Eliksir młodości, czyli witamina E. 10 korzyści z jej przyjmowania

Mianem witaminy E określana jest gru­pa związków pochodnych α-tokoferolu – tokoferoli i tokotrienoli o zbliżonej aktywności fizjologicznej. Uznaje się je dzisiaj za jeden z najsilniejszych prze­ciwutleniaczy, który chroni organizm człowieka przed skutkami długotrwa­łego oraz niekorzystnego oddziaływa­nia środowiska.

Witamina E została nawet nazwana „eliksirem młodości”, ponieważ przede wszystkim zapobie­ga związanym z wolnymi rodnikami procesom starzenia. Wykorzystuje się ją m.in. w kosmetykach do twarzy.

Przez swoje dobroczynne wła­ściwości tokoferole i tokotrienole mają szerokie zastosowanie rów­nież w medycynie. Wspomaga­ją leczenie m.in. chorób serca, a także przeciwdziałają rozwo­jowi zaćmy czy nowotworów.

Witamina E chroni skórę przed starzeniem, słońcem i rakiem

Witamina E dobrze przenika przez naskórek i wbudowuje się w cement międzykomórkowy, zapewniając odżywienie i poprawę elastyczności skóry.

Jako składnik aktywny kosmetyków wpływa na hamowanie powstawania stanów zapalnych. Ponadto ma działanie przeciwobrzękowe, kojące, nawilżające, uelastyczniające, ochronne, wygładzające i ujędrniające, wspomaga leczenie przebarwień i oparzeń, łagodzi objawy kontaktowego zapalenia skóry, ostudy, trądziku i łuszczycy, wygładza blizny oraz działa przeciwstarzeniowo³.

Witamina E ma również właściwości sprzyjające poprawie struktury, miękkości i elastyczności naskórka oraz skóry właściwej. Wszystkie te właściwości ochronne wynikają z jej zdolności do wbudowywania się w lipidowe struktury skóry.

Zwalcza wolne rodniki

Podstawową funkcją witaminy E jest zapobieganie utlenianiu lipidów błon komórkowych, przerywanie postępującej już reakcji peroksydacji oraz zmiatanie reaktywnych form tlenu (ROS) oraz wolnych rodników¹. Zapobiega utlenianiu związków tłuszczowych, które stanowią podstawowy budulec błony okrywającej każdą komórkę ciała (śluzówki, skóra).

Atak wolnych rodników powoduje preoksydację lipidów, która stanowi jeden z najbardziej niszczących procesów zachodzących w ustroju człowieka, a witamina E przerywa reakcję łańcuchową peroksydacji lipidów, działając antyoksydacyjnie².

Zaobserwowano też, że jej aktywność wzrasta w obecności selenu. W połączeniu z tym pierwiastkiem działa ona synergistycznie, co oznacza znaczne zmniejszenie ryzyka uszkodzenia komórek przez wolne rodniki.

Witamina E dba o wzrok

Właściwości antyoksydacyjne α-tokoferolu chronią tłuszcze, które wchodzą w skład błon komórkowych oka i są podatne na zniszczenie w procesie utleniania przez wolne rodniki. Witamina E atakuje je, aby zapobiec reakcji łańcuchowej utleniania lipidów. Biorąc pod uwagę fakt, że siatkówka oka składa się głównie z kwasów tłuszczowych, α-tokoferol skutecznie chroni wzrok⁵.

Trwające 7 lat badanie z udziałem 3 640 osób z chorobami oczu wykazało, że codzienne przyjmowanie 400 j.m. witaminy E w suplemencie zawierającym też witaminę C, cynk i beta-karoten, zmniejszyło ryzyko pogłębiania się schorzeń wzroku o 25%. Najlepsze efekty osiągnięto przy zwyrodnieniu plamki żółtej (AMD)⁶.

Witamina E poprawia odporność

W badaniach laboratoryjnych witamina E wpływa korzystnie na układ immunologiczny, m.in. odgrywając ważną rolę w różnicowaniu niedojrzałych limfocytów T w grasicy, a zwiększenie jej poziomu poprawia obniżoną odporność komórkową u osób starszych¹¹.

Jej wpływ jest związany również ze zdolnością do pobudzenia mechanizmów obrony dzięki wzmacnianiu humoralnej i komórkowej odpowiedzi immunologicznej.

Badania sugerują też, iż witamina E pełni funkcje przeciwzapalnie i stymulujące system odpornościowy w kilku autoimmunologicznych chorobach zapalnych, a niedobory tokoferoli sprzyjają zachorowaniom na infekcje nowotwory.

Witamina E zwiększa płodność

Nazwa witaminy E (tocopherolum) pochodzi z greki i oznacza „przyczynianie się do narodzin” lub „ten, który daje siłę do rodzenia”. Wszystko przez to, że składnik ten jest niezbędny do zachowania prawidłowego funkcjonowania narządów rozrodczych u kobiet, zajścia w ciążę oraz jej utrzymania.

