Ziołowe sposoby na nieświeży oddech

Zjawisko halitozy, czyli nieprzyjemnego zapachu z ust, dotyka ponad 30% ludzi¹. Do powstania tej dolegliwości przyczynia się wiele czynników, takich jak stany zapalne dziąseł, przyzębia, nosa, przewlekłe zapalenie zatok, cukrzyca, niewydolność wątroby, marskość wątroby, mocznica, rak płuc, trimetyloaminuria oraz wyciek wydzieliny z nosa². Jednak najczęstszym źródłem cuchnącego oddechu jest sama jama ustna (90%)³. Rzeczywiście, nieświeży zapach z ust jest spowodowany głównie lotnymi związkami siarki (LZS), w tym siarkowodorem, merkaptanem metylu i siarczkiem dimetylu, wytwarzanymi w wyniku gnilnej aktywności bakterii jamy ustnej⁴.

Jak się pozbyć nieświeżego oddechu?

Walka z halitozą opiera się z jednej strony na dobrej higienie jamy ustnej, która zmniejsza o 25% odsetek LZS w niej obecnych⁵, a z drugiej strony na leczeniu chorób, którym towarzyszy. Jak pokazują badania przeprowadzone przez naukowców z Wuhan University, warto połączyć metody medycyny konwencjonalnej z tradycyjną medycyną chińską, przynosi to bowiem szybciej efekty niż w przypadku hołdowania tylko rozwiązaniom jednej z nich⁶. Medycyna konwencjonalna stosuje głównie metody mechaniczne (wstępne leczenie przyzębia, szczotkowanie zębów, nitkowanie, czyszczenie języka oraz płukanie jamy ustnej)⁷. To zaś nie daje możliwości leczenia cuchnącego oddechu o nieznanych źródłach⁸. Natomiast od czasów starożytnych Chińczycy leczyli halitozę akupunkturą oraz wywarami z ziół. Z kolei badacze z Afryki przeanalizowali skuteczność tradycyjnych sposobów leczenia, wskazując, że istnieje ok. 800 gatunków roślin leczniczych i aromatycznych, które potencjalnie nadają się do wykorzystania w walce z brzydkim oddechem⁹.

Zioła na nieświeży oddech - jakie wybrać?

Kardamon malabarski (Elettaria cardamomum)

Choć badacze z Maroka nie znaleźli danych literaturowych na temat jej zastosowania w leczeniu halitozy lub chorób jamy ustnej, są zdania, że roślina ta może być przydatna, ponieważ udowodniono, że jest aktywna przeciwko wielu patogennym bakteriom Gram-dodatnim i Gram-ujemnym. Zdaniem uczonych mieszanki kardamonu z anyżem (Pimpinella anisum) mogą być również pomocne, gdyż wykazano, że wodno-alkoholowe ekstrakty z anyżu niszczą bakterie próchnicotwórcze¹⁰.

Tamaryndowiec indyjski (Tamarindus indica)

W Południowej Afryce etanolowe i wodne ekstrakty z miąższu owoców, kory łodygi oraz liści tej rośliny przebadano in vitro pod kątem działania przeciwko 13 Gram-ujemnym i 5 Gram-dodatnim szczepom bakteryjnym. Wodne ekstrakty z miąższu owoców wykazywały szerokie spektrum działania – przeciwko aż 95,5% drobnoustrojów, nieco mniej skuteczne były wyciągi etanolowe, które niszczyły 86,4% bakterii. Naukowcy zauważyli, że ekstrakty etanolowe z każdej części tamaryndowca były aktywne wobec 75% testowanych szczepów. Minimalne stężenia hamujące wahały się od 7,81 mg/ml przeciwko Bacillus subtilis do 31,25 mg/ml przeciwko Escherichia coli, natomiast minimalne stężenie bakteriobójcze wynosiło od 125 mg/ml przeciwko Pseudomonas aeruginosa do 250 mg/ml przeciwko Bacillus subtilis¹¹.

