To cenne warzywo regeneruje organizm, wspiera walkę z cukrzycą i nadwagą

To jedno z najbardziej uniwersalnych warzyw. Jego charakterystyczny smak i aromat sprawiają, że jest niezwykle cenione i powszechnie wykorzystywane w kuchni, a bogactwo substancji odżywczych zostało docenione w medycynie naturalnej. Pomaga w regeneracji organizmu, wspiera walkę z cukrzycą i nadwagą, obniża ciśnienie krwi, poziom cholesterolu, a nawet może redukować ryzyko rozwoju nowotworów.

Redakcja Oczymlekarze.pl 27 marzec 2025

Artykuł na: 9-16 minut

Zdrowe zakupy

Suplementy diety

Andrographis ParActin®

Suplementy diety

Ashwagandha KSM-66 BIO

Suplementy diety

AstaZine® Astaksantyna

Żeńszeń fermentowany GS15-4®

Spis treści

Seler pochodzi z regionów basenu Morza Śródziemnego, gdzie roślina ta rosła dziko na wilgotnych i bagiennych terenach. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z Egiptu, Grecji i Rzymu, w których uznawano ją za leczniczą oraz traktowano jako symboliczny element rytuałów. W starożytnym Egipcie używano selera jako amuletu ochronnego, a w Grecji jego liście zdobiły głowy zwycięzców igrzysk – podobnie jak wawrzyn. W Europie zyskał popularność dopiero w średniowieczu, kiedy zaczęto go uprawiać jako warzywo.

SELER ZWYCZAJNY (APIUM GRAVEOLENS)

Występowanie: pochodzi z basenu Morza Śródziemnego. Obecnie uprawiany jest na całym świecie, szczególnie w Europie, Azji i Ameryce Północnej.
Surowiec: Część podziemna – bulwa oraz nadziemna – liście.
Uprawa: Wymaga żyznej, wilgotnej gleby i nasłonecznionych stanowisk. Wysiewany jest w marcu do inspektów lub pod osłony, a na miejsce stałe przesadzany w maju po ustąpieniu przymrozków. Zbiór jesienią, od września do października.
Ważne: U niektórych osób może wywoływać alergie, to jeden z najczęstszych alergenów w Europie. Furanokumaryny mogą wpływać na metabolizm leków.

Olejek z nasion selera był tradycyjnie stosowany jako naturalny repelent przeciw komarom. W XVII w. wyhodowano odmiany mniej gorzkie, co przyczyniło się do jego szerokiego zastosowania kulinarnego. Dziś seler uprawia się niemal na całym świecie i wykorzystywany jest zarówno w kuchni, jak i medycynie ludowej.

Seler jest warzywem niskokalorycznym, 100 g zawiera ok. 40 kcal, a wysoka zawartość błonnika wpływa na lepszą perystaltykę jelit i ułatwia trawienie. Z tego względu często wykorzystywany jest w dietach odchudzających. Jest dobrym źródłem witaminy C, która wzmacnia odporność organizmu, witamin z grupy B (B1, B2, B6 i kwasu foliowego) oraz K.

Obfituje w potas, który jest kluczowym składnikiem wspierającym pracę układu krążenia, żelazo, fosfor oraz wapń i magnez, które zapewniają zdrowie kości i mięśni, wspierają funkcje poznawcze, redukują stres i poprawiają jakość snu. Bardzo ważna jest obecność flawonoidów (apigenina, luteolina), ftalidów (np. 3-n-butylftalid) oraz kwasów fenolowych¹. Mają one działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe.

Olejek eteryczny, odpowiedzialny za charakterystyczny aromat selera, zawiera limonen, selinen i sedanolid, które wykazują działanie antybakteryjne i uspokajające. Z kolei furanokumaryny także mogą działać antyoksydacyjnie.

Seler często nazywany jest naturalnym afrodyzjakiem, a to za sprawą zawartości androstenonu i androstenolu, które mogą wpływać na atrakcyjność zapachową i pobudzać zmysły2. Jest także naturalnym izotonikiem, bogatym w elektrolity. Sok z selera może być doskonałym napojem regeneracyjnym po treningu.

Prolecznicze właściwości selera

To warzywo o niezwykle szerokim spektrum działania, które łączy walory smakowe z licznymi korzyściami zdrowotnymi. Regularne spożywanie w postaci surowej, gotowanej czy jako sok, może znacząco poprawić jakość życia i zmniejszyć ryzyko wielu chorób. Choć często niedoceniane, powinno stać się stałym elementem zdrowej diety.

Seler wspiera układ krążenia

Seler wspomaga regulację gospodarki wodno-elektrolitowej i pracę serca. Ftalidy pomagają rozluźnić mięśnie gładkie naczyń krwionośnych, wspierając walkę z nadciśnieniem³. Zmniejsza ryzyko chorób serca, zapobiegając gromadzeniu się wapnia w naczyniach krwionośnych.

Codzienne spożywanie soku z selera przez 6-8 tygodni może znacząco obniżyć ciśnienie tętnicze, co potwierdzono w badaniach klinicznych. Zmniejsza ryzyko miażdżycy poprzez ograniczanie utleniania LDL, czyli tzw. złego cholesterolu.

Seler ułatwia trawienie

Seler dostarcza znaczącą ilość zarówno błonnika rozpuszczalnego, jak i nierozpuszczalnego, co wspomaga układ pokarmowy, poprawia perystaltykę jelit i zapobiega zaparciom.

