Nasze magazyny
Ludzie żartują z tzw. dziur w pamięci, ale humor służy tylko odwróceniu uwagi od niepokojących myśli: a co, jeśli to chwilowe zaćmienie umysłu – zapomnienie o spotkaniu, wybranie złego numeru w telefonie czy trudności z odnalezieniem auta na parkingu, to pierwszy objaw postępującego i nieuleczalnego otępienia? Ale bez paniki, spójrzmy na ten problem spokojnym okiem.
U osób w średnim wieku, pomiędzy 40. a 60. rokiem życia, a także nieco starszych, może rozwinąć się wczesna postać choroby Alzheimera lub inna forma demencji, ale są to rzadkie przypadki. Zazwyczaj przyczyną problemów z pamięcią są przypadłości mniej groźne i poddające się leczeniu. Jeśli zatem zauważasz u siebie kłopoty z pamięcią lub inne zaburzenia poznawcze, najważniejsze jest jak najszybsze postawienie diagnozy i wdrożenie leczenia, zanim pojawią się poważne problemy lub zmiany okażą się nieodwracalne.
Jakie mogą być przyczyny zaburzeń pamięci?
Obawa przed pogorszeniem się sprawności intelektualnej jest uzasadniona w przypadku seniorów. Podczas gdy częstotliwość występowania choroby Alzheimera i innych typów demencji wynosi 10% dla osób w wieku 65 lat, w przypadku 85-latków wzrasta aż do 50%.
Jednak wielu pacjentów pomiędzy pięćdziesiątką a sześćdziesiątką jest przekonanych, że nawet sporadycznie występujące problemy z zapamiętywaniem oznaczają, iż najgorsze czai się za rogiem. Najczęściej nie ma to na szczęście żadnego pokrycia w rzeczywistości.
U osób po czterdziestce procesy myślowe zachodzące w mózgu ulegają spowolnieniu. Wspomnienia stają się mniej wyraziste niż wcześniej. Częściej zdarza się wtedy zapominać o czymś ważnym, występują trudności z przywołaniem zapisanych w pamięci informacji. Są to jednak normalne zmiany. Ale jeśli masz poczucie, że wciąż towarzyszy ci rozkojarzenie i częściej niż dawniej zapominasz o różnych rzeczach, poproś swojego lekarza o skierowanie na podstawowe badania, by wykluczyć wszystkie choroby mogące objawiać się w ten sposób, w tym schorzenia tarczycy i powiązane z niedoborem witaminy B12. Jeśli badania nic nie wykażą, przyczyn zaburzeń poznawczych trzeba szukać gdzie indziej. Winowajcami mogą się okazać np. przyjmowane leki czy dokuczający ci stres.
Leki mogą wywołać problemy z pamięcią
Powszechnie wiadomo, że takie objawy, jak zaburzenie myślenia i rozkojarzenie, mogą być spowodowane przyjmowaniem kodeiny lub innych opioidowych leków przeciwbólowych. Istnieje jednak wiele leków, których nikt nie podejrzewa o oddziaływanie na pamięć i których nie obawiamy się w związku z tym stosować, więc nawet nie pytamy swojego lekarza o skutki ich zażywania.
Przykładem są obniżające poziom cholesterolu statyny. Okazuje się, że pewien odsetek pacjentów zgłasza rozkojarzenie jako efekt uboczny ich stosowania. Zaburzenia poznawcze i pogorszenie pamięci mogą powodować także benzodiazepiny, czyli grupa leków o działaniu uspokajającym i przeciwlękowym.
Zdarza się, że jeden z tych środków jest przyjmowany przed udaniem się na nocny wypoczynek, by móc spokojnie zasnąć, a drugi, przeciwlękowy, w ciągu dnia. Tymczasem negatywny wpływ leków na procesy myślowe jest tym większy, im więcej ich przyjmujemy.
Układając listę szkodników powodujących rozkojarzenie, trzeba uwzględnić również niektóre leki wydawane bez recepty, w tym obkurczające śluzówki i przeciwhistaminowe. Dlatego ważne jest to, aby przyjmować je pod kontrolą lekarza, nawet jeśli są dostępne bez recepty.
Leki a pamięć - moja rada
Zwróć uwagę na to, czy po zastosowaniu nowego leku obserwujesz u siebie pogorszenie procesów poznawczych. Jeśli tak, porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem. Być może konieczna okaże się zmiana leku lub sposobu jego dawkowania.
Zdrowie psychiczne a problemy z pamięcią
Czy będąc na przyjęciu, jesteś w stanie zapamiętać imiona przedstawianych ci osób? A może tak bardzo denerwujesz się tym, czy zrobisz dobre wrażenie, że od razu je zapominasz? Lęki i stres są powodem roztargnienia, tymczasem nie udaje się niczego zapamiętać, jeśli nie jesteśmy skupieni. Niektórzy ludzie tak bardzo przejmują się problemami z pamięcią, że każda wpadka powoduje, iż momentalnie sztywnieją i przestają zwracać uwagę na to, co dzieje się wokół nich. Mechanizm ten działa jak samospełniająca się przepowiednia.
Również depresję uważa się za jedną z przyczyn zaburzeń poznawczych, zwłaszcza że wpływa ona na naszą koncentrację, zainteresowania i sen, czyli wszystkie kluczowe elementy, od których zależy także dobra pamięć.
Zdrowie psychiczne a problemy z pamięcią - moja rada
Jeśli zauważasz, że twoja pamięć jednego dnia jest dobra, a drugiego się pogarsza, czasami wprost niewyobrażalnie, nie zakładaj z góry, że to poważny problem. Być może przechodzisz po prostu trudniejszy pod względem emocjonalnym okres, czego mogą dowodzić wymienione objawy. Porozmawiaj ze swoim lekarzem o tym, co cię niepokoi. Jeśli masz problem z zapanowaniem nad stresem, lękami lub depresją, poproś lekarza o skierowanie na konsultację z psychologiem, który pomoże ci rozwiązać problemy leżące u podstaw twoich kłopotów z pamięcią.
Ważne: Lekarz lub psycholog powinien porozmawiać z tobą także o nadużywaniu alkoholu i dopalaczy, które mają olbrzymi wpływ na procesy poznawcze.
