Nasze magazyny
To niepozorne warzywo docenił również cesarz Neron, który twierdził, że wpływa na wzmocnienie jego głosu, co pomaga mu w publicznych przemowach. Hipokrates natomiast zalecał je w leczeniu gruźlicy, nerek, a także jako lek na rany i do złagodzenia objawów ukąszeń owadów.
Występowanie: pochodzi z Azji Mniejszej; w średniowieczu uprawiano go w Egipcie, Rzymie i Grecji, a do Polski został sprowadzony przez urodzoną we Włoszech królową Bonę.
Surowiec: płaskie, wydłużone liście (Porrum folium).
Uprawa: roślina dwuletnia, sadzi się z rozsady lub nasion od wczesnej wiosny (zbiór letni) do późnego lata (zbiór następnej wiosny), wymaga słonecznego stanowiska i żyznej gleby. W czasie kiełkowania jest bardzo wrażliwa na suszę. Dojrzewa dość późno, bo z końcem jesieni, ale można wyrywać poszczególne pory i spożywać na każdym etapie wzrostu, im młodsze tym mają delikatniejszy smak.
Ważne: jedzenie pora może nasilać objawy refluksu i zgagi. Nie jest polecany osobom starszym i dzieciom do 3 lat. Jest ciężkostrawny, może powodować wzdęcia i niestrawność. Lepiej unikać go przy schorzeniach wątroby oraz zespole jelita drażliwego.
Por - właściwości odżywcze
Pory są doskonałym źródłem składników odżywczych, witamin A, C, D, E i K oraz witaminy z grupy B, które odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia skóry, wzmacnianiu układu odpornościowego oraz utrzymaniu prawidłowego krzepnięcia krwi. Zawierają minerały, takie jak potas, magnez, żelazo, fosfor, sód, cynk i mangan istotne dla utrzymania równowagi elektrolitowej, zdrowego układu kostnego, krwiotwórczego. Dostarczają też błonnik przyczyniający się do zdrowego trawienia oraz regulacji poziomu cukru we krwi. Są także zasobne przeciwutleniacze (flawonoidy i polifenole), które zwalczają wolne rodniki w organizmie, przyczyniając się do ochrony przed chorobami serca, starzeniem się komórek i nowotworami1. Ponadto w warzywach tych znajduje się ok. 10% białka i olejków eterycznych.
Dlaczego warto jeść pory?
Bakteriobójcze, przeciwzapalne oraz przeciwutleniające działanie zawartych w porze związków chroni organizm przed szkodliwymi skutkami działania wolnych rodników2. Dzięki temu regularne spożywanie tego cennego warzywa może wpłynąć na zmniejszenie występowania chorób cywilizacyjnych, takich jak miażdżyca, cukrzyca, a także nowotwory. Może mieć także potencjalne działanie przeciwalergiczne3.
Inne badanie potwierdziło hepatoprotekcyjną i renoprotekcyjną skuteczność alkoholowego ekstraktu z liści tej rośliny przeciwko uszkodzeniom wątroby i nerek. Ekstrakty z pora obniżyły stres oksydacyjny, ponadto stwierdzono właściwości przeciwzapalne oraz działanie hipolipidemiczne5.
Zdrowy układ moczowy
Warto włączyć go do diety przy problemach z układem moczowym. Usuwanie zbędnych substancji przez układ moczowy jest kluczowe dla zachowania zdrowia całego organizmu. Tymczasem por działa jak diuretyk, wspomagając produkcję moczu, co ułatwia usuwanie toksyn z organizmu i utrzymanie prawidłowej równowagi płynów6. Zwiększony przepływ moczu hamuje gromadzenie się soli mineralnych, przeciwdziałając kamicy.
Co więcej, zawarte w porze związki o właściwościach przeciwbakteryjnych mogą pomagać w zapobieganiu infekcjom układu moczowego, a obecna w nim kwercetyna pomaga w łagodzeniu stanów zapalnych.
Wsparcie układu pokarmowego
Por to idealny wybór dla osób będących na diecie oraz diabetyków. Należy bowiem do produktów o bardzo małej kaloryczności i niskim indeksie glikemicznym, 100 g tego warzywa to jedynie 29 kcal i 1,8 g błonnika pokarmowego. Zawarty w porach błonnik wspomaga trawienie, reguluje perystaltykę jelit, co przyczynia się do zapobiegania zaparciom, niestrawności i innym problemom trawiennym. Jest naturalnym prebiotykiem, czyli substancją pobudzającą tworzenie prawidłowej mikroflory jelitowej. W tym miejscu warto wspomnieć, że WHO zaleca, aby osoby dorosłe spożywały ok. 25 g błonnika dziennie, aby chronić się przed chorobami dietozależnymi i zaparciami.
