Nasze magazyny
Pierwsze wzmianki o użyciu chmielu w celach kulinarnych i leczniczych pojawiły się w IX w., kiedy zaczęto stosować go jako konserwant w browarnictwie, zastępując wcześniejsze mieszanki ziołowe. Uprawa na skalę przemysłową rozpoczęła się w Europie Środkowej, głównie w Niemczech i Czechach, gdzie powstały słynne regiony upraw, takie jak Hallertau czy Žatec. Obecnie największymi producentami chmielu są Stany Zjednoczone, Chiny, Niemcy, Czechy, Słowenia i Polska.
Chmiel (Humulus Lupulus)
Surowiec: głównym surowcem są szyszki chmielowe (Lupuli flos). Zbiera się je w sierpniu i suszy w temperaturze do 40-55°C. Mogą być przechowywane maksymalnie rok w ciemnym i suchym miejscu.
Uprawa: roślina wieloletnia, wymaga stanowiska słonecznego, osłoniętego od wiatru oraz żyznej gleby z odpowiednią wilgotnością.
Ważne: ekstrakty chmielowe wykazują działanie odstraszające owady, co sprawia, że mogą być stosowane w rolnictwie ekologicznym jako naturalny pestycyd.
Cenne właściwości chmielu
Chmiel jest bogaty w substancje bioaktywne, które decydują o jego licznych właściwościach prozdrowotnych i szerokim zastosowaniu. Kwasy żywiczne alfa (humulony) i beta (lupulony) mają kluczowe znaczenie w browarnictwie, odpowiadając za goryczkę piwa. Do tego wykazują działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe1. Źródłem charakterystycznej goryczki jest także lupulina, mająca właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne.
Pozyskany z zioła olejek eteryczny zawiera ponad 200 składników, takich jak myrcen, humulen, kariofilen i farnesen, które nadają jej charakterystyczny aromat i właściwości uspokajające. Z kolei zawarte w nim flawonoidy, takie jak kwercetyna, rutyna i ksantohumol to silne antyoksydanty, chroniące komórki przed stresem oksydacyjnym. Neutralizują wolne rodniki, opóźniając procesy starzenia się komórek i zmniejszając ryzyko chorób przewlekłych, takich jak miażdżyca.
Katechiny i proantocyjanidyny to związki polifenolowe, które wspomagają układ krążenia. Potwierdzono także, że ekstrakty chmielu bogate w alkohole cukrowe (głównie mio-inozytol) i kwasy organiczne (tj. glukuronowy i jabłkowy) skutecznie rozpuszczają kamienie nerkowe2.
Chmiel działa uspokajająco i dobrze wpływa na sen
Chmiel jest znany przede wszystkim z właściwości uspokajających. Jest stosowana jako naturalny środek nasenny i wyciszający. Ekstrakty z szyszek chmielu zawierają związki, takie jak myrcen i humulen, które działają na ośrodek nerwowy, ułatwiając zasypianie i poprawiając jakość snu3. Połączenie chmielu z walerianą bywa stosowane w leczeniu bezsenności. Pomaga także w redukcji napięcia nerwowego.
Chmiel chroni kości
Chmiel zawiera fitoestrogeny, w tym 8-prenylnaryngeninę. Związek ten naśladuje działanie estrogenu. Niedobór tego hormonu zwiększa ryzyko osteopenii (obniżenie gęstości kości) i osteoporozy, a co za tym idzie – ryzyko złamań.
Międzynarodowy zespół badawczy przeprowadził eksperyment z udziałem kobiet po menopauzie, u których zdiagnozowano osteopenię. U wszystkich pań przed i po terapii zbadano gęstość mineralną kości, a także mikrobiom i poziom krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych.
Po 48 tygodniach u uczestniczek przyjmujących wapń, witaminy i chmiel stwierdzono zwiększenie gęstości kości, ponadto zaobserwowano u nich zwiększoną liczebność bakterii jelitowych z rodzaju Turicibacter i Shigella, których obecność powiązano już z całkowitą gęstością kości4.
