Oprah radzi: Wylecz tarczycę i schudnij!

Nieprawidłowe funkcjonowanie hormonu tarczycy może powodować gwałtowne tycie lub chudnięcie. Problem ten dotyka coraz więcej gwiazd, które apelują o wykonywanie badań endokrynologicznych, by w porę wykryć chorobę i uregulować wahania wagi.

Artykuł na: 23-28 minut
Zdrowe zakupy

Tarczyca pełni w organizmie rolę termostatu, więc jej nieprawidłowe funkcjonowanie zaburza procesy energetyczne i powoduje problemy z utrzymaniem odpowiedniej masy ciała. Aż nazbyt dobrze wiedzą o tym gwiazdy, takie jak Oprah Winfrey i Kelly Osbourne. Co powoduje zaburzenia funkcjonowania tego gruczołu i jak się od nich uwolnić?

Jak Hollywood walczy z chorobami tarczycy?

Praktycznie wszystko, co robi Oprah Winfrey, znajduje się w centrum zainteresowania mediów. Prawdopodobnie najwięcej emocji wzbudza jednak jej ciągła publiczna walka z wahaniami masy ciała. W 2007 r. po przekroczeniu wagi 90 kg, wbrew ciągłym zmaganiom z efektem jo-jo publicznie opowiedziała o swoim problemie i o tym, jak w końcu odkryła jego źródło.

- Byłam naprawdę wyczerpana, ponieważ nie wiedziałam, co się działo w moim życiu. Wciąż czułam się naprawdę bardzo zmęczona, krążąc od lekarza do lekarza i starając się dociec, co jest nie tak. W końcu odkryłam, że dosłownie „zdmuchnęłam” moją tarczycę - ogłosiła w swoim programie Winfrey. Ostatecznie zdiagnozowano u niej niedoczynność tarczycy. Tymczasem wcześniej cierpiała na przeciwstawne schorzenie - nadczynność tarczycy.

Zrozumienie przyczyny problemu wcale jej jednak nie usatysfakcjonowało, ponieważ wiedziała, co ją czeka. „Diagnoza: tarczyca”, jak to określiła, wydała jej się czymś w rodzaju kary więzienia. Oprah nie jest w swoim problemie osamotniona. Wszystkie gwiazdy walczą o to, by utrzymać wyjątkowo szczupłą sylwetkę.

Kim Cattrall znana z serialu „Seks w wielkim mieście”, piosenkarka Kelly Osbourne, Nia Vardalos, która zagrała w filmie „Moje wielkie greckie wesele” i wiele innych sławnych osób przyznało ostatnio, że o utrzymanie obniżonej masy ciała musiały zabiegać o wiele bardziej ze względu na problemy z tarczycą. Dopiero kiedy gwiazda „Słonecznego patrolu” Gena Lee Nolin, która również cierpi na schorzenie tarczycy, założyła forum internetowe jako swoista rzeczniczka choroby, „cicha epidemia” znalazła się w centrum uwagi.

Kelly Osbourne, Kim Cattrall, Oprah Winfrey, Gena Lee Nolin oraz Nia Vardalos od lat zmagają się z nieprawidłowym funkcjonowaniem tarczycy.

Faktycznie można mówić o epidemii. W Wielkiej Brytanii mniej więcej jedna na sto osób cierpi na niedoczynność tarczycy, a wiele innych nie ma pojęcia, dlaczego wciąż zmaga się z ogólnym złym samopoczuciem.

Badanie przeprowadzone w Birmingham wykazało, że aż co szóstej osoby powyżej 55. roku życia dotyczy problem, który określa się jako „subkliniczna niedoczynność tarczycy, czyli nie dająca wyraźnych, ewidentnych objawów”.

Podobna liczba osób w USA również cierpi na niezdiagnozowaną niską aktywność tarczycy. Równie często występującym problemem jest „przegrzewanie się” tarczycy ze względu na wielość czynności, które wykonuje.

Szokujący jest fakt, że prawie połowa kobiet i jedna czwarta mężczyzn w Wielkiej Brytanii i USA umrze z oznakami zapalenia tarczycy. Nawet na obszarach, gdzie podaż jodu jest odpowiednia, częstość występowania problemów z tarczycą jest ogromna - każdego roku boryka się z nimi jedna na sto osób.

Tarczyca, gruczoł w kształcie motyla znajdujący się z przodu gardła, to metaboliczny termostat organizmu, który reguluje temperaturę ciała, zużycie energii oraz - w przypadku dzieci - tempo wzrostu.

