Dlaczego warto jeść owoce jagodowe?

Owoce jagodowe zawierają bioaktywne naturalne pigmenty, zwane antocyjanami. To rozpuszczalne w wodzie substancje, stosowane od tysięcy lat w medycynie tradycyjnej, które mają szerokie spektrum działania biologicznego i wykazują m.in.

• właściwości przeciwdrobnoustrojowe i przeciwnowotworowe,
• obniżają poziom lipidów i działają neuroprotekcyjne (chronią komórki nerwowe) 
• zapobiegają wielu chorobom.

Najnowsze badania rzucają światło na zastosowanie tych polifenoli w zapobieganiu cukrzycy typu 2, chorobom układu krążenia i chorobom neurodegeneracyjnym (takim jak choroba Alzheimera i Parkinsona), czyli tym schorzeniom, które najczęściej trapią ludzkość i odpowiadają za większość zgonów na całym świecie.

Antocyjany kontra cukrzyca

Naukowcy zwracają uwagę na rosnącą częstość występowania tych chorób, która jest związana m.in. ze spożywaniem nadmiaru kalorii, co zakłóca naturalne procesy metaboliczne i powoduje przyrost masy ciała, sprzyja stanom zapalnym oraz przyspiesza starzenie się komórek.

Badania dowiodły, że spożycie antocyjanów wiąże się ze obniżeniem ryzyka cukrzycy typu 2. W jednym z nich wzięło udział łącznie prawie 400 tysięcy uczestników, u których rejestrowano spożycie polifenoli.

Ustalono, że najwyższe spożycie antocyjanów wiązało się ze znaczącym, bo aż o 15% zmniejszeniem ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2. To niezwykle cenne odkrycie, ponieważ gdybyśmy potrafili skutecznie zapobiegać cukrzycy typu 2, moglibyśmy uratować setki tysięcy osób rocznie i ustrzec je przez sercowo-naczyniowymi i neurologicznymi konsekwencjami cukrzycy.

Antocyjany wspierają serce

Badania dowiodły, że regularne spożywanie pokarmów bogatych w antocyjany zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia u kobiet. W oparciu o tę wiedzę naukowcy z Harvard School of Public Health (USA) postanowili dowiedzieć się, czy spożycie antocyjanów zapewni podobną ochronę mężczyznom.

Aby to ustalić, obserwowali 43880 zdrowych mężczyzn bez wcześniejszych chorób układu krążenia lub nowotworu aż przez 24 lata. W tym czasie u 4046 mężczyzn (9,22%) doszło do zawału mięśnia sercowego. Zauważono, że u mężczyzn spożywających wysokie dawki antocyjanów ryzyko zawału serca, niezakończonego zgonem, było o 14% mniejsze.

W podgrupie mężczyzn z prawidłowym ciśnieniem krwi na początku badania ten efekt ochronny wzrósł do 19%. Liczby te sugerują, że zwiększone spożycie antocyjanów może zapobiec zawałowi serca, niezakończonemu zgonem, u co 5 mężczyzny. To niezwykłe odkrycie, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że choroby serca, w tym nagłe zdarzenia sercowe, takie jak zawał, są od lat wiodącą przyczyną zgonów na całym świecie.

Mózg pod szczególną ochroną dzięki polifenolom

Neurodegeneracja to proces, polegający na stopniowej utracie komórek nerwowych w mózgu, która skutkuje pogorszeniem wielu funkcji organizmu, co obserwuje się m.in. w przebiegu choroby Alzheimera, Parkinsona i demencji, związanych z wiekiem.

Procesy neurodegeneracyjne są ponadto ściśle powiązane z obniżeniem wrażliwości na insulinę, zaburzeniami funkcji śródbłonka i podwyższonym ciśnieniem krwi. Naukowcy wysnuli zatem tezę, że antocyjany mogą zapobiegać chorobom neurodegeneracyjnym poprzez zmniejszanie ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych i regulację metabolizmu węglowodanów oraz zwiększenie wrażliwości komórek na działanie insuliny.

