6 sposobów na bezpieczne odświeżenie domu

Jeśli planujemy wiosenny remont – czy to zwykłe pomalowanie ścian, czy dogłębną renowację – musimy mieć na uwadze, że przy okazji możemy mieć kontakt z wieloma toksycznymi chemikaliami. Oto 6 sposobów na odświeżenie domu bez narażania się na to ryzyko.

Jakie farby do malowania ścian kupować?

Do dekorowania domu oraz różnych projektów "zrób to sam" warto wybrać nietoksyczne farby, lakiery, wypełniacze i inne produkty z jak najniższą zawartością LZO – lotnych związków organicznych. LZO to związki chemiczne, które w temperaturze pokojowej łatwo uwalniają opary. Są one jednym z głównych źródeł zanieczyszczenia powietrza w zamkniętych pomieszczeniach, a łączy się je z całą gamą krótko- i długotrwałych problemów zdrowotnych, takich jak bóle i zawroty głowy, problemy z pamięcią¹, astma, egzema czy niska jakość nasienia². Niektóre LZO, takie jak benzen czy formaldehyd, to znane karcynogeny, a inne również podejrzewa się o działanie rakotwórcze³. Dobre wieści są takie, że wielu producentów oferuje już farby i inne wyroby dekoracyjne, które wolne są od praktycznie wszystkich LZO, a także innych toksycznych chemikaliów, takich jak ftalany czy metale ciężkie.

Takie ekologiczne i przyjazne dla zdrowia produkty znajdziesz w marketach budowlanych oraz w sklepach online – zwracaj uwagę na oznaczenia na piktogramach (np. środek toksyczny, łatwopalny) oraz certyfikaty.

O czym pamiętać zmieniając kolor ścian?

Na osobne ostrzeżenie zasługuje ołów, który grozi zwłaszcza osobom dekorującym swój dom i odświeżającym stare meble. Ten wysoce toksyczny metal ciężki może skrywać się w starej farbie i lakierach. Przed przystąpieniem do ścierania podejrzanych powierzchni warto więc zaopatrzyć się w zestaw do testowania na obecność ołowiu (np. marki 3M lub Abotex).

Jeżeli ołów zostanie wykryty, oto jak należy bezpiecznie się z nim obchodzić:

• Jeśli farba jest w dobrym stanie, można po prostu ją uszczelnić za pomocą dodatkowej warstwy nowoczesnej, bezołowiowej farby.
• Gdy powierzchnie pokryte są farbą lub lakierem w złym stanie i konieczne jest ich usunięcie, warto zrezygnować ze wszelkich metod wytwarzających pył lub opary, takich jak usuwanie papierem ściernym czy opalarką. Wypróbujmy zamiast tego pozbawiony rozpuszczalników, wodny środek do usuwania farb. Można też powierzyć to zadanie doświadczonemu specjaliście.
• Zawsze miejmy na sobie odzież ochronną, rękawice i maskę na twarz (odpowiednią do pracy z ołowiem). Pamiętajmy też, by pozbyć się z domu usuniętej farby i lakieru w szczelnym pojemniku oraz na koniec prac porządnie odkurzyć i oczyścić zajęty obszar.

Jak wyeliminować niepotrzebny plastik z domu?

Rozmaite pojemniki i pudełka to świetny sposób na organizację kuchni, ale do przechowywania jedzenia i napojów warto wybierać szkło lub stal nierdzewną, a nie tworzywa sztuczne. Szkodliwe związki chemiczne, takie jak bisfenol A (BPA) czy ftalany, są w stanie przenikać z opakowania do trzymanej w nim substancji, a ostatecznie trafiać do naszego organizmu, gdzie mogą zaburzać układ hormonalny⁴.

Można rozważyć też woreczki z bawełny ekologicznej do przechowywania warzyw i owoców oraz niewybielany papier jako alternatywę dla folii spożywczej i plastikowych torebek. A jeśli kupimy produkty spożywcze lub napoje w plastikowym opakowaniach, przełóżmy lub przelejmy je do zdrowszych pojemników od razu po powrocie do domu.

Jak sprzątać dom bez chemii?

