"Stres, lęk i depresja działają toksycznie, a my znajdujemy powiązania z takimi przewlekłymi problemami psychicznymi u niemal każdego z pacjentów, których leczymy w naszym Cancer Center for Healing", mówi dr Leigh Erin Connealy, kierownik medyczny amerykańskich ośrodków – Cancer Center for Healing (Centrum Leczenia Raka) i Center for New Medicine (Centrum Nowej Medycyny) – w Irvine w Kalifornii.
Na czym polega to powiązanie? Wszystko zaczyna się psuć, ilekroć zaburzona zostaje równowaga naszego organizmu, czy to w wyniku urazu, choroby, przewlekłego stresu czy traumy emocjonalnej. Organizm czuje się doskonale w środowisku zrównoważonym – czyli homeostatycznym – a nieustannie działające czynniki stresujące i ciągłe narażanie zdrowia psychicznego mogą zaburzać tę równowagę.
"Często mówię pacjentom, że rak jest niekontrolowanym wzrostem komórek organizmu, które oszalały w wyniku nadmiernego stresu i przytłoczenia. Dosłownie każda komórka ma zdolność przekształcenia się w komórkę rakową w stresujących lub nienormalnych warunkach. Dlatego właśnie w przypadku wszelkich obciążeń zdrowia psychicznego musimy jak najprędzej szukać pomocy" - dodaje.
Naturalne sposoby podnoszenia nastroju
Chroniczny stres wpływa na wszystkie aspekty naszego zdrowia i powiązany został z mnóstwem innych problemów. Na szczęście, istnieje wiele bezpiecznych, naturalnych i skutecznych metod podnoszenia nastroju, łagodzenia lęku i napięcia psychicznego, a także zapobiegania rakowi i innym przewlekłym schorzeniom.
- Zacznij się ruszać, by dobrze się poczuć. Ćwiczenia fizyczne są kluczowym komponentem troski o siebie. Choć być może nie masz chęci wstać z kanapy i wyjść na zewnątrz, by poćwiczyć, ale wszyscy wiemy jednak, że aktywność fizyczna jest dobra dla umysłu i ciała. Staraj się wykonywać codziennie umiarkowanie intensywne ćwiczenia fizyczne przez co najmniej 30 min, a szczególnie korzystne będą one wtedy, gdy uda Ci się ćwiczyć na zewnątrz, w słońcu i na świeżym powietrzu.
- Oczyść dietę. Nastaw się na czyste, bogate w składniki odżywcze, prawdziwe produkty żywnościowe, takie jak zielone warzywa liściaste, owoce, chude mięso oraz orzechy i nasiona. Wyrzuć z jadłospisu produkty przetworzone i cukier. W ten sposób w znacznym stopniu poprawisz zdrowie psychiczne i wpłyniesz pozytywnie także na swój stan fizyczny.
- Pamiętaj o właściwym nawodnieniu. Odwodnienie może wyzwalać lęk i depresję, negatywnie wpływając na zdrowie psychiczne.
- Pij dużo wody przez cały dzień, ogranicz napoje z kofeiną (zwłaszcza późnym popołudniem), by unikać problemów ze snem, a także ogranicz lub wyeliminuj napoje słodzone cukrem. Dobrymi zamiennikami będą niesłodzone herbatki ziołowe, zielona herbata i woda gazowana.
- Śpij, śpij i jeszcze raz – śpij. Nie możesz odpowiednio dbać o siebie, jeżeli jesteś wyczerpany. Dołóż wszelkich starań, by każdej nocy przesypiać zalecane minimum, czyli 7 godz.
- Naucz się mówić „nie”. Branie na siebie zbyt wielu zadań i nadmierne przepełnianie życia obowiązkami może prowadzić do psychicznego wyczerpania i wypalenia. Każdego ranka sporządź listę: Co trzeba zrobić? Co może poczekać? Stawiaj na pierwszym miejscu to, co jest niezbędne i ważne dla Ciebie, a wszystkiemu innemu powiedz „nie”.
