Podstawowym problemem w chorobie Alzheimera jest zwyrodnienie neuronów i utrata synaps w hipokampie, korze oraz strukturach podkorowych. To zaś prowadzi do rażącej atrofii dotkniętych obszarów, co powoduje utratę pamięci, niemożność poznania nowych informacji, huśtawki nastrojów, dysfunkcje wykonawcze i niemożności ukończenia codziennych czynności.
Niestety wciąż nie poznaliśmy etiologii alzheimera, nie rozumiemy też w pełni wszystkich rządzących nim mechanizmów. Naukowcy poszukują alternatywnych substancji leczniczych w świecie roślin. Zioła pomagają bowiem nie tylko chronić się przed otępieniem i demencją, ale również spowolnić ich rozwój. Przyjrzyjmy się wynikom ich poszukiwań.
Miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba)
Od dawna jest stosowany w tradycyjnej medycynie ze względu na potencjalne korzyści poznawcze. Przegląd badań wykazał, że ekstrakty z rośliny dają obiecujące wyniki zarówno u normalnie starzejących się osób, jak i pacjentów z demencją lub zaburzeniami związanymi z naczyniami mózgowymi.
Leczenie ekstraktem z miłorzębu spowolniło utratę pamięci u młodych i starych szczurów oraz poprawiło pamięć krótkoterminową u myszy5. Kilka badań wskazuje, że Ginkgo opóźnia postęp alzheimera i jest w tym tak samo skuteczne, jak standardowo stosowane w terapii tej choroby inhibitory cholinesterazy6.
Wilcacora (Uncaria tomentosa)
Czepota puszysta to tropikalna winorośl z zaczepionymi cierniami, które przypominają pazury kota, dlatego też bywa nazywana kocim pazurem (cat’s claw).
Badania przedkliniczne sugerują, że ekstrakt z tej rośliny hamuje tworzenie się płytek i splątków, zmniejsza astrocytozę i mikrogliozę oraz poprawia pamięć w mysich modelach choroby Alzheimera. Uczeni dowiedli też, że nie tylko zapobiega on tworzeniu się płytek, ale także ułatwia dezagregację wstępnie uformowanych fibryli i splątek białka tau1.
Wąkrota azjatycka (Centella asiatica)
Wąkrota azjatycka jest uważana za zioło odmładzające komórki nerwowe i mózgowe, które dodatkowo promuje inteligencję i poprawia pamięć7. Naukowcy z Tajlandii postanowili sprawdzić w randomizowanym, kontrolowanym placebo, podwójnie ślepym badaniu wpływ zioła (znanego też pod nazwą gotu kola) na obniżenie funkcji poznawczych u ludzi.
28 zdrowych, starszych osób przyjmowało ekstrakt z wąkroty w różnych dawkach w zakresie 250, 500 i 750 mg raz na dobę przez 2 miesiące. Okazało się, że wysoka dawka zwiększyła pamięć roboczą.
Bakopa drobnolistna (Bacopa monnieri)
Roślina ta znana również jako brahmi, od wieków jest stosowana w medycynie ajurwedyjskiej w celu poprawienia pamięci i funkcji poznawczych.
W pewnym badaniu australijscy uczeni podawali uczestnikom 300 g bakopy lub placebo. Testy neuropsychologiczne przeprowadzono przed rozpoczęciem eksperymentu oraz w 5. i 12. tygodniu jego trwania. Zioło znacznie poprawiło prędkość przetwarzania informacji wizualnych, szybkości uczenia się oraz konsolidacji pamięci w porównaniu do placebo.
Odkrycia te sugerują, że bakopa może poprawić procesy poznawcze wyższego rzędu, które są krytycznie zależne od wkładu informacji z naszego środowiska, takich jak uczenie się i pamięć9.
Co więcej, Australijczycy dowiedli, że brahmi zmniejsza tempo zapominania nowo nabytych informacji10. W innym podwójnie zaślepionym, randomizowanym, kontrolowanym placebo badaniu dowiedziono, że bakopa daje korzystne efekty w leczeniu zaburzeń pamięci związanych z wiekiem11.
Różeniec górski (Rhodiola rosea)
Różeniec górski łagodzi zmęczenie i pomaga zachować czujność oraz skupienie podczas wymagających psychicznie zadań. Potwierdzają to wyniki badania przeprowadzonego w Armenii, w którym sprawdzano wpływ regularnego podawania niskiej dawki standaryzowanego ekstraktu z kłącza Rhodiola rosea na zmęczenie podczas nocnego dyżuru wśród grupy 56 młodych, zdrowych lekarzy.
Uczeni mierzyli całkowitą wydajność mentalną, ogólny poziom zmęczenia psychicznego, obejmujący złożone spostrzegawcze i poznawcze funkcje mózgowe, takie jak myślenie asocjacyjne, pamięć krótkoterminowa, obliczenia i zdolność koncentracji oraz szybkość percepcji audiowizualnej.
Parametry te zostały przetestowane przed i po nocnym dyżurze. Badacze zaobserwowali statystycznie istotną poprawę w tych testach w grupie przyjmującej preparat z różeńcem górskim12.
- Curr Alzheimer Res. 2008 Jun;5(3):288-307; Sci Rep. 2019 Feb 6;9(1):561
- Antioxidants (Basel). 2016 Oct 25;5(4):40; Avicenna J Phytomed. 2015 Sep-Oct;5(5):376-91; Pharmacogn Rev. 2013 Jan;7(13):61-6
- J Clin Pharm Ther. 2010 Oct;35(5): 581-8
- Psychopharmacology (Berl). 2010 Jan;207(4):637-43
- Curr Alzheimer Res. 2007 Jul;4(3):253-62; Chin J Integr Med. 2006 Mar;12(1):37-41
- J Pharm Health Care Sci. 2015 Apr 10:1:14; Wien Med Wochenschr. 2010 Dec;160(21-22):539-46; J Ethnopharmacol. 2017 Jan 4:195:1-9
- Brain Sci. 2020 Dec 10;10(12):964; Recent Pat Endocr Metab Immune Drug Discov. 2011 Jan;5(1):33-49; Evid Based Complement Alternat Med. 2012:2012:946259
- Ethnopharmacol. 2008 Mar 5;116(2):325-32
- Psychopharmacology 156(4), 481-4 (2001)
- Neuropsychopharmacology. 2002 Aug;27(2):279-81
- Indian J Psychiatry. 2006 Oct;48(4):238-42
- Biofactors. 2021 Mar-Apr; 47(2): 232-41
- Pharm Biol. 2011 Dec;49(12):1234-42; Front Pharmacol. 2020 Mar 3:11:171; J Ethnopharmacol. 2009 Jul 30;124(3):409-15
- Nat Prod Res. 2008;22(16):1472-82; Phytother Res. 2010 Apr;24(4):486-93