W wyniku procesów przemiany materii w komórkach i tkankach całego ustroju powstają niepotrzebne odpady, substancje trujące, które zakłócają normalny przebieg procesów życiowych całego organizmu. Te toksyczne produkty organizm usiłuje z siebie wydzielić przez skórę w postaci potu, przez nerki (mocz) oraz jelito (kał).
Zarówno procesy przyswajania, jak i wydalania odbywają się za pośrednictwem krwi. Największą rolę w procesie wydalniczym spełniają nerki. W ciągu doby przepływa nie ponad 1440 l krwi, a przesączeniu w ich kłębuszkach nerkowych ulega ok. 187 l tzw. moczu pierwotnego, który ulega wchłonięciu w kanalikach nerkowych niemal całkowicie, gdyż wydalamy zaledwie 1-2 l tzw. moczu wtórnego na dobę.
Jednak nerki nie tylko oczyszczają ustrój, ale też wytwarzają związki mające ważne znaczenie w regulowaniu ciśnienia tętniczego krwi (renina, angiotensyna II i prostaglandyny) oraz w powstawaniu krwinek czerwonych (erytropetyna). Poza tym to właśnie w tych narządach zachodzi proces przemiany naturalnej witaminy D3 do aktywnego związku pokrewnego, będącego właściwym czynnikiem regulującym gospodarkę wapniowo-fosforanową w naszym organizmie.
Choroby nerek zarówno o charakterze zapalnym, jak i zwyrodnieniowym powodują zakłócenie tych funkcji czynności, co ma istotne znaczenie dla całego organizmu. Fitoterapia jest często stosowana w tych przypadkach i to z dużym powodzeniem, ponieważ zioła działają moczopędnie, przeciwzapalnie, bakteriobójczo, rozkurczowo, regenerująco na nabłonek i naczynia włosowate w obrębie układu moczowego oraz regulująco na prawidłowy skład wydalanego moczu.
Kuracja ojca Klimuszki na ostre zapalenie nerek
Przygotuj mieszankę ziołową. Weź po 50 g ziela nawłoci, dziurawca, skrzypu polnego, fiołka trójbarwnego, rdestu ptasiego, kwiatów wiązówki, korzeni pięciornika i wilżyny, kłączy perzu, znamion kukurydzy oraz liści brzozy. Wszystko dobrze wymieszaj. Kopiastą łyżkę stołową ziół zalej szklanką wrzątku, przykryj i zostaw na 3 godz. Po tym czasie przecedź, lekko podgrzej. Pij w pierwszym tygodniu 2 razy dziennie po pół szklanki przed posiłkiem, a w następnych tygodniach 3 razy dziennie po pół szklanki.
Zapalenie kłębuszków nerkowych
W przypadku tego schorzenia franciszkanin proponował nieco inną recepturę. Weź po 50 g liści mącznicy, podbiału i brzozy, ziela serdecznika, dziurawca i rdestu ptasiego, kwiatów bzu czarnego, kwiatostanów kocanki, kory wierzby i kaliny koralowej oraz kłączy perzu. Wszystko dobrze wymieszaj. Kopiastą łyżkę stołową ziół zalej szklanką wrzątku, przykryj i zostaw na 3 godz. Pij zgodnie ze schematem podanym powyżej1.
Podejście św. Hildegardy
Zdaniem przeoryszy z Bingen nerki stanowią centrum witalności i energii człowieka. Dlatego każda choroba tego organu skraca życie. Jako ważny narząd krążenia nerki ogrzewają krew i usuwają substancje trujące oraz niestrawione resztki pokarmowe.

Nerki są zawieszone w podściółce tłuszczowej i mogą wędrować (wędrujące nerki), jeśli brakuje tkanki tłuszczowej, co ma miejsce przede wszystkim u ludzi bardzo szczupłych.
Hildegarda opisuje naturalny związek między dolegliwościami nerek a osłabieniem żołądka i procesu trawienia. I podkreśla, że dlatego w przypadku każdej choroby nerek trzeba również uwzględnić żołądek i trawienie: „Nerki tworzą firmament i akumulator ciepła ludzkiego ciała i łączą lędźwie człowieka, tak jak uzbrojeni żołnierze bronią swego dowódcy. Dlatego występują w parze, by tym silniej mogły trzymać w sobie ogień. […] Są otulone tłuszczem, aby nie poniosły szkody z powodu żadnego chłodu i by zachowały swą moc [...]. Jednak w samych nerkach znajdują się bardzo silne naczynia, które mocno je trzymają i dzięki którym oparcie znajduje także całe ludzkie ciało. Jeśli jednak człowiek odczuwa ból nerek, wtedy pochodzi to od słabości żołądka”.
