Ból reumatyczny - trudny przeciwnik

Chociaż schorzenia reumatyczne obejmują blisko 200 różnych chorób stawów i kości, wszystkie mają wspólną cechę: towarzyszy im przewlekły ból, który najbardziej obniża jakość życia chorych.

10 sierpień 2016
Artykuł na: 6-9 minut
Zdrowe zakupy

Skala występowania chorób reumatycznych jest ogromna: już dzisiaj cierpi na nie co piąty Polak, a według naukowców z bostońskiego Harvard University w 2020 roku spowodują one nawet ok. 5,5 mln zgonów na świecie.

Tak naprawdę medycyna nie zna dzisiaj odpowiedzi na pytanie, co jest przyczyną chorób reumatycznych. Wiadomo, że w mechanizmie ich powstawania nasz układ odpornościowy atakuje własne tkanki, doprowadzając do stanu zapalnego. Predyspozycje do tego typu schorzeń mogą być dziedziczne, ale naukowcy wskazują również na czynniki zależne od nas samych. W jednym z badań wykazano, że liczba wypalanych dziennie papierosów oraz czas trwania w nałogu zwiększają ryzyko zachorowania na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)¹.

Ponadto badacze z Uniwersytetu Umeå w Szwecji doszli do wniosku, że osoby, które spożywają dużo sodu, mają 2 razy większe szanse zachorowania na RZS². Zdaniem autora analizy, Björna Sundströma, dieta bogata w warzywa i owoce łączy się z niskim ryzykiem zachorowania m.in. dlatego, że zawierają one niewiele sodu. Poza tym owoce i warzywa to źródło antyoksydantów, zwalczających odpowiadające za stan zapalny wolne rodniki.

Również inne składniki diety mogą wpływać na rozwój schorzeń reumatycznych lub zmniejszać ich natężenie. Dowody naukowe wskazują np. na korzystny wpływ kwasów omega-3 w RZS, polegający na w zmniejszeniu liczby obrzękniętych, tkliwych i bolesnych stawów, sztywności porannej, bólu stawów, aktywności choroby oraz potrzeby stosowania leków³. Badania pokazują także, że dieta śródziemnomorska istotnie hamuje rozwój chorób reumatycznych, a jeśli jest stosowana przez 3 miesiące, pozwala uzyskać poprawę w funkcjonowaniu fizycznym4.

Źródło bólu

Rekomendacje ekspertów na temat diety przy chorobach reumatycznych skupiają się wokół produktów, które zawierają liczne antyoksydanty. Nic w tym dziwnego - choroby te charakteryzują się właśnie zapaleniem stawów, które jest jednocześnie najczęstszym źródłem przewlekłego bólu. W jego powstawaniu biorą udział złożone mechanizmy neurologiczne, immunologiczne i endokrynne.

Ból stawowy wywoływany jest poprzez pobudzenie zakończeń nerwowych włókien rozmieszczonych w błonie maziowej, torebce stawowej, więzadłach, ścięgnach i okostnej. Stan zapalny powoduje wzrost ciśnienia wewnątrzstawowego, podrażnienie receptorów nerwowych, ból i obrzęk. Później może dojść do nieodwracalnego zniszczenia i utraty ruchomości stawu, a uszkodzenie chrząstki i innych struktur stawu sprzyja powstawaniu wtórnych zmian zwyrodnieniowych.

Ponieważ jednak ból w przebiegu chorób reumatycznych nie zawsze spowodowany jest tylko zapaleniem, a ma wielorakie pochodzenie, jego opanowanie jest bardzo trudne. Dziewięcioletnia obserwacja w specjalistycznym ośrodku leczenia bólu przy Uniwersytecie McGill pokazała, że zaledwie u 55% pacjentów reumatologicznych nastąpiła poprawa stanu zdrowia5.

