Naturalne metody na zdrowe stawy

W tym roku wiosna kojarzy nam się z wolnością bardziej niż kiedykolwiek wcześniej. Wypatrujemy jej nadejścia, a wraz z nim końca pandemii. Marzymy o spacerach, wycieczkach, jeździe na rowerze. Jednak po niemal rocznym ograniczeniu do minimum aktywności fizycznej organizm może nie podołać naszym szczytnym zamierzeniom. Wszak tu i ówdzie przybyło nam kilogramów, a niećwiczone mięśnie, ścięgna i stawy straciły dawną siłę i sprawność.

Dlatego nim postanowimy zdobywać Rysy, a nawet Turbacz, warto rozpocząć umiarkowany trening. Ponadto dobrze pamiętać, że już ok. 25. r.ż. zmniejsza się wytwarzanie kwasu hialuronowego przez organizm, co osłabia możliwości regeneracyjne stawów.

Trzeba zatem dbać o ich kondycję, by nie dopuścić do poważnych zmian zwyrodnieniowych. Z kolei osoby, które cierpią z ich powodu, powinny zwrócić szczególną uwagę na to, co jedzą. Jak bowiem dowodzą naukowcy na całym świecie, to, co jemy, ma znaczenie dla zdrowia stawów.

Co jeść żeby mieć zdrowe stawy?

Seler (Apium graveolens) zapobiega zapaleniu stawów

To największy sprzymierzeniec sportowców oraz cierpiących na dnę moczanową. Warzywo to oczyszcza organizm z kryształków kwasu moczowego. Przez 2 tygodnie uczeni z Katedry Farmakologii Mashad University podawali myszom wysuszone ekstrakty wodno-alkoholowe z całego selera. Okazało się, że wyhamowały one enzymy wątrobowe – dehydrogenazę i oksydazę ksantynowe – odpowiedzialne za nadprodukcję kwasu moczowego, zmniejszyły jego poziom w surowicy oraz z wielką korzyścią dla stawów ograniczyły szkodliwe utlenianie lipidów wątrobowych⁹.

Dlatego badacze zalecają codzienne wypijanie szklanki świeżego soku selerowego. W innych badaniach dowiedziono także, iż nalewka spirytusowa na nasionach selera jest niemal tak samo efektywna w zapobieganiu zapaleniu stawów, jak aspiryna, ibuprofen lub naproksen, a zastosowana w rozcieńczeniu miejscowo ma działanie przeciwbólowe¹⁰.

Czosnek (Allium sativum) zapobiega niszczeniu chrząstki stawowej

Naukowcy z Uniwersytetu Wschodniej Anglii zachęcają do jedzenia czosnku. Zawarty w nim disiarczek diallilu w modelach laboratoryjnych zapobiega destrukcji chrząstki. Korzystne działanie rośliny na stawy potwierdza również irańskie randomizowane, podwójnie ślepe, kontrolowane placebo badanie kliniczne.

Tamtejsi uczeni oceniali wpływ suplementu czosnkowego na poziom niektórych biomarkerów zapalnych w surowicy, objawy kliniczne i zmęczenie u kobiet z aktywnym RZS. 70 pacjentek podzielono losowo na 2 grupy. Przez 8 tygodni pierwszej podawano 1 g czosnku, a drugiej placebo.

Badacze zauważyli, że poziom białka C-reaktywnego (CRP) oraz czynnik martwicy nowotworu (TNF-α) w surowicy znacząco spadły w porównaniu z grupą placebo. Również intensywność bólu, liczba tkliwych stawów, wskaźnik aktywności choroby i zmęczenie były istotnie zmniejszone⁵.

Brokuły (Brassica oleracea) opóźnia chorobę zwyrodnieniową stawów

Jak donoszą akademicy z Uniwersytetu Wschodniej Anglii – te bogate w sulforafan (SFN) warzywa mogą mieć istotny wpływ na opóźnienie choroby zwyrodnieniowej stawów. Okazuje się bowiem, że SFN blokuje enzymy niszczące stawy w jej przebiegu.

Badacze jeszcze nie wiedzą, jak dużo trzeba jeść brokułów, by zapewnić sobie odpowiednie stężenie tego izotiocyjanianu we krwi, jednak mimo to warto wprowadzić je do jadłospisu³. W ten sposób niejako przy okazji zapewnisz sobie ochronę przeciwnowotworową.

Orzeszki ziemne (Arachis hypogaea) wspierają regeneracje chrząstki stawowej

Chrząstka stawowa bardzo słabo się regeneruje. Na szczęście zdaniem amerykańskich naukowców możemy jej pomóc, zajadając fistaszki. Zawierają one bowiem silny przeciwutleniacz – resweratrol. W badaniu wykonanym na komórkach ludzkich in vitro i in vivo Amerykanie dowiedli, iż związek ten przedłuża życie chondrocytów (komórki tkanki chrzęstnej) i – co ważne – ogranicza produkcję enzymów degradujących chrząstkę.

A to nie koniec świetnych wiadomości, ponieważ jednocześnie zwiększa on syntezę protoglikanów, bardzo ważnych składników substancji pozakomórkowej. Można go także stosować do zapobiegania chorobom zwyrodnieniowym stawów².

