Infekcje intymne - przyczyny i domowe sposoby leczenia

Jakie są objawy i najczęstsze przyczyny

Infekcje intymne objawiające się świądem, nieprawidłową wydzieliną z pochwy, uczuciem pieczenia, zaczerwienieniem czy bolesnym oddawaniem moczu to częsty problem kobiet w różnym wieku. Wynika on z zaburzenia fizjologicznej mikroflory pochwy. Aby zapewnić właściwe pH pochwy (między 3,8 a 4,5) oraz zapobiec namnażaniu się chorobotwórczych ustrojów, stosunek bakterii beztlenowych do tlenowych powinien wynosić 5:2¹.

Zaburzenia tych proporcji mogą wynikać z wielu przyczyn. Do czynników predysponujących do zapalenia pochwy należą m.in. nieprawidłowa higiena osobista, otyłość, cukrzyca, antybiotykoterapia i przyjmowanie innych leków (steroidowych, immunosupresyjnych), ciąża, nowotwory, awitaminoza czy częsta zmiana partnerów seksualnych.

Infekcje pochwy mogą mieć rozmaite objawy i przyczyny. Najczęściej dochodzi do bakteryjnych zakażeń pochwy - szacuje się, że cierpi na nie 15-30% kobiet². Towarzyszą im jednorodne biało-szare upławy o rybim zapachu, ale nawet w 1/5 przypadków choroba przebiega bezobjawowo³. W jej patogenezie kluczową rolę odgrywa zmniejszenie kolonii pałeczek Lactobacillus, powodujące deficyt wytwarzania nadtlenku wodoru hamującego rozwój bakterii patologicznych. Najrzadziej mamy do czynienia z rzęsistkowicą, czyli zakażeniem pochwy przez pierwotniaka rzęsistka pochwowego (Trichomonas vaginalis).

Wydaje się jednak, że w Pani przypadku możemy mówić o jeszcze innym rodzaju infekcji, mianowicie o zakażeniu drożdżakowym. To w jego przebiegu pojawiają się opisane objawy: świąd, białe, gęste i grudkowate upławy (zazwyczaj bezwonne), zaczerwienienie warg sromowych, ból lub pieczenie przy oddawaniu moczu.

Najczęściej grzybicę pochwy powoduje Candida albicans, ale coraz większą rolę odgrywają również inne gatunki z rodzaju Candida⁴. Dokładny mechanizm zakażenia nie jest znany, ale uznaje się, że rozwój grzybicy związany jest z właściwościami danego szczepu i obroną organizmu, którą grzyby omijają⁵.

Grzybica pochwy jest schorzeniem, które może nawracać, a nawet przejść w postać przewlekłą, co prowadzi do wygładzenia i atrofii błony śluzowej pochwy, znacznej bolesności, podrażnienia pochwy lub dyspareunii (dysfunkcji seksualnej objawiającej się bólem w czasie stosunku)⁶.

Żeby stwierdzić nawrotową infekcję, musi dojść do 3-4 lub więcej jej przypadków w ciągu 12 miesięcy. Dodatkowo wykonuje się badania mikologiczne, aby wykluczyć zapalenie kontaktowe sromu i nadwrażliwość na stosowane środki do higieny intymnej lub aplikowane miejscowo preparaty przeciwgrzybicze⁷.

Z obserwacji wynika, że nawrotowa forma schorzenia pojawia się najczęściej w przypadku nieuwzględnienia leczenia partnera lub zbyt wczesnego zakończenia terapii, a także u kobiet cierpiących na cukrzycę, choroby atopowe (np. astmę lub nieżyt nosa) i błon śluzowych (np. liszaj płaski) lub przyjmujących wysokie dawki estrogenów^8.

