Tajemniczy aminokwas zawarty w grzybach może wydłużać życie

Badania wykazały, że istnieje związek pomiędzy spo­życiem grzybów, a niższym ryzykiem rozwoju chorób przewlekłych i przedwczesnej śmierci. Jedno z badań przeprowadzonych z udziałem ponad 15 tysięcy Amerykanów dowiodło, że osoby spożywające grzyby mogą poszczycić się o 16% niższym ryzykiem zgonu w porównaniu do osób, które nie jedzą grzybów. Zastąpienie tylko jednej dziennej porcji czerwonego lub przetworzonego mięsa grzybami wiązało się także z niższym o 35% ryzykiem śmierci z jakiejkolwiek przy­czyny.

Kolejne badania pozwoliły zidentyfikować aminokwas zawarty w grzybach, L-ergotioneinę, któremu przypisuje się te prozdrowotne właściwości grzybów. Jeden z najwybitniej­szych biochemików zajmujących się żywieniem na świecie, dr Bruce Ames, opublikował przełomowy przegląd naukowy, w którym zaproponował sklasyfikowanie L-ergotioneiny jako „witaminy długowieczności”. Niestety, nasz organizm nie wytwarza L-ergotioneiny, zatem musimy ją pozyskiwać z pożywienia. Tymczasem typowa zachodnia dieta jest uboga w grzyby, przy czym warto zaznaczyć, że poziom L-ergotioneiny w organizmie ma również tendencję do obni­żania się wraz z wiekiem. Zatem dobrym rozwiązaniem dla osób, które nie spożywają dużych ilości grzybów, jest doustne przyjmowanie suplementów zawierających ten aminokwas.

 Czym jest L-ergotioneina?

L-ergotioneina to aminokwas występujący w wysokich stęże­niach w jadalnych grzybach, takich jak borowiki, boczniaki, shiitake i maitake. Zawartość L-ergotioneiny w grzybach różni się w zależności od gatunku i od sposobu ich uprawy. Potrzeba spożyć około 140-350 gramów zwykłych białych pieczarek, aby organizm mógł pozyskać 5 mg L-ergotio­neiny. Dlatego w tym przypadku lepiej postawić na suplementy i w ten sposób zadbać o odpowiednie dzienne spożycie tej cennej substancji.

Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że grzyby mogą pomóc w zapobieganiu chorobom przewlekłym i przed­wczesnej śmierci. Ważnego odkrycia dokonano w 2005 roku  – wykazano, że ludzkie ciało wytwarza białko transportowe, odpowiedzialne za pobieranie L-ergotioneiny z pokarmu i dostarczanie jej do komórek w całym organizmie. Ze względu na powszechne występowanie tego białka w tkan­kach, może ono transportować L-ergotioneinę 100 razy wydajniej niż inne substancje o podobnym działaniu. Nie dziwi zatem, iż badania kliniczne dowodzą, że L-ergotioneina obecna jest w większości tkanek naszego organizmu. Odkrycie to pomogło w przeprowadzeniu badań naukowych nad mechanizmem działaniem tego aminokwasu i to na ich podstawie zasugerowano, aby sklasyfikować go jako wita­minę długowieczności.

Grzyby spowalniają skracania telomerów

Dzięki badaniom wiemy już, w jaki sposób L-ergotioneina może sprzyjać długowieczności. Jednym z czynników odpowiedzialnych za proces starzenia jest utrata lub skracanie telomerów, czyli fragmentów chro­mosomów zlokalizowanych na ich końcach. Postęp skracania telomerów jest markerem, pozwalającym na ocenę stopnia zaawansowania starzenia się komórek, utraty przez nie zdolno­ści do pełnienia funkcji i czasu, jaki pozostał im do śmierci.

Badanie z 2022 roku wykazało z kolei, że L-ergotioneina znacząco hamuje tempo skracania telomerów i zmniejsza liczbę krótkich telomerów w komórkach narażonych na stres oksydacyjny. Innym badanym obecnie obszarem jest zdolność L-ergotioneiny do ochrony komórkowego DNA. Jak wiemy, wywołane promieniowaniem ultrafioletowym uszkodzenie DNA komórek skóry przyspiesza jej starzenie i zwiększa ryzyko rozwoju raka. L-ergotioneina chroni komórki skóry przed uszkodzeniami ich DNA, co jest jed­nym z powodów, dla których jest ona cenionym składnikiem kremów przeciwstarzeniowych.