Ananas (Ananas comosus) leczy zapalenie stawów

Mieszkańcy Ameryki Środkowej i Południowej od stuleci stosują ten owoc w leczeniu stanów zapalnych stawów. Ostatnie odkrycia naukowe po raz kolejny potwierdziły mądrość ludową. Otóż bromelaina – enzym proteolityczny (trawiący białko) – znajdująca się w ananasie działa silnie przeciwzapalnie, przeciwbólowo i przeciwbakteryjnie. Ponadto łagodzi ból i poprawia funkcjonowanie stawów porównywalnie do większości niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).

W badaniu obejmującym 90 pacjentów ze zwyrodnieniem stawów porównano działanie suplementu zawierającego bromelainę (90 mg) wraz z enzymem trzustkowym trypsyną (48 mg) i bioflawonoidem rutyną (100 mg) z popularnym niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym (50 mg). Po 6 tygodniach okazało się, że w łagodzeniu bólu i sztywności stawów oraz poprawie ich funkcjonowania suplementacja enzymami jest równie skuteczna, jak farmaceutyk, przy czym pacjenci lepiej ją tolerują¹⁴.

Dzika róża (Rosa canina) poprawia ruchomość stawów

Według naukowców z Katedry Biochemii Klinicznej szpitala w Kopenhadze podgatunek róży dzikiej jest pomocny w minimalizowaniu przykrych objawów choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowego i biodrowego. Swoje twierdzenia oparli na wynikach eksperymentu, który przeprowadzili z udziałem 94 chorych.

Podzielono ich na 2 grupy. Przez 3 miesiące jedna z nich otrzymywała placebo, zaś druga 5 g suszonych, zmielonych (wraz z nasionami) owoców dzikiej róży. Pacjenci konsumowali je 2 razy dziennie w trakcie posiłków. Lekarze oceniali w tym czasie m.in. sztywność stawów, natężenie bólu i niepełnosprawność.

Dzika róża była tak skuteczna, że już w trakcie badania ograniczono dawki tradycyjnych leków przeciwbólowych, ponieważ poprawiła się ruchomość stawów. Uczeni uważają, że dobroczynny wpływ jej owoców związany jest z ich właściwościami przeciwzapalnymi i jakimś do tej pory niezidentyfikowanym związkiem aktywnym lub ich grupą¹³.

Czarnuszka (Nigella sativa) łagodzi objawy choroby zwyrodnieniowej stawów

Aby zapobiegać chorobie zwyrodnieniowej lub minimalizować jej objawy, doprawiaj dania czarnuszką. Składniki zawarte w nasionach i oleju z nich – w szczególności tymochinon – wykazują silne działanie przeciwzapalne w testach laboratoryjnych.

W jednym z badań 40 kobiet z RZS otrzymywało przez miesiąc placebo, a przez kolejny miesiąc 2 razy dziennie kapsułki zawierające 500 mg oleju z czarnuszki, a później znów placebo przez 30 dni. W okresie podawania oleju badacze zaobserwowali u nich poprawę, często bardzo wyraźną, w zakresie aktywności schorzenia, liczby opuchniętych stawów i ich porannej sztywności⁷. Sugerowana dawka dzienna: łyżeczka oleju z nasion czarnuszki przy posiłku.

Sezam (Sesamum indicum) w leczeniu zwyrodnienia stawu kolanowego

Naukowcy z Katedry Medycyny Fizycznej i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Tabriz przekonują, że spożywanie nieprażonych nasion sezamu efektami niemalże dorównuje standardowemu leczeniu zwyrodnienia stawu kolanowego. Potwierdzają to wyniki eksperymentu, w którym 25 pacjentów leczono konwencjonalnie, natomiast pozostałym 25 podawano codziennie 40 g sproszkowanych nasion przez 2 miesiące. Sezam okazał się niewiele słabszy od tradycyjnych leków¹⁵.

Na tej samej uczelni zbadano wpływ sezamu na czynniki zapalne i biomarkery stresu oksydacyjnego u pacjentów ze zwyrodnieniem stawu kolanowego. Części chorym podawano placebo, a pozostałym sezam – 40 g każdego dnia przez 2 miesiące – i jednocześnie leczono ich standardowo. Ci ostatni mieli zdecydowanie lepsze wyniki, ponieważ sezam doskonale uzupełniał terapię konwencjonalną¹⁶.

Przyprawy na zdrowe stawy

Imbir (Zingiber officinale) łagodzi ból stawów

Badanie kliniczne na 247 pacjentach z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego wykazało, że lek na bazie imbiru zmniejsza ból i sztywność stawów na poziomie podobnym do standardowych środków przeciwzapalnych, nie powodując niepożądanych skutków ubocznych¹⁸. Ma przy tym zdolność blokowania genów odgrywających rolę w ścieżce prowadzącej do przewlekłych stanów zapalnych¹⁹.