Porządne sprzątanie to świetny sposób na odświeżenie domu na wiosnę, ale warto przy tym wybrać naturalne, nietoksyczne produkty czyszczące, a nie zwykłe, w których pełno jest szkodliwych chemikaliów.

Jak odkryto w pewnym badaniu, 10-20 lat sprzątania w domu lub w pracy jest równie szkodliwe dla płuc, co palenie paczki papierosów dziennie przez ten sam czas⁵. Częsty kontakt z takimi środkami łączy się też m.in. z astmą, problemami z sercem i rakiem piersi⁶.

Bezpieczniejsze, naturalne produkty chemii gospodarczej oferują dziś producenci przestrzegający ścisłych rygorów, jeśli chodzi o składniki. Możesz też używać wielorazowych ściereczek z mikrofibry, które czyszczą powierzchnie bez konieczności dodawania detergentów, jedynie wodą (dostępne są w sieci oraz w sklepach ze zdrową żywnością). Dobrym sposobem jest przygotowanie własnego roztworu z octu, sody oczyszczonej, soku z cytryny, olejków eterycznych (np. z drzewa herbacianego) i podobnych składników.

Czy sztuczne zapachy są szkodliwe?

Mogłoby się wydawać, że wypełnienie domu zapachem świeczek czy dyfuzorów to świetny sposób na odświeżenie pomieszczeń. Jednak w rzeczywistości wraz ze standardowymi, sztucznymi produktami tego typu zanieczyszczamy otoczenie szkodliwymi związkami chemicznymi.

Na przykład odświeżacze powietrza mogą zawierać benzen (karcynogen o możliwej toksyczności dla układu rozrodczego), toluen (substancja drażniąca skórę i szkodliwa dla wątroby/nerek), terpeny (środki drażniące i wywołujące nadwrażliwość) czy ftalany (o znanych właściwościach zaburzających gospodarkę hormonalną). Regularne stosowanie takich produktów łączy się z bólem uszu, biegunką i wymiotami u niemowląt, a także bólami głowy i depresją u ich matek⁸.

Zamiast tego lepiej pozbyć się nieprzyjemnych zapachów u źródła, a nie maskować je chemikaliami, a także dobrze wietrzyć dom. Rośliny, takie jak skrzydłokwiat, bluszcz pospolity czy zielistka, doskonale zapanują nad stanem powietrza w pomieszczeniach. Inną opcją jest umieszczenie na parapecie miseczki z białym octem winnym. Można też zainwestować w oczyszczacz powietrza, który pomoże pozbyć się nieprzyjemnych zapachów a także, kurzu, pyłków, łupieżu zwierzęcego oraz LZO.

Jeśli mimo to zależy nam na zapachu w mieszkaniu, warto pójść w stronę naturalnych, nietoksycznych produktów wytworzonych na bazie czystych olejków eterycznych.

Nie zapominajmy też, że zapachy mogą czaić się w przeróżnych produktach codziennego użytku, od środków piorących i czyszczących aż po kosmetyki i środki pielęgnacyjne. Tu również warto postawić na naturalne alternatywy lub zdecydować się na bezzapachowe odpowiedniki.

Jak umeblować dom naturalnie?

Nowe meble, dywany, pościel, narzuty, zasłony czy poduszki mogą odmienić wnętrza, a na wiosnę często bywają na promocji. Warto jednak postawić na materiały naturalne i wolne od chemii, gdy tylko to możliwe. Tkaniny z dodatkiem środków zmniejszających palność, podatność na plamy czy mole, oraz wszelkie niegniotące się z pewnością są przepełnione potencjalnie szkodliwymi związkami.

W istocie, chemikalia stosowane w przedmiotach codziennego użytku, takie jak ftalany, fenole, środki zmniejszające palność czy per- oraz polifluorowane związki alifatyczne (PFAS), są powszechnie wykrywane w ludzkich organizmach. To niepokojące, bo substancje te wpływają na zdrowie na mnóstwo sposobów – przykładowo wykazują toksyczność wobec układu rozrodczego oraz hormonalnego⁷.

