Co na astmę - zioła, dieta, ćwiczenia

Astma - objawy i leczenie

Astma jest jedną z najczęstszych przewlekłych chorób zapalnych, związaną z nadreaktywnością dróg oddechowych. Niemal 90% cierpiących na nią osób doświadcza również powysiłkowego skurczu oskrzeli, nazywanego często astmą wysiłkową. Objawia się on bardzo znacznym skróceniem oddechu oraz świstami, które pojawiają się po podjęciu aktywności fizycznej.

Leczenie astmy oskrzelowej polega na regularnym podawaniu leków przeciwzapalnych (glikokortykosteroidów wziewnych) oraz rozszerzających oskrzela (beta-mimetyków). Mogą one jednak nie zadziałać albo wywołać przykre działania niepożądane, jak zaburzenia żołądkowe, wysuszenie gardła, problemy ze snem, drżenia mięśni i przyspieszenie akcji serca. Dlatego coraz częściej medycy zwracają się w stronę natury, poszukując leków, które mogłyby skutecznie hamować astmatyczne zapalenie.

Kolejne badania dowodzą, że stosowanie ziół i diety daje obiecujące rezultaty, a nauka odpowiedniego oddychania odgrywa ważną rolę w kontroli choroby. Dzięki temu można w mniejszym stopniu polegać na farmaceutykach. Jednak nie modyfikuj samodzielnie toku leczenia, gdyż nagłe odstawienie jakiegokolwiek leku jest niebezpieczne¹.

Stroiczka rozdęta (Lobelia inflata) - rozszerza oskrzela

Zawiera lobelinę alkaloidową, która wywiera korzystny wpływ na funkcje dróg oddechowych, wspomagając odruch kaszlowy, rozszerzając oskrzela i poprawiając napięcie naczyniowe. Dzięki temu stroiczka stosowana jest pomocniczo w leczeniu astmy i alergii objawiających się problemami z układem odechowym².

Ponieważ jednak dość łatwo ją przedawkować, co może prowadzić nawet do zgonu, zwykle zaleca się stosowanie lobelii z innymi ziołami, najlepiej działającymi kojąco na gardło i płuca. Jej ziele można połączyć w równych proporcjach z prawoślazem, dziewanną, żywokostem i gwiazdnicą: 2 łyżeczki takiej mieszanki zalej szklanką wrzątku i zaparzaj przez 5-10 min, a następnie odcedź. Pij szklankę takiego naparu do 3 razy dziennie.

Ostryż długi (Curcuma longa) łagodzi astmę

U pacjentów z astmą oskrzelową ta wszechstronna roślina lecznicza może znacznie zmniejszyć skurcz i nadmierną aktywność dróg oddechowych. Stwierdzono również, że jest zdolna do zatrzymywania reakcji alergicznych.

Inne doświadczenia przeprowadzone na myszach dowiodły, że wyciąg z kurkumy dzięki swoim właściwościom antyalergicznym i przeciwzapalnym znacząco łagodzi także ciężkie alergiczne zapalenie spojówek, objawiające się obrzękiem i bolesnym zaczerwienieniem⁶.

Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla) obniża poziom histaminy

Jego tradycyjne zastosowanie antyalergiczne potwierdzają badania, w których wykazano, że ekstrakt z rośliny znacząco obniża poziom histaminy w mastocytach (komórkach tkanki łącznej i błony śluzowej)⁷. Koszyczki kwiatowe są jednocześnie źródłem olejku eterycznego bogatego we flawonoidy, kumaryny, żywice, węglowodany, kwasy organiczne i sole mineralne.

Dzięki tym składnikom roślina działa przeciwzapalnie i bakteriobójczo w alergicznym zapaleniu spojówek. Wystarczy zalać łyżeczkę surowca wrzątkiem, a po kwadransie użyć naparu do przemywania oczu lub jako okład.

Lepiężnik różowy (Petasites hybridus) ułatwia odkrztuszanie

Ta powszechnie występująca roślina ma właściwości tonizujące, wykrztuśne i przeciwskurczowe, jest więc stosowana w leczeniu wielu chorób związanych z układem oddechowym.

W badaniach potwierdzono wpływ zioła na wentylację płuc i reaktywność oskrzeli u pacjentów z astmą i przewlekłym obturacyjnym zapaleniem oskrzeli, a uzyskane wyniki sugerują możliwość redukcji dawki kortykosteroidów w leczeniu przewlekłych zapalnych chorób płuc dzięki zastosowaniu preparatów z lepiężnika różowego³.

