Lebiodka pospolita - właściwości zdrowotne i zastosowanie

Origanum vulgare jest jedną z najczęściej wykorzystywanych przypraw na całym świecie. Choć kojarzy nam się głównie ze sztuką kulinarną, warto zwrócić uwagę na jej szerokie właściwości prozdrowotne, które znane są od wieków. W starożytności lebiodką leczono nawet niewydolność serca. Już 3 tys. lat p.n.e. Babilończycy stosowali ją w schorzeniach układu oddechowego. Oregano bardzo cenili również Hipokrates i św. Hildegarda. W medycynie chińskiej wyciągów z tej rośliny używano do leczenia stanów zapalnych i kaszlu.

Dziś wykorzystuje się jej działanie przeciwpasożytnicze, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjnie, odkażające, żółciopędne i wiatropędne. Jest silnym, naturalnym antybiotykiem. Wpływa korzystnie na układ pokarmowy przy bólach brzucha, biegunkach oraz niestrawności, pobudzając wydzielanie soku żołądkowego. Dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym oregano wspiera układ odpornościowy w czasie infekcji oraz wspomaga leczenie stanów zapalnych dróg oddechowych¹. Działa wykrztuśne.

Można zastosować je do płukania jamy ustnej, gardła, inhalacji, kąpieli leczniczych, a także jako środek przeciwbólowy², przy trudno gojących się ranach i świądzie. Przemywanie ciała naparem z tego zioła zapobiega powstawaniu odleżyn.

Istotne są też właściwości antyoksydacyjne i przeciwzakrzepowe lebiodki³. Badania potwierdziły jej działanie przeciwglikemiczne, przeciwnowotworowe i antymutagenne⁴.

Olejek eteryczny z oregano zawiera tymol, karwakrol i seskwiterpeny. 2 pierwsze stanowią ok. 78–85% jego składu i odpowiadają za właściwości przeciwdrobnoustrojowe⁵. Zresztą zioło to bogate jest w prozdrowotne substancje czynne, takie jak garbniki, flawonoidy (apigenina, luteolina), różnorodne glikozydy fenolowe i terpenoidy⁶, kwas kawowy, ursolowy i rozmarynowy⁷ oraz fitosterole. Swoje niezwykle silne działanie antyoksydacyjne przyprawa zawdzięcza kwasowi rozmarynowemu, który jest głównym kwasem fenolowym⁸. Uczeni zauważyli, że zdolność fitoskładników obecnych w olejkach eterycznych lebiodki pospolitej do hamowania acetylocholinoesterazy może być stosowana jako wspomaganie leczenia niektórych chorób nerwowych, np. choroby Alzheimera⁹.

Właściwości zdrowotne oregano

Oregano na poprawę trawienia

Ziele lebiodki zwiększa produkcję śliny, soku żołądkowego i żółci, poprawia metabolizm oraz usprawnia przyswajanie pokarmów. Odkaża organizm i wiąże szkodliwe produkty przemiany materii. Wspiera bakterie probiotyczne, dlatego jest uważane za środek przywracający równowagę flory jelitowej. Pomaga w wielu schorzeniach, np. zespole jelita drażliwego czy zespole nieszczelnego jelita. Wyciąg i olejki z oregano zmniejszają stany zapalne układu pokarmowego¹⁰. Stosuje się je również w przypadku nieżytu żołądka, niestrawności, bębnicy, braku łaknienia, wrzodów żołądka i dwunastnicy, niedoczynności wątroby, nadmiernej fermentacji jelitowej, wzdęciach, a także w leczeniu jelitowej infekcji pasożytniczej. Warto przy tym wspomnieć, że ma również właściwości hepatoochronne, czyli chroniące wątrobę.

Lebiodka pomaga na kaszel i drogi oddechowe

Oregano działa wspomagająco na wydzielanie śluzu przez błony śluzowe górnych dróg oddechowych. Zawartość flawonoidów wpływa rozkurczowo na mięśnie gładkie oskrzeli, dlatego jest stosowane w nieżytach górnych dróg oddechowych, kaszlu, odkrztuszaniu zalegającej wydzieliny oraz pomocniczo w krztuścu i astmie. Zmniejsza także obrzęk nosa podczas kataru. Inhalacje z tym zielem pomagają w łagodzeniu dolegliwości związanych z zatkanymi zatokami.