Nie tylko farmakoterapia

Eksperci nie mają wątpliwości, że w przypadku zwalczania bólu reumatycznego ogromną rolę odgrywa leczenie niefarmakologiczne, obejmujące edukację, odciążenie stawów, zaopatrzenie ortopedyczne, fizykoterapię i indywidualnie dobrany zestaw ćwiczeń. Ponadto obserwacje pokazują, że udział pacjentów w tzw. grupach samopomocowych zmniejsza poziom odczuwanego bólu nawet o 20%6.

Mimo to intensywność bólu odczuwanego przez osoby cierpiące na choroby reumatyczne nie pozwala poprzestać na takich metodach terapii. Dlatego w standardowym leczeniu sięga się po leki przeciwbólowe. W przypadku niewielkiego lub umiarkowanego bólu stosuje się paracetamol, który nie wystarcza jednak przy silniejszych objawach - wówczas sięga się po niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Ich skuteczność w zwalczaniu bólu męśniowo-kostnego towarzyszącego m.in. chorobie zwyrodnieniowej i RZS potwierdzają liczne randomizowane badania kontrolowane placebo7.

Mimo że leki te są skuteczne, ich stosowanie obarczone jest licznymi działaniami niepożądanymi, przede wszystkim ze strony układu pokarmowego i nerek. Badania wykazują, że zapadalność na chorobę wrzodową i/ lub dwunastnicy, a także poważne powikłania przewodu pokarmowego (krwawienia, perforacje) jest zdecydowanie mniejsza w przypadku koksybów (nowej grupy NLPZ)8.

Kolejnym etapem leczenia farmakologicznego jest zastosowanie opioidów, jednak należy je wybierać dopiero wówczas, gdy zawiodą inne metody.

Naturalna apteczka

Choć lista tradycyjnych leków przeciwbólowych jest dość długa, ich ciągłe stosowanie zawsze wiąże się z ryzykiem objawów niepożądanych. Dlatego warto zastosować naturalne metody, oparte na przeciwzapalnych właściwościach ziół.

Bibliografia

  1. Arthris Res Therapy, 2013 Apr 22; 15(2): R56, doi: 10.1186/ar4218
  2. Rheumatology, 2015; 54(3): 487-93
  3. British Journal of Nutrition 2012; 107: 171-184
  4. Ann Rheum Dis 2003; 62: 208-214. 19
  5. J Rheumatol 2004; 31(2): 359-63
  6. Arthritis Rheum, 1993; 36(4): 439-46
  7. Scand J Rheumatol, 2001; 30(1): 19-24
  8. JAMA, 2000; 284(10): 1247
  9. BMC Cardiovascular Dis, 2015; 15: 96

Od stuleci w bólach reumatycznych stosuje się np. kolchicynę, czyli alkaloid otrzymywany z nasion zimowita jesiennego (Colchicum autumnale), składnik preparatów homeopatycznych. Mechanizm działania tej substancji związany jest z jej wewnątrzkomórkową interakcją z tubuliną. Wpływając na funkcję leukocytów, kolchicyna wykazuje działanie przeciwzapalne, znane przede wszystkim w zapaleniu stawów w przebiegu dny moczanowej.

Ponadto ten sam mechanizm przeciwzapalny powoduje, że kolchicyna wpływa na ograniczenie występowania niepożądanych zdarzeń sercowo-naczyniowych, jak również obniża ryzyko nawrotu zapalenia osierdzia9.

Skuteczne w zwalczaniu bólu reumatycznego może być również zewnętrzne stosowanie fitoterapii. W medycynie ludowej właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe przypisuje się nasionom gorczycy białej. Należą one do środków rumieniących, wywołujących uczucie ciepła. Gorczyca biała ma właściwości promieniujące, tzn. wydziela biopole neutralizujące ból i stan zapalny. W lecznictwie naturalnym wykorzystuje się jej nasiona jako wypełnienie poduszek czy materacy.

Podobne właściwości ma arnika górska, stosowana zewnętrznie na obrzęki i bolesne urazy. Działanie przeciwzapalne, przeciwreumatyczne i antyseptyczne mają jej koszyczki. Jednak korzystaj z gotowych produktów, bowiem roślina ta jest pod ścisłą ochroną.

Wczytaj więcej
Nasze magazyny