Ponieważ nawrotowe grzybice są dość trudne w leczeniu i dotkliwe dla pacjentek, konieczna jest wizyta u ginekologa, by sprawdzić, czy dotyczy Pani ten przypadek. Zwłaszcza, że nawet u ok. 20% pacjentek dochodzi do powikłań w postaci infekcji cewki moczowej, a niekiedy drożdżyca rozprzestrzenia się na inne obszary ciała.

Oczywiście oprócz standardowego leczenia farmakologicznego istnieje szereg naturalnych metod, które pozwalają łagodzić objawy infekcji intymnych (zarówno tych grzybiczych, jak i bakteryjnych) i ograniczać ich nawroty. Ogromną rolę odgrywa tu również tryb życia: przede wszystkim odpowiednia higiena i dieta ułatwiająca utrzymanie równowagi mikroflory pochwy.

Jak dbać o higienę, aby uniknąć infekcji intymnych?

Osoby narażone na częste infekcje powinny przede wszystkim nosić bawełnianą bieliznę i używać odrębnego ręcznika do wycierania okolic intymnych. Nie poleca się używania gąbek i myjek, ponieważ łatwo gromadzą się na nich bakterie. Należy również zrezygnować z perfumowanych kosmetyków i środków higieny intymnej (podpasek, papieru toaletowego, płynów do kąpieli itp.), które zmieniają prawidłowe pH pochwy. Dotyczy to również proszków i mydeł do prania.

Dodatkowo produkty te mogą powodować uczulenie - często świąd i zaczerwienienie wynikają właśnie z wrażliwości na ich składniki.

Kora dębu - domowy sposób leczenia infekcji intymnych

Zamiast perfumowanych preparatów lepiej wybierać te zawierające naturalne składniki. Kora dębu (a właściwie obecne w niej garbniki, kwercetyna i trójterpeny) ma właściwości ściągające, antywirusowe, antybakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne⁹.

Wodne i wodnoalkoholowe wyciągi z tej kory można stosować do przemywania skóry w stanach zapalnych, a także pokrzywce, wypryskach, owrzodzeniach czy łojotoku. Ze względu na właściwości łagodzące wyciągi z kory dębu można znaleźć również w preparatach do cery tłustej i trądzikowej oraz płukankach do włosów z tendencją do przetłuszczania się.

Wartościowym składnikiem płynów do higieny intymnej jest również zielona herbata o silnym działaniu przeciwzapalnym.

Infekcje intymne - czy można wyleczyć domowymi sposobami?

Jakie zioła na infekcje intymne?

W preparatach zwalczających infekcje warto szukać roślin łąkowych i polnych o właściwościach antyseptycznych i ściągających.

Zioła pomocne przy infekcjach intymnych:

• babka lancetowata (Plantago lanceolata),
• krwawnik pospolity (Achillea millefolium),
• nawłoć pospolita (Solidago  virgaurea),
• pięciornik gęsi (Potentilla anserina),
• przywrotnik pospolity (Alchemilla vulgaris),
• przetacznik lekarski (Veronica officinalis)
• dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum)¹⁰.

Coraz więcej kosmetologów poleca również stokrotkę polną (Bellis parennis), ponieważ wodny wyciąg z jej kwiatów wykazuje silną aktywność przeciwgrzybiczą.

Oprócz samego składu żeli do higieny intymnej należy zwracać uwagę na ich pH i wybierać te o niskim współczynniku: na co dzień można używać kosmetyków o pH zbliżonym do odczynu okolic intymnych, czyli ok. 3,8-4,5 pH, a w przypadku dokuczliwych dolegliwości pieczenie pochwy złagodzą preparaty o odczynie 3,5 pH. Kąpiel czy podmywanie nie powinny być częstsze niż 2 razy dziennie.

Należy również pamiętać o podstawowej zasadzie: okolice intymne myje się w kierunku odbytu, nigdy odwrotnie, gdyż może to powodować przeniesienie bakterii jelitowych w okolice pochwy.

Jaka dieta na powracające infekcje intymne?

