Zęby - wskaźnik stanu zdrowia. Choroby przyzębia

Zdrowe zakupy

Suplementy diety

Andrographis ParActin®

Suplementy diety

Ashwagandha KSM-66 BIO

Suplementy diety

AstaZine® Astaksantyna

Suplementy diety

Koenzym Q10

Suplementy diety

Kolagen UC-II®

Suplementy diety

Kurkuma BCM-95®

Suplementy diety

Żeńszeń fermentowany GS15-4®

Onkolodzy i kardiolodzy rzadko zwracają uwagę na stan zdrowia zębów i dziąseł, a coraz więcej badań dowodzi, że to jedno z pierwszych miejsc, którym powinni się przyjrzeć. Naukowcy przekonują, że choroby dziąseł i przyzębia, takie jak zapalenie dziąseł (przebiegające z krwawieniem i opuchlizną) oraz poważniejsze choroby przyzębia (mogące nawet atakować żuchwę) nie są jedynie oznaką przewlekłych i ogólnoustrojowych chorób, ale mogą być także ich znaczącą i niespodziewaną przyczyną.

Powoli zaczyna się je także kojarzyć z całą gamą problemów zdrowotnych, między innymi z cukrzycą, rakiem, chorobami serca, problemami przy porodzie oraz upośledzeniem umysłowym. Nie koniec na tym - okazuje się, że zdrowie naszych zębów i dziąseł może nawet determinować to, jak długo będziemy żyli.

Świadomość, że stan przyzębia i dziąseł jest tak istotny, to efekt odkrycia, które miało miejsce w ciągu kilku w ostatnich lat i zostało uznane za przełomowe. Ale hipoteza, że zdrowie naszych zębów i dziąseł może mieć ścisły związek z konkretnymi chorobami, została sformułowana znacznie wcześniej, blisko 60 lat temu, przez dr. Westona A. Price’a (1870-1948).

Price, w 1914 roku mianowany pierwszym dyrektorem badań w American Dental Association, twierdził także, że wypełnienia kanałowe powodują przenikanie do organizmu bakterii, które mogą prowadzić do zapalenia stawów i innych chorób autoimmunologicznych. Naukowcom nie udało się jednak potwierdzić istnienia takiej zależności, kiedy 20 lat później ponownie podjęli badanie tej teorii.

Dorobek Price’a został podsumowany w jego książce Nutrition and Physical Degeneration (Odżywianie i degeneracja fizyczna; La Mesa, CA: Price-Pottenger Nutrition Foundation, 2009). Po raz pierwszy wydano ją w 1939 roku i stanowiła jedną z inspiracji dla stomatologii holistycznej, która promuje teorię, że stan uzębienia determinuje stan zdrowia organizmu. Jednak do niedawna ta dziedzina miała wąskie zaplecze dowodów potwierdzających jej założenia.

Mimo to stomatologia holistyczna doczekała się swojego bohatera w dr. Robercie Genco, profesorze biologii jamy ustnej na Uniwersytecie Stanowym w Nowym Jorku w Buffalo, redaktorze "journal of periodeontology" (czasopisma periodontologicznego).

Jak twierdzi dr Genco:

"Ludzie myślą o chorobie dziąseł jako o chorobie zębów, ale nie zastanawiają się, że jest ona poważną infekcją, wskutek której bakterie mogą się przedostawać do krwiobiegu. W rezultacie może to powodować dodatkowe problemy zdrowotne u pacjentów, którzy już cierpią na inne choroby, albo prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak choroby serca".

Jakie zęby, takie zdrowie?

Krytycy tej teorii twierdzą, że stan naszych zębów i dziąseł jest jedynie objawem naszego ogólnego stanu zdrowia.Opuchnięte i krwawiące dziąsła to po prostu oznaka osłabienia układu odpornościowego, które może doprowadzić do poważnych chorób. Najczęściej dotyka to osób z biedniejszych grup społecznych, które nie żyją w dobrobycie i nie stać ich na to, by się właściwe odżywiać.

Badanie 282 zubożałych osób żyjących na wsiach w regionie Vukovar w Chorwacji potwierdziło, że czynniki socjoekonomiczne były istotną przyczyną chorób przyzębia, ale przy okazji zwrócono również uwagę na inny ważny czynnik - stres. Grupa naukowców z uniwersytetu w Zagrzebiu pytała mieszkańców wsi o ich zdrowie i opiekę stomatologiczną 5 lat po zakończeniu II wojny światowej. Odkryli, że stresujące warunki emocjonalne, na które narażeni byli podczas wojny i tuż po niej, stanowiły "istotny czynnik ryzyka" rozwoju chorób przyzębia.

