Nasze magazyny
Chorzy często bagatelizują objawy alergii lub przypisują je np. sezonowemu przemęczeniu. Sprawę komplikuje także możliwość pomylenia alergii z nietolerancją lub pseudoalergią pokarmową. Podstawą różnicowania jest to, że tylko w alergii mamy do czynienia z immunologiczną odpowiedzią organizmu na spożywany pokarm lub inny alergen, a w dwóch pozostałych przypadkach - jedynie z nieprawidłowościami na poziomie enzymatycznym (nietolerancja pokarmowa) oraz reakcją organizmu na środki chemiczne, sztuczne barwniki i konserwanty dodawane do pokarmów (pseudoalergia)1.
Rozpoznanie objawów i postawienie prawidłowej diagnozy jest kluczowe dla wdrożenia skutecznej terapii, która przywróci zdrowie. Nieleczona alergia prowadzi do astmy oskrzelowej. Medycyna akademicka skupia się przede wszystkim na terapii kortykosteroidami, czyli sterydami o działaniu przeciwzapalnym i przeciwobrzękowym, których skutki uboczne są dziś szeroko opisywane w literaturze medycznej (m.in. zaburzają one wchłanianie witaminy B6 i kwasu foliowego, a także metabolizm witaminy D, zwiększają wydalanie z organizmu potasu, wapnia oraz cynku)2.
Ziołolecznictwo oferuje inne rozwiązanie: zamiast walczyć z alergią, lepiej podnieść siły witalne organizmu, czyli odbudować odporność. Wydaje się to niewykonalne? Spróbujmy. Oto kilka sprawdzonych sposobów.
Skąd się bierze alergia i co to właściwie jest?
Alergię, czyli uczulenie, wywołuje zetknięcie z alergenem (antygenem), czyli obcą substancją powodującą patologiczną reakcję immunologiczną organizmu. Można powiedzieć, że alergia dowodzi nadwrażliwości organizmu na taki kontakt. Choroba przyjmuje różne postaci, wyróżnia się alergię pokarmową, wziewną, kontaktową czy polekową. Alergenem bywa nawet jad owadów1.
Co nas informuje o wystąpieniu alergii?
Zwykle dają o tym znać takie objawy jak pokrzywka, duszności czy biegunka, ale najczęściej jest to łzawienie i katar sienny. Przy bardzo silnej reakcji organizmu na alergen może dojść do wstrząsu anafilaktycznego, którego skutki bywają tragiczne (zapaść lub w skrajnych przypadkach śmierć). Anafilaksja ma charakter reakcji ogólnoustrojowej: równocześnie pojawia się swędząca wysypka, obrzęk górnych dróg oddechowych oraz znaczny spadek ciśnienia tętniczego krwi. Częstymi przyczynami wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego są ukąszenia owadów, alergeny w pożywieniu i leki2.
Czy alergia jest uwarunkowana genetycznie?
Nie wszyscy wykazujemy identyczną skłonność do zapadania na alergię właśnie dlatego, że często ma ona podłoże genetyczne, zwykle dziedziczne. Ryzyko zachorowania jest większe w przypadku osób wywodzących się z rodzin, w których odnotowano jej przypadki. Jednak nie bez znaczenia są czynniki środowiskowe: zanieczyszczenie powietrza, nadużywanie środków chemicznych, dym papierosowy. Alergia bywa uwarunkowana przebytymi infekcjami, a nawet wzrastaniem w nazbyt sterylnych warunkach. Większość przypadków zachorowań stwierdza się obecnie w aglomeracjach miejskich, gdzie zanieczyszczenie środowiska jest nieporównywalnie większe niż na terenach wiejskich.
Jaki jest mechanizm powstawania alergii?
Wskutek kontaktu z alergenem organizm wytwarza specyficzne przeciwciała, które podczas kolejnego kontaktu z tą samą uczulającą substancją prowadzą do powstania nadmiernej na nią reakcji, czyli stanu zapalnego. Rozwija się on w różnych narządach, np. na skórze, a jest wynikiem działania m.in. histaminy, tzw. mediatora stanu zapalnego, wytwarzanej przez komórki odpornościowe. Zbyt duże wydzielanie histaminy - wywołane silną reakcją alergiczną - powoduje obfite wysięki surowicy krwi do tkanek oraz obrzęki. Wtedy pojawia się zaczerwienienie, lokalny lub ogólny stan zapalny3. Nieodzowna staje się konsultacja z lekarzem.