Lebiodka pospolita (Origanum vulgare)

Ta popularna przyprawa może okazać się dobrym sposobem na pozbycie się zapalenia jamy ustnej oraz brzydkiego zapachu z ust. Liczne badania dowiodły jej działania przeciwbakteryjnego w wielu chorobach ogólnoustrojowych, a ostatnio naukowcy z Arabii Saudyjskiej dowiedli, że zawarte w oregano karwakrol i tymol skutecznie niszczą bakterie próchnicotwórcze¹².

Drzewo arakowe (Salvadora persica)

Miswak używany jest od wieków na półwyspie Arabskim jako naturalna szczoteczka do zębów. Roślina ta ma potwierdzone działanie przeciwzapalne¹³, a dzięki salwadorynie i trimetyloaminie niszczy bakterie próchnicotwórcze, takie jak Streptococcus mutans oraz zmniejsza gromadzenie się biofilmu¹⁴. Jej niesamowite właściwości doceniła Światowa Organizacja Zdrowia, która zaleca czyszczenie pałeczkami z drzewa arakowego zębów na obszarach, w których ich stosowanie jest zwyczajowe, gdyż podczas ich żucia uwalniają się ekstrakty przeciwbakteryjne oraz witamina C, pomagając w gojeniu obrzęków i krwawień dziąseł, które może wynikać z niedoborów witaminy C. Co więcej, Norwedzy w badaniu porównującym wpływ pałeczki i konwencjonalnej szczoteczki do zębów na zdrowie przyzębia użytkowników wykazali lepsze wyniki stosowania tej rośliny w redukcji płytki nazębnej i ustępowaniu zapalenia dziąseł! Uczeni dowiedli też zarówno klinicznie, jak i doświadczalnie hamującego wpływu tej rośliny na bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne oraz grzyby bytujące w jamie ustnej¹⁵.

Tymianek właściwy i czapetka pachnąca (Thymus vulgaris i Syzygium aromaticum)

Afrykańscy zielarze osobom cierpiącym z powodu halitozy często przepisują macierzankę oraz goździki. Jak się okazuje, te zalecenia są zgodne z literaturą przedmiotu. Rzeczywiście, zioła te skutecznie pomagają pozbyć się cuchnącego oddechu. Dowiedziono, że czapetka – zwana też goździkowcem korzennym – może być stosowana jako środek przeciwinfekcyjny, antyseptyczny, przeciwbólowy i przeciwzapalny¹⁶ we wszystkich chorobach jamy ustnej, w tym zapaleniu dziąseł¹⁷. Natomiast macierzanka tymianek dzięki swoim właściwościom antyseptycznym i przeciwutleniającym, ma potwierdzone działanie w leczeniu zapalenia dziąseł i jamy ustnej oraz nieświeżego oddechu¹⁸.

Mięta (Mentha)

Wieki temu w Egipcie z liści mięty przyrządzano olejek do pielęgnacji jamy ustnej, bowiem mają one właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, a przy tym skutecznie odświeżają oddech. Natomiast obecnie uczeni z Iranu stwierdzili, że wystarczy płukać usta miętowym płynem, by uzyskać podobne wyniki. W eksperymencie uczniowie płukali jamę ustną 15-20 ml roztworem miętowym lub placebo 3 razy w ciągu dnia (po śniadaniu, obiedzie lub po powrocie do domu oraz przed snem) i powstrzymywali się po tym przez 30 min od jedzenia i picia. Już po tygodniu u ponad połowy osób z grupy używającej płynu miętowego zniknął odór z ust¹⁹.

Granat właściwy (Punica granatum)

Uczeni z Brazylii dokonali oceny aktywności in vitro surowych ekstraktów roślinnych przeciwko mikroorganizmom jamy ustnej (np. Fusobacterium nucleatum, Porphyromonas gingivalis, Prevotella intermedia i Parvimonas micra), które wytwarzają lotne związki siarki. Wyciąg z granatu był jedynym, który hamował rozwój wszystkich ocenianych mikroorganizmów. Badacze przypisują to wysokiemu poziomowi zawartych w nim polifenoli²⁰. Wniosek jest prosty: nie chcesz mieć nieświeżego oddechu, jedz granaty!