Mniszka zdawała też sobie sprawę, że również oczy cierpią z powodu osłabienia nerek. Co ciekawe, Związek między funkcjonowaniem nerek i oczu u człowieka udowodniono w 1950 r. U zdrowego człowieka nie wytwarza się mocz, jeśli zasłonimy mu oczy opaską.
Wino z piołunu
Chorym na nerki zalecała z tego powodu picie trunku z piołunu. Pisała tak: „Wino z piołunu stłumi w tobie chorobę nerek i melancholię, rozjaśni twoje oczy, wzmocni serce i nie dopuści do tego, by rozchorowały się płuca. Rozgrzewa żołądek, oczyszcza wnętrzności i przygotowuje dobre trawienie”.
Jego picie poprawia dotlenienie narządów. Ma to związek m.in. z zawartością goryczki w roślinie oraz olejkami aromatycznymi gwarantującymi dobre ukrwienie żołądka i nerek.
40 ml soku z wiosennego piołunu wlej do 1 l wrzącego wina ze 150 g miodu. Natychmiast zdejmij z ognia, odcedź i jeszcze gorący wlej do sterylnych butelek. Od maja do października co drugi dzień pij kieliszek likierowy na czczo przed śniadaniem.
Maść ziołowa do masaży
20 g jeszcze zielonych i świeżych liści ruty zwyczajnej i piołunu rozetrzyj na papkę i połączyć z 5 kroplami olejku różanego oraz 50 g tłuszczu niedźwiedziego w celu uzyskania maści. 2-3 razy w tygodniu masuj nią nerki rytmicznymi ruchami przez ok. 10-15 min przed palącym się drewnem. Najskuteczniejszy jest ogień ze spalania wiązu, który już sam w sobie ma pewne działanie uzdrawiające.
Masaż nerek pozwala skutecznie pozbyć się zwłaszcza wysokiego ciśnienia krwi. Nawet w nagłych przypadkach, gdy ciśnienie krwi wynosi ponad 220 mmHg, za jego pomocą można natychmiast je obniżyć. Do wyleczenia potrzeba przynajmniej 10 masaży wykonywanych 2 razy w tygodniu2.
Zioła na białkomocz
Objaw ten może pojawiać się po dużym wysiłku fizycznym lub zimnej kąpieli. Białkomocz patologiczny towarzyszy wielu chorobom nerek zarówno uszkodzeniu ich kłębuszków, jak i kanalików. Zioła w tym przypadku działają pomocniczo.
Na tę przypadłość ojciec Sroka zaleca mieszankę składającą się z 50 g: ziela mącznicy, skrzypu i nawłoci, kwiatów bławatka i wrzosu, koszyczków rumianku, liści brzozy oraz kory wierzby. Zioła dobrze wymieszaj. Wsyp łyżeczkę na szklankę wrzątku i naparzaj pod przykryciem 25-30 min. Następnie przecedź. Pij gorące 2 razy dziennie po jedzeniu.
Osobom cierpiącym na białkomocz, zakonnik radził: „spożywaj tylko ciepłe pokarmy i płyny, jedz często kalafior posypany natką pietruszki, pij co czwarty dzień przed południem odwar z pietruszki (lecz nie częściej), unikaj alkoholu oraz zimnych kąpieli i przeziębień”.
Ciążowe zapalenie nerek
To choroba występująca najczęściej drugiej połowie ciąży, spowodowana jest przypuszczalnie szkodliwymi związkami wytwarzanymi w łożysku. Dobowa ilość moczu zmniejsza się, natomiast wzrasta ciśnienie krwi, zwłaszcza rozkurczowe.
W skrajnych przypadkach mogą wystąpić znaczne obrzęki, a nawet drgawki. Leczenie jest trudne, ze względu na konieczność chronienia płodu przed szkodliwym działaniem wielu leków. Dlatego zioła odgrywają tu ważną rolę.