Wspomniany stres oksyda­cyjny uważany jest za przyczynę chorób i przyspieszonego starzenia. Tymczasem okazuje się, że L-ergotioneina jest blisko spokrewniona z glutationem, jednym z najsilniejszych przeciwutleniaczy wytwarzanych w organizmie. Dzia­łanie L-ergotioneiny koncentruje się zwłaszcza na mito­chondriach, które są szczególnie podatne na uszkodzenia oksydacyjne. Dowody z badań przedklinicznych wskazują, że L-ergotioneina może pomóc zneutralizować szkodliwe wolne rodniki tlenowe, zanim uszkodzą one mitochondria. Może również ochronić przed nimi nici DNA i białka. W toku wielu eksperymentów dowiedziono także, że L-ergotioneina może hamować syntezę cytokin prozapalnych, wytwarza­nych w nadmiarze w przebiegu wielu przewlekłych chorób zapalnych związanych ze starzeniem się organizmu. Jeśli spojrzymy łącznie na powyższe dowody okazuje się, że L-ergotioneina może nam pomóc w zapobieganiu chorobom przewlekłym i wydłużyć życie.

Lepsza pamięć dzięki grzybom

Stężenie L-ergotioneiny jest szczególnie wysokie w kilku głów­nych obszarach mózgu, w tym tych odpowiedzialnych za funk­cje poznawcze, uczenie się i pamięć. U myszy L-ergotioneina stymuluje dojrzewanie komórek nerwowych, co przekłada się na lepszą pamięć. Badania na liniach komórkowych wykazały natomiast, że promuje ona tworzenie nowych neuronów, które są niezbędne do uczenia się i zapamiętywania.

W badaniach na modelach zwierzęcych udowodniono, że L-ergotioneina chroni przed wywołanymi stresem oksydacyj­nym deficytami pamięci i trudnościami z uczeniem się oraz zaburzeniami poznawczymi wywołanymi akumulacją beta-amyloidu w komórkach nerwowych, które obserwuje się w przebiegu choroby Alzheimera – czyni to L-ergotione­inę obiecującym kandydatem do badań klinicznych nad jej właściwościami neuroprotekcyjnymi.

Zaobserwowano, że niższy niż u osób zdrowych poziom L-ergotioneiny we krwi pacjentów wiąże się zarówno z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi, jak i demencją, co sugeruje, że niski poziom tej substancji może być jednym z czynników ryzyka tych scho­rzeń. Niski poziom L-ergotioneiny obserwuje się również u pacjentów z chorobą Parkinsona i zanikiem istoty szarej mózgu. W badaniu klinicznym, w którym udział wzięły osoby dorosłe z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi, codzienna suplementacja, przez 12 tygodni, ekstraktu z grzy­bów, zawierającego 5 mg L-ergotioneiny, doprowadziła do znacznej poprawy pamięci werbalnej, pamięci operacyjnej, czasu skupienia uwagi i innych miar funkcji poznawczych, w porównaniu z osobami przyjmującymi placebo.

Zdrowie układu sercowo-naczyniowego

Choroby serca i naczyń krwionośnych pozostają nadal głów­nymi przyczynami zgonów i niepełnosprawności. Dysfunk­cja śródbłonka naczyniowego ma kluczowe znaczenie dla  rozwoju szerokiego zakresu zaburzeń sercowo-naczyniowych, w tym nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, przewlekłej niewy­dolności serca, choroby wieńcowej i cukrzycy. Stwierdzono, że L-ergotioneina chroni komórki wyściełającego naczynia krwionośne śródbłonka przed uszkodzeniami oksydacyjnym i tymi spowodowanymi rozwojem stanu zapalnego.

Chroni ona również przed czynnikami, które upośledzają relak­sację naczyń i zapobiega wiązaniu monocytów (rodzaj białych krwinek) z komórkami śródbłonka, co jest wczesnym objawem chorób sercowo-naczyniowych. Obszerne badanie popula­cyjne, opublikowane w 2020 roku wykazało, że wyższy poziom L-ergotioneiny w organizmie wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka chorób kardiometabolicznych o 15%, śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych o 21% i ogólnej śmiertel­ności o 14%. Inne badania wykazały z kolei, że L-ergotioneina chroni komórki śródbłonka przed apoptozą (śmiercią).