Nasze magazyny
Zioło to uprawiane jest od co najmniej 10 tys. lat. Używano go do produkcji oleju, tkanin (w tym podobrazi i żagli), a nawet papieru. Len jako roślina włóknodajna głęboko wrósł w naszą tradycję i kulturę. Jeszcze po II wojnie światowej polski len znany był niemal na całym świecie, a wykonywane z niego obrusy, prześcieradła czy serwety traktowano jako markę eksportową. Jednak o ile łodygi dają cenne włókna, o tyle w torebkach nasiennych ukryty jest prawdziwy skarb – siemię lniane, które już w VI w. p.n.e. wykorzystywane było przez greckich i rzymskich medyków w takich schorzeniach, jak zapalenie błon śluzowych, bóle podbrzusza lub biegunki. Nic więc dziwnego, że łacińską nazwę rośliny można tłumaczyć dwojako: „popularna nitka” lub „bardzo użyteczny”.
LEN ZWYCZAJNY (LINUM USITATISSIMUM)
Występowanie: pierwotnie rósł od obszaru Morza Śródziemnego i Afryki Północnej, przez Bliski Wschód, Kaukaz, aż do Indii, obecnie można go spotkać na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy.
Surowiec: drobne i lśniące nasiona, zwane siemieniem lnianym, wytłaczany z nich olej oraz wytłoki. Rośliny wyrywa się wraz z korzeniami w lipcu i sierpniu, następnie pozostawia do wysuszenia na polu. Nasiona lnu dojrzewają w trakcie suszenia.
Uprawa: roślina jednoroczna kwitnie w czerwcu i lipcu. Preferuje ciepłe, słoneczne stanowiska i przepuszczalne, a nawet suche gleby. Nie jest mrozoodporna. W ogrodach len najlepiej prezentuje się na skalniakach, bywa również składnikiem łąk kwietnych. Zbiór odbywa się ok. 3 tygodni po przekwitnieniu, zazwyczaj w 3. dekadzie lipca do 1. dekady sierpnia, gdy torebki nasienne osiągają brunatne zabarwienie.
Ważne: nasiona zawierają specyficzne związki cyjanów, których duża ilość może doprowadzić do zatrucia. Bezpieczna dawka to ok. 50 g nasion dziennie.
Jakie właściwości lecznicze ma len?
Surowcem leczniczym lnu zwyczajnego są całe nasiona i wytłaczany z nich olej oraz wytłoki (tzw. mączka lniana). Nasiona są bogate w błonnik, kwasy tłuszczowe omega-3, witaminy, m.in. B1, B2, B3, B6, B12, A, C, D, E, K, wapń, żelazo, magnez, fosfor, mangan, miedź, tiaminy i potas. Występujące w nich fitoestrogeny, zwane hormonami roślinnymi, chronią organizm przed niekorzystnym działaniem reaktywnych form tlenu, zwanych popularnie wolnymi rodnikami. Ponadto osłaniają miąższ wątroby przed toksycznym działaniem niektórych substancji, zmniejszają niekorzystne objawy menopauzy oraz poziom tzw. złego cholesterolu. Mają działanie przeciwmiażdżycowe, hipoglikemiczne (obniżają stężenie glukozy we krwi) oraz przeciwcukrzycowe. Hamują też rozwój bakterii i grzybów chorobotwórczych1.
Len - roślina uniwersalnym zastosowaniu
- Łagodzi stany zapalne jelit Zawarty w siemieniu lnianym błonnik ułatwia wypróżnianie się, dlatego zalecany jest przy zaparciach, refluksie, wrzodach żołądka i dwunastnicy, chorobach zapalnych jelit i zapaleniu śluzówki jelit. Nasiona lnu ze względu na wysoką zawartość substancji śluzowych (3-9%) wykazują dużą odporność na czynniki hydrolizujące w przewodzie pokarmowym, dlatego bez trudu docierają do jelita grubego, ponadto mają właściwości powlekające, co wspomaga łagodzenie podrażnień błon śluzowych jelit. Należy jednak pamiętać o tym, że całe ziarna siemienia lnianego „przelatują” przez nasz układ pokarmowy, dlatego najlepiej przyjmować je zmielone i przygotować z nich kleik lub gęsty napar, który odpowiednio oblepi błonę śluzową żołądka, a potem trafi do jelit Badania wykazały również, że regularnie spożywanie nasion lnu pomaga niwelować objawy wrzodziejące zapalenie jelita grubego i zmniejsza towarzyszące jej ogniska zapalne2.
- Pomaga schudnąć Nasiona lnu mogą być przydatne w diecie odchudzającej. I znów dzieje się to za sprawą błonnika, który zmniejsza apetyt, wzmaga uczucie sytości i niweluje ryzyko napadów głodu. Przegląd kontrolowanych badań wykazał, że osoby, które włączyły 30 g nasion siemienia lnianego do swojej diety, straciły średnio 1 kg więcej w porównaniu z grupą kontrolną3.