Jeżówka purpurowa - skuteczna w każdej postaci
W procesie podnoszenia odporności ważną rolę odgrywa jeżówka purpurowa, znana jako echinacea (Echinacea officinalis). Obecność surowca leczniczego stwierdza się zarówno w zielu, jak i korzeniu. Jeżówka dostępna jest w postaci suszu, kropli (wyciąg ze świeżych ziół standaryzowany alkoholem) i syropu, a także w formie ampułek do iniekcji, które zwykle można kupić w klinikach medycyny naturalnej (obecnie niedostępne w Polsce, ale korzystając z uprzejmości kliniki, udaje się je zamówić).
Jeżówka purpurowa działa korzystnie przede wszystkim na układ immunologiczny, stymulując procesy regeneracyjne organizmu. Równie cenne są jej właściwości przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowe, przeciwzapalne, przeciwgrzybiczne i przeciwbólowe. Wykazuje też słabe działanie rozkurczowe oraz napotne, a także pobudza wydzielanie soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego. Najczęściej wykorzystywany jest ekstrakt (wyciąg) z jeżówki. Stosując go, należy przestrzegać następującej reguły:
Przez 7 dni przyjmujemy codziennie 10 kropli ekstraktu z jeżówki rozpuszczonych w niewielkiej ilości wody, a następnie robimy 21 dni przerwy. Cykl ten powtarzamy jeszcze dwukrotnie, co w sumie daje trzymiesięczną kurację. Zaleca się, aby rozpocząć ją w okresie letnim, w drugiej połowie lipca.
Zastosowanie jeżówki w cyklu trzymiesięcznym od lipca do października wzmocni naszą odporność i uchroni przed wieloma infekcjami wirusowymi i bakteryjnymi, jednak nie pomoże wyleczyć przeziębienia już istniejącego. Jeżówka purpurowa w pewnym sensie "zmusza" organizm do odpowiedzi immunologicznej, może więc w sporadycznych przypadkach wywoływać działania niepożądane, szczególnie u małych dzieci. W przypadku wystąpienia wysypki, świądu lub obrzęku twarzy należy niezwłocznie przerwać terapię.
Przeciwwskazaniem do stosowania jeżówki purpurowej jest gruźlica, białaczka, stwardnienie rozsiane, ciężka niewydolność wątroby oraz zakażenie wirusem HIV. Kuracja jeżówką nie jest wskazana także dla kobiet w okresie ciąży i laktacji. Ze względu na właściwości silnie stymulujące układ immunologiczny nie należy jej stosować z lekami upośledzającymi czynności wątroby, takimi jak steroidy anaboliczne, ketokonazol, amiodaron, metotreksat, a także z lekami immunosupresyjnymi2 hamującymi reakcję odpornościową organizmu, co dotyczy np. osób po przeszczepach narządów.
Pokrzywa zwyczajna - najlepsza na świecie
Prostym i skutecznym sposobem podnoszenia odporności w przypadku alergii jest spożywanie na co dzień pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica). Choć mało osób zdaje sobie z tego sprawę, jest ona jedną z najbardziej wartościowych roślin leczniczych na świecie - można wykorzystywać ją w całości (korzeń, łodygę, liście i kwiaty). Liście pokrzywy zawierają takie mikroelementy jak wapń, magnez, fosfor, żelazo, potas, jod i krzem, stanowią ponadto źródło witaminy K, E i B1, a także odpowiedzialnej za dobry nastrój serotoniny.
Pokrzywa jest ceniona za zdolności oczyszczające i krwiotwórcze. Dzięki wysokiej zawartości żelaza przywraca sprawność fizyczną i umysłową, powoduje wzrost energii i sił witalnych, przeciwdziała anemii i awitaminozie. Polecana jest przy wszelkiego rodzaju problemach na tle krążeniowym. Usuwa zmęczenie i - co najważniejsze - pomaga w stanach wyczerpania organizmu, gdy borykamy się z alergią.
Pokrzywę można przyjmować przez cały rok (z wyjątkiem zimy), a w celu podniesienia odporności zalecam kurację intensywną. Przez cztery tygodnie należy spożywać przynajmniej dwie szklanki naparu z liści pokrzywy w ciągu dnia, przy czym pierwszą na czczo, mniej więcej 15 min przed posiłkiem. Wystarczy zalać 1 łyżeczkę suszonych ziół 250 ml wrzątku, co odpowiada 1 szklance naparu, i parzyć pod przykryciem ok. 5 min.
Przestrzeganie krótkiego czasu zaparzania jest bardzo ważne, inaczej pokrzywa straci swoje właściwości. Zachęcam do spożywania naparu ze świeżej pokrzywy, którą zbiera się do czasu jej kwitnienia, czyli do początku maja. Wybornie pachnie i chroni przed przeziębieniami. Do naparu warto dodać sok malinowy domowej roboty - takie połączenie nie tylko wyśmienicie smakuje, lecz również przyspiesza efekt terapeutyczny.
