydolność serca, określanych zbiorczo jako choroby kardiometaboliczne, stanowią 2/3 przypadków hospitalizacji z powodu poważnej infekcji covid-19. Każde z tych schorzeń może być wynikiem złych wyborów stylu życia, a szczególnie diety złożonej z produktów wysokoprzetworzonych.

Zdrowe odżywianie powinno być zalecane na równi ze szczepieniami i noszeniem masek jako 1 z 3 najlepszych sposobów pokonania koronawirusa, co wykazało nowe badanie, w którym odkryto, że ok. 41% poważnych przypadków tej choroby najprawdopodobniej w ogóle nie miałoby miejsca, gdyby ludzie stosowali zdrową dietę¹.

Rezultaty te potwierdzają wyniki wcześniejszego badania, również z ubiegłego roku, w którym oszacowano, że 64% osób wymagających leczenia szpitalnego miało schorzenia związane ze stylem życia i mogłoby doznać znacznie łagodniejszej reakcji, gdyby przestrzegało zdrowej diety. Samo tylko prawidłowe odżywianie mogłoby więc zdjąć ogromne brzemię z przeciążonego systemu opieki zdrowotnej².

Chociaż szczepienie jest bez wątpienia jednym z najlepszych sposobów ochrony osób najbardziej zagrożonych, przynajmniej na krótki czas, to jednak, jak stwierdzono w niedawnej analizie, jego skuteczność mogła zostać zawyżona przez instytucje zdrowia publicznego, które w niefrasobliwy sposób obchodzą się z danymi medycznymi³. Jeśli to prawda, zdrowa dieta mogłaby zdetronizować szczepienia jako najskuteczniejszy – i długotrwały – sposób pokonania infekcji wirusem SARS-CoV-2, przynajmniej jako choroby zagrażającej życiu.

Co jeść, by łagodnie przejść covid?

Produkty pochodzenia roślinnego, m.in. warzywa, owoce i rośliny strączkowe, są kamieniem węgielnym zdrowej diety, a osoby odżywiające się w ten sposób są w znacznie mniejszym stopniu zagrożone ciężką infekcją. Jak twierdzą badacze z Harvard Medical School i Massachusetts General Hospital, spożywanie tych produktów może obniżyć w ogóle ryzyko zachorowania na tę chorobę¹.

Po przeanalizowaniu danych od blisko 593 tys. użytkowników aplikacji na smartfony Covid-19 Symptom Study, badacze odkryli, że osoby odżywiające się w niezdrowy sposób lub mieszkające w okolicach o trudnej sytuacji społecznej – a te 2 czynniki idą często w parze – były znacznie bardziej zagrożone przejściem poważnej infekcji covid-19.

Niemal 32 tys. uczestników złapało wirusa SARS-CoV-2, lecz tym, którzy odżywiali się najzdrowiej, groziło o 41% niższe ryzyko rozwinięcia się ciężkiego przebiegu choroby. Mieli oni również o 9% niższe prawdopodobieństwo zarażenia się tym wirusem w ogóle.

Jako że skuteczność szczepionki spada z ok. 75% w 2 miesiące po zaszczepieniu do zaledwie 16% po upływie 6 miesięcy, dobre żywienie wydaje się oferować lepszą ochronę długoterminową.

Jak szacują badacze z Harvardu, ogółem moglibyśmy uniknąć blisko 1/3 wszystkich przypadków covid-19, gdybyśmy stosowali zdrową dietę. Ekstrapolacja tych wyników w skali globalnej sugeruje, że moglibyśmy zapobiec co najmniej 76 mln przypadków. Jak mówi Andrew Chan, jeden z badaczy: "Można obniżyć ryzyko zachorowania na covid-19 lub doświadczenia ciężkich skutków choroby, jeśli poświęci się uwagę diecie".

Naukowcy konkludują: pora, by rządy nadały priorytetowe znaczenie zdrowemu odżywianiu jako potwierdzonemu sposobowi ochrony przed zakażeniem koronawirusem, który powinien być częścią trójkierunkowego podejścia, obejmującego także szczepienia i noszenie masek. A ponieważ zła dieta jest powszechna wśród osób w trudnej sytuacji społecznej, władze powinny znaleźć sposoby, by zdrowa żywność stała się łatwiej dostępna i tańsza.