- Zajmij się odprężającą czynnością. Dla każdego może to oznaczać coś innego i możliwości jest bardzo wiele. Bierz co wieczór gorącą kąpiel. Zapisuj swe myśli w dzienniku na koniec dnia lub zaraz po przebudzeniu. Medytuj. Wyjdź na spacer albo zapisz się na zajęcia jogi lub tai-chi. Czytaj książkę albo rób na drutach. Cokolwiek przynosi Ci spokój i radość, rób to regularnie.
- Skupiaj się na rzeczach pozytywnych i praktykuj wdzięczność. Przyjmij pozytywne nastawienie psychiczne. Jeżeli zauważysz, że Twe myśli zatrzymują się na rzeczach negatywnych, staraj się przeciwdziałać temu, myśląc o czymś bardziej pozytywnym.

- Jedz produkty dające szczęście. Na łagodną lub umiarkowaną depresję w wielkim stopniu może wpływać rodzaj żywności, jaką wprowadzamy do organizmu. "Zazwyczaj zalecamy wszystkim naszym pacjentom (niezależnie od ich statusu zdrowotnego) zmodyfikowaną dietę ketogeniczną, ponieważ ten sposób odżywiania eliminuje przetworzone produkty śmieciowe i koncentruje się na prawdziwym pożywieniu wysokiej jakości" - mówi dr Connealy.
Dieta ta wpływa pozytywnie na wszystkie aspekty zdrowia, włącznie ze zdrowiem psychicznym. W metaanalizie 21 badań z 10 krajów jasno zdefiniowano rolę, jaką dieta odgrywa w depresji. Stwierdzono mianowicie, że ryzyko depresji obniża się przy wyższym spożyciu owoców, warzyw, pełnoziarnistych zbóż, ryb, oliwy z oliwek, niskotłuszczowych produktów mlecznych i przeciwutleniaczy, natomiast wzrasta wraz ze wzrostem spożycia czerwonego mięsa, przetworzonego mięsa, rafinowanych zbóż, słodyczy, wysokotłuszczowych produktów mlecznych, masła, ziemniaków i tłustych sosów3.
Badanie to podkreśla znaczenie żywności jako leku i jest jednoznacznym przykładem tego, że jedzenie bogatego w składniki odżywcze i zdrowego pożywienia może wpływać pozytywnie na nasze samopoczucie psychiczne.
- Uzupełniaj składniki odżywcze. Udowodniono, że niektóre suplementy diety mogą także łagodzić objawy depresji i lęku. Są one dostępne w sprzedaży internetowej i w większości sklepów ze zdrową żywnością. Oto garść z nich. Uwaga: niektóre z tych suplementów nie powinny być stosowane w czasie ciąży lub też razem z innymi farmaceutykami. Zanim zaczniesz przyjmować jakikolwiek suplement, porozmawiaj z lekarzem o możliwych interakcjach.
- SAMe S-adenozylometionina, znana też jako ademetionina, jest związkiem chemicznym występującym naturalnie w organizmie, a będącym pochodną aminokwasu – metioniny. Nieprawidłowy poziom SAMe w organizmie powiązano z chorobą wątroby i depresją.
W latach 50. badacze zaczęli sprawdzać, czy suplementacja SAMe może przynieść poprawę w tych schorzeniach. W przeglądzie badań nad SAMe opublikowanym w Journal of Clinical Psychiatry, naukowcy przeanalizowali dane ze 115 badań klinicznych i 17 badań przedklinicznych. Jak stwierdzili, SAMe działa dobrze zarówno samodzielnie, jak i w połączeniu z innymi terapiami, łagodząc ciężkie zaburzenia depresyjne4.
