Ponad 20 lat temu u chemika Stanisława Szczepaniaka wykryto tętniaka rozwarstwiającego aorty piersiowej, brzusznej i tętnic udowych. Operacja obarczona bardzo dużym ryzykiem wydawała się jedynym rozwiązaniem, jednak nie dawała żadnych gwarancji powodzenia.
Znając ryzyko i szanse powodzenia mężczyzna z niej zrezygnował. Przyjrzał się jednak dokładnie swoim wynikom badań. I zwrócił uwagę na fakt, że w jego organizmie brakowało krzemu. Zaniepokoiło go to, bowiem jako chemik wiedział, że krzem jest trzecim pod względem liczebności pierwiastkiem śladowym w organizmie człowieka.
Kupił więc w aptece suplementy zawierające brakujący mikroelement. Dodatkowo spożywał produkty spożywcze zawierające kolagen i naturalną witaminę C, jednak efekty nie były zadowalające. Dlaczego?
Stanisław Szczepaniak szybko zrozumiał, że problem tkwi w przyswajalności krzemu. Choć w aptekach znajdziemy wiele preparatów, które go zawierają, to niestety nasz organizm go nie przyswaja.
Chemik wziął sprawy w swoje ręce. Szczęśliwie miał już wtedy własną firmę i w laboratorium INWEXu pod jego nadzorem rozpoczęto badania i próby, a następnie produkcję preparatu zawierającego krzem.
Jego pierwszym testerem był Stanisław Szczepaniak. Praca jego zespołu przyniosła wspaniałe rezultaty: bez niebezpiecznej dla życia operacji tętniak zniknął! Jednak istnieją też inne powody, dla których warto suplementować Si (silicium), jak choćby ten, że w przypadku jego niedoboru, zaburzeniu ulega wchłanianie innych pierwiastków, ok. 70 z nich bez krzemu nie jest przyswajana.
Krzem wspomaga pracę układu krążenia
Ponadto, w piśmiennictwie znajdują się liczne dowody na to, że różne rodzaje błonnika pokarmowego skutecznie zapobiegają doświadczalnym modelom miażdżycy, obniżając poziom cholesterolu i lipidów we krwi oraz wiążąc kwasy żółciowe.
To istotna informacja, bowiem w różnych produktach włóknistych (a zatem zawierających błonnik) o bardzo różnym pochodzeniu i składzie chemicznym stwierdzono wyjątkowo duże ilości krzemu (1 000-25 000 ppm), które były aktywne w testach. Stąd przypuszczenie, że pierwiastek ten może odpowiadać za przeciwmiażdżycowe właściwości błonnika.
Fakt, że miażdżyca występuje rzadko w krajach mniej rozwiniętych, może być związany z większą dostępnością Si w diecie. W czasie produkcji białej mąki, jak również rafinowania produktów sojowych dochodzi do znaczącego zmniejszenia ilości tego pierwiastka w porównaniu do wytwarzanych tradycyjnymi metodami mąki z pełnego ziarna oraz surowych produktów sojowych1.
Krzem chroni przed alzheimerem
Istnieją dowody kliniczne potwierdzające, że krzem wiąże się z aluminium, przeciwdziałając jego wchłanianiu i szkodliwemu działaniu na organizm. Jednocześnie od kilkudziesięciu lat badacze wskazują na związek między obecnością aluminium w ludzkim organizmie a rozwojem choroby Alzheimera. Dlatego naukowcy z Wielkiej Brytanii postanowili wykonać test, który dostarczyłby jednoznacznych danych. Sprawdzili, czy wody mineralne bogate w krzem mogą być stosowane jako nieinwazyjne metody zmniejszania obciążenia organizmu aluminium u osób chorych na alzheimera oraz w grupie kontrolnej składającej się z ich opiekunów i partnerów.
Eksperyment ten wykazał, że picie do 1 l wody mineralnej bogatej w Si każdego dnia przez 12 tygodni ułatwiło usuwanie glinu z moczem zarówno w grupie pacjentów, jak i kontrolnej, bez jednoczesnego wpływu na wydalanie z moczem niezbędnych metali, takich jak żelazo i miedź. Co więcej, w grupie chorych wydajność poznawcza wykazała klinicznie istotną poprawę u co najmniej 3 z 15 osób2.
Krzem dba o przewód pokarmowy
Według badań przeprowadzonych w Wirginii i opublikowanych w czasopiśmie Gastroenterology, krzem pomaga odbudować i utrzymać tkankę przewodu pokarmowego.
Większość problemów żołądkowo-jelitowych wynika z degradacji błony śluzowej przewodu pokarmowego. Ponieważ Si jest niezbędnym składnikiem syntezy kolagenu, może odgrywać kluczową rolę w odbudowie tej wyściółki i utrzymaniu zdrowego jelita. Autorzy pracy piszą, że „produkcja kolagenu przez komórki mięśni gładkich jelit człowieka odgrywa rolę w naprawie przewodu żołądkowo-jelitowego”3.
Dobroczynne działanie krzemu na kości
Jak dowiedziono, pierwiastek ten jest też niezbędny do prawidłowego wzrostu i rozwoju, a jego niedobory w normalnym żywieniu prowadzą do deformacji szkieletu i stawów. Zostało to wykazane w toku trwających 20 lat badań na kurczakach5.
