Nasze magazyny
Rola suplementacji witaminy D3 w zapobieganiu osteoporozie znana jest od dawna. Liczne badania kliniczne pokazały, że pozwala ona zmniejszyć ryzyko złamań, zwłaszcza u seniorów. W jednym z nich stwierdzono, że w porównaniu do grupy przyjmującej jedynie wapń, leczenie witaminą D3 i wapniem ponad 3 tys. starszych kobiet istotnie zmniejszyło częstość złamania bliższego końca kości udowej (b.k.k.u.), czyli najdotkliwszego w skutkach złamania osteoporotycznego¹. U kobiet tych nastąpił również wzrost gęstości kości.
Głód witaminowy
Jak wiadomo, podstawowym źródłem witaminy D3 dla organizmu jest ekspozycja na słońce, w trakcie której organizm może sam ją syntetyzować. Niestety, w naszym klimacie jest to utrudnione, przez co większość populacji ma jej niedobór. Dotyczy to zwłaszcza osób starszych, u których zmniejsza się endogenna produkcja witaminy D3. Badania obserwacyjne pokazały, że niedobory dotyczą 57% hospitalizowanych pacjentów w wieku >65 lat, a w 25% przypadków oceniono je jako ciężkie².
Jakie ma to znaczenie? Witamina D3 reguluje homeostazę wapnia i fosforanów w organizmie - to od niej zależy, jaka ich ilość zostanie wchłonięta do krwiobiegu. Poza tym witamina ta kontroluje proces uwalniania wapnia z kości, aby nie był on szybszy niż jego wchłanianie. Innymi słowy, niedobory witaminy D3 nawet przy odpowiedniej ilości dostarczanego do organizmu wapnia ograniczają jego wchłanianie i potęgują wydalanie. Prowadzi to do demineralizacji kości i obniżenia ich gęstości, a z czasem do osteoporozy.
FreeImages.com/Jan Kratena
Wraz z wiekiem zmniejsza się wrażliwość na działanie kalcytriolu, czyli aktywnej formy witaminy D3, powstającej w nerkach i w wątrobie. W efekcie maleje również wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym, co prowadzi do ujemnego bilansu wapniowego³. Stąd zalecenia Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego mówią o całorocznej suplementacji witaminy D3 u osób >65 r.ż. (w dawce 800-1000 j.m.).
Rozwiązanie paradoksu wapnia
Zależność gospodarki wapniowej od witaminy D3 okazuje się jednak tylko jedną stroną medalu. Nie wystarczy bowiem prawidłowe wchłanianie wapnia - najpierw potrzebny jest jego transport we właściwym kierunku. Paradoks wapnia polega na tym, że osadza się on w naczyniach krwionośnych, powodując ich zwapnienie (a w konsekwencji miażdżycę czy zawał serca), a brakuje go tam, gdzie jest potrzebny, czyli w kościach, co prowadzi do osteoporozy. Problem ten dotyczy zwłaszcza kobiet po menopauzie.
I właśnie tutaj naukowcy widzą wyzwanie dla witaminy K. Za transport wapnia odpowiadają powstająca w komórkach kościotwórczych osteokalcyna oraz MGP (Matrix Gla Protein), czyli białko syntezowane przez tkanki mięśniowe otaczające naczynia krwionośne. Ich aktywność zależy właśnie od witaminy K. To ona powoduje, że osteokalcyna przekształca się w karboksyosteokalcynę, wiąże jony wapnia i dostarcza je do kości. Z drugiej strony dzięki regulacji białka MGP witamina K hamuje proces osadzania się wapnia w tętnicach. Dzięki temu odpowiedni poziom tej witaminy nie tylko pomaga w walce z osteoporozą, ale i zmniejsza ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego: w przypadku choroby niedokrwiennej serca nawet o 50%4.
Bibliografia
- N Engl J Med, 1992, 327: 1637-1642
- N Engl J Med, 1998, 338: 777-783
- I Clin Endocrinol Metab, 2000, 85: 4023-4027
- Nutriton, 2001, 17(4): 315-21