Czynnik socjoekonomiczny został także niedawno wykorzystany przez Cancer Research UK (Badania nad rakiem w Wielkiej Brytanii) w odpowiedzi na badanie, w którym zasugerowano, że choroby dziąseł mogą być związane z 14-procentowym wzrostem ryzyka zachorowania na dowolny rodzaj raka. Menedżer informacji zdrowotnej tej grupy powiedział: "Badanie nie potwierdza, czy to choroby dziąseł, czy inne czynniki powodują wzrost ryzyka. Ubóstwo może odgrywać znaczącą rolę, gdyż istnieje większe prawdopodobieństwo, że ludzie z niezamożnych środowisk mają gorszy stan uzębienia i zdrowie".

Jednak istotna metaanaliza naukowców z Harvard School of Public Health dowiodła, że ten związek między stanem uzębienia a chorobami ogólnoustrojowymi takimi jak rak, był wciąż widoczny, nawet biorąc pod uwagę biedę i niedostatek. To pozwoliło naukowcom wywnioskować, że "ta zależność pozostaje nawet po wzięciu pod uwagę głównych czynników ryzyka takich, jak palenie papierosów i sytuacja socjoekonomiczna".

Te wnioski zostały także poparte przez inne raporty, które jako element metodologii naukowej uwzględniały czynniki zakłócające, takie jak tryb życia - także palenie i picie alkoholu - jak również choroby pacjenta i jego status socjoekonomiczny. Kilku naukowców posunęło się jeszcze dalej. Nie tylko są gotowi uznać, że istnieje związek między stanem zdrowia a chorobami zębów i dziąseł, lecz także wtórują hipotezie dr. Price’a, że problemy z uzębieniem mogą być bezpośrednią przyczyną chorób ogólnoustrojowych.

Choroby przyzębia a inne choroby zapalne

Niektórzy dentyści, uznający zależność między zdrowiem dziąseł a chorobami ogólnoustrojowymi, sprzeciwiają się teorii przyczynowo-skutkowej. Uważają, że wspólnym czynnikiem dla układu sercowo -naczyniowego i stanu dziąseł są choroby zapalne, które mogą wpływać na obie części ciała jednocześnie.

Tę myśl wydaje się potwierdzać badanie naukowców z Uniwersytetu Karoliny Północnej. Obserwacji poddano 775 kobiet ciężarnych przed 26. tygodniem ciąży, z których 31 w późniejszym etapie miało stan przedrzucawkowy (wysokie ciśnienie w ciąży, białko w moczu i opuchlizna spowodowana zatrzymaniem płynów). Większość z tych kobiet miała także wysoki poziom białka C-reaktywnego (CRP), które jest markerem choroby zapalnej.

Wydaje się również, że istnieje zależność między chorobą przyzębia a innymi chorobami zapalnymi, jak endometrioza czy reumatoidalne zapalenie stawów. W jednym badaniu grupy 4136 kobiet cierpiących na endometriozę naukowcy odkryli, że 57% z nich cierpiało także na zapalenie dziąseł i zapalenie przyzębia. Doszli do wniosku, że choroby dziąseł mogły zwiększać ryzyko zachorowania na endometriozę.

Inni naukowcy dostrzegli podobną zależność u osób cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów. Badanie 39 takich pacjentów i 22 pacjentów kontrolnych w Brazylii wykazało, że typowy pacjent z artretyzmem miał mniej zębów, grubszą warstwę płytki nazębnej i bardziej chore dziąsła, niż obserwuje się to w populacji.

Ponadto naukowcy z Uniwersytetu w Marsylii we Francji odkryli, że choroby przyzębia są czynnikiem ryzyka w chorobie tętnic wieńcowych, niezależnie od stanu zapalnego. Kiedy wykorzystali badanie koronagraficzne do oceny 131 pacjentów z chorobami serca, znaleźli powiązanie między rozwojem choroby przyzębia a obecnością chorób sercowo-naczyniowych, niezależnie od poziomu CRP i stanu zapalnego.

Choroby przyzębia i serce

Stomatologia holistyczna stała się popularna dopiero w 2005 roku, kiedy przełomowe badanie wykazało u osób z chorobami dziąseł większe prawdopodobieństwo wystąpienia miażdżycy albo zwężenia tętnic.