W kilku krajach m.in. we Włoszech, Hiszpanii, Rosji i Niemczech SAMe zostało dopuszczone do użycia jako lek przepisywany w depresji. W innych krajach Europy i w Stanach Zjednoczonych jest ono również szeroko stosowana już od kilkudziesięciu lat. Sugerowane dawkowanie: zacznij od 200 mg dziennie, następnie zwiększ w miarę potrzeby do 200 mg 3 razy dziennie.
Dziurawiec zwyczajny
To lek ziołowy stosowany od stuleci w leczeniu rozmaitych problemów zdrowotnych, włącznie z depresją.
W przełomowym badaniu, opublikowanym w 2016 r. w czasopiśmie Neuropsychiatric Disease and Treatment, naukowcy porównywali skuteczność dziurawca do powszechnie przepisywanych i niebezpiecznych selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) w leczeniu depresji. Ich odkrycia były zadziwiające. Autorzy badania przeanalizowali przypadki 3 126 pacjentów z depresją i stwierdzili, że dziurawiec był równie skuteczny w leczeniu łagodnej i umiarkowanej depresji jak leki SSRI, ale ze znacznie mniejszą liczbą niepożądanych skutków ubocznych i objawów odstawiennych. Był również znacznie tańszy5. Sugerowane dawkowanie: 250 mg 3 razy dziennie.
Aminokwasy
Serotonina jest jednym z neuroprzekaźników w mózgu, które dyktują nam nastrój, trawienie, apetyt, zachowanie i całą gamę innych funkcji organizmu. Niski poziom serotoniny wpływa negatywnie na nastrój i inne obszary zdrowia psychicznego, podczas gdy pewne związki naturalne – a mianowicie aminokwasy – mogą temu zapobiec.
Podwyższenie we krwi poziomu aminokwasu znanego jako L-tryptofan może w konsekwencji podnieść poziom serotoniny. Aminokwas o nazwie 5-hydroksytryptofan (5-HTP), również będący prekursorem serotoniny, najprawdopodobniej jest w stanie skuteczniej niż L-tryptofan przenikać barierę krew-mózg i może także podnosić poziom serotoniny.
Do innych neuroprzekaźników uczestniczących w regulowaniu nastroju należą norepinefryna (noradrenalina) i dopamina. 2 dalsze aminokwasy, L-tyrozyna i fenyloalanina, uruchamiają produkcję dopaminy i norepinefryny. Jeszcze inny aminokwas o decydującym znaczeniu, kwas gamma-aminomasłowy (GABA) działa w mózgu jak neuroprzekaźnik wyciszający i zwalcza objawy lęku oraz stresu.
Aminokwasy dostępne są osobno lub w preparatach kombinowanych. Naszym pacjentom korzyści przynosi Tranquility Formula, dostępna na stronie perfectlyhealthy.com. Porozmawiaj ze swym lekarzem o tym, jakie aminokwasy mogą być najbardziej pomocne przy Twoich konkretnych objawach i zapotrzebowaniu.
Sugerowane dawkowanie: Tranquility Formula raz dziennie, w razie potrzeby zwiększaj dawkę do 2 razy dziennie.
Terapie holistyczne redukujące poziom stresu
Istnieje wiele terapii stresu, lęku i depresji – a wiele z nich możesz prowadzić w zaciszu własnego domu.
- Medytacja. To jedna z najskuteczniejszych terapii zmniejszania stresu i koncentracji na „tu i teraz”. Nie tylko odbywa się w spokojnym, cichym otoczeniu, ale też uczy, jak panować nad własnymi myślami, uczuciami i umysłem.
Związek umysłu i ciała często pomijany jest przez medycynę konwencjonalną. Jednakże włączenie tej uzdrawiającej praktyki do codziennego porządku dnia może poprawić nastrój i złagodzić objawy lęku i depresji. Filmy video ze wskazówkami dostępne są w sieci lub jako płatne aplikacje. - Aromaterapia. Aromaterapia, która oznacza o wiele więcej niż tylko przyjemne zapachy, znajduje zastosowanie w leczeniu lęku, depresji i stresu, a także wielu innych schorzeń.