Jaka dieta może być przyczyną zwiększonej liczby ciężkich przypadków COVID-19?

Jak stwierdzili we wcześniejszym badaniu naukowcy z Tufts University, wpływ zdrowej diety może być nawet jeszcze bardziej znaczący. Przeanalizowali oni ok. 900 tys. przypadków chorych na covid-19, którzy wymagali opieki szpitalnej w Stanach Zjednoczonych w 2020 r., i odkryli, że 64% z nich cierpiało na przynajmniej jedno schorzenie kardiometaboliczne. Spośród tych osób 20% miało "chorobę stylu życia", czyli cukrzycę typu 2, 30% było otyłych, 26% miało nadciśnienie, a blisko 12% – niewydolność serca².

Chociaż zdrowa dieta mogłaby nie zapobiec wszystkim przypadkom wymagającym leczenia szpitalnego, to jednak w zeszłym roku w samych tylko Stanach Zjednoczonych mogłaby uchronić prawie 600 tys. osób przed pobytem na oddziałach intensywnej terapii, co sprawiłoby, że lekarzom i pielęgniarkom znacznie łatwiej byłoby walczyć z covid-19.

Prawdziwym winowajcą jest dieta złożona z fast-foodów i produktów przetworzonych, co potwierdzają statystyki. Chociaż obywatele USA stanowią tylko 5% światowej populacji, to na ten kraj przypada 25% wszystkich zgonów z powodu covid-19 na świecie. A ponieważ połowa Amerykanów ma cukrzycę lub stan przedcukrzycowy, połowa cierpi na nadciśnienie, a 3/4 są otyłe, to – jak stwierdza zespół z Tuft – nic dziwnego, że Stany Zjednoczone notują więcej zgonów z powodu tej choroby niż którykolwiek inny kraj.

Wprawdzie covid postrzegany jest jako choroba osób starszych, wymienione przewlekłe choroby kardiometaboliczne przebijają nawet wiek. Cierpiący na 1 z tych 4 schorzeń 35-latek ma takie samo ryzyko, że będzie wymagał opieki szpitalnej z powodu infekcji covid, jak zdrowy 75-latek, i zagrożony jest podobnym ryzykiem śmierci z powodu tej infekcji, jak zdrowy 65-latek. Innymi słowy, te 4 choroby postarzają ludzi pod względem metabolicznym nawet o 40 lat.

Dobra wiadomość jest taka, że ryzyko to jest odwracalne, i to nawet szybko. Ci, którzy zastosują zdrowszą dietę i styl życia, włącznie z regularnymi ćwiczeniami fizycznymi, mogą w ciągu 2 miesięcy wyjść ze strefy zagrożenia covid-19. Jak powiedział badacz, Dariush Mozaffarian: "Wiemy, że już same zmiany jakościowe diety, nawet bez utraty wagi, poprawiają zdrowie bardzo szybko – w ciągu 6-8 tygodni".

Szczepionka nie jest cudownym środkiem, ale zmiana diety na zdrowszą może się nim stać, i to na długi czas.

Czynniki ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19

Chociaż instytucje medyczne nigdy nie promują znaczenia zdrowej diety, to jednak powiązanie między schorzeniami kardiometabolicznymi a poważną infekcją SARS-CoV-2 znane jest od najwcześniejszych dni, gdy tylko wirus zaczął się rozprzestrzeniać.

Badacze z Wuhan w Chinach, uważanego za epicentrum pandemii, byli jednymi z pierwszych, którzy zidentyfikowali cukrzycę, nadciśnienie i choroby układu krążenia jako 3 z najważniejszych czynników ryzyka, a ich odkrycia szybko znalazły poparcie naukowców z Włoch, gdzie wirus także wcześnie osiągnął szczyt zarażeń⁵.

Pomimo szerokiego przyjmowania szczepień, liczba przypadków covid wciąż rośnie, podobnie jak sprzedaż produktów wysokoprzetworzonych i fast-foodów. Miejmy nadzieję, że któregoś dnia instytucje medyczne przestaną obwiniać niezaszczepionych, a zamiast tego zaczną łączyć kropki, prowadzące wprost do złej diety.