Ich wyniki dały asumpt do przetestowania krzemu poprzez dodawanie go do diety koni wyścigowych w nadziei na zmniejszenie częstości występowania urazów. Ponieważ osiągi sportowe konia wyścigowego powoli spadają z biegiem lat z powodu starzenia się, degradacji kości i urazów szkieletu, wyniki tego eksperymentu odegrały ważną rolę w udowodnieniu, że Si drastycznie zmniejsza liczbę urazów, a także hamuje pogorszenie stanu kości i chrząstki6.
U ludzi krzem ma bezpośredni wpływ na tempo zwapnienia kości. Udowodniono, że dieta bogata w Si znacznie szybciej maksymalizuje mineralizację kości. Ponieważ pierwiastek ten zmieniając zarówno metabolizm minerałów, jak i syntezę kolagenu, może zwiększyć gęstość kości (m.in. tworzy matrycę kolagenową, na której osadza się wapń)7. Jednak nie zapominaj o aktywności fizycznej, bez niej suplementacja zda się Twoim kościom na niewiele8.
Znajdziesz go przede wszystkim w otrębach ryżowych, pszennych i owsianych oraz łuskach ziaren. Bogatą zawartością charakteryzują się: proso, owies, jęczmień, brązowy ryż, niepalona kasza gryczana i jaglana. Jedząc tego rodzaju produkty, najlepiej wybieraj te nieprzetworzone i niepoddawane rafinacji. Źródłem krzemu są również warzywa i owoce m.in. ogórki, buraki cukrowe, biała cebula, kapusta, pasternak, rzodkiewki, szpinak, ziemniaki, truskawki i morele.
Krzem utrzymuje młodość skóry, włosów i paznokci
Krzem bierze udział w syntezie kolagenu i aktywacji enzymów hydroksylujących, poprawiając wytrzymałość i elastyczność skóry. Wykazano, że fizjologiczne stężenia kwasu ortokrzemowego stymulują fibroblasty do wydzielania kolagenu typu I.
Eksperyment przeprowadzony z udziałem osób w wieku 40-65 lat z wyraźnymi oznakami fotostarzenia twarzy, wykazało znaczną i widoczną poprawę stanu skóry u osób, które przyjmowały suplementy krzemu codziennie przez 20 tygodni. Uczeni zaobserwowali też wzmocnienie paznokci i włosów w grupie przyjmującej krzem9.
W innym randomizowanym badaniu przeprowadzonym przez naukowców z College of Pharmacy na Uniwersytecie Cincinnati 48 ochotników, którzy mieli cienkie włosy, zostało podzielonych na 2 grupy.
Pierwsza przyjmowała suplement krzemu, a druga placebo codziennie przez 9 miesięcy. Na początku i na końcu badania oceniano morfologię i właściwości mechaniczne włosów. Po 9 miesiącach wykazano, że suplementacja krzemu przekłada się na jego większą zawartość we włosach, to zaś powoduje mniejsze tempo ich wypadania oraz ich wzmocnienie10.
Jednocześnie badacze zgodnie zwracają uwagę na fakt, że istnieje duże zróżnicowanie w biodostępności krzemu w suplementach, wahające się od wartości poniżej 1% do wartości bliskich 50%, w zależności od postaci chemicznej. Dlatego najważniejszą kwestią, którą należy wziąć pod uwagę przy wyborze suplementu krzemu, jest jego bezpieczeństwo i biodostępność. Według opublikowanych badań, spośród różnych dostępnych form chemicznych, kwas ortokrzemowy (OSA) charakteryzuje się wyższą biodostępnością11.
Krzem redukuje ból stawów
Choć dysponujemy licznymi dowodami i badaniami klinicznymi dotyczącymi roli krzemu w utrzymaniu dobrego stanu kości, to jednak mało jest prac dotyczących zdrowia stawów. Trzech włoskich uczonych postanowiło to zmienić. W tym celu 275 pacjentom podawali preparat zawierający krzem organiczny oraz inne pierwiastki śladowe.
U wszystkich leczonych osób wystąpiła wyraźną poprawę parametrów funkcjonalnych układu kostno-stawowego. Już po 3 miesiącach od rozpoczęcia eksperymentu doszło do wyraźnej redukcji bólu i tkliwości obszarów dotkniętych zwyrodnieniową chorobą stawów oraz poprawy sprawności ruchowej. W tym czasie zmniejszeniu ulegało też stosowanie NLPZ, aż do prawie całkowitego zaprzestania ich zażywania 6 miesięcy po rozpoczęciu terapii12.
- Lancet. 1977 Feb 26;1(8009):454-7
- J Alzheimers Dis. 2013;33(2):423-30
- Gastroenterology. 1987 Feb;92(2):400- 5
- J Trace Elem Med Biol. 2014 Oct;28(4):379- 82
- Science. 1972 Nov 10;178(4061):619-21
- Nature. 1972 Oct 6;239(5371):333-4
- Nutrients 2024, 16(3), 339; https:// doi.org/10.3390/ nu16030339
- Animals (Basel). 2023 Mar; 13(5): 789
- Arch Dermatol Res. 2007 Dec;299(10):499-505
- An Bras Dermatol. 2016 May-Jun; 91(3): 331-5
- Br J Nutr. 2009 Sep;102(6):825-34; Metal Ions in Biology and Medicine. V. Paris: John Libbey Euro Text; 1998. pp. 228-32
- J Biotechnol Bioinforma Res, 2021, 3(2): 2-6, doi: 10.47363/ JBBR/2021(3)132