Olejki eteryczne działają przeciwbakteryjnie oraz wspierają zdrową mikroflorę jelitową. Sok z selera jest skutecznym remedium na zaburzenia trawienia, wzdęcia i niestrawność, wspiera również regenerację wyściółki żołądka. Ekstrakt z nasion skutecznie działa przeciwko wrzodom żołądka.

Co ważne, nie zmniejsza kwasowości żołądka, dzięki czemu eliminuje negatywne skutki uboczne tradycyjnych leków zmniejszających wydzielanie kwasu⁴. Wspomaga pracę wątroby, pomagając szybciej usunąć alkohol z organizmu, dlatego jest skuteczny w łagodzeniu objawów zatrucia alkoholowego (kaca).

Seler pomaga w walce ze stresem oksydacyjnym

Warzywo to skutecznie pomaga w walce ze stresem oksydacyjnym. Dzięki zawartości wielu cennych składników chroni organizm przed rozwojem chorób nowotworowych. I tak, flawonoidy hamują wzrost komórek nowotworowych, wspierają ich apoptozę i zapobiegają tworzeniu naczyń krwionośnych odżywiających guzy⁵.

Poliacetyleny działają toksycznie na komórki rakowe, a furanokumaryny, pod wpływem światła UV, uszkadzają ich DNA. Dodatkowo seler pomaga usuwać z organizmu szkodliwe związki, które mogą sprzyjać zmianom nowotworowym.

Seler ma właściwości przeciwzapalne

Apium graveolens ma silne zdolności do redukcji stanów zapalnych⁶. Zawarte w nim związki, takie jak apigenina i luteolina, skutecznie hamują procesy zapalne, które są przyczyną wielu chorób, w tym reumatyzmu, dny moczanowej czy zapalenia stawów⁷. Zmniejsza objawy reumatoidalnego zapalenia stawów, obrzęki i bóle, jednocześnie wspierając regenerację tkanek. Dzięki antyoksydantom chroni komórki przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki, które również nasilają stany zapalne.

Seler chroni przed cukrzycą

Seler wykazuje obiecujące właściwości przeciwhiperglikemiczne. Pomaga regulować poziom glukozy we krwi dzięki obecności przeciwutleniaczy. Przeprowadzone badania potwierdziły, że wodny ekstrakt z nasion może hamować enzymy trawienne odpowiedzialne za metabolizm węglowodanów oraz skutecznie zmniejszać poziom cukru we krwi u myszy cierpiących na cukrzycę⁸.

W medycynie Unani seler jest stosowany w leczeniu różnych dolegliwości nerek i zapobiega ich uszkodzeniom, co jest spowodowane jego działaniem moczopędnym i deobstrukcyjnym9. Wspomaga usuwanie nadmiaru wody z organizmu, co jest korzystne przy obrzękach i problemach z nerkami. Oczyszcza organizm z toksyn, co przyczynia się do poprawy stanu cery i zmniejszenia trądzik.

Dania i potrawy z selera

Sałatka z selera i jabłka. Obierz i zetrzyj na tarce połowę średniego selera korzeniowego i 1 jabłko. Dodaj łyżkę jogurtu naturalnego, odrobinę soli i szczyptę pieprzu, wymieszaj. Możesz dodać orzechy włoskie, co wzbogaci sałatkę o zdrowe tłuszcze.
Zdrowe chipsy. Mały seler pokrój w cienkie plasterki, skrop oliwą i dopraw solą oraz papryką. Ułóż na blasze, piecz w piekarniku w 180°C przez 15-20 min, aż staną się chrupiące.
Placki selerowe. Seler korzeniowy i ziemniaki w proporcji 1:1 zetrzyj na tarce o drobnych oczkach, dodaj jajko, odrobinę mąki, sól i pieprz do smaku, dokładnie wymieszaj. Smaż na złoty kolor na niewielkiej ilości oleju.

Zupa krem. Podsmaż na oliwie cebulę pokrojoną w kostkę, po chwili dodaj 2 ząbki posiekanego czosnku. Podsmaż i dodaj pokrojony seler korzeniowy oraz kilka ziemniaków. Zalej bulionem i gotuj do miękkości, następnie zmiksuj na gładki krem. Dopraw gałką muszkatołową i posyp natką pietruszki.

Pesto z liści selera. Zblenduj garść młodych liści selera z 2 ząbkami czosnku, 2 łyżkami orzechów nerkowca, 3 łyżkami oliwy z oliwek i odrobiną soli. Dopraw świeżo zmielonym pieprzem. Użyj jako smarowidła na kanapki lub dodaj do makaronu.
Marynowany seler korzeniowy. Pokrój seler korzeniowy w cienkie paski, zamarynuj w mieszance octu jabłkowego, miodu i odrobinie musztardy. Po kilku godzinach będzie gotowy jako dodatek do kanapek lub sałatek.
Gulasz warzywny. 1 cebulę pokrój i podsmaż w garnku przez kilka minut, dodaj pokrojone: seler korzeniowy, marchewkę, paprykę i cukinię. Zalej bulionem, dodaj łyżkę przecieru pomidorowego i gotuj, aż warzywa będą miękkie. Dopraw ziołami prowansalskimi słodką i ostrą papryką lub curry.
Kotlety z selera. Pokrój seler w grube plastry, obgotuj w osolonej wodzie, obtocz w jajku i bułce tartej. Smaż na patelni przez kilka minut do uzyskania złocistego koloru.
Puree. Ugotuj do miękkości średni pokrojony seler z 6 ziemniakami. Zmiksuj z odrobiną masła, mleka lub jogurtu naturalnego. Dopraw solą, pieprzem i szczyptą gałki muszkatołowej.

Bibliografia