Wszystkie te czynności wykonuje za pomocą dwóch produkowanych przez siebie hormonów - tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3) - których działanie reguluje inny hormon o nazwie TSH (thyroid-stimulating hormone) wydzielany przez przysadkę mózgową.

Chociaż z medycznego punktu widzenia większość chorób tarczycy ma podłoże genetyczne, wiele czynników środowiskowych, takich jak nadmierne spożycie jodu, przyjmowanie niektórych leków na receptę oraz ekspozycja na rtęć, wpływa niekorzystnie na czynność tego gruczołu. Kiedy poziom hormonów produkowanych przez tarczycę jest nieprawidłowy, pojawiają się zaburzenia metabolizmu.

Wiele czynników środowiskowych wpływa niekorzystnie na czynność tego gruczołu. Poniżej lista największych „winowajców”.

Jod a tarczyca

Uważa się, że odpowiednia podaż jodu jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania tarczycy, jednak nadmiar tego pierwiastka może prowadzić do nadczynności tarczycy.

Jednym z najistotniejszych czynników powodujących zaburzenia czynności tego gruczołu jest spożywanie soli jodowanej, którą na Zachodzie rekomenduje się jako produkt prozdrowotny. Zawarty w rybach, warzywach, mleku i mięsie jod jest zasadniczym składnikiem T3 i T4.

Odpowiednie ilości tego pierwiastka są niezbędne do sprawnego funkcjonowania zarówno tarczycy, jak i przysadki mózgowej. Jednak w wielu krajach zaleca się używanie soli jodowanej bez względu na to, czy na danym obszarze występuje niedobór jodu, czy nie. Przez wiele lat ludność była narażona na nadmiar tego pierwiastka.

Na obszarach bogatych w jod przyjmowanie go w nadmiernych ilościach - nawet o kilka miligramów dziennie - może spowodować u człowieka zarówno zbyt dużą stymulację tarczycy, jak i spowolnienie jej czynności.

Aby temu zapobiec, nie wystarczy jednak samo unikanie spożywania soli wzbogacanej w ten pierwiastek, ponieważ jest on również zawarty m.in. w preparatach wykrztuśnych, antyseptycznych, niektórych lekach i środkach kontrastowych stosowanych w trakcie badań obrazowych.

Polskie gwiazdy z rozregulowaną tarczycą

  • Katarzyna Dowbor cierpi z powodu niedoczynności tarczycy.
  • Joanna Koroniewska od lat choruje na nadczynność tarczycy. Chorobę odziedziczyła po mamie.
  • Kayah zmaga się z niedoczynnością tarczycy i chorobą Hashimoto.
  • Monika Pyrek - nasza olimpijka specjalizująca się w skoku o tyczce - cierpi na chorobę Hashimoto.
  • Agnieszka Włodarczyk - musiała usunąć guzki na tarczycy jeszcze jako dziewczynka.

 Dziennikarka Katarzyna Dowbor, piosenkarka Kayah oraz aktorka Joanna Koroniewska od lat zmagają się z nieprawidłowym funkcjonowaniem hormonu tarczycy.

Leki, które mogą mieć wpływ na tarczycę

Należy zachować ostrożność podczas stosowania takich leków, jak:

lit stosowany w leczeniu chorób maniakalno-depresyjnych, który może powodować niedoczynność tarczycy,

lek przeciwartymiczny amiodaron, którego przyjmowanie może prowadzić zarówno do nadczynności, jak i niedoczynności tarczycy,

interferon (IFN) alfa stosowany długotrwale w leczeniu zapalenia wątroby, który może spowodować nadczynność lub niedoczynność gruczołu,

leki obniżające poziom cholesterolu we krwi, które mogą przyczynić się do rozwoju niedoczynności tarczycy.

Co rozregulowuje pracę tarczycy?