Naukowcy na Uniwersytecie w Minnesocie pobrali próbki z jamy ustnej 657 zdrowych ochotników i odkryli wczesne objawy miażdżycy u tych osób, które były nosicielami bakterii mogących powodować choroby przyzębia (ten problem w pewnym stopniu dotyczy nawet połowy Amerykanów). Naukowcy odkryli także, że wczesne objawy miażdżycy były bardziej wyraźne u tych, którzy mieli 11 lub więcej szczepów bakterii powiązanych z chorobami przyzębia.

Inne badanie obejmowało 161 pacjentów, w wieku od 40 do 75 lat z poważną dusznicą bolesną (bóle klatki piersiowej spowodowane chorobą serca), i porównywało ich z 162 zdrowymi pacjentami kontrolnymi. Wykazano, że ci z poważnymi chorobami przyzębia mieli prawie 6 razy większe ryzyko choroby wieńcowej, nawet po uwzględnieniu takich czynników jak wiek czy palenie papierosów.

W Polsce, jak wynika z badań Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego, wśród osób w wieku 55 lat po zawale mięśnia sercowego 15% ma bezzębie, a za - awansowane zapalenie przyzębia stwierdzono u 40% osób. W grupie wiekowej 35-44 lata zdrowe przyzębie ma tylko 1,6 procent osób, a aż u 18% stwierdzono kieszonki o głębokości 6 mm, które wymagają specjalistycznego leczenia!

Choroby przyzębia a rak

Stan zdrowia naszych zębów i dziąseł może także wskazywać na to, czy rozwinie się u nas rak. Jedno badanie naukowców Imperial College London zasugerowało, że u osób z uporczywymi chorobami dziąseł prawdopodobieństwo rozwoju raka każdego rodzaju jest o 14% większe niż u pozostałych.

Do tego wniosku doprowadziło naukowców śledzenie przez średnio 17,7 roku stanu zdrowia 48375 mężczyzn, spośród których w tym czasie 5720 zachorowało na raka.

Zaobserwowano, że nawracające choroby przyzębia, między innymi zapalenie dziąseł, zwiększały ryzyko zachorowania na raka nerek o 49%, a raka trzustki o 54 procent. Zespół naukowców nie był w stanie ocenić, czy choroby dziąseł stały się przyczyną zachorowania na raka, czy stanowiły jedynie ogólny wskaźnik zaburzeń układu odpornościowego, który mógł wynikać z biedy i złych warunków życia.

W jednym z badań naukowcy dowiedli, że mycie zębów ciepłą wodą usuwa płytkę nazębną skuteczniej niż mycie pastą.

Choroby przyzębia a cukrzyca

Naukowcy odkryli także, że choroby przyzębia mogą być zapowiedzią - a możliwe, że nawet przyczyną - cukrzycy typu 2, dziś powszechnie uważanej za chorobę wynikającą z trybu życia.

Badacze z Columbia University w Nowym Jorku śledzili stan zdrowia 9296 mężczyzn i kobiet, którzy w chwili rozpoczęcia badania nie chorowali na cukrzycę. Po 21 latach obserwacji, 53% spośród nich nabawiło się chorób przyzębia, zaklasyfikowanych, w zależności od nasilenia, jako poziom 0-5. U pacjentów z chorobami przyzębia sklasyfikowanymi w granicach 1-2 ryzyko cukrzycy nie było podwyższone, natomiast u tych, których stopień zaawansowania wynosił 3-5, prawdopodobieństwo zachorowania na cukrzycę było dwukrotnie większe. Podobnie jak ci, którzy stracili więcej niż minimalną liczbę zębów.

W badaniu 52 ciężarnych kobiet naukowcy z Uniwersytetu Johannesa Gutenberga w Mainz w Niemczech odkryli bezpośrednią zależność pomiędzy zapaleniem przyzębia a cukrzycą typu 1 (insulinozależną). Kobiety, które potrzebowały wyższych dawek insuliny, zmagały się z poważniejszymi problemami przyzębia.

Choroby przyzębia a problem z porodem

Stan zdrowia zębów i dziąseł wydaje się wpływać na przebieg porodu. Ta zależność jest bardziej widoczna w krajach rozwijających się, ponieważ higiena jamy ustnej w zubożałych społeczeństwach jest niedostateczna.

Według pakistańskich naukowców z Aga Khan University w Karaczi, u kobiety, która miała poważną chorobę przyzębia, prawdopodobieństwo komplikacji podczas porodu - takich jak przedwczesny poród, poronienie albo śmierć noworodka/śmierć okołoporodowa - jest o 30% większe.