Aby zmniejszyć ryzyko zaburzenia naturalnej mikrobioty pochwy, warto utrzymywać dietę bogatą w produkty mleczne zawierające probiotyki (bakterie z rodzaju Lactobacillus), czyli jogurty, kefiry i twarogi. Pozwala to dostarczyć do ustroju te niezbędne mikroorganizmy. Bogatym źródłem probiotycznych bakterii są również samodzielnie przygotowywane fermentowane warzywa, np. kiszona kapusta. Przy wszystkich problemach zapalnych można wspomagająco stosować czosnek: dodawać go do potraw lub przegryzać jego ząbki.

Pomocne, zwłaszcza przy nawracających problemach, okazuje się również unikanie cukrów i alkoholu, które są pożywką dla grzybów z rodzaju Candida.

Olejek z oregano - domowy sposób na infekcję grzybiczną

Jeśli ginekolog potwierdzi, że infekcja ma charakter grzybiczy, warto sięgnąć po olejek z oregano. Badania wykazały jego szczególną skuteczność w zwalczaniu lekoopornych gatunków Candidy¹¹, co ma największe znaczenie w przypadku nieskutecznych terapii lub nawracającego problemu. Właściwości te wykazują olejki pozyskiwane z hiszpańskich odmian: Origanum vulgare i Thymus capitatus.

Należy jednak przestrzegać rygorystycznych zasad doustnego stosowania tego preparatu: można przyjmować go przez nie więcej niż 7-10 dni i to w niewielkiej ilości (4-6 kropel). Nie powinny sięgać po niego kobiety w ciąży, dzieci i osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe.

Olej rokitnikowy - skuteczny na stan zapalny pochwy

Pozyskiwany z powszechnie występującej w Polsce rośliny - rokitnika - to bogate źródło witamin oraz kwasów organicznych i garbników. Można go używać zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Wpływa na śluzówki układu moczowo-płciowego, przewodu pokarmowego i oka, a także na skórę. Z powodzeniem stosuje się go zatem w stanach zapalnych pochwy - najczęściej w formie czopków. Leczenie trwa ok. 12 dni, ale należy je powtórzyć po 4-6 tygodniach.

Skuteczność oleju rokitnikowego w zwalczaniu zapaleń pochwy wynosi 80%, co potwierdzają badania ginekologiczne (wziernikowanie i cytologia) przeprowadzone u pacjentek przed i po jego zastosowaniu¹². Preparatu nie należy stosować przy infekcji wątroby i trzustki oraz ostrych stanach zapalnych pęcherzyka żółciowego.

Olejek z drzewa herbacianego - domowe leczenie bólu i świądu okolic intymnych

Badania kliniczne z udziałem 130 kobiet z zapaleniem pochwy wykazały, że 0,4% roztwór olejku z drzewa herbacianego w postaci płukanek i tamponów już po kilku dniach powodował ustąpienie bólu i świądu oraz oczyszczenie narządu z wydzieliny ropnej i resztek rozpadłych tkanek¹³.

Również stosowanie żelu z olejkiem z drzewa herbacianego 2 razy dziennie przez 6 dni u 85% pacjentek doprowadziło do ustąpienia wszelkich dolegliwości, a u 11% - do wyraźnego polepszenia¹⁴. Żel spowodował także ustąpienie subiektywnych dolegliwości u kobiet cierpiących na upławy, świąd zewnętrznych części narządów płciowych i ból w okolicy miednicy. Dodatkowo stosowanie olejku z drzewa herbacianego pomogło zasiedlić pochwę pałeczkami Lactobacillus i dzięki temu unormować skład flory bakteryjnej.

Wyciąg z koszyczków rumianku - naturalna metoda leczenia infekcji pochwy i sromu

Azuleny, których pochodne występują w koszyczkach rumianku, odznaczają się aktywnością antyhistaminową pomocną w zwalczaniu infekcji pochwy i sromu¹⁵. To naturalne substancje chemiczne z grupy nienasyconych węglowodorów dwupierścieniowych. Oprócz rumianku znajdują się również w olejkach eterycznych krwawnika i piołunu. To one nadają olejkowi krwawnika intensywnie niebieską barwę.