Nie należy jednak stosować zioła dłużej niż 2-3 tygodnie ani przekraczać zalecanych dawek, ponieważ zawiera ono alkaloidy pirolizydynowe, które mogą podrażnić wątrobę i żołądek lub powodować nudności.

Amrita bindu dobra na astmę

Ten ajurwedyjski preparat zawiera m.in. imbir, pieprz czarny, pieprz długi, sproszkowaną korę ołownika, ciborę okrągłolistną, a także sole nieorganiczne. W badaniu obserwacyjnym na dzieciach z ostrą postacią astmy, którym podano ziołową sól Amrita bindu, u większości można było odstawić leki farmaceutyczne, a po 3 miesiącach dzieci nie doświadczyły ani jednego ataku astmatycznego⁵. W badaniu podawano 250-500 mg Amrita bindu 2 razy dziennie.

Musta (Cyperus rotundus) łagodzi astmę

To niewystępująca w Polsce odmiana cibory, stosowana w tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej i alternatywnej w leczeniu zapalenia oskrzeli, grypy, przeziębienia, kaszlu, duszności, dolegliwości żołądkowo-jelitowych i chorób pasożytniczych. Dzięki właściwościom antybakteryjnym i ściągającym łagodzi stany zapalne dziąseł, jamy ustnej, jelita grubego, pęcherza moczowego i spojówek. Ma również działanie przeciwskurczowe i rozluźniające, a także uspokajające.

W badaniach in vitro i in vivo wykazano, że kłącze musty wykazuje aktywność antyalergiczną dzięki zawartości seskwiterpenów, które m.in. silnie hamują wytwarzanie leukotrienów – lipidów uczestniczących w patofizjologii astmy i alergicznego nieżytu nosa (poprzez wywoływanie lub nasilanie takich objawy jak utrudniony przepływ powietrza w oskrzelach, zwiększone wydzielanie śluzu, skurcz oskrzeli czy naciek komórek zapalnych w ścianie dróg oddechowych)⁸.

Bylica roczna (Artemisia annua) pomaga w leczeniu astmy

Wykazano, że pochodna artemizyniny (DHA), wyizolowana z bylicy, ma działanie przeciwmalaryczne i przeciwnowotworowe. Chińscy badacze postanowili sprawdzić, czy można ją również stosować w leczeniu astmy. U myszy podawanie leku w dawce 30 mg/kg znacząco zmniejszyło liczbę naciekających komórek zapalnych, cytokin pomocniczych T typu 2 (Th2) oraz immunoglobuliny E (IgE).

Ponadto badania histopatologiczne płuc gryzoni wykazały, że DHA hamuje naciekanie komórek zapalnych i nadmierne wydzielanie śluzu. Wszystko to przełożyło się na ograniczenie i złagodzenie ataków choroby¹⁵.

Aminek egipski (Ammi visnaga) rozkurcza oskrzela

Owoc tej ciepłolubnej rośliny, zwanej również kelą egipską, działa rozkurczowo na mięśnie gładkie oskrzeli (jak również jelit, dróg żółciowych i pęcherza moczowego), dzięki czemu stosowany jest do leczenia stanów alergicznych i chorób dróg oddechowych, takich jak astma, zapalenie oskrzeli czy kaszel⁴.

Alkoholowe wyciągi i nalewki z aminkiem przerywają mało nasilone ataki skurczu oskrzeli i oskrzelików oraz rozszerzają drogi oddechowe, łagodząc zadyszkę. Stosowane profilaktycznie zgodnie ze wskazówkami mogą zapobiec ostrym napadom astmy, a także ograniczyć przyjmowanie leków.

Nie zaleca się jednak sięgania po preparaty z aminkiem już podczas ataków. Ponadto długotrwałe przyjmowanie wysokich dawek może prowadzić do problemów z wątrobą i zwiększa wrażliwość skóry na światło słoneczne.

