Nasze magazyny
Menopauza, klimakterium, przekwitanie - wiele kobiet drży na sam dźwięk tych słów. Obawiają się, że nieodwracalna utrata płodności i zmiany zachodzące w ich organizmach odbiorą im witalność, uniemożliwiając pełne korzystanie z życia. Tymczasem nie ma czego się bać!
- Menopauza jest kolejnym, zupełnie naturalnym etapem życia każdej kobiety na całym świecie. Dlatego też fakt zaprzestania miesiączkowania nie oznacza zmniejszenia jej atrakcyjności. Po menopauzie kobieta może być równie, a nawet bardziej atrakcyjna niż kiedyś. Wystarczy, że odpowiednio o siebie zadba - przekonuje prof. dr n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta, ginekolog i seksuolog.
Co ciekawe, przekwitania boją się głównie kobiety Zachodu. Gwatemalki i Meksykanki mają zdecydowanie bardziej optymistyczne nastawienie psychiczne do zachodzących w ich życiu przemian, mimo że mieszkanki Gwatemali doświadczają takich samych objawów menopauzy co Amerykanki1.
Nadchodzą zmiany
Zasadniczą przyczyną menopauzy jest stopniowe wygasanie hormonalnej aktywności jajników. Zanikanie pęcherzyków jajnikowych i syntezy estrogenów na początku objawia się nieregularnymi miesiączkami, a wreszcie ich zanikiem, oznaczającym ustanie zdolności rozrodczych2. Proces ten jest jednak długotrwały i przebiega etapowo (patrz ramka).
Początkowo upośledzeniu ulega wydzielanie progesteronu, które powoduje nieregularność cyklu, nasilenie objawów napięcia przed miesiączkowego oraz bóle piersi, podbrzusza i głowy. Dolegliwościami wczesnej fazy menopauzy są również uderzenia gorąca i nadmierna potliwość3. Dość powszechne są również objawy ze strony układu moczowo-płciowego, takie jak suchość pochwy.
Menopauza a klimakterium
O ile menopauza oznacza dzień po ostatniej miesiączce w życiu kobiety, o tyle klimakterium rozpoczyna się kilka lat wcześniej i trwa kilka lat później. Światowa Organizacja Zdrowia dokonała umownego podziału okresu menopauzalnego na 3 etapy1:
Premenopauza - okres przed menopauzą, podczas którego następuje powolne wygasanie czynności jajników, aż do całkowitego ustania cykliczności w ich funkcjonowaniu. Według najnowszych doniesień naukowych trwa ok. 2 lata przed wystąpieniem ostatniej miesiączki.
Perimenopauza - czas przejściowy przed i po menopauzie, rozpoczynający się krótko przed ostatnią miesiączką i trwający do roku po jej wystąpieniu. Zwykle w tej fazie kobiety zaczynają odczuwać większość objawów związanych z przekwitaniem, wydłużenie cykli menstruacyjnych oraz ich nieregularność.
Postmenopauza - to okres, który rozpoczyna się po wystąpieniu ostatniej miesiączki. W tej fazie ostatecznie przestają funkcjonować jajniki. Trwa on do ok. 65 r.ż.
Źródło: https://goo.gl/CBx7Km
Oczywiście im bliżej do dnia menopauzy, tym bardziej spada stężenie estrogenów, a objawy te nasilają się. Z czasem pojawiają się kolejne, w tym zaburzenia naczynioruchowe (rumień twarzy, kołatanie serca, wahania ciśnienia), a niekiedy wynikające z nadmiernego wydzielania męskich hormonów zmiany w rysach twarzy i barwie głosu4. Wahania hormonów często powodują również dolegliwości psychofizyczne, takie jak częste zmiany nastroju, brak energii życiowej, a nawet depresja.
Co dalej?
Kiedy nadejdzie już ostatnia miesiączka - a właśnie dzień po niej nazywamy menopauzą - obniża się poziom progesteronu we krwi, a rośnie poziom FSH i LH. W wyniku zmniejszającego się zakwaszenia okolic intymnych częściej pojawiają się infekcje i ból pochwy, co często przekłada się na ograniczenie aktywności seksualnej5. To właśnie w okresie postmenopauzalnym pojawiają się również osteoporoza oraz zanikanie drugorzędnych cech płciowych.
Choć lista możliwych komplikacji jest długa, oczywiście objawy te nie są nieodłącznym elementem klimakterium. Wiele kobiet przechodzi przez ten okres niepostrzeżenie - zwłaszcza jeśli wdrożyło zdrowe nawyki, czyli przede wszystkim odpowiednią dietę i aktywność fizyczną. Dzięki nim można łagodzić dolegliwości towarzyszące klimakterium i zapobiegać poważniejszym problemom, takim jak osteoporoza. Warto również pamiętać, że kobiety palące papierosy wchodzą w okres przekwitania wcześniej od niepalących6.
Najważniejsze jest jednak to, by nie traktować przekwitania jak choroby czy stanu patologicznego, któremu należy zapobiegać. Akceptacja zachodzących zmian i troska o siebie samą są kluczem do przejścia klimakterium w harmonii z własnym ciałem i umysłem.
Dieta w okresie okołomenopauzalnym
Przybieranie na wadze to jeden z głównych objawów menopauzy, związany m.in. ze spadkiem tempa przemiany materii.
- Zmiany hormonalne, do których dochodzi w okresie przekwitania, prowadzą do zatrzymywania się wody w organizmie oraz zwiększonego odkładania się tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha, a nie - jak wcześniej - bioder i ud. Dodatkowo pojawiające się wahania nastroju sprzyjają podjadaniu - mówi dietetyk mgr Ewa Kurowska, ekspert portalu Zdrowa ONA.
To dlatego w okresie okołomenopauzalnym szczególną rolę odgrywają regularna aktywność fizyczna (która dodatkowo zapobiega rozwojowi osteoporozy i chorób sercowo-naczyniowych) oraz właściwie skomponowana dieta.
1. Ograniczaj spożywanie tłuszczów zwierzęcych, które są źródłem kwasów nasyconych oraz cholesterolu.
2. Przyjmuj wapń wzmacniający kości. Dzienna porcja na poziomie 900-1200 mg zmniejsza ryzyko zachorowania na osteoporozę. Pamiętaj jednak o równoczesnym przyjmowaniu witamin D3 i K2, które wpływają na wchłanianie wapnia.
3. Jedz dużo warzyw, które są niskokaloryczne i zawierają dużo błonnika wspomagającego przemianę materii. Owoce lepiej ograniczyć do ok. 300 g dziennie.
4. Sięgaj po nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6, które m.in. regulują stężenie cholesterolu we krwi. Ryby morskie jedz najlepiej 3 razy w tygodniu.
Bibliografia
- Soc Sci Med 2006; 63: 732-742
- Maturitas 2010; 66: 315-322
- Maturitas 2005; 51: 397-404
- Lek w Polsce Drug in Poland 2006; 11: 87-104
- Maturitas 2003; 44 (1): S67-S77
- Am J Public Health 1980; 70 (4): 420-422