Składniki aktywne obecne w porze odgrywają rolę w transporcie glukozy, dlatego jest jednym z ziół stosowanych przeciwcukrzycowo7. Na koniec, warto sięgać po to warzywo, aby pozbyć się pasożytów z układu pokarmowego.
Wzmacnia układ odpornościowy
Dzięki zawartości witaminy C oraz siarki por ma swój udział w stymulowaniu pracy układu immunologicznego. Pierwsza pomaga zwalczać infekcje, druga działa przeciwzapalnie. Innym bioaktywnym składnikiem pora jest allicyna, która ma właściwości antybiotyczne8.
Dba o serce i układ krążenia
W tradycyjnej medycynie irańskiej por znany jest jako środek przeciwmiażdżycowy. Składniki mineralne, takie jak potas oraz siarkowodór (powstający w czasie rozkładu białek zawierających siarkę) mogą pomóc w utrzymaniu zdrowego ciśnienia krwi, co z kolei korzystnie wpływa na naczynia krwionośne i serce. Ekstrakty z warzywa działają ochronnie na układ krążenia, obniżają stężenie trójglicerydów oraz homocysteiny. Znaleziono w nich silny antyoksydant, kempferol, który przeciwdziała rozwojowi miażdżycy, zmniejsza ryzyko zawału serca i udaru mózgu9. Natomiast allicyna i inne związki mogą obniżać ciśnienie oraz zapobiegać zakrzepom. Dowiedziono też, że roślina ta może być przydatna w leczeniu hipercholesterolemii, gdyż zmniejsza poziom cholesterolu we krwi10.
Skuteczny na bóle i rany
Stosowany zewnętrznie na skórę, ze względu na właściwości przeciwbakteryjne, pomaga w odkażaniu i przyspieszaniu gojenia ran, otarć oraz odcisków. Okład z porów przykładany na miejsce ukąszenia owadów skutecznie uśmierza ból i swędzenie. Papka z liści pora stosowana jako okład pomaga złagodzić dolegliwości reumatyczne i artretycznych, poprzez rozszerzenie podskórnych naczyń krwionośnych, co wpływa na lepsze ukrwienie tkanek oraz zmniejszenie bólu.
Najlepsze przepisy z porami
- Zupa krem z pora z kurkumą i imbirem 3 średniej wielkości pory (biała część) i 1 małą cebulę obierz i podsmaż na oleju, aż będą miękkie, zalej 1 l bulionu. 2 duże ziemniaki obierz, pokrój w kostkę, włóż do zupy. Dodaj łyżeczkę kurkumy i kawałek startego imbiru. Gotuj do miękkości warzyw, ok. 20 min, dopraw do smaku solą i pieprzem. Zblenduj na gładki krem. Na talerzu dodaj łyżkę jogurtu naturalnego lub śmietany. Podawaj z grzankami lub z groszkiem ptysiowym.
- Nalewka porowa 2 pory, pokrojone w krążki, umieść w słoju i zalej 1 l wódki. Zakręć i odstaw w ciemne miejsce na 2-3 tygodnie. Po tym czasie przecedź nalewkę. Dodaj szklankę cukru, wymieszaj do rozpuszczenia, następnie przelej do butelek i odstaw na kolejne 2 tygodnie. Nalewkę porową warto spożywać przed posiłkiem, aby wspomóc trawienie.
- Syrop z pora Białą część pora rozetrzyj na tarce o drobnych oczkach i wymieszaj z taką samą ilością miodu lipowego. Zagotuj i przecedź zawartość przez drobne sito lub jałową gazę. Przechowuj w ciemnym i chłodnym miejscu, najlepiej w lodówce. Stosuj przy chorobach górnych dróg oddechowych: dorośli 3 razy dziennie po 1 łyżce stołowej a dzieci raz dziennie po łyżeczce od herbaty.
- Sałatka z porami, awokado i krewetkami 2 pory, pokrój w cienkie krążki, 1 awokado pokrój w kostkę i wymieszaj w misce. Dodaj 200 g ugotowanych krewetek. Dopraw łyżeczką soku z limonki, łyżką oliwy z oliwek, solą i pieprzem. Delikatnie wymieszaj i podawaj bezpośrednio po przygotowaniu.
- J. Agric. Food Chem. 1998, 46, 12, 4904-4908
- Food Chem. 2012 Sep 15;134(2):669-77
- Nutrients. 2019 Jun 8;11(6):1303
- Der Pharmacia Lettre; January 2013; 5(1):188-198
- Indian J Clin Biochem. 2020 Apr; 35(2): 147-157
- Visão Acadêmica, v.15, n.3, p.51-66, 2014
- Journal of Taibah University Medical Sciences; August 2013, 8(2):8085
- Molecules 2014, 19, 12591- 12618[9] Crit Rev Food Sci Nutr. 2022 Sep 13:1-19
- J Med Food. 2006 Spring; 9(1):98-101
