Nasze magazyny
Etykieta powinna zawierać najważniejsze informacje o tym, co kryje się w środku. Jednak przemysł spożywczy dobrze wie, że większość ludzi nie czyta napisów małym drukiem i zamiast tego przy zakupie patrzy na przód opakowania. Nie ma jasnej definicji tego, co oznaczają takie napisy na etykiecie, więc jest miejsce na interpretację przez firmy spożywcze. Te sformułowania wskazują, że produkt nie zawiera dodatków koloryzujących ani sztucznych składników1. Jednak to absolutnie nie oznacza, że produkt jest ekologiczny, bez GMO, wolny od pestycydów czy konserwantów, ani że jest wytwarzany w sposób humanitarny lub z prawdziwej żywności. Wiele produktów ma oznaczenie, że są „w 100% naturalne”, mimo że są pełne niepotrzebnych składników.
Co znaczą popularne określenia na etykietach?
Niestety, zwykle nie to, co chcielibyśmy, żeby znaczyły... Nasza intuicja w tej kwestii zwodzi nas na manowce, a producenci często to wykorzystują. Warto prześledzić poniższą listę takich "chwytów" i przypomnieć ją sobie podczas zakupów, by faktycznie wybierać zdrowe produkty, a nie te, które zdrowe udają.
„Wzmocniony” lub „wzbogacony”
Te słowa zwykle wskazują, że produkt jest mocno przetworzony. Oba te terminy oznaczają, że składniki odżywcze zostały dodane na pewnym etapie produkcji, ponieważ te znajdujące się w nim pierwotnie zostały tak mocno przetworzone, że pozbawiono je wartości odżywczej. Na przykład mąka jest rafinowana może być traktowana dziesiątkami różnych chemikaliów — nawet wybielaczem — zanim trafi na półki sklepowe. To przetwarzanie przemysłowe niszczy składniki odżywcze, więc producenci dodają je z powrotem, a często są one izolowane i ze źródeł syntetycznych. Syntetyczne składniki odżywcze nie zawsze są wykorzystywane tak dobrze przez organizm, jak te występujące naturalnie w pokarmach pełnowartościowych. Lepiej wybrać żywność, która nadal zawiera naturalne składniki odżywcze, niż taką, która została przetworzona w takim stopniu, w jakim musi być „wzmocniona” lub „wzbogacona”.
„Produkty wieloziarniste”
Brzmi to zdrowo, ale oznacza po prostu, że żywność jest wytwarzana z wielu różnych rodzajów zbóż2. Nie oznacza zaś, że ziarna te są pełnowartościowe ani nierafinowane. Ziarna te mogą być raczej rafinowane, a zatem pozbawione składników odżywczych i zdrowego błonnika. Warto sprawdzać etykietę produktów pełnoziarnistych i stawiać na te ekologiczne.
„Z oliwy z oliwek”
Tylko dlatego, że na produkcie napisano, że jest „zrobiony” z czegoś zdrowego, nie oznacza wcale, że pozostałe składniki również są zdrowe. Dobrym tego przykładem jest sos majonezowy marki Best Foods z oliwą. Można by pomyśleć, że jest ze zdrowego oleju z oliwek, ale rzut oka na listę składników pokaże, że w istocie składa się przede wszystkim z oleju sojowego, a nie oliwy.
„Bez dodatku cukru” lub „bez cukru”
Jak taki produkt może nadal smakować słodko? Dzięki zastosowaniu sztucznych słodzików wyprodukowanych w laboratorium. Wiele artykułów spożywczych oznaczonych jako „bez cukru” zawiera sztuczne słodziki, takie jak aspartam i sukraloza, najlepiej unikać. Nawet jeśli słodziki zawierają niską ilość kalorii, to i tak powodują przybieranie na wadze, podwyższają poziom cukru we krwi i zaburzają jego regulację.
„Beztłuszczowy” lub „nisko tłuszczowy”
Ta etykieta jest bardzo myląca, ponieważ produkty tak oznaczone często zawierają więcej dodatków i więcej cukru niż ich normalne wersje. To zdecydowanie nie czyni ich zdrowszymi. Artykuły te są naszpikowane dodatkowymi słodzikami wraz z dodatkiem wypełniaczy i zagęszczaczy, aby zastąpić tłuszcz, który został usunięty. Ta etykieta również nie mówi nam nic o jakości składników ani o tym, co zostało dodane, aby zachować smak po usunięciu tłuszczu.
„Z prawdziwych owoców”
Podczas gdy stwierdzenie to nasuwa wizję kosza pełnego pomarańczy, winogron i truskawek, produkty z taką etykietą często zawierają ich bardzo mało. Firmy spożywcze nie są zobowiązane do oznaczania procentu rzeczywistych owoców w produkcie, więc w składzie może znajdować się tylko jedna mała wiśnia. Dotyczy to również produktów, które składają się z rzekomo „100% soku”.