Wywiera bowiem bezpośredni wpływ na prawidłowy rozwój dziecka, zwłaszcza w III trymestrze, w połączeniu z kwasem foliowym zapobiega uszkodzeniu układu nerwowego i rozwojowi wad wrodzonych płodu, a jego niedobór może prowadzić do powikłań, takich jak stan przedrzucawkowy i niska masa urodzeniowa⁹.

Z kolei u mężczyzn deficyt witaminy E zmniejsza m.in. wydzielanie hormonu gonadotropowego. To może przyczynić się do zwyrodnienia plemników i do bezpłodności.

Ponadto warto wiedzieć, że w 30-80% przypadków niepłodności męskiej przyczyną pogorszenia jakości nasienia może być stres oksydacyjny, który powoduje uszkodzenie DNA, zmniejsza ruchliwość plemników i ich zdolność połączenia z oocytem, więc silny antyoksydacyjny wpływ witaminy E również ma znaczenie.

Witamina E chroni przed zapaleniem płuc

W jednym z badań okazało się, że suplementacja witaminą E może również zapobiegać zapaleniu płuc u mężczyzn uzależnionych od tytoniu. Jego uczestnikami byli Finowie w wieku wyjściowym 50-69 lat, którzy rozpoczęli palenie w wieku ≥21 lat.

Wśród 5 253 uczestników, którzy na początku badania palili ≥20 papierosów dziennie lub nie mieli żadnej aktywności fizycznej, częstość występowania zapalenia płuc była o 14% niższa, jeśli przyjmowali 50 mg witaminy E na dobę. Z kolei u 2 216 ochotników, którzy deklarowali 5-19 papierosów dziennie i ćwiczyli w czasie wolnym, suplementacja zmniejszyła zachorowalność aż o 69%.

Największe korzyści odnieśli panowie, którzy choć na jakiś czas zrezygnowali z nałogu – bez względu na aktywność fizyczną i liczbę wcześniej wypalanych papierosów częstość zapalenia płuc w grupie suplementującej witaminę E była o 72% mniejsza niż u osób bez dodatkowej dawki tokoferoli

Witamina E hamuje syntezę cholesterolu i miażdżycę

Dodatkową funkcją witaminy E jest działanie angioprotekcyjne (wzmacnia ściany naczyń krwionośnych), poprawa krzepliwości krwi i zapobieganie tworzeniu się skrzepów. Przede wszystkim jednak hamuje one syntezę cholesterolu (zmniejsza ilość enzymu odpowiedzialnego za ten proces) i utlenianie jego frakcji LDL oraz obniża ogólny poziom (hipercholesterolemię)¹⁴.

Dzięki temu przeciwdziała tworzeniu się blaszki miażdżycowej. Donoszono nawet, że suplementacja witaminą E skutecznie hamuje postęp miażdżycy u pacjentów po wcześniejszej operacji pomostowania aortalno-wieńcowego, a u szczurów z miażdżycą łagodzi spowodowane chorobą uszkodzenia aorty¹⁵.

Witamina E zapobiega grypie i covid-19

Witamina E zmniejsza ryzyko raka

Badania epidemiologiczne pokazują, że wysokie stężenie witaminy E we krwi wiąże się ze również z ograniczeniem ryzyka niektórych nowotworów. Klinicznie dowiedziono, że kobiety, u których rozwinął się rak sutka, miały znacząco niższe poziomy α-tokoferolu w osoczu w porównaniu z grupą kontrolną¹⁸.

W innych doniesieniach suplementacja witaminą E nie wiązała się ze zmniejszeniem całkowitej śmiertelności, zachorowalności ani śmiertelności z powodu nowotworów, ale wiązała się ze statystycznie istotnym zmniejszeniem częstości występowania raka prostaty. Zdaniem autorów tokoferole mogą być stosowane w profilaktyce raka gruczołu krokowego u mężczyzn z wysokim ryzykiem tej choroby¹⁹.

Ponadto w badaniu New Hampshire wykazano, że wyższe całkowite spożycie witaminy E w diecie wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem rozwoju raka pęcherza moczowego²⁰. Inne metaanalizy wykazały, iż wysokie spożycie tego związku może zmniejszać ryzyko wystąpienia nowotworu płuc o 5-15%²¹.

Witamina E pomaga po zawale

Naukowcy podkreślają rolę tokoferoli w modulowaniu procesów komórkowych istotnych w chorobach sercowo-naczyniowych. W badaniach wykazano, że występują one aż o 30-40% rzadziej u pacjentów z wysokim poziomem witaminy E w organizmie, a tokoferol podawany w dużych dawkach po przebytym zawale może zmniejszyć jego skutki i ryzyko wystąpienia kolejnego (głównie ze względu na zmniejszenie stresu oksydacyjnego).

Warto zauważyć, że witamina E okazała się także obiecująca w zapobieganiu ostremu zawałowi mięśnia sercowego wywołanemu blokadą przedniej zstępującej tętnicy wieńcowej lewej¹⁶, a również u osób chorych na miażdżycę naczyń wieńcowych podawanie tokoferolu w dawkach od 400 do 800 mg/dl powodowało zmniejszenie częstości jego występowania¹⁷.