Kwercetyna na metabolizm

Zaburzenia metaboliczne mogą szybko doprowadzić do roz­woju chorób przewlekłych. Czynniki dietetyczne, siedzący tryb życia i zły stan zdrowia jelit przyczyniają się do pogorszenia metabolizmu^1-3. Naukowcy dowiedli, że znajdująca się w pokar­mach roślinnych kwercetyna może przeciwdziałać zaburzeniom metabolicznym⁴. Badanie kliniczne przeprowadzone z udziałem osób starszych, cierpiących na zespół metaboliczny, wykazało, że kwercetyna zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych⁵.

Co to jest zespół metaboliczny?

Zespół metaboliczny to grupa współistniejących objawów, obejmu­jąca przynajmniej trzy z wymienionych poniżej⁶:

• podwyższone ciśnienie krwi
• duże stężenie glukozy we krwi
• zwiększony obwód talii
• niski poziom cholesterolu HDL
• wysoki poziom trójglicerydów

Osoby z zespołem metabolicznym są obciążone większym ryzykiem rozwoju cukrzycy i jej powikłań, chorób sercowo-naczyniowych, zaburzeń związanych z wiekiem i przedwczesnej śmierci⁶,⁷.

Kwercetyna na ratunek

Naukowców od dawna intryguje, dlaczego dieta roślinna chroni przed chorobami metabolicznymi. Jednym ze składników występu­jących w warzywach, owocach i roślinach leczniczych jest flawonoid kwercetyna. Setki badań z wykorzystaniem hodowli komórkowych i zwierząt, a także z udziałem ludzi, dowiodły wielu korzystnych dla zdrowia właściwości tej substancji. Liczne efekty działania kwer­cetyny przekładają się bezpośrednio na zdrowie metaboliczne, powodując między innymi odwracanie się zmian zachodzących w organizmie, gdy metabolizm nie jest prawidłowy⁴.

W kontrolowanym badaniu klinicznym, przeprowadzonym wśród osób starszych z zespołem metabolicznym, wykazano, że kwercetyna poprawiała metabolizm, zmniejszała ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i obniżała wiek metaboliczny uczestników⁵.

Kwercetyna wpływa na lepszą kontrolę poziomu glukozy we krwi

Uważa się, że zespół metaboliczny jest najczęściej spo­wodowany insulinoopornością i upośledzeniem mecha­nizmów kontroli poziomu glukozy we krwi. Insulina jest hormonem, który pomaga komórkom pobierać i przetwarzać składniki odżywcze z pokarmu, w tym cukry. W większości chorób metabolicznych komórki nie reagują prawidłowo na insulinę – ten stan nazywa się insulinoopornością^8,9. W kon­sekwencji zwiększa się stężenie glukozy we krwi, co z kolei przyczynia się do rozwoju przewlekłych chorób zwyrodnie­niowych, charakterystycznych dla starzejącego się organizmu. Dlatego u osób z cukrzycą lub zespołem metabolicznym częściej diagnozuje się choroby przewlekłe². Skoki poziomu glukozy po posiłku szkodzą wszystkim, ale diabetykom praw­dopodobnie najbardziej. Przyczyniają się one do uszkodzenia komórek i naczyń krwionośnych oraz zwiększają ryzyko wystą­pienia chorób sercowo-naczyniowych i przedwczesnej śmierci.

Wyjaśnijmy zatem, w jaki sposób kwercetyna reguluje mechani­zmy kontroli glikemii:

•  badania przedkliniczne wykazują, że kwercetyna pomaga aktywować szlaki komórkowe, takie jak szlak kinazy białkowej aktywowanej przez 5’AMP (AMPK), które regulują metabolizm i zwiększają wrażliwość komórek na insulinę^4,10,11;
• metaanaliza randomizowanych kontrolowanych badań wykazała, że suplementacja kwercetyną przez osiem tygo­dni lub dłużej, w dawce 500 mg lub większej, obniżyła stę­żenie glukozy we krwi na czczo. Taka sama dawka obniżyła również poziom insuliny¹²;
• badaniu nad cukrzycą typu 2 wykazano, że nawet pojedyn­cza dawka kwercetyny powoduje korzystny efekt kliniczny. W randomizowanym badaniu kontrolowanym placebo 24 dia­betykom, przyjmującym już leki na cukrzycę, podano przed spożyciem cukru prostego 400 mg kwercetyny. Spowodowało to, że w porównaniu z grupą otrzymującą placebo mieli oni mniejsze stężenie glukozy we krwi¹³;
• inne badanie kliniczne wykazało, że długotrwała suplementa­cja kwercetyną spowodowała znaczną poprawę odpowiedzi na doustny test tolerancji glukozy⁵. Innymi słowy, spowodowała mniejszy skok poziomu cukru we krwi.

Suplementacja kwercetyną skutkowała zatem poprawą kontroli glikemii i polepszeniem metabolizmu węglowodanów.

Dlaczego warto suplementować kwercetynę?