„Wysoka zawartość białka”
Każdy produkt, który chwali się, ile go zawiera, jest często wzbogacany dodatkowymi proteinami w postaci izolatu białka sojowego lub serwatkowego, a te są silnie przetworzonymi formami. Co prawda do praktycznie każdego super niezdrowego artykułu spożywczego można dodać trochę protein w proszku, ale to nie zmienia go magicznie w zdrową żywność. Wiele z nich, wzbogaconych w ten sposób, jest naszpikowanych rafinowanym cukrem, wzmacniaczami smaku i syntetycznymi konserwantami.
„Dobre źródło błonnika”
Producenci żywności często dodają go do przetworzonych produktów pełnych białej mąki i cukru, aby wydawały się zdrowsze. Często mają też one dodatek celulozy, aby sztucznie rozdmuchać zawartość błonnika. Dodatek ten zwykle pochodzi z drewna, ponieważ celuloza jest znacznie tańsza w pozyskiwaniu z drewna, niż z owoców i warzyw i jest modyfikowana w laboratorium w celu utworzenia różnych struktur (płyn, proszek itp.) w zależności od produktu spożywczego, do którego jest przeznaczona. Może być ona tanim sposobem na zwiększenie zawartości włókna pokarmowego na etykietach żywności, ale nie jest ono tak zdrowe, jak to z pełnowartościowych ziaren lub produktów. Badania łączą dodatek celulozy ze zwiększonym ryzykiem przyrostu masy ciała, stanów zapalnych i problemów trawiennych3 – co jest zupełnie odwrotnym wynikiem, niż można by oczekiwać od pokarmów bogatych w błonnik. Najlepiej błonnik zapewniać sobie z pełnych ziaren, owoców i warzyw.
Im krótsza lista składników na etykiecie, tym lepiej
Najważniejszą rzeczą do zapamiętania podczas zakupów spożywczych jest to, że większość kupowanej żywności powinna mieć tylko jeden składnik. Oznacza to, że powinno się spędzić zdecydowaną większość czasu w dziale warzywno-owocowym, wybierając świeże i aromatyczne produkty roślinne, a następnie zaopatrzyć spiżarnię we wszystkie składniki potrzebne do gotowania zdrowych posiłków, takie jak komosa ryżowa, ryż, oliwa, fasola itp. Gdy spiżarnia i lodówka są zaopatrzone w świeże produkty na cały tydzień, możemy mieć nadzieję na sukces w kuchni. Gdy jednak sięgamy po inne produkty, wybierajmy te, których lista składników jest stosunkowo krótka, i zawsze uważnie jej się przyglądajmy. (Przeczytaj Jaka żywność jest najzdrowsza?)
Unikaj produktów z tymi składnikami na etykiecie!
Oto lista składników, których koniecznie należy unikać, ponieważ wiążą się z negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi.
- Acesulfam potasowy
- Sztuczne aromaty
- Aspartam (NutraSweet)
- Autolizowany ekstrakt drożdżowy
- Azodikarbonamid
- BHA i BHT
- Mąka bielona
- Błękit brylantowy
- Nadtlenek wapnia
- Propionian wapnia
- Barwnik karmelowy
- Karagen
- Celuloza
- Syrop kukurydziany
- Olej z nasion bawełny
- DATEM
- Dekstroza
- Dimetylopolisiloksan
- Wzbogacona mąka
- Erytrytol
- Fruktoza lub syrop fruktozowy
- Syrop kukurydziany o wysokiej zawartości fruktozy
- Hydrolizowane białka
- Maltodekstryna
- Metyloparaben
- Monoglicerydy i diglicerydy
- Glutaminian sodu (MSG)
- Naturalne aromaty
- Neotam
- Benzoesan potasu
- Oleje częściowo uwodornione
- Galusan propylu
- Propyloparaben
- Czerwień 3
- Czerwień 40
- Benzoesan sodu
- Azotan sodu
- Azotyn sodu
- Fosforan sodu
- Olej sojowy
- Izolat białka sojowego
- Sukraloza (Splenda)
- Witaminy syntetyczne
- TBHQ
- Dwutlenek tytanu
- Wanilina
- Ekstrakt drożdżowy
- Żółcień 5
- Żółcień 6
- US Food and Drug Administration, “Use of the Term Natural on Food Labeling,” www.fda.gov/food/food-labeling-nutrition/use-term-natural-food-labeling
- Oldways Whole Grains Council, “Identifying Whole Grain Products,” wholegrainscouncil.org/whole-grains-101/identifying-whole-grain-products
- Nature, 2015; 519: 92–6