Mangostan właściwy (Garcinia mangostana)

To wiecznie zielone drzewo naturalnie występuje w Indonezji, Malezji i Tajlandii. Jego owoce uznaje się za jedne z najsmaczniejszych. Są one cenione ze względu na bogactwo składników odżywczych (antyoksydantów, minerałów i enzymów). Badanie in vivo przeprowadzone przez akademików z Bangkoku wykazało, że płukanka do ust z chlorheksydyną, zawierająca ekstrakt z owocni mangostanu istotnie zmniejszała poziom lotnych związków siarki u pacjentów z zapaleniem dziąseł²⁴.

Dobry wybór na nieświeży oddech z żołądka

Cynowód chiński i wiciokrzew japoński (Coptis chinensis i Lonicera japonica)

Medycyna chińska uważa, że cuchnący oddech wywodzi się z zatrzymywania wilgoci, ciepła lub ognia w jamie ustnej, żołądku, wątrobie lub śledzionie. A że wszystkie te organy połączone są ze sobą, to leczenie koncentruje się na przywróceniu równowagi całemu organizmowi. Do ziół o „zimnych” właściwościach, które mogą usuwać wilgoć, ciepło i ogień z ciała oraz leczyć halitozę, Chińczycy m.in. zaliczają złotnicę (Coptis chinensis) i wiciokrzew japoński²¹. Współczesna farmakologia wyjaśniła mechanizmy ich działania. Cynowód w badaniach hamował rozwój bakterii Helicobacter pylori – głównego induktora halitozy związanej z zapaleniem błony śluzowej żołądka²². Natomiast wicokrzew miał silny wpływ na lotne związki siarki oraz funkcje bakteriostatyczne drobnoustrojów beztlenowych związanych z nieświeżym oddechem²³.

 

Kubańskie oregano (Plectranthus amboinicus)

Wietnamczycy posiekanych liści tego zioła używają do marynowania mięsa i ryb. Z kolei Hindusi często jedzą je z chlebem i masłem. Jednak kubańskie oregano to nie tylko przyprawa, ale również cenny lek od wieków wykorzystywany w krajach Azji do łagodzenia bólu gardła i suchego kaszlu²⁵. Zastosowanie to potwierdza nauka – okazuje się bowiem, że roślina ma wysoką aktywność przeciwdrobnoustrojową²⁶. Co ciekawe, zielarze dość rzadko przepisują kubańskie oregano osobom walczącym z brzydkim zapachem z ust, a tymczasem – jak dowodzą badania – składniki aktywne wyekstrahowane z Plectranthus amboinicus mają silne działanie antybiotyczne przeciwko bakteriom takim, jak Shigella flexneri i sonnei, Streptococcus, Pneumococcus, Staphyllococcus, Salmonella typhi. Zawarte w liściach olejki eteryczne pomagają łagodzić żołądkowe dolegliwości. To wszystko zaś sprawia, że pomaga poradzić sobie z halitozą²⁷. Zdaniem uczonych wystarczy łyżeczkę suszu zalać szklaną wrzątku, a gdy płyn przestygnie, wypłukać nim usta lub też żuć liście rośliny (nie połykając!). Taki zabieg można powtarzać 5-7 razy dziennie, by pozbyć się cuchnącego oddechu. Kuracja ta jest jednak niewskazana dla ciężarnych oraz karmiących piersią.

Bambus (Bambusa)

Być może warto pójść w ślady pand i zwrócić baczniejszą uwagę na tę roślinę z rodziny wiechlinowatych. Jak dowiedli Japończycy, roztwór ekstraktu z liści bambusa (0,16%) wykazuje wysoką zdolność hamowania 4 beztlenowych bakterii przyzębia: Porphyromonas gingivalis, Prevotella intermedia i nigrescens oraz Fusobacterium nucleatum, które wytwarzają w jamie ustnej lotne związki siarki o nieprzyjemnym zapachu. Za efekt ten odpowiadają zawarte w liściach rośliny związki fenolowe mające silne działanie bakteriobójcze, jak również antyoksydanty, takie jak beta-karoten, alfa-tokoferol i gamma-tokoferol²⁸.