Algi i pomidory łagodzą objawy astmy wysiłkowej

Izraelscy naukowcy odkryli, że spożywanie 64 mg karotenu uzyskanego z glonów z rodzaju Dunaliella przez tydzień zapobiegło objawom astmy wysiłkowej u ponad połowy z 38 badanych pacjentów. Ten sam zespół odkrył również, że codzienne przyjmowanie 30 mg likopenu (znajdującego się w czerwonych i różowych owocach, takich jak pomidory, arbuzy czy grejpfruty) złagodziło objawy astmy u 55% pacjentów z astmą wysiłkową¹¹.

Olej kokosowy łagodzi objawy astmy

W ubiegłym roku opublikowano wyniki ciekawego eksperymentu, w którym sprawdzono działanie oleju kokosowego typu virgin (VCO) u królików z astmą alergiczną. Oceniono wpływ inhalacji VCO na liczbę komórek zapalnych, strukturę dróg oddechowych, przerost i proliferację komórek kubkowych.

Badacze zauważyli, że olej kokosowy istotnie łagodził objawy astmy (redukując m.in. stan zapalny i grubość nabłonka), choć jego skuteczność w profilaktyce tej choroby była zdecydowanie mniejsza9. Autorzy są przekonani, że za pozytywne efekty odpowiadają obecne w nim kwasy tłuszczowe: laurynowy i kaprynowy.

Spożywanie warzyw i owoców pomaga w walce z astmą

Stres oksydacyjny najprawdopodobniej ma wpływ na rozwój astmy. Najwięcej antyutleniaczy znajdziemy w świeżych owocach i warzywach. Próba na 137 pacjentach z astmą wykazała, że ci stosujący dietę zawierającą duże ilości tych związków (5 porcji warzyw i 2 porcje owoców dziennie) radzą sobie z chorobą lepiej niż pozostali¹³.

Dieta niskosodowa łagodzi objawy astmy wysiłkowej

Istnieją również dowody, że menu o dużej zawartości soli nasila objawy astmy wysiłkowej, dlatego eliminacja nadmiaru tej substancji może złagodzić przebieg choroby.

W badaniu, w którym oceniano wpływ zawartości sodu w jadłospisie na funkcjonowanie płuc i nasilenie astmy wysiłkowej, stwierdzono, że zawartość soli w diecie nie miała związku z pracą płuc w grupie kontrolnej, ale dieta niskosodowa poprawiała stan pacjentów z astmą wysiłkową, podczas gdy wysokosodowe posiłki nasilały objawy ich choroby. Zmiany były zauważalne zarówno podczas wysiłku, jak i po jego zakończeniu¹⁴.

Joga dobra dla astmatyków

W wielu badaniach wykazano, że praktykowanie jogi wpływa na astmę oskrzelową, znacznie poprawiając wydolność płuc i jakość życia oraz pozwalając na ograniczenie liczby stosowanych leków. Tego typu ćwiczenia oddechowe powodują również istotne zmiany biochemiczne, np. zwiększają poziom hemoglobiny.

W jednym z badań 276 pacjentów z astmą (od łagodnej do umiarkowanej) w wieku 12-60 lat losowo podzielono na 2 grupy: w pierwszej stosowano wyłącznie standardowe metody leczenia, a uczestnicy drugiej dodatkowo praktykowali jogę 5 dni w tygodniu przez 30 min. Po 6 miesiącach w grupie jogi stwierdzono istotną poprawę proporcji hemoglobiny i ograniczającej stres oksydacyjny dysmutazy ponadtlenkowej (w porównaniu z grupą kontrolną) oraz znaczny spadek całkowitej liczby leukocytów.

Zdaniem badaczy te biochemiczne zmiany świadczą o tym, że joga może być praktykowana jako metoda wspomagająca przy standardowej terapii dla lepszego kontrolowania astmy¹⁰.

Metoda Butejki - jak oddychać przy astmie

Ta technika oddychania została stworzona w myśl idei, że niektóre schorzenia (takie jak astma oskrzelowa) są wynikiem hiperwentylacji, czyli zbyt szybkiego lub głębokiego oddechu. Dlatego ćwiczenia stabilizujące tę czynność pozwalają złagodzić przebieg alergii czy kataru siennego.

W leczeniu alergicznego nieżytu nosa u astmatyków metoda Butejki zredukowała o 70% chrapanie, zanik węchu, niedrożność nosa i trudności w oddychaniu przez nos, a w innym badaniu po 6 miesiącach wykazała poprawę kontroli astmy nawet o 75% oraz redukcję przyjmowanych wziewnych kortykosteroidów o prawie 40%¹².