Sprawdzaj bezpośrednio w firmie wytwarzającej meble, czy dodaje jakiekolwiek konserwujące i zabezpieczające substancje chemiczne do swoich produktów. Zwróć uwagę, czy stosowana jest np. nieprzetworzona wełna, która jest naturalnym opóźniaczem palenia – wybierajmy przy tym wełnę ekologiczną, aby uniknąć pestycydów – oraz bawełna ekologiczna i konopie. Juta, agawa sizalowa, trawa morska i włókna kokosowe dobrze sprawdzą się w dywanach, natomiast wełna, włókno nasienne (kapok), proso i gryka to świetne naturalne wypełniacze do poduszek. W takich przypadkach również możesz zwrócić uwagę na certyfikaty, takie jak np. Oeko-Tex.

Jak pozbyć się elektrozanieczyszczeń z domu?

Komputery, laptopy, telewizory, a nawet kuchenki mikrofalowe i telefony komórkowe znajdują się dzisiaj w niemal każdym gospodarstwie. Choć czynią nasze życie łatwiejszym, jednocześnie wypełniają przestrzeń nieuchwytnym zanieczyszczeniem, które nie wydziela zapachu i jest niewidoczne dla oka: elektrosmogiem.

W 2010 r. Sam Milham ze Stanowego Departamentu Zdrowia w Waszyngtonie opublikował wyniki przeprowadzonej przez siebie analizy porównawczej. Zwrócił uwagę na korelację występowania chorób układu krążenia, nowotworów złośliwych i cukrzycy oraz prób samobójczych ze stopniem elektryfikacji różnych regionów Stanów Zjednoczonych. Na wsi, gdzie aż do lat 50. XX w. wiele farm nie było podłączonych do prądu, przypadków zapadnięcia na te choroby było mniej niż na terenach miejskich, które pełny dostęp do prądu miały już od lat 40. Ekspert sugeruje, że przyczyny chorób cywilizacyjnych nie należy szukać w zmianie stylu życia, ale właśnie w elektrosmogu⁹.

Ledwie rok później opublikowano wyniki badania poświęconego wpływowi elektrosmogu na gospodarkę hormonalną człowieka. Udowodniono, że promieniowanie elektromagnetyczne znacząco obniża poziom hormonów tarczycy (T3), nadnerczy (kortyzol) i płciowych (prolaktyna, testosteron). Autorzy pracy nie mieli wątpliwości: zarówno korzystanie z telefonów komórkowych, jak i przebywanie niedaleko masztu telekomunikacyjnego może zaburzać prawidłową pracę organów¹⁰.

Inne badanie wykazało, że osoby przykładające telefon podczas rozmowy zawsze do tego samego ucha są o 250% bardziej narażone na glejaka z tej strony głowy niż osoby, które nie korzystają z komórek. Oprócz tego potwierdzono, że ekspozycja na fale radiowe ma poza nowotworami odpowiadać u dzieci za choroby neurologiczne, zaburzenia poznawcze, behawioralne i snu oraz większą skłonność do uzależnień¹¹.

By zmniejszyć szkodliwy wpływ elektrosmogu na zdrowie, wystarczy zastosować się do poniższych wskazówek:

• Odłączaj od zasilania wszystkie urządzenia, których nie używasz, szczególnie przed pójściem do łóżka. Jeśli cierpisz na bezsenność, wyciągnij z kontaktu nawet wtyczkę nocnej lampki.
• Używaj zestawów głośnomówiących do telefonów komórkowych i nie przykładaj telefonu do ucha od razu po wybraniu numeru – odczekaj kilka sekund. Jest to szczególnie istotne w przypadku dzieci. Nie włączj tez bez wyraźnej konieczności sieci wi-fi, a najlepiej kiedy to tylko możliwe, korzystaj z trybu samolotowego.
• Nie kładź laptopa na kolanach, zwłaszcza jeśli jesteś mężczyzną.
• Skontaktuj się ze swoim dostawcą energii, jeśli odbiorniki radiowe i inne urządzenia audio odbierają szumy i zakłócenia – mogą one świadczyć o elektrozanieczyszczeniu.
• Wypróbuj urządzenia ograniczające promieniowanie. Warto przykleić je zwłaszcza na sprzęcie elektronicznym, z którego korzystamy najczęściej, jak telefon komórkowy czy laptop. Mogą znacznie zmniejszyć emitowany elektrosmog.