  • Fluor Ten pierwiastek zawarty w wodzie może zakłócać proces wchłaniania jodu. Imituje także działanie TSH na tarczycę oraz pełni rolę aktywatora niektórych białek – inhibitorów T3 w komórkach organizmu.
  • Rtęć Ten silnie toksyczny metal stosowany do produkcji amalgamatowych wypełnień stomatologicznych ma tendencję do gromadzenia się w organizmie, głównie w przysadce mózgowej i tarczycy. Potwierdziły to badania przeprowadzone pośmiertnie na dentystach.
  • Alergie pokarmowe U pacjentów cierpiących na różnego rodzaju alergie pokarmowe, np. celiakię, znacznie częściej występują problemy z tarczycą.
  • Niedobór selenu Tarczyca to jeden z największych „magazynów” selenu w organizmie, więc niedobór tego pierwiastka może prowadzić do jej schorzeń.
  • Zanieczyszczenie środowiska Ogólne zanieczyszczenie środowiska takimi substancjami, jak nadchlorany, siarkocyjanki i azotany, powoduje ograniczenie wchłaniania jodu i przyczynia się do rozwoju chorób tarczycy zarówno u zwierząt, jak i u ludzi.
  • Terapie przeciwnowotworowe Radioterapia stosowana podczas leczenia nowotworów zakłóca prawidłowe funkcjonowanie tarczycy.
  • Cukrzyca Cukrzyca, zwłaszcza typu 1, także może powodować problemy z tarczycą.
  • Stan przedrzucawkowy To często spotykane powikłanie ciążowe może negatywnie oddziaływać na późniejsze funkcjonowanie tarczycy.
  • Problemy emocjonalne Tarczyca wydaje się szczególnie podatna na negatywne emocje związane z takimi sytuacjami, jak żałoba i rozwód.
  • Palenie papierosów Istnieje przekonujący dowód na to, że palenie może powodować chorobę Gravesa-Basedowa (autoimmunologiczne schorzenie o cechach nadczynności tarczycy) oraz zmiany w działaniu hormonu tarczycy związane z jej niedoczynnością.
  • Choroby i operacje chirurgiczne Praktycznie wszystkie choroby i procedury chirurgiczne zmieniają funkcjonowanie tarczycy i przysadki mózgowej. Niektórzy lekarze często nazbyt pośpiesznie zalecają pacjentom po różnych zabiegach leki stosowane przy niedoczynności tarczycy, co może prowadzić do uzależnienia na całe życie. Warto pamiętać, że gwałtowny wzrost poziomu T3 zaobserwowany po operacji może mieć dobroczynne skutki w krytycznej sytuacji, jednak po zabiegu dochodzi do niego samoczynnie, więc podawanie leków nie ma sensu.

    Rodzaje chorób tarczycy

    W przebiegu nadczynności tarczycy, w medycynie określanej zwykle jako tyreotoksykoza lub hipertyreoza, dochodzi do nadmiernej produkcji T3,T4 lub obu tych hormonów.

    Powoduje to nadmierne zwiększenie tempa metabolizmu i sprawia, że organizm wykonuje wiele czynności na „przyspieszonych obrotach”.

    W przebiegu niedoczynności tarczycy występują niedobory w produkcji hormonów, więc przemiany metaboliczne zachodzą zbyt wolno, co przejawia się zarówno na fizycznym, jak i psychicznym poziomie funkcjonowania organizmu. Spowolnieniu ulega nawet tętno.

    Z medycznego punktu widzenia niewiele wiadomo na temat przyczyn zaburzeń funkcjonowania tarczycy. Stwierdzono jednak, że najczęściej występujące rodzaje schorzeń tego gruczołu mają podłoże autoimmunologiczne - rozwijają się, kiedy organizm zaczyna atakować swoje własne tkanki.

    Wśród tego rodzaju zaburzeń wyróżnia się:

    Chorobę Gravesa o cechach nadczynności tarczycy, w przebiegu której krwinki białe (których zadaniem jest ochrona organizmu przed patogenami) przenikają przez gruczoł i wytwarzają przeciwciała komórek tarczycy. Ostatecznie prowadzi to do produkcji nadmiernej ilości tyroksyny i rozwoju nadczynności tarczycy.

    Chorobę Hashimoto o cechach niedoczynności tarczycy, która rozwija się podobnie jak choroba Gravesa. Później jednak przeciwciała zaczynają stopniowo blokować poszczególne części gruczołu, co ostatecznie prowadzi do jego niedoczynności.

Całe życie z tarczycą

W medycynie panuje powszechne przekonanie, że problemy z tarczycą trwają przez całe życie. Dlatego też uważa się, że pacjenci powinni dożywotnio przyjmować leki normalizujące poziom hormonów. W kilku rzadkich przypadkach faktycznie może tak być, jednak dowody wskazują na to, że o wiele bardziej prawdopodobny scenariusz zakłada naprzemienne nasilanie i cofanie się problemów, oczywiście przy założeniu, że pacjent w ogóle je miał.