Część badaczy podejrzewa, że aromaterapia działa poprzez uruchamianie komunikacji receptorów zapachu w nosie z obszarami mózgu, przechowującymi emocje i wspomnienia. Inni uważają, że zapachy sprzyjają dobremu samopoczuciu poprzez wzajemne oddziaływania z hormonami, wywierającymi wpływ na związki chemiczne w organizmie, takie jak neuroprzekaźniki.
Tak czy inaczej, z pewnością warto spróbować zanurzyć zmysły w zapachach zmniejszających stres, takich jak kadzidłowiec, lawenda, róża, pomarańcza, bergamotka, drzewo sandałowe, rumianek lub cytryna.

- EVOX. To rewolucyjna terapia, która pomaga zmniejszyć stres i lęk przy pomocy przeformułowania percepcji. Gdy człowiek mówi, energia w jego głosie odpowiada temu, jaki jest jego stosunek do pewnych tematów.
EVOX zapisuje tę energię głosu, rzutuje ją na wykres wskaźnika percepcji, a następnie określa, jakie sygnatury częstotliwości działać będą optymalnie dla zredukowania konkretnych stresorów pacjenta. Sygnatury te są następnie przekazywane do podkładki pod dłoń, która przewodzi je do pacjenta, podczas gdy ten słucha odprężającej muzyki i koncentruje się na określonym temacie.
Terapia EVOX jest niezwykłym narzędziem, które „tworzy nową mapę mózgu”, zwalczając stres i lęk. Jest to terapia tak skuteczna i korzystna, że zalecamy ją każdemu nowemu pacjentowi w naszym ośrodku onkologicznym Cancer Center for Healing.
Masaż daje nie tylko wspaniałe odczucia, ale jest też doskonałym sposobem odstresowania. Dotyk ma działanie kojące, a terapia manualna stymuluje przepływ limfy w ciele, pomagając zrównoważyć hormony i układ odpornościowy oraz sprzyjając odprężeniu. Jeżeli nie stać Cię na profesjonalny masaż, poproś o pomoc partnera, bliską osobę lub przyjaciółkę. Nawet wzajemne roztarcie szyi czy masaż barków może pomóc usunąć najbardziej dotkliwe skutki stresującego dnia lub sytuacji.
- Psychoterapia. Rozmawianie z kimś jest niezbędne, jeżeli mamy do czynienia z jakimikolwiek problemami psychicznymi. Tą osobą może być zaufany przyjaciel, członek rodziny, doradca duchowy, lekarz czy terapeuta. Otworzenie się i zrzucenie ciężaru z serca może pomóc złagodzić objawy stresu, lęku i depresji oraz, w razie potrzeby, otworzyć drzwi dla dalszych interwencji i pomocy. Terapia mówiona jest doskonałym sposobem wytworzenia istotnej relacji z ludźmi, szczególnie w ciężkich chwilach.
- Znajdź odpowiednią pomoc. Odzyskanie kontroli nad zdrowiem psychicznym i przywrócenie równowagi w życiu ma decydujące znaczenie dla optymalnego samopoczucia. Jeżeli potrzebujesz pomocy w redukowaniu stresu, depresji czy lęku, pomyśl o poszukaniu lekarza medycyny integracyjnej, który zaoferuje całościowe podejście umysłu-ciała i pomoże pokierować Cię w podróży ku odzyskaniu zdrowia.
- WHO, “Mental Disorders,” June 8, 2022, who.int
- NIMH, “Caring for Your Mental Health,” Dec 2022, nimh.nih.gov
- Psychiatr Res, 2017; 253: 373–82
- J Clin Psychiatry, 2017; 78(6): e656–67
- Neuropsychiatr Dis Treat, 2016; 12: 1715–23