Analiza przeprowadzona przez Amerykańskie Centra Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) wykazała, że 89% osób hospitalizowanych z powodu zakażenia koronawirusem miało co najmniej 1 z 5 czynników ryzyka, czyli nadciśnienie, otyłość, przewlekłą chorobę płuc, cukrzycę lub chorobę układu krążenia, z których najczęściej występującymi były nadciśnienie i otyłość⁶.

Inna praca naukowa, opublikowana 2021 r., podkreśliła znaczenie zdrowego odżywiania. W badaniu, obejmującym 3 tys. pracowników służby zdrowia z 6 krajów, odkryto, że menu oparte na roślinach lub rybach obniża prawdopodobieństwo umiarkowanej i ciężkiej infekcji covid-19 o ponad połowę⁷!

Przewlekły stan zapalny jest powszechnie występującym ogniwem, łączącym schorzenia kardiometaboliczne, i może wyzwalać nasilenie uszkodzeń płuc, burzę cytokinową oraz niewydolność oddechową, czyli 3 z zagrażających życiu reakcji na poważną infekcję koronawirusową.

Zdaniem naukowców z Tuft zła odżywianie dopełnia ten cykl. W jadłospisie złożonym z produktów przetworzonych brakuje zasadniczych składników zwalczających wirusy, m.in. cynku, selenu, kwercetyny oraz witamin A, C, D, E i B6, z których wszystkie stosowane były w dużych dawkach do leczenia ciężkiego przebiegu choroby. Kwasy tłuszczowe omega-3 i polifenole, występujące w produktach pochodzenia roślinnego, także wspierają zdrowy układ odpornościowy i pomagają powstrzymywać burze cytokinowe.

Czy szczepienia przeciwko COVID-19 mają długotrwałą skuteczność?

Dobra dieta może pomóc wzmocnić układ odpornościowy na wiele lat, podczas gdy ochronne działanie szczepionki przeciwko covid-19 trwa najwyraźniej zaledwie ok. 6 miesięcy. Rząd Izraela, zaalarmowany nagłym wzrostem ilości przypadków w tym kraju – jednym z pierwszych, które osiągnęły masowe zaszczepienie – zlecił naukowcom zbadanie tego problemu.

Zespół z Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie odkrył, że szczepionka firmy Pfizer, którą Izrael wybrał do swego programu masowych szczepień, w 2 miesiące po zaszczepieniu daje 75% ochronę, a po 6 miesiącach zapewnia jedynie 16% działanie ochronne, co sugeruje, że jej skuteczność szybko słabnie⁴.

Pomimo istnienia tych obiekcji, instytucje medyczne nadal utrzymują, że to pandemia niezaszczepionych, choć możliwe, że manipulują danymi, by wspierać tę narrację. W lipcu 2021 r. CDC ogłosiły, że 97% osób wymagających leczenia szpitalnego z powodu covid-19 jest niezaszczepionych; miesiąc później ujawniły jednak, że liczby te oparte zostały na danych o hospitalizacjach od stycznia do czerwca. W pierwszej połowie roku większość Amerykanów nie była jeszcze zaszczepiona 2 dawkami. Innymi słowy, większość chorych na covid-19 w szpitalach nie miało jeszcze możliwości być w pełni zaszczepionymi.

Wydaje się wręcz przewrotnością to, że instytucje medyczne, od początku wiedząc o długotrwałych ochronnych zaletach zdrowej diety, zamiast niej zachwalają jedynie znaczenie szczepionek. Mimo szerokiego przyjmowania szczepień, liczba przypadków covid-19 wciąż rośnie, podobnie jak sprzedaż produktów wysokoprzetworzonych i fast-foodów.

Miejmy nadzieję, że któregoś dnia instytucje medyczne przestaną obwiniać niezaszczepionych, a zamiast tego zaczną łączyć kropki, prowadzące wprost do złej diety.