Do takiego wniosku doprowadziła ich ocena danych stomatologicznych 1152 kobiet między 20. a 26. tygodniem ciąży. Z tej grupy 76% miało choroby przyzębia i okazało się, że istnieje bezpośrednia zależność między stopniem rozwoju choroby a ryzykiem komplikacji podczas porodu.

Naukowcy wywnioskowali, że choroby dziąseł są bezpośrednią przyczyną problemów z rodzeniem, a nie jedynie wskaźnikiem ogólnie złego stanu zdrowia, który może doprowadzić do trudnego porodu.

Włoscy naukowcy na uniwersytecie w Sassari także dowiedli, że choroby przyzębia mogą doprowadzić do przedwczesnego porodu. "Możliwy jest związek między chorobą przyzębia u matki jako potencjalnym czynnikiem ryzyka niekorzystnych następstw porodu, takich jak niska waga urodzeniowa wcześniaków", podsumowują.

Choroby przyzębia a zapalenie płuc

Osoby narzekająca na "lepkie usta", jeden z objawów chorób dziąseł, mają dwa razy większe prawdopodobieństwo zachorowania na zapalenie płuc - takie wnioski sformułowano w oparciu na ankietach wypełnionych przez 4139 japońskich dorosłych w wieku od 40. do 79. lat.

Do identyfikacji chorób przyzębia używano w niej takich pojęć jak "nadwrażliwość zębów", "problemy z przeżuwaniem twardego jedzenia","usta wydają się lepkie".

Okazało się, że oprócz bezpośredniej zależności między stanem przyzębia a zapaleniem płuc, choroby dziąseł mogą być także powiązane z chorobami sercowo-naczyniowymi, i to niezależnie od czynników socjoekonomicznych.

Choroby przyzębia a śmiertelność

Zdrowe dziąsła i zęby mogą wpływać na poziom naszej niesprawności w podeszłym wieku, a nawet na to, jak długo mamy szansę żyć. Naukowcy z uniwersytetu w Kopenhadze, którzy w 1984 roku badali 573 osoby w wieku 70 lat, odkryli, że ci, którzy nie mieli zębów lub mieli od jednego do dziewięciu zębów, cierpieli z powodu braku sprawności w wieku 75-80 lat.

Ci, którzy byli zupełnie bezzębni, mieli dodatkowo 1,26 razy większe prawdopodobieństwo śmierci w ciągu kolejnych 21 lat niż ci, którzy w wieku 70 lat mieli więcej niż dziewięć zębów.

Autorzy badania wywnioskowali, że utrata zębów jest "niezależnie związana" z niesprawnością i śmiercią.

Choroby przyzębia a spadek zdolności umysłowych

Jedno badanie wykazało bezpośrednią zależność pomiędzy stanem zdrowia jamy ustnej a percepcją umysłu. Naukowcy z Centrum Badań o Starzeniu się i Departamentu Medycyny Społecznej na West Virginia University zbadali stan uzębienia 1984 dorosłych osób żyjących w domach opieki. Dzięki temu odkryli, że osoby z niższymi wynikami poznawczymi miały więcej zepsutych zębów i ubytków, a także gorszy stan przyzębia. Naukowcy, którzy do oceny umiejętności poznawczych używali systemu punktacji, zauważyli, że każdy brakujący ząb czy zaawansowanie choroby przyzębia obniżało wynik o jeden punkt.

Także naukowcy na uniwersytecie w Nowym Jorku sformułowali teorię, że choroba Alzheimera może być związana ze stanami zapalnymi przez infekcje przyzębia. Zasugerowali nawet, że leczenie dziąseł pacjenta może pomóc zmienić oraz kontrolować początek i rozwój choroby Alzheimera.

Przyszłość chorób przyzębia

Docenienie znaczenia chorób dziąseł jako przyczyny innych poważnych schorzeń może być przełomem w opiece zdrowotnej, pierwszym o tak doniosłym znaczeniu od lat. Chociaż czynniki socjoekonomiczne i ogólne pojęcie stanu zapalnego może tłumaczyć niektóre przypadki, istnieje jednak wystarczająco dużo dowodów na poparcie pierwotnego założenia Westona Price’a, że problemy przyzębia są niezależną i bezpośrednią przyczyną wielu przewlekłych i ogólnoustrojowych chorób.

Chociaż istnieje potrzeba prowadzenia dalszych badań nad tym zagadnieniem, ustalono już tak ą współzależność, i to ponad wszelką wątpliwość. To oznacza, że teraz nadszedł czas, aby lekarze zaczęli zmieniać swoje podejście do leczenia cukrzycy i chorób serca.