Chmiel ma działanie przeciwzapalne i przeciwnowotworowe
Wykazano, że znajdujący się w roślinie związek czynny – ksantohumol wykazuje potencjalne działanie przeciwnowotworowe, szczególnie wobec nowotworów płuc, piersi, jajnika, prostaty, jelita grubego oraz nowotworów mózgu, jak glejak wielopostaciowy i nerwiak zarodkowy5.
Chmiel hamuje namnażanie się komórek nowotworowych i promuje ich apoptozę6. Działanie przeciwzapalne związków chmielowych może być pomocne w regulacji procesów zapalnych w organizmie i w łagodzeniu objawów takich schorzeń jak reumatoidalne zapalenie stawów.
Wsparcie układu immunologicznego
Dzięki zawartości polifenoli i flawonoidów chmiel wspiera naturalną odporność organizmu, zmniejszając jego podatność na infekcje bakteryjne i wirusowe. W badaniach in vitro wykazano, że kwasy żywiczne mogą ograniczać replikację niektórych wirusów RNA, takich jak wirus grypy8.
Chmiel zwalcza wolne rodniki
Ekstrakty z rośliny są cenione za swoje właściwości przeciwstarzeniowe – zawierają bowiem ksantohumol, silny antyoksydant, który neutralizuje wolne rodniki, opóźniając procesy starzenia skóry. Dzięki temu poprawiają jej strukturę i jędrność, chroniąc ją przed stresem oksydacyjnym. Dodatkowo zioło wykazuje właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne, co może być korzystne w łagodzeniu podrażnień skóry.
Chmiel - zaskakujące zastosowanie
- Herbatka uspokajająca. Zalej łyżeczkę suszonych szyszek chmielu i łyżeczkę ziela melisy szklanką wrzącej wody. Parz pod przykryciem przez 10 min. Po tym czasie odcedź. Pij przed snem, aby zrelaksować się i łatwiej zasnąć.
- Napój na trawienie. Przygotuj napar z łyżeczki szyszek chmielu i dodaj do niego odrobinę miodu oraz sok z cytryny. Pij po ciężkostrawnym posiłku, to wspomoże trawienie.
- Kąpiel relaksacyjna. Garść szyszek chmielu zawiń w gazę, zawiąż i wrzuć do wanny z gorącą wodą. Pozostaw na 15 minut. Kąp się przez 20 min, aby odprężyć ciało i zredukować stres.
- Poduszka nasenna z chmielem Uszyj mały woreczek z bawełny i wypełnij go suszonymi szyszkami chmielu oraz lawendą. Umieść poduszeczkę na łóżku blisko głowy, aby poprawić jakość snu.
- Tonik do skóry tłustej Zaparz 2 łyżeczki szyszek chmielu w 100 ml wrzącej wody. Po ostygnięciu odcedź napar i przechowuj w lodówce. Przemywaj twarz 2 razy dziennie, aby zmniejszyć przetłuszczanie skóry.
- Chmielowa inhalacja Dodaj 2 łyżki suszonych szyszek chmielu do miski z gorącą wodą. Nachyl się nad parą, przykryj głowę ręcznikiem i wdychaj przez 10 min, aby oczyścić drogi oddechowe.
- Domowy krem przeciwzmarszczkowy Podgrzej 50 ml masła shea w kąpieli wodnej, dodaj łyżeczkę mocnego naparu z szyszek chmielu i dokładnie wymieszaj. Stosuj codziennie wieczorem na twarz. Przechowuj w chłodnym i ciemnym miejscu.
- Pharmaceutics 2023, 15(12), 2769
- J. Cryst. Growth. 2010;312:3525-32
- Barnes J, Anderson LA, Phillipson JD. Herbal medicines., Pharmaceutical Press 2007
- Nutrients 2023, 15(12), 2688
- Iwaniuk P., Terlecka P. Ksantohumol – przeciwnowotworowy prenyloflawonoid zawarty w chmielu zwyczajnym (Humulus lupulus L.). W: Chwil M., Skoczylas M.M. (red.). Współczesne
- badania nad stanem środowiska i leczniczym wykorzystaniem roślin. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, s. 81-88
- Appl. Microbiol. Biotechnol. 2021;105:4343-56
- J. Herb. Med. 2022;33:100566
- Oxid Med Cell Longev. 2018 Jul 24;2018:5919237
- Bohumír. Hlava: Rośliny kosmetyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1984, s. 12
