Nasze magazyny
Miodunka plamista, zwana również leczniczą, dość rzadko stosowana w ziołolecznictwie, zyskała na popularności dzięki swoim właściwościom wspomagającym terapie chorób układu oddechowego (przewlekłego kaszlu, zapalenia oskrzeli, astmy a także COVID19). Ponadto jej Śluzowate liście likwidują ból gardła, a stosowane zewnętrznie działają ściągająco, przyspieszają gojenie ran i łagodzą dolegliwości skórne.
Właściwości miodunki płucnej
Lecznicze związki miodunki płucnej
Do najważniejszych składników surowca zielarskiego należą krzemionka, garbniki, alantoina, saponiny, kwasy organiczne, sole mineralne, flawonoidy i związki śluzowe1. To te ostatnie sprawiają, że miodunka tak doskonale łagodzi podrażnienia gardła związane z uporczywym kaszlem i przewlekłymi chorobami układu oddechowego. Dawniej stosowano ją nawet przy gruźlicy i kokluszu.
Miodunka to również bogate źródło glikozydów, kemferolu i kwercetyny o właściwościach delikatnie moczopędnych i odtruwających2. Prawdopodobnie dzięki tym składnikom zioło sprawdza się przy chorobach nerek i dnie moczanowej.
Jednak najważniejsza wydaje się duża zawartość polifenoli, które decydują o silnych, dobrze udokumentowanych właściwościach antyutleniających miodunki.
Choć badania naukowe na temat właściwości miodunki są nieliczne, potwierdzają ludową mądrość i powinny skłonić do zasadzenia tej rośliny w przydomowym ogródku - zwłaszcza że już na początku marca zaczynają kwitnąć jej czerwone kwiaty, z czasem przyjmujące fioletową barwę. Dzięki temu miodunka może być jednym z pierwszych w sezonie składników ziołowych mieszanek na wiosenne wzmocnienie.
Miodunka jako silny antyoksydant
W kilku badaniach wykazano wysoką aktywność przeciwrodnikową wyciągów płucnika3. Z kolei wyekstrahowane z miodunki substancje w badaniach in vitro skutecznie zmniejszały uszkodzenia oksydacyjne białek osocza krwi i lipidów. Co więcej, były w stanie zapobiec indukowanemu peroksynitryną zmniejszeniu nieenzymatycznej zdolności antyoksydacyjnej osocza krwi4.
Również literatura dotycząca wstępnych badań nad przeciwutleniającymi właściwościami ekstraktów P. officinalis stosowanych w przemyśle kosmetycznym wykazała ich wysoką aktywność, która może być skorelowana z dużą zawartością flawonoidów5.
Miodunka wykazuje właściwości przeciwzakrzepowe
Ekstrakty z miodunki plamistej od lat z powodzeniem podaje się zwierzętom - u koni wyścigowych zapobiegają one powysiłkowym krwotokom płucnym (EIPH)9. Okazuje się, że roślina zawiera glikopeptyd, który hamuje wytrącanie się z osocza krwi fibryny (będącej swego rodzaju rusztowaniem skrzepów), dzięki czemu zmniejsza krzepliwość krwi nawet 4,5 razy, nie zmieniając zachowania zwierząt, a ograniczając ich śmiertelność10. Nie obserwuje się przy tym żadnego negatywnego wpływu na ciśnienie krwi, czynność oddechową czy nerek.
Póki co nie przeprowadzono jeszcze badań, które potwierdziłyby podobne przeciwzakrzepowe działanie miodunki u ludzi.
Miodunka płucna jako profilaktyka w schorzeniach neurodegeneracyjnych
W jednym z badań naukowcy zauważyli, że wodne i alkoholowe ekstrakty miodunki działają jak inhibitor acetylocholinoesterazy (enzym rozkładający jeden z neuroprzekaźników - acetylocholinę - na cholinę i resztę kwasu octowego) oraz modyfikują aktywność tyrozynazy katalizującej proces przemiany tyrozyny w lewodopę (ortohydroksylację). Zdaniem ekspertów właściwości te mogą wpływać na poprawę przekaźnictwa i stać się w przyszłości sposobem na profilaktykę schorzeń neurodegeneracyjnych, takich jak demencja, parkinson i alzheimer6.
Nie bez znaczenia pozostaje tu również przeciwutleniające działanie ziela, ponieważ stres oksydacyjny może być jednym z najistotniejszych mechanizmów sprzyjających postępującej z wiekiem neurodegeneracji.
Ziele miodunki w chorobach dróg oddechowych
Jak już wspomniano, miodunka plamista znana jest przede wszystkim ze swojego ochronnego wpływu na drogi oddechowe. Wykazuje działanie sekretolityczne (rozrzedzające zalegającą wydzielinę), czyli stymuluje komórki w błonie śluzowej do produkcji rzadkiej wydzieliny, dzięki czemu sprawdza się w leczeniu schorzeń, którym towarzyszy suchy kaszel7. Roślinę poleca się przy astmie, zapaleniu oskrzeli, krtani i płuc a także wspomagająco w COVID-19, przy czym działa ona synergistycznie z innymi ziołami (np. podbiałem, skrzypem polnym czy babką lancetowatą).