Oregano na problemy z układem moczowym

Olejek i wyciąg z oregano regulują pracę nerek, zwiększając ilość wydalanego moczu. Skuteczne zwalczają bakterię Escherichia coli¹¹, która jest częstą przyczyną zakażeń dróg moczowych. Po dostaniu się do nich powoduje znaczny dyskomfort i może doprowadzić do poważniejszych powikłań, takich jak zapalenie nerek, pęcherza i cewki moczowej. Właściwości diuretyczne wspomagają leczenie w chorobie gośćcowej oraz dnie moczowej.

Lebiodka pospolita na bakterie, pasożyty i grzyby

Olejek eteryczny z lebiodki pospolitej wykazuje działanie zarówno przeciw bakteriom Gram-dodatnim, Gram-ujemnym¹², jak i przeciw patogenom opornym na antybiotykoterapię. Skoncentrowany niszczy m.in. E. coli, salmonellę, gronkowce. Ponadto wykazuje zdolność do niszczenia Candida albicans, a jego skuteczność w leczeniu kandydozy jamy ustnej jest porównywalna do nystatyny – silnego leku przeciwgrzybicznego. W badaniach wykazano również na jego działanie przeciwpasożytnicze, m.in. w kierunku pasożytów Giardia lamblia. Ze względu na właściwości przeciwzapalne¹³ zioło stosuje się także do płukanek w zapaleniu jamy ustnej i gardła, a także do kąpieli przy świądzie skóry i trudno gojących się ranach¹⁴. Jest też biczem na wirusy, skutecznie radzi sobie z hamowaniem replikacji wirusa opryszczki.

Zastosowanie lebiodki

Napar z oregano

Łyżkę suszonego ziela zalej szklanką wrzątku, odstaw na 15 min. Po odcedzeniu pij 2-3 razy dziennie godzinę przed posiłkiem. Możesz nim płukać jamę ustną przy anginie i zapaleniu dziąseł, przemywać trudno gojące się rany oraz dodawać go kąpieli przy bólach reumatycznych lub w stanach napięcia nerwowego.

Mikstura św. Hildegardy poprawiająca trawienie

Zmieszaj 30 g korzenia rumianku, 25 g liści jeżyny, 20 g ziela hyzopu i 15 g lebiodki. Gotuj w 3 l wina z 150 g miodu. Odcedź i na gorąco rozlej do butelek. Pij łyżkę po małym, a 1-2 kieliszków po dużym posiłku.

Syrop z lebiodki na infekcje

Zmieszaj po łyżce ziela lebiodki, tymianku i sproszkowanego korzenia lukrecji, zalej 2 szklankami wody i gotuj kilka minut. Odstaw na godzinę, przecedź i w miarę potrzeby dosłódź miodem. Dodaj 1-2 łyżek soku z cytryny, 30 g gliceryny, kilka goździków i szczyptę cynamonu. Przechowuj w lodówce. Pij 3-4 razy dziennie po łyżeczce przy przeziębieniu, kaszlu i infekcjach dróg oddechowych.

Mieszanka z oregano na kaszel

Zmieszaj w równych ilościach lebiodkę, bazylię, macierzankę i cząber. Łyżkę ziół zaparzaj przez 15 min w szklance wrzątku pod przykryciem. Przy mokrym kaszlu oskrzelowym pij 2-3 razy dziennie po 0,5 szklanki.

Balsam z lebiodki na swędzenie skóry

20 g sproszkowanego ziela lebiodki utrzyj ze 100 g oleju lnianego lub arachidowego. Stosuj zewnętrznie, wcierając delikatnie w skórę po kąpieli.

Kąpiel z oregano na choroby skórne

Zmieszaj 200 g korzenia żywokostu, 100 g lebiodki i 50 g kwiatu lipy. Łyżkę mieszanki gotuj przez 20 min pod przykryciem w 3 l wody, wywar dolej do kąpieli. Stosuj raz w tygodniu w stanach zapalnych skóry, przy łuszczycy, egzemie i wypryskach.

Lebiodka pospolita — ciekawostki

• Występowanie: rośnie w Afryce Północnej, Europie i Azji. W Polsce jest powszechnie spotykana na całym terytorium. To roślina wieloletnia dorastająca do 80 cm wysokości. Preferuje dobrze nasłonecznione i osłonięte od wiatru miejsca.
• Surowiec: wykorzystuje się świeże lub wysuszone liście i kwiaty, które cechuje lekko korzenny i gorzkawy smak.
• Pora zbioru: w okresie kwitnienia od czerwca do sierpnia. Ścina się łodygi na wysokości kilku centymetrów nad ziemią i suszy w przewiewnym, zacienionym miejscu (najlepiej zawieszone w pęczkach).