Nasze magazyny
Anyż cieszył się niezwykłą estymą już w czasach biblijnych. W ewangeliach można przeczytać, że służył jako waluta na terenach Palestyny. Wielu znanych starożytnych twórców – w tym Dioscorides, Teofrast, Pliniusz i Paladus – wspominało w swoich dziełach o jego uprawie i zastosowaniach. W medycynie chińskiej i indyjskiej był z kolei wykorzystywany jako środek na poprawę trawienia, łagodzenie bólu brzucha i infekcji oddechowych. Dziś natomiast intensywny zapach anetolu sprawia, że ekstrakt z badianu jest cenionym składnikiem perfum i kosmetyków.
Anyż gwiazdkowaty (badian właściwy)
Występowanie: pochodzi z południowych Chin i północnego Wietnamu, gdzie rośnie w tropikalnych, wilgotnych lasach. Obecnie uprawiany jest również w Indiach, Japonii i na Filipinach.
Surowiec: w lecznictwie i kuchni wykorzystuje się dojrzewające owoce w formie charakterystycznych gwiazdek, suszone na słońcu, oraz olejek eteryczny pozyskiwany z owoców i nasion.
Uprawa: roślina wymaga tropikalnego klimatu, żyznej, dobrze przepuszczalnej gleby i półcienia. Drzewo owocuje po 6 latach, osiągając pełną produktywność po 15 latach.
Ważne: niektóre gatunki anyżu, jak anyż japoński (Illicium anisatum) są toksyczne i nie nadają się do spożycia.
Anyż gwiaździsty - "skład"
Anyż gwiaździsty zawiera ok. 5-8% olejków eterycznych, z czego najważniejszym składnikiem jest anetol (85-90%), który odpowiada za charakterystyczny aromat i smak przyprawy oraz wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne.
Innym składnikami rośliny są: kwas szikimowy wykorzystywany w produkcji leków przeciwwirusowych, linalol o działaniu relaksującym i przeciwlękowym, flawonoidy i polifenole chroniące komórki przed stresem oksydacyjnym oraz garbniki działające ściągająco1.
Dzięki wysokiej zawartości białka i błonnika badian wpływa na poprawę trawienia i metabolizm. Ponadto w nasionach tego zioła znajdziemy także kumaryny, kamforę, witaminę C, kwas galusowy, limonen, seskwiterpeny, cynk, żelazo i miedź.
Warto jednak wspomnieć, że badian dość często wywołuje reakcje alergiczne, dlatego stosowanie olejku anyżowego w farmakoterapii należy skonsultować z lekarzem. Przeciwwskazaniem do jego stosowania jest także choroba wrzodowa żołądka, ostry nieżyt żołądka, jelit i nerek.
Anyż wspomaga układ oddechowy
Napary z anyżu gwiaździstego łagodzą kaszel i działają rozkurczowo na drogi oddechowe. Rozrzedzają wydzielinę zalegającą w oskrzelach, przez co ułatwiają odkrztuszanie. Są szczególnie polecane w zwalczaniu infekcji wirusowych, takich jak grypa czy przeziębienie, a także w leczeniu ptasiej grypy2. Ze względu na działanie wykrztuśnie nie powinno się stosować ich wieczorem.
Anyż działa przeciwwirusowo i przeciwbakteryjnie
Obecność kwasu szikimowego sprawia, że anyż ma działanie przeciwwirusowe i wspiera organizm w walce z grypą4. Zioło też wzmacnia odporność w okresach zwiększonej podatności na infekcje.
Substancje zawarte w badianie wykazują dużą aktywność i skuteczność w walce z niektórymi szczepami bakterii opornych na antybiotyki5. Olejek anyżowy wykazuje silne działanie bakteriobójcze, szczególnie wobec Escherichia coli i Staphylococcus aureus.
Zbadano także skuteczność fungicydową wobec wielu grzybów, w tym F. verticillioides, F. graminearum, F. solani i F. oxysporum. Może być stosowany do dezynfekcji jamy ustnej i skóry oraz wspomagać leczenie stanów zapalnych, bakteryjnych infekcji skóry i infekcji grzybiczych6.
Działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe
Polifenole i garbniki obecne w tej roślinie zmniejszają stan zapalny w organizmie, co jest pomocne w leczeniu schorzeń takich jak reumatyzm oraz bóle mięśniowe. Badania naukowe wykazały, że wodny ekstrakt z anyżu gwiaździstego ma właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe na mięśnie gładkie jelit myszy7.
Działanie przeciwnowotworowe anyżu
Anyż gwiaździsty ze względu na swój skład skutecznie wykorzystywany jest w leczeniu chorób o podłożu zapalnym (wywoływanym przez nadmiar wolnych rodników) w tym również niektórym rakom.
Działanie przeciwnowotworowe przypisuje się resweratrolowi, flawonoidom i kurkuminie, które wykazują zdolność do ochrony komórek przed stanem zapalnym. Przyprawa ta pomaga również zapobiegać uszkodzeniom DNA, które mogą prowadzić do raka i powstrzymuje powstawanie komórek nowotworowych8.
Olejek anyżowy redukuje zmarszczki
Olejek anyżowy zapobiega starzeniu się skóry, wygładza ją oraz redukuje zmarszczki. Ze względu na swoje właściwości antybakteryjne używany jest także do produkcji kosmetyków przeciwtrądzikowych10. Z kolei zawarty w nim kwas szikimowy wykorzystuje się w preparatach złuszczających naskórek. Dzięki atrakcyjnemu zapachowi jest również składnikiem mydeł, perfum i naturalnych środków czystości.
Jak stosować anyż?
- Herbatka na trawienie 2 gwiazdki anyżu i plasterek świeżego imbiru zalej 250 ml wrzątku. Parz przez 10 min i pij po obfitych posiłkach, aby wspomóc trawienie.
- Napój na ból gardła Zagotuj 300 ml wody z 2 gwiazdkami anyżu, 4 goździkami, laską cynamonu, kawałkiem imbiru. Ostudź do temperatury pokojowej, dodaj łyżeczkę miodu i łyżeczkę soku z cytryny. Pij małymi łykami.
- Pieczone jabłka z anyżem. 2 jabłka przetnij na pół, wydrąż gniazda nasienne. Ułóż na blasze do pieczenia, w każdej z połówek umieść gwiazdkę anyżu, wypełnij miodem i posyp orzechami włoskimi. Piecz w temperaturze 180°C przez 30 min.
Zupa dyniowa. Obierz i pokrój w kostkę 500 g dyni, 1 marchewkę, 1 ziemniaka, 1 cebulę i kawałek imbiru. Zalej 500 ml bulionu warzywnego i zagotuj. Dodaj 2 gwiazdki anyżu i szczyptę cynamonu do gotującej się zupy. Po 25 min wyłącz, wyjmij anyż i zblenduj zupę na gładki krem. Będzie miała delikatny korzenny aromat. - Kawa korzenna. Do filiżanki włóż gwiazdkę anyżu i mały kawałek kory cynamonu. Zalej 200 ml świeżo zaparzonej kawy, odstaw na 3 min. Możesz dodać odrobinę mleka i miodu do smaku.
