Mgła mózgowa w okresie menopauzy

Wyniki badań wykazują, że wiele kobiet w okresie okołomeno­pauzalnym skarży się na zabu­rzenia funkcji poznawczych (odczuwa je od 60 do 92% pań). Występowanie tak zwanej mgły mózgowej jest w tym przypadku przypisywane wahaniom poziomu hormonów, a zwłaszcza zmniejszeniu się stężenia estrogenu, który pełni ważną funkcję w ucze­niu się i zapamiętywaniu. Receptory estrogenowe znajdują się w częściach mózgu, które regulują pamięć i funk­cje wykonawcze, a sam estrogen działa ochronnie na komórki mózgowe. Estrogen może dodatkowo wspierać zdrowie śródbłonka (wyściełającego naczynia krwionośne), co również odgrywa rolę w ogólnym funkcjono­waniu poznawczym.

Czym objawia się mgła mózgowa?

Najczęstsze są problemy z pamięcią, ale kobiety zgłaszają także zaburzenia toku myślenia, trudności ze znalezie­niem właściwego słowa, rozproszenie uwagi, kłopoty z zapamiętywaniem i rozpoznawaniem twarzy oraz pro­blemy z planowaniem i koncentracją.

Takie subiektywne odczucia są trudne do zmierzenia, a ponadto niełatwo je oddzielić od efektów procesu starzenia się i czynników psychologicznych, takich jak lęk i depresja, które mogą zaburzyć funkcje poznawcze. Jednak kilka badań daje pewne wyjaśnienie tego zjawiska.

Mgła mózgowa - badania naukowe

Na przykład w badaniu, które objęło 117 kobiet w średnim wieku, przedsta­wionym w czasopiśmie „Menopause” w 2013 roku, stwierdzono, że panie we wczesnym okresie postmenopauzalnym (termin ten odnosi się do czasu w życiu kobiety, który następuje po upływie 12 miesięcy od ostatniej miesiączki) gorzej wypadały w testach neuropsychologicznych dotyczą­cych pamięci roboczej, uczenia się, pamięci werbalnej i umiejętności motorycznych (zdolności do spraw­nego, szybkiego i dokładnego wyko­nywania konkretnych czynności ruchowych) niż kobiety w późnym wieku reprodukcyjnym i okre­sie premenopauzalnym.

W innym badaniu, przedstawio­nym w czasopiśmie „Climacteric” w 2010 roku, w którym wzięło udział 120 kobiet będących na różnych etapach menopauzy: w okresie preme­nopauzalnym, okołomenopauzalnym bądź postmenopauzalnym, ustalono, że deklarowane przez uczestniczki badania pogorszenie funkcji poznaw­czych ma związek z ich faktycznym upośledzeniem, zwłaszcza w zakresie pamięci werbalnej (odpowiedzialnej za zdolność do zapamiętywania treści przekazywanych słownie), uwagi (rozumianej jako zdolność do skon­centrowania się na jakimś przedmiocie, fakcie lub przeżyciu psychicznym) i tempa przetwarzania informacji.

Autorzy badania podkreślają, że wyniki ich pracy „dostarczają empirycznego wsparcia dla subiektywnych opisów problemów poznawczych, takich jak zamglone myślenie, trudności z dobo­rem słów i posługiwaniem się odpo­wiednim nazewnictwem”, a ponadto sugerują, że „u podstaw subiektywnych skarg na problemy z pamięcią i kla­rownością myślenia leży zmniejszenie zdolności do koncentracji uwagi, czyli skupienia się”.

Ale oto pocieszająca wiadomość dla kobiet zmagających się ze złym samopoczuciem i z mgłą mózgową. W badaniu Study of Women’s Health Across the Nation (SWAN), monitorującym od 1996 roku kilka tysięcy kobiet, stwierdzono, że o ile zdolność uczenia się ulega upośledzeniu w okresie perimeno­pauzy (czyli w czasie od wystąpienia nieregularnych cykli miesiączkowych do 12 miesięcy po ostatniej mie­siączce), o tyle w okresie postmeno­pauzalnym wraca do poziomu sprzed menopauzy.

Jak terapia hormonalna wpływa na mgłę mózgową?

Związek pomiędzy estrogenami a pro­cesami poznawczymi został dobrze opisany w literaturze medycznej, jednak badania dotyczące tego, czy hormonalna terapia zastępcza (HTZ) może pomóc w zachowaniu prawidło­wego funkcjonowania poznawczego, czyli zdolności do przetwarzania myśli, przyniosły niejednoznaczne wyniki. Niektóre badania sugerują, że rozpoczęcie terapii hormonalnej przed menopauzą lub wkrótce po niej chroni przed pogorszeniem się funkcji poznawczych, ale są i takie, które zaprzeczają występowaniu tej zależ­ności. Jeszcze inne sugerują zaś, że przyjmowanie estrogenów po 65. roku życia może przyspieszyć zmniejszanie się sprawności umysłowej i zwiększać ryzyko rozwoju demencji.

Hormonalna terapia zastępcza nie powinna być przepisywana wyłącz­nie w celu poprawy pamięci czy w związku z innymi problemami poznawczymi (ani w ramach prewen­cji jakiejkolwiek choroby przewle­kłej), ponieważ brakuje dowodów na to, że związane z nią korzyści prze­wyższają zagrożenia – nie zmienia to faktu, że terapia hormonalna jest stosunkowo bezpieczna w przypadku kobiet w okresie okołomenopauzal­nym, które stosują ją przez określony czas, by złagodzić uderzenia gorąca i inne objawy związane z menopauzą. Każda kobieta rozważająca stoso­wanie terapii hormonalnej powinna dokładnie omówić ze swoim leka­rzem związane z nią ryzyko (możli­wość powstawania zakrzepów, udary, rak piersi).

Jak styl życia wpływa na mgłę mózgową?

Choć kobietom w okresie okołome­nopauzalnym proponuje się wiele środków zaradczych, które miałyby przeciwdziałać zaburzeniom funkcji poznawczych – od antyoksydantów po leki przeciwzapalne – dowody na ich skuteczność w przypadku mgły mózgowej są zbyt słabe, by można było poprzeć ich stosowanie. Wiele badań sugeruje jednak, że zdrowy styl życia, pozwalający osiągnąć dobre samopoczucie, jest bardzo korzystny także dla naszego mózgu. Obej­muje on stosowanie:

• odpowiedniej diety (takiej jak śródziemnomorska czy dieta MIND, która ma na celu poprawę funkcjonowania mózgu i układu nerwowego),
• utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
• regularne wykonywanie ćwiczeń fizycznych,
• odpowiednią ilość snu,
• uczestnictwo w życiu społecznym
• utrzymywa­nie mózgu w stanie intelektualnego zaangażowania (na przykład poprzez czytanie, rozwiązywanie krzyżówek lub grę na instrumencie muzycznym).

Należy również zapanować nad cho­robami, takimi jak cukrzyca, depresja, nadciśnienie tętnicze i schorzenia tar­czycy, a także nad stresem, ponieważ wszystkie te czynniki mogą powodo­wać zaburzenia funkcji poznawczych. I najważniejsze: skonsultuj z lekarzem, by upewnić się, czy leki, które przyj­mujesz, mogą zakłócać pamięć lub powodować dezorientację.