Sugerowana dawka dzienna: 2-4 g świeżego soku, ekstraktu lub herbatki; wcieranie olejku imbirowego bezpośrednio w bolący staw lub też przygotowanie ciepłego okładu czy kompresu ze świeżego kłącza.

Ostryż długi (Curcuma longa) łagodzi zapalenie stawów

Kurkumina pozyskiwana z kurkumy od dawna używana jest do leczenia stawów ze względu na swoją zdolność powstrzymywania niszczenia chrząstek i zmniejszania stanu zapalnego. W licznych badaniach klinicznych potwierdzono jej silne działanie przeciwzapalne, a także wykazano znaczący spadek bólu, zwłaszcza u cierpiących na chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego⁶.

Rośliny i zioła wspierajace stawy

Brzoza brodawkowata (Betula pendula) na bóle reumatyczne i zapalenie stawów

Dawniej wiosenna kuracja na bazie surowców pozyskiwanych z tego drzewa miała przede wszystkim oczyścić i wzmocnić organizm. Jak się jednak okazuje, wodny wyciąg z jej liści hamuje wzrost i podział komórkowy limfocytów zapalnych⁸.

Zawarte w nim polifenolowe składniki zatrzymują cykl rozwojowy i apoptozę komórek zapalnych. Co więcej, ekstrakt z liści brzozy może być stosowany pomocniczo do leczenia zaburzeń immunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).

Gdy dokucza Ci ból, wystarczy przygotować napar ze 100 g liści brzozowych i 1 l wrzątku, pozostawić go pod przykryciem przez 20 min, a po odcedzeniu dodać do wanny. Taka kąpiel złagodzi bóle reumatyczne.

Arnika (Arnica montana) zmniejsza sztywność stawów

Rozpoczynając przygodę ze sportem, warto zaprzyjaźnić się z arniką, która stosowana miejscowo przyspiesza wchłanianie sińców i obrzęków pourazowych, wzmacnia naczynia krwionośne i – według szwajcarskich badaczy – działa także przeciwbólowo.

Przekonuje o tym wykonane przez nich doświadczenie z udziałem 26 mężczyzn i 53 kobiet cierpiących na zwyrodnienie stawu kolanowego. Stosowali oni na bolące kolana świeży żel z zioła przez 6 tygodni 2 razy dziennie. Po tym czasie zaczęła zanikać sztywność stawów, odczuwali mniejszy ból podczas ćwiczeń, np. podskoków, i powoli odzyskiwali sprawność kolan.

Jednak w tej beczce miodu jest i łyżka dziegciu: należy pamiętać, że arniki nie wolno stosować na otwarte rany, może bowiem wywołać reakcję alergiczną⁴.

Hakorośl rozesłana (Harpagophytum procumbens) zmniejsza obrzęk stawów

Od wieków afrykańscy szamani wyciągami z czarciego pazura leczyli choroby zwyrodnieniowe stawów, gościec i dnę moczanową, osiągając zaskakująco dobre rezultaty. W przeglądzie 5 randomizowanych badań z grupą kontrolną wykazano, że diabelski pazur stosowany w postaci sproszkowanej (zawierającej 60 mg składnika aktywnego – harpagozydu) lub płynnego ekstraktu (50-60 mg harpagozydu) skutecznie łagodzi zwyrodnienia stawów kręgosłupa, bioder i kolan, a także przewlekłe bóle krzyża¹⁷.

Stwierdzono również, że własności moczopędne rośliny skutkują ustępowaniem dolegliwości w chorobie zwyrodnieniowej narządów ruchu oraz dnie moczanowej. Badania dowodzą, że wywołane przez nie działanie oczyszczające organizm hamuje procesy zapalne i łagodzi bóle oraz zmniejsza obrzęki stawów.

Skrzyp polny (Equisetum arvense) łagodzi zapalenie stawów

Badania potwierdzają, że wyciągi z rośliny wpływają na funkcjonowanie limfocytów T (odpowiedzialnych za reakcję przeciwzapalną) i hamują produkcję cytokiny TNF-α¹¹. W jednym z eksperymentów kontrolowanym grupą placebo okazało się, że aż u 80% pacjentów z RZS skrzyp polny złagodził dolegliwości, obniżając poziom TNF-α poprzez wywoływanie wpływu na przeciwzapalną interleukinę IL-10¹².

Jałowiec (Juniperus communis) łagodzi ból stawów

W średniowiecznej Europie dojrzałe owoce tej rośliny hojnie stosowano w leczeniu bólu mięśni i stawów, infekcji dróg moczowych, kaszlu i dolegliwości w obrębie klatki piersiowej. W medycynie tradycyjnej olejek jałowcowy używany jest jako lek kojący w nerwobólach i bólach reumatycznych.

Przy schorzeniach stawów i mięśni z powodzeniem można nacierać bolące obszary ciała naparami i odwarami z jałowca. To również doskonały sposób na złagodzenie dolegliwości powstających przy nadmiernym wysiłku fizycznym. W podobny sposób wykorzystuje się olejek jałowcowy w aromaterapii: uspokaja, pozwala pozbyć się napięć i pobudza umysł, dzięki czemu łagodzi dolegliwości bólowe¹.