Bardziej prawdopodobne jest to, że przyczyna problemu z tarczycą znajduje się w zasięgu kontroli pacjenta. Trochę pracy nad odkrywaniem własnego organizmu często jest w stanie ją wskazać, a następnie wyeliminować. Często problem powodują np. substancje, które zanieczyszczają środowisko, zwłaszcza fluorki.

Kontakt z nimi można ograniczyć bądź wyeliminować poprzez stosowanie filtrów powietrza i wody. Oczywiście problemy z tarczycą mogą nasilać się w miarę gromadzenia się toksyn w organizmie, co może prowadzić lekarzy do przekonania, że stanowią one bezpośredni skutek procesu starzenia się.

Jedno jest jednak pewne: problemom z tarczycą zwykle można zapobiec. W wielu przypadkach można ich albo uniknąć, albo doprowadzić do ich cofnięcia i to bez stosowania silnych leków.

Lynne McTaggart, Bryan Hubbard, Harald Gaier

Kiedy wynik badania poziomu hormonów tarczycy może być nieprawidłowy?

U wielu pacjentów problemy z tarczycą nie dają żadnych objawów. Aby potwierdzić diagnozę dotyczącą choroby gruczołu, większość lekarzy zleca więc badania laboratoryjne poziomu wszystkich trzech hormonów tarczycy. Problem w tym, że wykażą one dokładne stężenie każdego z hormonów jedynie we krwi. Nie ujawnią, w jakim stopniu organizm jest w stanie je wykorzystać ani jak wiele hormonu potrzebuje każda komórka organizmu danego pacjenta, aby utrzymać jego zdrowie w stanie optymalnym.

Wartości referencyjne poziomu hormonów tarczycy, oparte na przekroju tzw. normalnego funkcjonowania tarczycy, podlegają dużym wahaniom. Wielu ludzi, u których wykazano ich normalny poziom, może potrzebować wyższego, aby sprawnie funkcjonować. U innych zaś może być zdiagnozowana niedoczynność tarczycy, pomimo że obniżona wydajność gruczołu jest odpowiednia do potrzeb ich organizmów.

Badania poziomu hormonów tarczycy są również bardzo niedokładne. Dlatego konieczne jest poddanie się kilku testom, a nawet powtórzenie tego samego testu w innym laboratorium.

Jeśli twoje wyniki badania poziomu hormonów T3 i T4 nie okażą się rozstrzygające, powinieneś poddać się badaniu poziomu TSH. Upewnij się jednak, że zostanie zastosowany bardzo dokładny test chemiluminescencyjny lub immunoradiometryczny, gdyż tylko one gwarantują uzyskanie wiarygodnego odczytu. Standardowe badania poziomu TSH nie są miarodajne w przypadku niskich poziomów tego hormonu.

Bardziej dokładnym wskaźnikiem może być podstawowa temperatura ciała. Jeśli masz wole guzkowe (powiększoną tarczycę z jednym guzkiem lub kilkoma guzkami), możesz potrzebować badania USG w celu wykluczenia nowotworu. Badanie izotopowe (scyntygrafia) tarczycy wskaże jedynie, które części gruczołu działają jak należy, a które wręcz przeciwnie.

W pewnych warunkach odczyty poziomu tyroksyny (T4) mogą być zaburzone. Może się to zdarzyć:

  • u kobiet w ciąży,
  • podczas przyjmowania pigułek antykoncepcyjnych,
  • po intensywnej diecie odchudzającej,
  • po długotrwałym osłabieniu, np. w przypadku zespołu chronicznego zmęczenia (chronicznego zmęczenia mięśni),
  • w przypadku występowania pewnych rodzajów zaburzeń funkcjonowania nerek,
  • podczas leczenia hormonami androgenowymi bądź sterydami,
  • podczas przyjmowania fenytoiny lub karbamazepiny.

Wskazane jest wykonanie badania krwi pod kątem zaburzeń autoimmunologicznych. Może ono wykazać, czy organizm produkuje przeciwciała, które atakują komórki tarczycy, a także umożliwić rozpoznanie chorób Gravesa-Basedowa i Hashimoto.

Najlepszym sposobem na ustalenie, czy masz niedoczynność tarczycy, jest poproszenie lekarza, aby przebadał cię pod kątem ośmiu głównych objawów klinicznych tego zaburzenia, jak również zlecił badania poziomu kilku hormonów tarczycy we krwi, a nie tylko jednego z nich.