Produkty pszczele a odporność

Prozdrowotne właściwości miodu, jako np. ludowego środka na przeziębienie znane są w medycynie od wieków. Jednak nie tylko złoty nektar wykazuje lecznicze właściwości i wspiera naszą odporność. Lepka i gęsta substancja, którą pszczoły stosują do uszczelniania ula – propolis, również ma szereg atutów. Zawiera bioaktywne składniki m.in. kwasy tłuszczowe, witaminy (A, D, C, E, z grupy B), minerały, flawonoidy i aminokwasy – to w ich sile tkwią zdolności przeciwutleniające i ochronne dla układu immunologicznego propolisu⁸.

Pierzga, czyli pokarm pszczół, nazywany też pszczelim chlebem, ma kształt grudek, które składają się z pyłku, pomieszanego z miodem i śliną tych owadów. Kuleczki ubijane w plastrach fermentują, co chroni je przed zepsuciem, a jednocześnie dodaje im mocy superpokarmu. Pierzga przyjmowana doustnie (sama lub np. z miodem) ma właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, hepatoprotekcyjne i przeciwmiażdżycowe⁹.

Oprócz pierzgi, składnikiem pszczelej diety jest również pyłek kwiatowy, który choć wykorzystywany w ulu na bieżąco, też jest gromadzony w formie zapasów. Także w nim odnajdziemy cenne składniki, dzięki którym ma działanie ochronne przeciwko toksynom, immunostymulujące i kardioprotekcyjne – witaminy (E, A, D, z grupy B), minerały (m.in. cynk, żelazo) i flawonoidy¹⁰.

Najnowsze badania donoszą również, że zarówno miód, pyłek, propolis, mleczko pszczele, jaki i wosk oraz jad pszczeli wykazywały silne działanie przeciw koronawirusom wywołującym ciężkie zespoły oddechowe. Badacze upatrują więc nadzieję w apiterapii w łagodzeniu pewnych zagrożeń związanych z covid-19¹¹.

Naturalne wsparcie układu immunologicznego

• Kwercetyna: Ten roślinny polifenol, występujący w takich warzywach i owocach, jak: cebula, szalotka, kapustne, pomidory, jabłka, jagody i winogrona oraz w pączkach kaparów ciernistych, a także w bzie czarnym i Gingko biloba ma zdolność do zmniejszania ryzyka infekcji¹². Działa przeciwzapalnie i przeciwwirusowo, ale również tłumi peroksydacją lipidów i agregację płytek krwi^13,14. Liczne badania wskazują, że długotrwała suplementacja kwercetyny przynosi korzyści zdrowotne¹³.
• Selen: "Boski" pierwiastek – jego nazwa pochodzi od greckiej bogini Księżyca, Selene – ma kluczowe znaczenie dla naszej odporności. Gdy jego stężenie jest prawidłowe, aktywuje białe krwinki, które zwalczają infekcję. Działa również antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie. Nie powinno go zabraknąć, osłabia to bowiem aktywność limfocytów T i komórek NK (natural killer)¹⁵. W przypadku niedoboru selenu układ odpornościowy osłabia się na tyle, że niepozorne infekcje mogą urosnąć do rangi dużych problemów. Zbadano to m. in. w odniesieniu do wirusów grypy i koksawirusa¹⁶. Jego bogatym źródłem pokarmowym są m.in. orzechy brazylijskie, ryby takie jak tuńczyk czy łosoś, jajka i otręby pszenne.
• Cynk: Uważane za afrodyzjaki ostrygi są jego bogatym źródłem – a zawarty w nich minerał wpływa na wzrost testosteronu u mężczyzn. Można go również znaleźć m.in. w mięsie, fasoli, kaszy gryczanej i pełnych ziarnach zbóż. Prawidłowy poziom cynku chroni przed wieloma schorzeniami – od skórnych, takich jak trądzik, przez gastryczne po związane z układem nerwowym. Ma on również ważną ochronną funkcję dla odporności i jego niedobory mogą zwiększać ryzyko infekcji bakteryjnej, pasożytniczej oraz wirusowej¹⁷. Ponadto, jak donosi przegląd badań, wyrównywanie niedoborów tego pierwiastka w diecie może dawać działanie ochronne przeciwko infekcji wirusem covid-19¹⁸.