Uwaga! W pierwszych dniach kuracji herbatką z pokrzywy dochodzi czasami do pogorszenia samopoczucia, mogą też nasilić się problemy skórne (krostki, jęczmień, opryszczka itp.), ale mają one wyłącznie charakter przejściowy - są związane z procesem oczyszczania organizmu (w szczególności wątroby i nerek).
Godny polecenia przy ogólnym osłabieniu jest napój, który sporządzamy z 250 ml miodu oraz 50-60 ml soku z pokrzywy. Miód lekko podgrzewamy na wolnym ogniu, a gdy jest wystarczająco ciepły (nie gorący!), dodajemy do niego świeży sok z pokrzywy. Pijemy miksturę 3 razy dziennie po 35 ml, resztę przechowujemy w lodówce, a przed spożyciem lekko podgrzewamy.
Poważny problem współczesnej cywilizacji
Według danych Światowej Organizacji Alergii (WAO) co roku z powodu astmy oskrzelowej umiera na świecie ok. 250 tys. osób. Informacje zawarte w raporcie skierowanym do Parlamentu Europejskiego są alarmujące. Wynika z nich, że na różnego rodzaju alergie cierpi co czwarty Europejczyk. W Polsce problem alergii również nie należy do marginalnych.
Szacuje się, że dotyczy on ok. 30% społeczeństwa. Każdego roku na alergię zapadają coraz młodsze dzieci - nie tylko w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, ale również niemowlęcym. Ofiarami tej choroby są także osoby dorosłe - u wielu z nich w historii rodzinnej nie odnotowuje się przypadków alergii, które wymagałyby np. regularnego przyjmowania leków. Zatem chorych przybywa, a lista nowych alergenów pozostaje otwarta.
Bluszczyk kurdybanek - również dla dzieci
Właściwości wzmacniające odporność ma również bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea Linne), zwany pospolicie kurdybankiem. Należy on do najstarszych roślin leczniczych występujących w Polsce. Można go spożywać w postaci herbatki, leczniczej nalewki lub wzmacniającego syropu dla dzieci. Regularne przyjmowanie kurdybanku chroni przed przeziębieniami, ponieważ wpływa on na podniesienie odporności, głównie przez usprawnienie pracy nerek i wątroby. Jest ponadto niezastąpiony w leczeniu chorób dróg oddechowych występujących na tle alergicznym. Kurdybanek wykazuje również działanie rozszerzające oskrzela - ułatwia odkrztuszanie zalegającej wydzieliny.
Nalewkę z kurdybanku sporządza się następująco: 20 łyżek suszonych ziół (lub 2 garści świeżego ziela) wsypujemy do słoika i zalewamy 1/2 l wódki żytniówki, następnie słoik pozostawiamy na 10 dni w słonecznym miejscu, ale codziennie nim wstrząsamy. Zalecam stosowanie nalewki 3 razy dziennie po 1 łyżeczce. Aby uzyskać szybszy rezultat terapeutyczny w przypadku bardzo słabej odporności, można zwiększyć dawkę leczniczą do 1 łyżki nalewki rozpuszczonej w niewielkiej ilości ciepłej wody.
Czarnuszka siewna - skuteczność potwierdzona klinicznie
Nadzieję dla alergików stanowią coraz bardziej popularne również w Polsce nasiona czarnuszki siewnej (Nigella sativa), której skuteczność w przeciwdziałaniu alergii została potwierdzona klinicznie (badania prowadzone m.in. na Uniwersytecie Medycznym Jamshoro w Pakistanie; rezultaty terapeutyczne zostały potwierdzone przez o. Grzegorza Srokę na grupie pacjentów z Centrum Ziołolecznictwa)2,3. Czarnuszka jest dostępna również w postaci oleju. Wykazuje silne działanie antybakteryjne, przeciwzapalne i przeciwalergiczne.
Wystarczy spożywać 500 mg oleju z czarnuszki (w kapsułkach) 3 razy dziennie, by efekty kuracji dały o sobie znać już po kilku tygodniach. Alergikom polecam także napar z czarnuszki, który przyrządza się z 1 łyżeczki rozdrobnionych w moździerzu nasion na szklankę mleka lub wody (można dosłodzić łyżeczką miodu).
Czarnuszka ze względu na swoje walory smakowe może być również składnikiem potraw: sałatek, sosów czy pasty budwigowej (nazwa pochodzi od nazwiska dr Johanny Budwig, autorki diety polegającej na dostarczaniu organizmowi pokarmów bogatych m.in. w kwasy tłuszczowe omega-3, węglowodany złożone, błonnik i antyoksydanty. Jej najbardziej charakterystycznym elementem jest właśnie wspomniana pasta, stanowiąca połączenie chudego twarogu (z zawartością ok. 20% białka) z olejem lnianym. Zioła nie tylko ożywią smak potraw, ale również skutecznie podniosą odporność, i to w ciągu zaledwie kilku tygodni.