Śluzy zawarte w miodunce działają osłonowo na błony układu oddechowego i pokarmowego, natomiast garbniki oraz saponiny ograniczają kaszel i wzmagają odruch wykrztuśny. Dzięki temu napar z zioła pomoże też złagodzić chrypkę i nawilżyć gardło.
Miodunka płucna przyspiesza gojenie ran
Jednym z tradycyjnych zastosowań płucnika jest gojenie ran, hamowanie krwawień oraz łagodzenie zmian skórnych (takich jak rumień i trądzik różowaty). Przemywanie zmienionego chorobowo miejsca maceratem lub tonikiem na bazie zioła działa kojąco, antyseptycznie, przeciwbakteryjnie i ściągająco. Domowy kompres wzmacnia skórę, poprawia jej kondycję oraz przyspiesza proces regeneracji - zwłaszcza u osób ze skórą wrażliwą lub mieszaną.
Miodunka może być wykorzystywana również w tzw. opatrunkach aktywnych, które utrzymują wysoką wilgotność między raną a gazą, usuwają nadmiar wysięku, pozwalają na wymianę gazową, ale są nieprzepuszczalne dla bakterii i chronią nowopowstałe tkanki.
W jednym z badań opracowano serię hydrożeli na bazie skrzypu polnego, miodunki plamistej i perzu właściwego, które zawierały znaczne ilości rozpuszczalnej krzemionki. Zioła poddano ekstrakcji w wodzie destylowanej lub wodnych roztworach kwasu alginowego. Stwierdzono, że po 30 dniach doszło do zmniejszenia poziomu glikacji kolagenu, co może wskazywać na ochronny wpływ opatrunku w leczeniu rany8.
Zastosowanie miodunki płucnej
Napar z ziela miodunki - pomocny w zakażeniach układu oddechowego
Zalej 1-2 łyżeczki świeżego lub suszonego ziela wrzącą wodą i zaparzaj ok. 10-15 min pod przykryciem. Przy nieżycie lub zakażeniu układu oddechowego pij napar 2-3 razy dziennie. Możesz dosłodzić go łyżką miodu gryczanego.
Przepis na odwar miodunki
1-2 łyżeczki ziela zalej szklanką wody i gotuj 10 min. Odstaw na 30 min, a następnie przecedź. Wypijaj w ciągu dnia 4-8 razy po 50 mln odwaru, by przyspieszyć gojenie ran na skórze i łagodzić podrażnienia błon śluzowych. Możesz też przemywać nim skórę, by zadziałał miejscowo przeciwzapalnie, ściągająco, przeciwwysiękowo i przeciwtrądzikowo.
Macerat ze zmielonego ziela miodunki
0,5 szklanki zmielonego ziela zalej 2 szklankami przegotowanej wody, odstawić na 5-6 godz., po czym przecedź. W celu odtrucia organizmu wypij w ciągu dnia 200 ml małymi porcjami. Macerat możesz przechowywać w lodówce przez 2-3 dni.
Ziołowa nalewka z miodunki na płuca
Wsyp do szklanego naczynia po ok. 5 g ziela miodunki plamistej, poziewnika, przetacznika, rdestu ptasiego, skrzypu polnego oraz po 5 g liści podbiału i babki lancetowatej. Wymieszaj 0,75 l czerwonego wytrawnego wina z litrem spirytusu i zalej zioła alkoholem. Zamknij szczelnie naczynie i odstaw w ciepłe miejsce na 10 dni. Po tym czasie zlej płyn, przecedź przez bibułę filtracyjną i dodaj 100 g jasnego, płynnego miodu pszczelego. Odstaw go na kolejne 10 dni. Pij łyżeczkę nalewki 3 razy dziennie, by wzmocnić siły obronne i oczyścić organizm, a przede wszystkim zregenerować płuca.
Miodunka - występowanie i pora zbioru
Ziele miodunki występuje naturalnie niemal w całej Europie. W Polsce spotykana rzadko (głównie na Pomorzu i w zachodniej części kraju, w lasach liściastych i nadrzecznych zaroślach), ale uprawiana jako roślina ozdobna.
Surowiec leczniczy: ziele (Pulmonariae herba), liście (Pulmonariae flos).
Pora zbioru: w marcu kwitnące ziele, a same liście - do maja.
Ziele miodunki - skutki uboczne i przeciwwskazania w stosowaniu
Ze względu na zawartość alkaloidów pirolizydynowych, które po pewnym czasie uszkadzają wątrobę, nie zaleca się długotrwałego spożywania miodunki. Pierwszymi objawami zatrucia są zwykle zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ból brzucha, wymioty oraz rozwijająca się opuchlina brzuszna.
Bibliografia
- A. Ożarowski, Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy, Warszawa 1982, s. 216
- Planta Med 1995; 61 (6): 582
- J. Ethnopharmacol 2005; 96: 145-150; J Appl Microbiol 2009; 106 (4): 1175-1183
- J. Agric. Food Chem. 2017; 65 (19): 3827-3834
- Herb Pol 2013; 59: 63-75
- Saudi Journal of Biological Sciences 2016; https://goo.gl/FdaegJ
- Chromatographia 2013; 76 (19-20): 1347-1352
- Polim. Med. 2012; 42 (2): 115-120
- Eksperimental'naya i Klinicheskaya Farmakologiya 1992; 55 (1): 38-40
- Gematol Transfuziol 1990; 35 (10): 6-9; J Thromb Thrombolysis 2017; 44 (3): 406-411