- Poprawia pamięć i koncentrację Mózg ludzki zbudowany jest z ponad 60% tłuszczów, z czego 25% to kwasy tłuszczowe omega-3. Ich niedobór może prowadzić do problemów z koncentracją, powodować zaburzenia nastroju, a nawet stany depresyjne. Nasiona lnu, będące skarbnicą cennych kwasów tłuszczowych omega-3, uznawane są za superfood, czyli nieprzetworzoną żywność pochodzenia naturalnego, która działa korzystnie na organizm człowieka. Siemię lniane wspomaga funkcjonowanie kory mózgowej, czyli części mózgu odpowiedzialnej za przetwarzanie informacji sensorycznych. Według badań jego spożywanie poprawia funkcje poznawcze i zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób neurodegeneracyjnych, dlatego jest szczególnie zalecane osobom mającym problemy z zapamiętywaniem i koncentracją4.
- Korzystny dla skóry Regularne spożywanie oleju z nasion lnu sprawia, że skóra staje się mniej wrażliwa i zaczerwieniona, przestaje się łuszczyć i jest lepiej nawilżona. Oprócz tego olej lniany znany jest ze swoich właściwości wspomagających gojenie ran. Działa na skórę przeciwzapalnie i regenerująco, łagodzi podrażnienia oraz przyspiesza zabliźnianie się skaleczeń i innych drobnych uszkodzeń. Najlepiej nadaje się do cery problematycznej, ale bywa także stosowany do pielęgnacji skóry normalnej jako środek profilaktyczny i silnie nawilżający. Suplementacja diety siemieniem lnianym koryguje również równowagę pro- i przeciwzapalnych oksylipin, tym samym hamując procesy starzenia5.
- Odzież ochronna Jednak len ceni się nie tylko za lecznicze właściwości. Z jego włókien produkuje się odzież tworzącą korzystny mikroklimat dla skóry, bo charakteryzuje się wysoką higroskopijnością, doskonałą przewiewnością i brakiem skłonności do gromadzenia ładunków elektrostatycznych6.
W jakiej postaci najlepiej stosować len?
- Napar na podrażniony żołądek i nie tylko 2 łyżeczki zmielonego siemienia lnianego zalej wrzącą wodą, a następnie przykryj naczynie spodkiem lub małym talerzykiem i odstaw na ok. 15 min. Powstały kisiel pij 2 razy dziennie – rano i wieczorem. To pozwoli nie tylko ukoić podrażniony żołądek i pozbyć się zaparć, ale też ułatwi oczyszczenie oskrzeli z zalegającej w nich wydzieliny oraz zmniejszy bezproduktywny suchy kaszel.
- Oczyszczająca maseczka na twarz 2 łyżki zmielonego siemienia lnianego zalej gorącą wodą, mieszaj aż do uzyskania papki. Ciepłą maseczkę równomiernie rozłóż na twarz. Po ok. 20 min dokładnie zmyj letnią wodą.
- Lniany termofor na bóle Zaszyj lniany woreczek lub poszewkę na jasiek, tak by został 1-2 cm otwór i za pomocą lejka wypełnij go nasionami lnu (przy wymiarach 17x28 cm będziesz potrzebować 1-1,5 kg siemienia). Teraz możesz podgrzać go, zostawiając na słońcu, czynnym grzejniku lub wkładając na kilkanaście minut do piekarnika. Taki ciepły termofor rozluźnia napięcie karku i ramion, przy okazji delikatnie masując obolałe miejsca, wspomaga złagodzenie bólu menstruacyjnego, łagodzi bóle kręgosłupa i woreczka żółciowego. Natomiast po schłodzeniu w lodówce działa przeciwbólowo na stłuczenia i zwichnięcia.
- Regenerująca maska do włosów Lekko podgrzej 4 łyżki oleju lnianego. Gdy tłuszcz będzie przyjemnie ciepły, nałóż go na całą długość włosów, a następnie opuszkami palców wykonaj 10-minutowy masaż skóry głowy. Owiń głowę folią i ręcznikiem. Po godzinie spłucz olej i umyj głowę. Taka maska domyka łuski włosowe i poprawia elastyczność kędziorów. Olej tworzy też delikatną otoczkę na włosach, która chroni przed czynnikami zewnętrznymi, w tym również przed promieniowaniem UV.
- Napój na odchudzanie Jedną łyżeczkę siemienia lnianego zmiel i zalej wodą. Zostaw na noc, aby nasiona napęczniały. Wypij z samego rana.
- CHEMIK 2013, 67, 3, 186-191
- J Multidiscip Healthc. 2022 Oct 20;15:2407-2418
- Obes Rev. 2017
- Sep;18(9): 1096-107
- Nutrients. 2019 May 25; 11(5):1171
- Exp. Gerontol. 2014, 59, 51-57
- Post Fitoter 2020; 21(2):100-103