Zalecenia praktyczne o. Grzegorza Sroki dla przyszłych mam są następujące:
1. Spożywaj pokarmy łatwo strawne, unikaj tłuszczów zwierzęcych.
2. Jedz dużo surówek, uzupełniaj witaminy (w tabletkach i pokarmach).
3. Ogranicz używanie soli i ostrych przypraw.
4. Pij ciepłe mleko gotowane i kwaśne wieczorem.
5. Likwiduj zaparcia.
6. Noś ciepłe obuwie i ubieraj się odpowiednio do pory roku, pamiętając, że zimno szkodzi.
7. Zgłaszaj się na badania lekarskie3.
Pasek z borsuczego futra
To chyba jedno z najciekawszych zaleceń benedyktynki. Św. Hildegarda była zdania, że dzięki użyciu borsuczego futra lub zrobionego z niego paska dość szybko usuwa się ból, niezależnie od tego, czy chodzi o ból głowy, nerek, pleców, rwę kulszową czy postrzał2.
Receptura na odmiedniczkowe zapalenie nerek
Ojciec Czesław Klimuszko wskazywał, że wszystkie stany zapalne tych narządów są niebezpieczne dla ustroju, a zapalenie miedniczek może prowadzić do wysokiego ciśnienia krwi, a nerki nawet do marskości.
Zgodnie z przepisem zakonnika odmierz po 50 g następujących ziół: liści borówki czernicy, podbiału i pokrzywy, ziela serdecznika, dziurawca oraz świetlika, strąków fasoli, kory wierzby, kłączy perzu i korzeni mniszka lekarskiego. Wszystko dobrze wymieszaj. Kopiastą łyżkę stołową ziół zalej szklanką wrzątku, przykryj i zostaw na 3 godz. Po tym czasie przecedź, lekko podgrzej. Pij 3 razy dziennie po szklance, 20 min przed posiłkiem na ciepło1.
Mniszkowy detoks krwi i nerek

Pomocna pokrzywa
Jak pisze współczesny zielarz dr Henryk Różański: „Wyciągi z podziemnych części pokrzywy zawierają inhibitory elastazy leukocytowej, cyklooksygenazy i 5-lipooksygenazy. Dzięki temu działają przeciwzapalnie. Stymulują limfocyty T, dzięki czemu podnoszą odporność organizmu. Wzmagają wydzielanie moczu i potu, żółci oraz ksenobiotyków i szkodliwych produktów przemiany materii. Zmniejszą ból, obrzęk i stan zapalny chorego gruczołu krokowego. Preparaty z kłączy i korzeni pokrzywy regulują przemianę materii, obniżają poziom cholesterolu, lipidów i glukozy we krwi. Pobudzają krążenie krwi, poprawiają samopoczucie psychiczne. […]”, Co więcej, wodne wyciągi z pokrzywy zapobiegają kamicy moczowej.
Ze względu na swoje właściwości odtruwające, przeciwzapalne i regenerujące pokrzywa jest idealnym ziołem na wiosenny detoks. Jak podaje naukowiec: wskazania do jej stosowania to m.in. przerost gruczołu krokowego, przewlekłe choroby skóry, otyłość, cukrzyca, skąpomocz, kamica moczowa, stan zapalny układu moczowego, choroby włosów i paznokci, zatrucia, kuracje odtruwające i odmładzające (regenerujące)5.
- O. Andrzej Czesław Klimuszko „Wróćmy do ziół leczniczych”, Oficyna wydawnicza Rytm s. 142-143
- Dr Wighard Strehlow „Wiedza lecznicza św. Hildegardy z Bingen od A do Z”, Wydawnictwo Esprit, s. 73-82
- O. Grzegorz Franciszek Sroka „Poradnik Ziołowy”, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, s. 101-102
- Andrzej Żak „Dziennik zdrowia. Medycyna naturalna. 1 000 skutecznych porad”, Wydawnictwo Videograf II, Katowice, s. 59
- Dr Henryk Różański; „Medycyna dawna i współczesna nauki medyczne i biologiczne; fitoterapia, fitochemia…” https://rozanski.li/5405/klacza-pokrzywy-zwyczajnej-w-praktycznej-fitoterapii/