Aby sprawdzić, czy tak jest, badacze wstrzyknęli grupie myszy substancję, o której wiadomo, że powoduje zmiany zapalne i neurodegeneracyjne w mózgu podobne do tych obserwowanych w chorobie Alzheimera i schorzeniach pokrewnych. Jedna z grup gryzoni otrzymała jednak uprzednio (7 dni przed iniekcją wspomnianej substancji) dawkę antocyjanów, podczas gdy druga grupa otrzymała placebo.

U zwierząt, którym podano antocyjany, zaobserwowano dużo mniejsze zmiany i uszkodzenie komórek nerwowych w mózgu, w porównaniu z myszami kontrolnymi. U gryzoni, które otrzymały polifenole stwierdzono ponadto obniżenie poziomu stresu oksydacyjnego, odpowiedzialnego m.in. za rozwój stanów zapalnych i niższe stężenia cytokin prozapalnych. Badanie to pokazuje nam, że suplementacja antocyjanami może zapobiegać neurodegeneracji związanej z chorobami Alzheimera i Parkinsona.

Jak działają antocyjany?

Naukowcy wciąż starają się wyjaśnić dokładne mechanizmy działania polifenoli, w tym antocyjanów. Co do tej pory udało się im ustalić? Jak działają antocyjany?

Zwiększają wrażliwość komórek na działanie insuliny poprzez:

• zwiększenie aktywności grupy czynników transkrypcyjnych, regulujących ekspresję niektórych genów, zwiększających wykorzystanie węglowodanów i tłuszczów oraz zapobiegających ich magazynowaniu i wzrostowi poziomu we krwi,
• zwiększenie wydzielanie adiponektyny, hormonu przeciwdziałającego otyłości,
• zmniejszenie gromadzenia się komórek zapalnych w nerkach, co jest główną przyczyną niewydolności nerek w przebiegu cukrzycy,
• zmniejszenie wewnątrzkomórkowej akumulacji tłuszczu.

Zapobiegają chorobom układu krążenia poprzez:

• poprawę funkcji śródbłonka i zwiększenie wydzielania tlenku azotu (reguluje rozszerzanie naczyń krwionośnych),
• zmniejszenie wytwarzania cząsteczek adhezyjnych, które powodują przyklejanie się komórek zapalnych do ścian naczyń krwionośnych i przyczyniają do rozwoju miażdżycy,
• zmniejszenie wytwarzania tłuszczów i pobudzanie usuwania tłuszczu przez wątrobę,
• podnoszenie poziomu dobrego cholesterolu HDL i jednoczesne zmniejszanie poziomu złego cholesterolu LDL,
• hamowanie aktywności czynników, prowadzących do agregacji płytek krwi i tworzenia skrzepów.

Chronią układ nerwowy przed neurodegeneracją poprzez:

• ochronę neuronów (komórki nerwowe) przed szkodliwym działaniem toksycznego białka, beta-amyliodu, którego kumulacja związana jest z rozwojem choroby Alzheimera,
• ochronę mitochondriów (organelle wytwarzające energię w komórkach) mózgu przed stresem oksydacyjnym i tym samym uszkodzeniem,
• zapobieganie śmierci komórek mózgowych, związanej ze stresem oksydacyjnym,
• zmniejszenie negatywnego wpływu ekscytotoksyczności, związanej z nadaktywnością niektórych neuroprzekaźników mózgowych, która przyczynia się do rozwoju choroby Alzheimera.

 

Badania dowodzą, że wysokie spożycie antocyjanów wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 i chorób układu krążenia. Ponadto suplementacja antocyjanów chroni nasz mózg prze zmianami neurodegeneracyjnymi, a tym samym chorobami, takimi jak choroba Alzheimera i Parkinsona.

Wszystkie te schorzenia charakteryzują się wysokim poziomem stresu oksydacyjnego, zaburzeniami metabolizmu glukozy, insulinoopornością i przewlekłymi stanami zapalnymi. Pomocne okazują się tu antocyjany, które bezpośrednio hamują wymienione mechanizmy rozwoju wymienionych chorób.

Chociaż owoce jagodowe są doskonałym źródłem antocyjanów, utrzymanie wysokiego dziennego spożycia tych składników odżywczych poprzez spożywanie samych świeżych owoców może być trudne, dlatego dobrze jest sięgnąć po suplementy, zawierające ekstrakty owocowe, będące bogatym źródłem polifenoli.