Hirsutyzm - przyczyny, objawy, leczenie

Gęsty zarost na twarzy i piersi kobiety nie stanowi sam w sobie zagrożenia, mimo że silnie wpływa na samoocenę. Warto jednak szybko skonsultować się z lekarzem, ponieważ hirsutyzm zwykle jest objawem poważnych zaburzeń hormonalnych.

Artykuł na: 6-9 minut
Zdrowe zakupy

Hirsutyzm – co to takiego?

Hirsutyzm to nadmierne owłosienie ciała kobiety podobne do męskiego owłosienia. Dotyka ono 5-10 % kobiet niezależnie od wieku1. Hirsutyzm jest przyczyną pogorszenia samopoczucia i obniżenia samooceny, może prowadzić do depresji2. Zwykle też świadczy o poważnych problemach zdrowotnych.

Hirsutyzm – objawy

Objawy hirsutyzmu to gęste owłosienie okolic ust i podbródka, klatki piersiowej, pleców, pośladków. Włosy są grube, zwykle mają ciemniejszy kolor. Owłosienie zanika lub zmniejsza się po wdrożeniu leczenia. Hirsutyzm nie jest jedynym schorzeniem powiązanym z nadmiernym owłosieniem ciała, diagnozuje się go na podstawie charakterystycznego "męskiego" rozmieszczenia na ciele. Jeżeli kobieta (lub mężczyzna) cierpi z powodu gęstego owłosienia całego ciała, prawdopodobnie choruje na hipertrychozę1.

Hirsutyzm – przyczyny

Za hirsutyzm odpowiada nadmierny wyrzut męskich hormonów – androgenów. Wywołuje go wynikająca z problemów zdrowotnych nieprawidłowa praca jajników (np. zespół policystycznych jajników, czyli PCOS) lub nadnerczy (np. guz nadnercza w zespole Cushinga, wrodzony przerost nadnerczy)1.

Inne przyczyny hirsutyzmu:

  • nowotwór jajnika lub nadnercza2,
  • niedoczynność lub nadczynność tarczycy,
  • akromegalia,
  • ciąża3,
  • menopauza,
  • niektóre leki,
  • zespół hiperandrogenno-insulinooporny z rogowaceniem ciemnym (HAIRAN),
  • hiperprolaktynemia (nadmiar prolaktyny, hormonu odpowiedzialnego za laktację),
  • niemożliwe do ustalenia (tzw. hirsutyzm idiopatyczny)1.

Co ciekawe, poziom androgenów może być podniesiony zarówno we krwi, jak i w samych mieszkach włosowych4. Jeżeli hirsutyzm zostanie zignorowany, podwyższony poziom androgenów może doprowadzić do tzw. wirylizacji, czyli upodobnienia się ciała kobiety do ciała mężczyzny.

Utrzymujący się długo wysoki poziom męskich hormonów skutkuje: obniżeniem głosu, łysieniem, wysypką, zmniejszeniem biustu, zwiększeniem masy mięśniowej, - rozrostem łechtaczki2.

Hirsutyzm – leczenie

Terapia powinna celować w przyczynę hirsutyzmu, samo usuwanie owłosienia nie rozwiąże problemu, ponieważ włosy będą wyrastały ponownie. Co więcej, częsta depilacja może spowodować podrażnienie naskórka i jego odbarwienie. Dlatego też lepiej od razu zwrócić się po pomoc do endokrynologa.

Podczas badania lekarz zwróci uwagę, czy występują inne objawy zwykle powiązane z hirsutyzmem, w tym:

Na podstawie obserwacji i wywiadu z pacjentką oraz zleconych badań zostanie postawiona diagnoza. Wtedy też specjalista dobierze właściwą terapię.