Na podstawie jednego z badań, w którym wzięło udział ponad 800 pacjentów badanych w prywatnym gabinecie lekarskim w Antwerpii, uczeni stwierdzili, że diagnoza postawiona na podstawie ośmiu objawów klinicznych okazuje się trafna w 97% przypadków. Pomiary wolnej trójjodotyroniny (T3) w moczu - w przeciwieństwie do innych pomiarów, w tym tradycyjnych badań poziomu TSH - są dobrze skorelowane z klinicznymi objawami niedoczynności tarczycy.

Zmierz temperaturę i sprawdź, czy nie masz problemów z tarczycą

Dr Broda O. Barnes, która przez 35 lat prowadziła badania dotyczące chorób tarczycy, sądziła, że wiele osób ma trudne do zdiagnozowania zaburzenia funkcjonowania tego gruczołu, których nie da się wykryć za pomocą badania krwi.

Była ona orędowniczką prostego i wiarygodnego domowego testu na wykrywanie nadczynności lub niedoczynności tarczycy, który wykonuje się poprzez zapisywanie podstawowej temperatury ciała (PTC), czyli najniższej temperatury, którą ciało osiąga w ciągu dnia. Pomiarów należy dokonywać zaraz po przebudzeniu się (przed wstaniem z łóżka lub wypiciem herbaty). Termometr umieszcza się pod pachą na 10 minut. Hipotetycznie prawidłowe odczyty powinny wskazywać pomiędzy 36,6 a 36,8°C. Niższa temperatura może oznaczać niedoczynność tarczycy, a wyższa – nadczynność.

Kobiety przed menopauzą powinny dokonywać pomiarów drugiego lub trzeciego dnia cyklu menstruacyjnego, gdyż wówczas będą one najdokładniejsze. W pozostałych dniach PTC nieznacznie podnosi się i obniża tuż przed owulacją i zaraz po niej. Kobiety po menopauzie mogą zapisywać temperaturę dowolnego dnia.

Jednak żadne tego rodzaju testy, również pomiary PTC, nie mogą zastąpić starannego rozważenia pełnego indywidualnego obrazu klinicznego pacjenta. Główne objawy nadczynności tarczycy to: drażliwość, pobudzenie i utrata wagi bez wyraźniej przyczyny, a niedoczynności: ogólne spowolnienie fizycznych i psychicznych funkcji organizmu, zmęczenie, przybieranie na wadze oraz niezdolność do koncentracji uwagi.

Ważne jest również zbadanie funkcjonowania układu hormonalnego. Zarówno poziom TSH, jak i hormonów płciowych reguluje przysadka mózgowa. Kobiety, u których układ hormonalny nie działa prawidłowo, często mają również problemy z tarczycą. Unormowanie poziomu hormonów często likwiduje więc zaburzenia funkcjonowania tarczycy.

Bibliografia

  1. Clin Endocrinol [Oxf], 1991; 34: 77–832
  2. Arch Intern Med, 1990; 150: 785–7
  3. J Pathol Bacteriol, 1962; 83: 255–64
  4. Thyroidology, 1994; 6: 49–54
  5. J Endocrinol Invest, 1994; 17: 23–7
  6. Lancet, 1998; 352: 1519
  7. Z Kardiol, 2001; 90: 751–9
  8. N Engl J Med, 1995; 333: 1688–94
  9. BMJ, 1996; 313: 539–44; Clin Pharm, 1993; 12: 774–9
  10. South Med J, 1996; 89: 81–3
  11. Arch Mal Coeur Vaiss, 1993; 86: 1761–4
  12. Klin Wochenschr, 1984; 62: 564–9
  13. Levenson J. Menace in the Mouth. London: What Doctors Don’t Tell You Ltd, 2000
  14. J Pediatr, 2009; 155: 51–5
  15. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab, 2009; 23: 815–27
  16. Toxicol Ind Health, 1998; 14: 121– 58; Best Pract Res Clin Endocrinol Metab, 2009; 23: 801–13
  17. Am J Clin Oncol, 2009; 32: 150–3
  18. Turk J Pediatr, 2009; 51: 183–6
  19. BMJ, 2009; 339: b4336
  20. Acta Endocrinol [Copenh], 1993; 128: 293–6
  21. Acta Endocrinol [Copenh], 1993, 128: 156–60; N Engl J Med, 1995; 333: 964–9
  22. N Engl J Med, 1995; 333: 1562–3
  23. J Nutr Environ Med, 2000; 10: 105–13
Autor publikacji:
Wczytaj więcej
Nasze magazyny