Nagietek, czyli polski żeń-szeń
Naturalnym antybiotykiem, który bezwzględnie niszczy bakterie i wirusy, jest nagietek lekarski (Callendula officinalis). Nazywany w środowisku zielarskim polskim żeń-szeniem, ma właściwości immunostymulujące, przeciwzapalne, przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. Działa również odtruwająco, uspokajająco, słabo rozkurczowo i lekko napotnie.
Prócz naparu z nagietka (aby uzyskać efekt leczniczy, należy pić 2-3 szklanki dziennie) szczególnie polecam syrop z jego kwiatów, a dokładnie z płatków, które należy zasypać cukrem i ugniatać w słoiku drewnianą łyżką aż do uzyskania soku. Następnie słoik szczelnie zakręcamy i przez 3 tygodnie trzymamy w słonecznym miejscu. Soku nie odcedzamy - pije się go razem z kwiatami w ilości 5 łyżeczek dziennie.
Nagietek można z powodzeniem łączyć z innymi ziołami rozgrzewającymi i oczyszczającymi krew, takimi jak ziele pokrzywy lub ziele majeranku.
Dzika róża - królowa odporności
Trudno w tym miejscu nie wspomnieć o królowej odporności. Dzika róża (Fructus rosae) zyskała ten tytuł zasłużenie, jako że jest skarbnicą wielu witamin z grupy B (B1, B2, B6 i PP), witamin A i E oraz tak cennych mikroelementów, jak sód, potas, wapń, fosfor, magnez i żelazo. Dzięki temu wykazuje działanie odżywcze i wzmacniające. Jednak najważniejszą zaletą dzikiej róży jest to, że stanowi ona w stu procentach przyswajalne źródło witaminy C (aż 1250 mg/100 g!)4. I właśnie dlatego wskazaniem do jej stosowania są wszelkie choroby alergiczne i osłabienie organizmu.
Dzika róża (owoc) w postaci herbatek lub soku jest środkiem całkowicie bezpiecznym, który można podawać z powodzeniem zarówno małym dzieciom, jak i kobietom w okresie ciąży i laktacji. Aby korzystać w pełni z cennych właściwości suszonych owoców, warto przed zaparzeniem na krótko włożyć je do piekarnika rozgrzanego do 150 st. C (mniej więcej na 15 min), a następnie rozetrzeć na drobny proszek w moździerzu.
Każdemu, nawet najmłodszym, zasmakuje też sok, który można bez problemu nabyć w sklepie zielarsko-medycznym. Osoby dorosłe powinny przyjmować profilaktycznie 15 ml tego soku na dobę; dzieciom w zależności od wieku podaje się od 5 do 10 ml.
Odporność - bezcenny prezent dla dziecka
Warto podkreślić pewną prawidłowość. Coraz częstsze przypadki alergii, szczególnie wśród niemowląt i małych dzieci, sygnalizują nam coś bardzo ważnego. Zdrowie dziecka jest odzwierciedleniem kondycji zdrowotnej rodziców, a zwłaszcza matki z okresu ciąży. Osłabiony i wychłodzony ustrój nie może przekazać potomstwu życiodajnej energii. Bogatsi o tę wiedzę, stosujmy w diecie wartościowe produkty spożywcze, a także rozgrzewajmy organizm ziołowymi naparami (w szczególności nerki, najważniejszy filtr organizmu). Zapobiegniemy w ten sposób alergiom u naszych pociech, a także odbudujemy nasze własne zdrowie.
I tak np. herbatka z majeranku z dodatkiem łyżeczki miodu rozgrzeje organizm, dzięki czemu będzie on mógł prawidłowo wypełniać swoje funkcje. Jeśli jest bardzo mocno wychłodzony, co przejawia się w okresie jesiennym i wiosennym bolesnymi wypryskami na plecach (tzw. efekt przeziębienia krwi), to skuteczny okaże się wywar z ziela majeranku, kwiatu nagietka i liścia babki lancetowatej, które mieszamy ze sobą w równych proporcjach. Dwie łyżki mieszanki zalewamy następnie trzema szklankami wody i doprowadzamy do wrzenia. Po 15 min wywar przecedzamy - jest gotowy do spożycia. Ważne, aby przetrzymywać go w termosie, ponieważ powinien być pity kilka razy w ciągu dnia na ciepło. Rezultaty regularnego spożywania zadziwią nawet największych niedowiarków.
Karolina Smoderek
Bibliografia
- Bożena Konopka, Pokonać alergię, Wyd. Rodzina, Skoczów 2014
- Materiały szkoleniowe Instytutu Zielarstwa Polskiego
- www.bonimed.pl
- www.rozanski.li