Możliwe przyczyny hirsutyzmu i ich leczenie

  • PCOS: zmiana nawyków żywieniowych i podjęcie aktywności fizycznej; w dalszej kolejności farmakoterapia,
  • zespół Cushinga: usunięcie zajętego guzem nadnercza i ewentualna terapia hydrokortyzonem do czasu podjęcia pracy przez drugi gruczoł,
  • wrodzony przerost nadnerczy: terapia hormonalna deksametazonem, substancją hamującą wyrzut kortyzolu, który wpływa na wydzielanie androgenów, - leki: zamiana na inne o tym samym działaniu.

Preparaty stosowane w leczeniu hirsuityzmu:

  • Hormonalna terapia zastępcza. Tabletki antykoncepcyjne wpływają na gospodarkę hormonalną i hamują aktywność jajników, dzięki czemu zmniejsza się wydzielanie androgenów.
  • Blokery receptorów androgenów. Ich działanie zależne jest od substancji czynnej: jedne już w 24 godziny po przyjęciu tabletki blokują 99% wytwarzanego testosteronu, inne dopiero po 6 miesiącach pozwalają zauważyć efekty stosowania.
  • Analogi GnRH. Zmniejszają one sekrecję gonadotropiny i w ten sposób redukują aktywność jajników.
  • Leki przeciwko porostowi włosów. Kremy z eflornityną (13,9%) zmniejszają owłosienie na twarzy lub hamują jego wzrost. Przy stosowaniu 2 razy dziennie pierwsze efekty widać po 6-8 tygodniach.

W przypadku idiopatycznego hirsutyzmu zaleca się laserowe niszczenie włosów. Niestety działa ono jedynie na włosy w fazie anagenu, czyli wzrostu – włosy dojrzałe nadal będą obecne; z tego powodu zabieg należy powtarzać. Dodatkowo depilacja laserem najlepiej sprawdzi się na ciemnych włosach w połączeniu z jasną karnacją1.

Hirsutyzm – ciekawostki

  • Mężczyźni również mogą cierpieć na hirsutyzm, jest on jednak trudny do zdiagnozowania u tej płci.
  • Zdarza się, że nadmierny porost włosów dotyka młode osoby – jest on wtedy objawem przedwczesnego dojrzewania.
  • Niekiedy hirsutyzm dotyka kobiet, które odstawiają doustną antykoncepcję; pojawia się u nich nadmierne owłosienie twarzy, przybierają też na wadze.
  • Hirsutyzm może być dziedziczny2.
  • Decydowana większość przypadków hirsutyzmu wiąże się z PCOS, ok. 10% wszystkich przypadków hirsutyzmu ma podłoże idiopatyczne3.
  • Zgodnie z przygotowaną przez pewną grupę specjalistów pięciopunktową (0-4) skalą owłosienia (naturalnego) u kobiet, w której 0 oznacza brak owłosienia, a 4 owłosienie podobne do męskiego, hirsutyzm uzyskał 8 i więcej punktów1.
  • Księżniczki Taj ol-Saltaneh5 i Anis al-Dawla6 (kolejno córka i jedna z faworyt władcy Persji) cierpiały na hirsutyzm, który jest często spotykany wśród kobiet z Bliskiego Wschodu; obie te kobiety odcisnęły piętno na wewnętrznej i zewnętrznej polityce Persji.
Bibliografia
  • https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2856356/
  • https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hirsutism/symptoms-causes/syc-20354935
  • https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470417/
  • https://www.uclahealth.org/obgyn/hirsutism
  • https://iranwire.com/en/special-features/7443
  • https://www.iranicaonline.org/articles/anis-al-dawla-d

 

Autor publikacji:
Julia Cember-Ogorzałek

"Uwielbiam dowiadywać się nowych rzeczy i uważam, że każdy człowiek ma ciekawą historię do opowiedzenia. Kiedy akurat nie piszę, spędzam czas z dzieckiem i świnkami morskimi, organizuję wirtualne bazarki na rzecz zwierząt lub wystawiam moje małżeństwo na próbę podczas sesji Monopoly." 

Zobacz więcej artykułów tego eksperta
Wczytaj więcej
Nasze magazyny