Azuleny mają właściwości antyalergiczne, bakteriobójcze i przeciwzapalne, które wynikają z ich zdolności do hamowania syntezy histaminy z komórki tkanki. Kwiatostany rumianku zawierają nie mniej niż 0,3% azulenów, dlatego wyciągi z nich wchodzą w skład kosmetyków łagodzących oparzenia, zaczerwienienia i podrażnienia skórne oraz płynów do irygacji pochwy w przypadku infekcji z towarzyszącymi upławami. Płukanki łagodzą dolegliwości towarzyszące zapaleniu wywołanemu przez grzyby lub pierwotniaki: osłabiają uporczywe swędzenie i obrzęk śluzówki oraz przyspieszają powrót do równowagi.

Propolis - skuteczny sposób na naturalną kurację rzęsistkowego zapalenia pochowy

Kit pszczeli i miód pszczeli od wieków stosowane są w leczeniu wewnętrznych i zewnętrznych zakażeń. Badania przeprowadzone w Polsce wykazały, że w przypadku rzęsistkowego zapalenia pochwy propolis skutecznie wyleczył wszystkie pacjentki¹⁶.

Wysoką skuteczność udało się osiągnąć także w przypadku 90 kobiet cierpiących na bakteryjną i grzybiczą infekcję pochwy: po 10 dniach miejscowego stosowania 3% roztworu EEP (etanolowego ekstraktu propolisu) udało się wyleczyć 80% z nich. To efekt zdecydowanie lepszy niż w drugiej grupie kobiet, u której zastosowano metody tradycyjne, czyli irygacje za pomocą naparu z Vagosanu i Sulfodevaginol - ta forma leczenia okazała się skuteczna w 59,1% przypadków. Dodatkowo etanolowy roztwór EEP okazał się skuteczny jako leczenie wspomagające przy nadżerkach szyjki macicy.

Efektywność propolisu tłumaczy się jego złożonym składem chemicznym: odkryto w nim flawonoidy, kwasy aromatyczne, estry, alkohole, aldehydy, kumaryny, terpeny, sterole, kwasy tłuszczowe i liczne mikroelementy. Dzięki ich synergistycznemu działaniu kit pszczeli blokuje i niszczy bakterie, wirusy, grzyby i pierwotniaki. Badania wykazują, że wśród reagujących na niego grzybów znajdują się również niektóre z grupy Candida, w tym najczęściej odpowiedzialne za grzybicę pochwy C. albicans¹⁷. Wzrost tego szczepu został całkowicie zahamowany w 24. godzinie zastosowania EEP w stężeniu 6,25 mg/ml.

Czarnuszka siewna - domowy "antybiotyk" na bakterie oporne przy zakażeniu pochwy

Olej z ziaren czarnuszki siewnej (Nigella sativa) wykazuje bardzo silne właściwości przeciwbakteryjne, a prawdopodobnie jest w stanie zwalczać bakterie oporne na leczenie dużo skuteczniej niż tradycyjne antybiotyki. Decydują o tym obecne w czarnuszce naturalne substancje organiczne: tymochinon (TQ), tymohydrochinon (THQ) oraz tymol.

W przypadku grzybiczych infekcji pochwy główną rolę odgrywa TQ. Jego wpływ na zakażenie pochwy grzybami Candida przebadano na myszach z upośledzoną odpornością. Po 6 dniach stosowania u nich kremu z tymochinonem wykazano spadek liczby kolonii Candida albicans w porównaniu do grupy kontrolnej¹⁸. Efekt był proporcjonalny do stężenia TQ w kremie: przy jego zawartości na poziomie 10% doszło do zniszczenia większości niepożądanych komórek.