Wpływ na poziom lipidów

Ważną cechą choroby metabolicznej jest także podwyższony poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów oraz obniżony poziom cholesterolu HDL (dobry cholesterol)². Podobnie jak podwyższony poziom glukozy we krwi, zmiany te przyczyniają się do rozwoju chorób sercowo-na­czyniowych^1,2. Liczne badania z udziałem ludzi wykazały korzyści płynące ze stosowania kwercetyny przy zaburzeniach lipidowych. W przypadku osób dorosłych z nadwagą lub otyłością oraz ze zdia­gnozowanym wczesnym zespołem metabolicznym przyjmowa­nie 150 mg kwercetyny dziennie obniżało ciśnienie krwi i poziom utlenionego cholesterolu LDL¹⁴.

Stosowanie przez zdrowych mężczyzn 150 mg kwercetyny dziennie przez osiem tygodni dopro­wadziło do zmniejszenia obwodu talii i obniżenia poposiłkowego skurczowego ciśnienia krwi (wyższy wynik na ciśnieniomierzu) oraz poziom trójglicerydów¹⁵. W badaniu kontrolowanym placebo, z udzia­łem 110 pacjentów z zespołem metabolicznym, w wieku 60–74 lata, podawanie 240 mg kwercetyny dziennie przez trzy miesiące obni­żyło poziom cholesterolu całkowitego i LDL⁵. Z kolei randomizowane kontrolowane badanie wykazało, że codzienna suplementacja kwer­cetyną obniża poziom cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i trójglicerydów oraz podnosi poziom cholesterolu HDL¹⁶.

Ochrona jelit i wątroby

Badania na zwierzętach potwierdzają, że kwercetyna może chronić wątrobę przed nieprawidłowym gromadzeniem się tłuszczów i regu­lować metabolizm lipidów^17-21. Wykazano, że nawet w przypadku pacjentów z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby suplementacja kwercetyną poprawia stan tego narządu, zmniejsza oznaki jego uszkodzenia i stan zapalny, a jednocześnie stężenie lipidów we krwi²². Korzystnie wpływa także na mikrobiom jelitowy, czyli populację bakterii zamieszkujących nasze jelita. Kwercetyna może być pomocna w przywracaniu prawidłowego składu mikrobiomu. Należy się spodziewać, że zmniejsza to stan zapalny i przeciekanie jelit, a także wpływa korzystnie na stan innych narządów i całego organizmu²³.

Otyłość i zespół metaboliczny

Otyłość zwiększa ryzyko rozwoju zaburzeń metabolicznych. Prospektywne badanie, analizujące wskaźniki śmiertelności w odniesieniu do 6678 zdrowych mężczyzn w średnim wieku, wykazało, że zespół metaboliczny zwiększa ryzyko nagłej śmierci z powodu zawału serca o 68 procent⁷. Z kolei w badaniu z udziałem osób dorosłych z nadwagą lub otyłością, we wczesnym stadium zespołu metabolicznego, testowano suplementację 150 mili­gramami kwercetyny dziennie. Ta umiarkowana dawka obniżyła u uczestników badania ciśnienie krwi i poziom utlenionego cho­lesterolu LDL²⁴. Inne badanie kliniczne, przeprowadzone w grupie zdrowych mężczyzn, wykazało, że taka sama dawka kwercetyny, czyli 150 mg dziennie, przyjmowana przez osiem tygodni zmniejsza obwód talii i skurczowe ciśnienie krwi po posiłku, jednocześnie obniżając poposiłkowy poziom trójglicerydów¹⁵.

Kwercetyna redukuje stany zapalne i stres oksydacyjny

Przewlekłe stany zapalne i stres oksydacyjny, spowodowane wolnymi rodnikami tlenowymi, są głównymi czynnikami zwiększającymi ryzyko rozwoju chorób przewlekłych, zwłaszcza metabolicznych. Kwercetyna zmniejsza zaś stres oksydacyjny i zwiększa aktyw­ność enzymów przeciwutleniających. Jednocześnie flawonoid ten kontroluje przebieg reakcji zapalnej poprzez modulowanie szlaków sygnalizacji komórkowej. Badania kliniczne i przedkliniczne wyka­zały, że kwercetyna zmniejsza wytwarzanie substancji prozapalnych, co pomaga zapobiegać przewlekłym stanom zapalnym²⁸. Zwiększone spożycie flawonoidów, takich jak kwercetyna, może zatem zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych²⁹.

O czym warto  pamiętać?

Choroby metaboliczne występują coraz częściej. Nieprawidłowości metabolizmu powodują różne skutki, w tym cukrzycę i otyłość, zaburzenia lipidowe i niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Szybko rosnąca skala problemu każe przypuszczać, że wkrótce staną się one przyczyną szybkiego starzenia się społeczeństw oraz wzrostu zachorowalności na większość chorób przewlekłych. Kwercetyna, czyli flawonoid występujący w owocach i warzywach, wpływa zaś w sposób znaczący na zdrowie metaboliczne. Badania wykazują, że suplementacja kwercetyną ma pozytywny wpływ na metabolizm, co dotyczy kontroli poziomu glukozy we krwi, utrzymania prawidło­wej masy ciała i odpowiedniego poziomu lipidów we krwi, zdrowia jelit i ochrony wątroby.