Zielenina i warfaryna - czy można je łączyć?

Jedną z najliczniejszych grup pacjentów na świecie są osoby, które przyjmują leki z popularną warfaryną. Jeśli jesteś w tej grupie, prawdopodobnie lekarz zalecił ci ograniczenie spożywania produktów zawierających witaminę K, w którą właśnie obfituje szpinak.

Wspomniana warfaryna jest organicznym związkiem chemicznym o działaniu przeciwzakrzepowym, zwanym antagonistą witaminy K. Wykorzystuje się ją m.in. w leczeniu zakrzepicy żył głębokich, w zapobieganiu powtórnemu zawałowi mięśnia sercowego czy udarom mózgu.

Warto wiedzieć, że dieta bogata w witaminę K, czyli zawierająca duże ilości zielonych warzyw liściastych, w tym szpinaku, osłabia działanie leków z grupy antagonistów witaminy K. Dlatego osoby, które leczą się warfaryną, unikają zwykle pokarmu zawierającego tę witaminę. Wiele z nich rygorystycznie eliminuje ją z pożywienia. Natomiast niedobór witaminy K – wspierającej zdrowie serca i kości, to prawie taki sam problem, jak jej nadużywanie. Z tego faktu niewiele osób zdaje sobie sprawę.

Jak rozwiązać problem niedoborów witaminy K u osób przyjmujących warfarynę?

Prostym sposobem na delektowanie się zielonymi warzywami, pomimo przyjmowania warfaryny, są liczne dzisiaj leki nowej generacji, takie jak: apiksaban, rywaroksaban i dabigatran. Działają one poprzez hamowanie czynników krzepnięcia żylnego, bez interakcji z witaminą K, dzięki czemu możemy spokojnie stosować je podczas suplementacji tą witaminą. Wykazują działanie podobne do warfaryny, jednak oparte są na innym mechanizmie, dzięki któremu nie trzeba ograniczać spożycia witaminy K. Blokują w organizmie wytwarzanie białek powodujących krzepnięcie krwi.

Chociaż coraz częściej przepisuje się leki przeciwzakrzepowe nowej generacji, warfaryna jest nadal najczęściej stosowanym lekiem u pacjentów po udarze i zawale serca. Stosowanie warfaryny wymaga delikatnego działania równoważącego ryzyko nadmiernego krwawienia z ryzykiem niepożądanego krzepnięcia.

Pacjentom z problemem krzepliwości krwi często wykonuje się badania krwi, w celu określenia INR (International Normalized Ratio – międzynarodowego współczynnika znormalizowanego). Początkowo krew kontroluje się codziennie, następnie zmniejsza się stopniowo częstotliwość, a po osiągnięciu wyniku 2.0 do 3.0 zaprzestaje się określania INR.

Warfaryna — inne zagrożenia

Warfaryna stwarza problemy nie tylko w połączeniu z niektórymi potrawami, ale wchodzi też w interakcje z wieloma lekami, takimi jak antybiotyki o szerokim zakresie działania, niesteroidowe leki przeciwzapalne, doustne leki przeciwcukrzycowe, leki przeciwarytmiczne i niektóre leki przeciwgrzybicze, inne leki nasercowe, leki na cholesterol i przeciwdepresyjne, a także suplementy diety (w tym ziele dziurawca i miłorząb dwuklapowy − ginkgo biloba).

Witamina K dla pacjentów przyjmujących warfarynę — zalecenia

Nie istnieją ostateczne wskaźniki, potwierdzone badaniami, ile witaminy K dziennie mogą przyjmować osoby leczące się warfaryną. Jednak uważam, że dawka 75 mikrogramów dziennie dla tych pacjentów jest prawidłowa. Wydaje się, że ten poziom zapewnia równowagę między spożywaniem odpowiedniej ilości zdrowej żywności, bogatej w tę witaminę, a możliwością prawidłowego działania warfaryny.

U zdrowych osób dorosłych zalecana dzienna dawka witaminy K wynosi 90 mikrogramów dla kobiet i 120 mikrogramów dla mężczyzn.

Witamina K w nowej odsłonie

Zawartość witaminy K w pożywieniu nie jest jednakowa. Niektóre produkty są jej absolutną skarbnicą. Na przykład porcja 240 ml (1 szklanka) natki pietruszki zawiera aż 984 mikrogramy witaminy K, a taka sama porcja surowego jarmużu – 547 mikrogramów.

Uwaga! Gotowanie warzyw zmniejsza ich objętość, ale nie zmienia się w nich zawartość witaminy K. Aby nie przekroczyć bezpiecznej granicy przyjmowania tej witaminy, radzę pacjentom leczącym się warfaryną, aby regularnie włączali do swojej diety warzywa z małą lub umiarkowaną zawartością witaminy K (do 20 mikrogramów na porcję).

Produkty z małą lub umiarkowaną zawartością witaminy K (wielkość porcji to 240 ml, czyli 1 szklanka, chyba że zaznaczono inaczej):

• rukola (120 ml),
• buraki, marchew, seler (jedna łodyga),
• kukurydza, zielony groszek (120 ml),
• bakłażan, cukinia,
• słodka czerwona lub zielona papryka,
• rzepa,
• pomidory.

Do produktów o naturalnie małej zawartości witaminy K zalicza się ponadto większość owoców, zbóż, nasion i bulw, np. białe ziemniaki, słodkie ziemniaki (bataty) oraz fasolę.

Witamina K w diecie — dobra rada praktyczna

Bezpieczną ilość witaminy K zapewni ci przystawka zawierająca 20−25 mikrogramów witaminy K na porcję i danie główne z 35−40 mikrogramami tej witaminy na porcję. Jeśli nadal będziesz odczuwać niedosyt smażonej zieleniny bądź sałatki z jarmużu, możesz zjeść więcej. Jest tylko jeden warunek. Ilość witaminy K w jedzeniu, nawet jeśli przekroczy limit 75 mikrogramów, musi być taka sama każdego dnia.

Ważne: Jeśli zamierzasz zwiększyć spożycie witaminy K, poinformuj o tym swojego lekarza, aby ta zmiana była pod kontrolą i by w razie konieczności mógł on dostosować dawkę warfaryny do twoich potrzeb.

Zawartość witaminy K w różnych produktach spożywczych możesz sprawdzić na stronie: drgourmet.com/md/warfarincomprehensive.pdf.

Konsultacja merytoryczna: mgr Agata Kędzierska, farmaceutka, absolwentka Collegium Medium im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy.