Rośliny dobre dla wątroby

Ostropest plamisty (Silybummarianum Gaertner) ma właściwości odtruwające

Działanie lecznicze wykazują jego nasiona, które są najczęściej stosowanym na świecie surowcem odtruwającym wątrobę, a przy tym ułatwiającym jej regenerację. Warunkuje to kompleks flawonoidów nazywany sylimaryną. Mieszanina ta chroni komórki wątroby: hamuje przenikanie toksyn do ich wnętrza, zapobiega zwłóknieniu, utrudniając odkładanie kolagenu, wyłapuje wolne rodniki. Jej pozytywny wpływ na nasz organizm wciąż jest odkrywany i najnowsze badania wskazują, iż działa również przeciwnowotworowo wobec komórek raka okrężnicy, płuc, prostaty, sutka, szyjki macicy, a nawet skóry, chroniąc ją przed uszkodzeniami promieniami UV.

Nasiona ostropestu wchodzą w skład suplementów diety, natomiast sylimaryna w postaci tabletek jest produktem leczniczym. Według zaleceń WHO dzienna dawka sylimaryny nie powinna przekraczać 200-400 mg. Dietetycy zalecają dodawanie 12-15 g świeżo zmielonych nasion do potraw (np. musli, owsianki, sałatek), ale pomysłów na ich kulinarne wykorzystanie może być tyle, ile posiłków przygotowujemy¹. Sylimaryna okazała się potencjalnym środkiem chroniącym wątrobę i była również skuteczna w zmniejszaniu lipogenezy wątrobowej de novo⁶.

Cytryniec chiński (Schisandra chinensis) chroni przed marskością wątroby

Wspomaganie wątroby może mieć przyjemny słodko-kwaśny smak jego owoców. Od tysiącleci stosowane są one przez chińską medycynę ludową m.in. w leczeniu osłabienia fizycznego i zmęczenia psychicznego.

Aktualnie prowadzone badania naukowe potwierdzają właściwości cytryńca chroniące wątrobę przed marskością i zwłóknieniem. Wykazały też pozytywny wpływ na procesy regeneracyjne po zatruciu różnymi związkami chemicznymi oraz przebytych infekcjach wirusowych. Zespół badawczy z Wydziału Farmacji Chińskiego Uniwersytetu Hongkongu analizował wpływ ekstraktu z nasion cytryńca na poprawę metabolizmu wątroby szczurów w pierwszej fazie zatrucia tetrachloranem metanu - substancją powszechnie wykorzystywaną w naukowych laboratoriach do wywoływania uszkodzeń komórek, by później sprawdzać skuteczność leczniczą różnych ziół i preparatów. Wyniki potwierdziły, że ekstrakt poprawił metabolizm oksydacyjny zatrutej wątroby².

Czarnuszka siewna (Nigella sativa) działa ochronnie na wątrobę

Jeszcze 50 lat temu była w Polsce tylko przyprawą do pieczywa. Dziś, obok czystka, stała się modnym ziołem i w jej przypadku ma to mocne naukowe podstawy. W ośrodkach badawczych całego świata potwierdzono jej właściwości bakterio-, grzybo-, a w niektórych przypadkach wirusobójcze. Pomocna jest także w leczeniu uszkodzeń płuc wywołanych zanieczyszczonym powietrzem, zapobiega astmie, działa przeciwbólowo, przeciwcukrzycowo, bywa też stosowana w terapiach atopowej skóry i trądziku. Czy osoby zażywające czarnuszkę otrzymają w tym cudownym pakiecie również i ochronę wątroby?

Taką nadzieję dają eksperymenty wykonywane m.in. przez tureckich naukowców, którzy sprawdzali, czy silne antyoksydanty: witaminy C i E, selen oraz czarnuszka zapobiegną włóknieniu i marskości wątroby u królików. Dowiodły one, że czarnuszka jest bardziej skuteczna niż pozostałe substancje. Z kolei w Egipcie na Uniwersytecie Assiut badano wpływ jej nasion na ochronę organu zatruwanego ołowiem. Okazało się, iż zwierzęta na diecie z ich dodatkiem miały mniej uszkodzoną wątrobę i lepsze wyniki biochemiczne i histopatologiczne niż grupa kontrolna niewspomagana nasionami czarnuszki³. Zawarty w jej nasionach tymochinon, łagodzi indukowany dietą wysokofruktozową spadek dysmutazy ponadtlenkowej¹¹.

Karczoch zwyczajny (Cynara scolymus) na kamienie żółciowe

Na karczocha uwagę naukowców zwróciła medycyna ludowa od wieków stosująca jego liście do ochrony wątroby. A setki eksperymentów potwierdziły, że miała rację. Karczoch mobilizuje wątrobę do produkcji zwiększonej ilości żółci, przyspiesza jej przepływ, co ma ogromne znaczenie dla ochrony przed powstawaniem kamieni żółciowych. Zażywanie karczochów daje dodatkowe korzyści w postaci obniżenia poziomu cholesterolu oraz w walce z nadwagą.

Gdy poskarżymy się na kłopoty trawienne, będąc na Dominikanie, z pewnością otrzymamy tabletki z karczochem. W Meksyku oprócz wątroby leczą nim zapalenie pęcherza i nadciśnienie, natomiast w Brazylii jest panaceum na niemal wszystkie choroby.

Zalecane dzienne dawkowanie: 6 g suszonych rozdrobnionych liści.

Rzodkiew czarna (Raphanus dativus) na zapalenie wątroby

To wyjątkowe warzywo ma silne właściwości żółciotwórcze. Od wieków jest również pomocne w jej zastojach, bywa też stosowane w stanach zapalnych wątroby, kamicy żółciowej oraz kłopotach z woreczkiem żółciowym.

Badania nad leczniczym wykorzystaniem rzodkwi czarnej cały czas trwają, np. niedawno uczeni z węgierskiego Narodowego Instytutu Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia dowiedli, iż szczury karmione dietą obfitującą w tłuszcze, którym jednocześnie podawano sok z czarnej rzodkwi, miały wątroby w zdecydowanie lepszym stanie niż zwierzęta pozbawione soku. Amerykanie natomiast stwierdzili, iż wodne ekstrakty tego warzywa indukują enzymy detoksykacyjne w linii komórkowej ludzkiego wątrobiaka⁴. Słowem: czarną rzodkiew trzeba często zapraszać na talerz.

Symplocos cochinchinensis chroni wątrobę przed stłuszczeniem

Ekstrakt etanolowy z tego indyjskiego zioła zmniejsza lipogenezę i zwiększa wrażliwość na insulinę. Hinduscy uczeni potwierdzili jego skuteczność w modelu szczurzym karmionym dietą o wysokiej zawartości fruktozy i tłuszczów nasyconych⁵.

Ostryż długi łagodzi insulinooporność

Kurkumina wyizolowana z ostryżu długiego (kurkumy) może zapobiegać hiperlipidemii wywołanej wysoką zawartością fruktozy oraz stłuszczeniu wątroby. Podawanie kurkuminy nie tylko wyraźnie obniżyło zawartość trójglicerydów, ale także zahamowało ekspresję enzymów lipogennych. Ponadto związek ten łagodzi insulinooporność poprzez działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające⁷.

Hunteria umbellata chroni wątrobę przy diecie bogatej we fruktozę

Wodny wyciąg z nasion tej rośliny znacząco łagodzi zmiany poziomu glukozy we krwi, insuliny, leptyny, cholesterolu i trójglicerydów u szczurów z zespołem metabolicznym wywołanym dietą o wysokiej zawartości fruktozy.Ponadto ekstrakt zwiększa aktywność dysmutazy ponadtlenkowej, katalazy, peroksydazy glutationowej, reduktazy glutationowej, dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej i poziomu glutationu, dzięki czemu zmniejsza stres oksydacyjny⁸.

Głóg ma działanie antyoksydacyjne

Chińczycy potwierdzili, że bogate w polifenole ekstrakty ze skórek i miąższu jego owoców łagodzą stres oksydacyjny wątroby wywołany dietą wysokofruktozową u myszy. Podawanie ekstraktów podniosło aktywność enzymów antyoksydacyjnych⁹.

Herbata chińska wspomaga metabolizm tłuszczy

Działa podobnie jak głóg, a przy tym jest korzystna dla utrzymania homeostazy lipidów. Podanie jej chomikom karmionym dietą wzbogacaną fruktozą zmniejszyło u nich insulinooporność¹⁰.

Winogrona przeciwdziałają insulinooporności

Wytłoki winogronowe zawierają stosunkowo duże ilości polifenoli i błonnika pokarmowego. W Argentynie dowiedziono, że ekstrakt z nich (jak i one same) mogą spowodować przywrócenie kaskady sygnalizacji insuliny w tkance wątroby¹².

Ashwagandha ma działanie przeciwzapalne

Irańscy uczeni potwierdzili, że ekstrakty z jej korzenia mają działanie przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwutleniające, immunomodulujące i przeciwstresowe. Najnowsze badanie sugeruje, że ashwagandha normalizuje hiperglikemię wywołaną fruktozą u szczurów poprzez zmniejszenie wzrostu stężenia glukozy i insuliny, łagodząc w ten sposób stan zapalny i poprawiając wrażliwość na insulinę¹³.

Hakorośl rozesłana (Harpagophytum procumbens) poprawia trawienie

Wyciągi z korzenia czarciego pazura wywierają działanie silnie przeciwzapalne¹⁶, przeciwbólowe, pobudzające wydzielanie soków trawiennych, poprawiające trawienie, przeciwartretyczne, żółciotwórcze i żółciopędne.

Ziele dziurawca (Herba hyperici) na WZW C

Ze względu na dużą zawartość hiperycyny zlecane jest w terapii wirusowego zapalenia wątroby typu C. Jak się jednak okazuje, dobrze radzi sobie również z kamicą żółciową oraz pobudzaniem regeneracji wątroby. Jak podkreślają zielarze wyciąg olejowy ze świeżych lub suszonych kwiatów dziurawca na oliwie łączy w sobie właściwości żółciotwórcze i żółciopędne obu składników, co przynosi widoczne rezultaty terapeutyczne¹⁷.

Brzoza (Betula) chroni wątrobę

Badania fitochemiczne doprowadziły do wyizolowania triterpenoidów, diaryloheptanoidów, fenylobutanoidów, lignanów, fenoli i flawonoidów, które wykazują szerokie spektrum działania farmakologicznego in vitro i in vivo. Okazuje się, że kora drzewa ma działanie m.in. przeciwzapalne przeciwwirusowe, przeciwutleniające i hepatoprotekcyjne²². Może zatem warto pić sok z brzozy?

Liściokwiat gorzki (Phyllanthus amarus) pomaga przy zapaleniu wątroby typu B

Ta tropikalna roślina od wieków wykorzystywana jest w tradycyjnej medycynie różnych kultur, w tym plemion amazońskich, do leczenia kamieni żółciowych i nerkowych. Jako że zawiera ona filantyny, hipofilantyny i kilka polifenoli, które mają naukowo potwierdzone działanie zakłócające namnażanie wirusa zapalenia wątroby typu B (HBV), Cochrane Collaboration – niezależna międzynarodowa organizacja typu non-profit – dokonała przeglądu 16 badań z udziałem 1 326 pacjentów, dotyczących liściokwiatu. Okazało się, że łączony z lekami przeciw WZW B wzmacniał ich terapeutyczną moc¹⁹.

Malezyjskich uczonych zainteresował wpływ rośliny na… kaca. Uczestnikom imprezy przez 10 dni podawano 750 mg standaryzowanego etanolowego ekstraktu z rośliny. Po 12 godz. od zatrucia, u osób, którym go podano, preparat usuwał alkohol z krwi, podczas gdy grupa placebo po 10 godz. nadal miała 0,05% oraz wyższe poziomy nudności, bólu głowy, jadłowstrętu, drżenia, biegunki i zawrotów głowy. Badacze zauważyli również, że wyciąg z liściokwiatu poprawił czynności wątroby po zatruciu i zmniejszył stan zapalny organu²⁰.

Burak zwyczajny (Beta vulgaris) oczyszcza wątrobę

To dobre źródło glutationu – najpotężniejszego i najskuteczniej oczyszczającego przeciwutleniacza w organizmie – oraz betaniny, która wspomaga wątrobę w pozbywaniu się toksyn. Nic więc dziwnego, że sok z tego warzywa nazywany jest tonikiem oczyszczającym wątrobę. Węgierscy uczeni empirycznie stwierdzili, że dieta bogata w buraki znacząco podniosła poziom enzymatycznych przeciwutleniaczy wątroby (peroksydazy glutationowej i dysmutazy ponadtlenkowej). Oznacza to, że leczenie miało pozytywny wpływ na stan redoks organu²³.

Kawa arabska (Coffea arabica) jest bogata w antyoksydanty

Napar z jej ziaren jest najpopularniejszym napojem na świecie i… bogatym źródłem antyoksydantów w diecie. Kilka epidemiologicznych badań wykazało, że picie go wiąże się z lepszymi wynikami badań czynności wątroby w surowicy oraz ze zmniejszonym ryzykiem marskości i raka wątrobowokomórkowego. Kawa działa bowiem przeciwwłóknieniowo, przeciwnowotworowo i przeciwutleniająco. Zarówno szkockie, jak i hinduskie badania potwierdzają, że picie powyżej 2 filiżanek małej czarnej dziennie chroni przed rozwojem prawie wszystkich postaci chorób wątroby²⁸.

Lukrecja (Glycyrrhiza glabra) ma działanie przeciwwirusowe

Przed pojawieniem się silnych środków wirusostatycznych, preparat dożylny zawierający główną substancję czynną rośliny – glicyryzynę oraz cysteinę i glicynę był uznanym sposobem leczenia przewlekłego zapalenia wątroby w Japonii. W modelach eksperymentalnych glicyryzyna łagodzi toksyczne uszkodzenie wątroby, prawdopodobnie dzięki właściwościom przeciwutleniającym²⁶. Akademicy wielokrotnie testowali jej działanie w różnych przewlekłych chorobach wątroby.

Obecnie wiadomo, że poprawia poziom enzymów wątrobowych w surowicy, podczas gdy nie wpływa na markery wirusowe. Jednak dane retrospektywne wskazują na znaczne zmniejszenie ryzyka rozwoju raka wątrobowokomórkowego u pacjentów z wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV)²⁷. Warto jednak pamiętać, że terapia może mieć skutki uboczne. Należą do nich hipokaliemia, zatrzymanie sodu, pogorszenie wodobrzusza i nadciśnienie.

Języcznik zwyczajny (Asplenium skolopendrium) - lekarstwo na wątrobę

Św. Hildegarda polecała go jako lekarstwo na wątrobę. Zagotuj w winie, dodaj czysty miód i ponownie zagotuj. Do uprzednio przyrządzonego wina dodaj pieprz długi i 2 razy tyle sproszkowanego cynamonu, po czym znów doprowadź do wrzenia, przecedź przez ściereczkę i przyrządź czysty napój.

Często pij go po jedzeniu i na czczo. Na początku po jednym kieliszku likierowym tylko po jedzeniu. Gdy przyzwyczaisz się do smaku, możesz zażywać taki kieliszek przed i po posiłku przez 4-6 tygodni²⁵.

Konopie siewne (Cannabis sativa) na encefalopatię wątrobową

Encefalopatia wątrobowa jest zaburzeniem neuropsychiatrycznym o złożonej patogenezie wywołanym ostrą lub przewlekłą niewydolnością wątroby. Uczeni z Grecji i Izraela zbadali działanie niepsychoaktywnego składnika rośliny – kannabidiolu (CBD) na funkcje mózgu i wątroby w tej przypadłości związanej w tym konkretnym przypadku z piorunującą niewydolnością wątroby wywołaną u myszy przez tioacetamid. Okazało się, że znane ze swoich właściwości przeciwzapalnych CBD sprawił, że wątroba podjęła pracę. Co więcej, kannabidiol przywrócił poważnie upośledzone funkcje neurologiczne i poznawcze u gryzoni³⁰.

Nagietek lekarski (Calendula officinalis) na zatrucia

Płatki kwiatu są najsilniejszym antidotum stosowanym w zatruciach. Najlepiej zagotować je w winie (3 łyżki surowca gotuj przez 3 min w litrze ekologicznego wina) i zamacerować. Pij 3 razy dziennie po kieliszku likierowym przed jedzeniem.

Wyciąg z kwiatów nagietka oceniano pod kątem jego działania ochronnego przed ostrą hepatotoksycznością wywołaną przez CCI4. Stwierdzono, że aktywność markerów uszkodzenia wątroby surowicy, takich jak transaminaza glutaminianowo-pirogronianowa (SGPT), transaminaza glutaminianowo-szczawiooctanowa (SGOT) i fosfataza alkaliczna (ALP), została znacznie zmniejszona dzięki uprzedniemu podawaniu ekstraktu kwiatowego w dawkach 100 i 250 mg/kg masy ciała. Potwierdzono również, że peroksydacja lipidów w wątrobie, marker uszkodzenia błony, oraz całkowita zawartość bilirubiny w surowicy były na istotnie niskim poziomie w grupie, której podawano preparat, co wskazuje na jego ochronną rolę²⁹.

Spatholobus suberectus i spółka - chińskie leki dobre dla wątroby

Większość tradycyjnych chińskich leków to mieszanki różnych ziół, z których jedno lub dwa grają wiodącą rolę. Taki surowiec nazywany jest "zielem królewskim", pozostałe zostają do niego dobrane ze względu na to, że działają z nim synergicznie. Lekarze z Beijing Friendship Hospital w Chinach przeprowadzili randomizowane badania z grupą kontrolną nad wpływem związku 861 (będącego kombinacją 10 ziół) na pacjentów z WZW typu B. Mieszanka zawiera m.in. szałwię (Salvia miltiorrhiza), traganek (Astragalus membranaceus) i jako ziele królewskie Spatholobus suberectus. Chorym przez 24 tygodnie podawano preparat. W grupie leczonej obniżył on poziom enzymów wątrobowych oraz – co potwierdzono w badaniu histologicznym – zmniejszał zwłóknienie organu³¹.

Jabłka, mandarynki i grejpfruty chronią przed uszkodzeniem wątroby

Warto jeść owoce! Badanie na zwierzętach potwierdziło, że dieta z suszonych jabłek i mandarynek chroni przed uszkodzeniem wątroby wywołanym przez tamoksyfen u szczurów³². Z kolei grejpfruty zawierają naryngeninę i narynginę – przeciwutleniacze, które – jak wykazał pewien eksperyment na zwierzętach – chronią komórki wątroby, a nawet mogą zmniejszyć rozwój jej zwłóknienia.

Badanie przeprowadzone na myszach pokazało, że naryngenina zmniejsza ilość tłuszczu w wątrobie, a także zwiększa ilość enzymów niezbędnych do jego spalania. Natomiast naryngina poprawia zdolność metabolizowania alkoholu, a więc przeciwdziała negatywnym skutkom spożywania wysokoprocentowych trunków. Ponadto w kilku badaniach in vitro i in vivo wykazano hamujący wpływ soku grejpfrutowego na metabolizm ksenobiotyków katalizowanych przez wątrobowe enzymy oksydacyjne³³.

Mniszek lekarski (Taraxacum officinale) wspomaga wątrobę

W medycynie ludowej Rosji, Chin i Indii od wieków stosowany jest w leczeniu przewlekłych chorób wątroby. Słuszność tego postępowania znajduje odzwierciedlenie w wynikach badań naukowych. Dowiedziono już właściwości hepatoprotekcyjnych, antyoksydacyjnych i przeciwzapalnych rośliny. Choć zielarze wskazują, że mniszek w całości jest zdrowy, to jednak, by wspomóc wątrobę, najlepiej wykorzystać lecznicze właściwości jego korzenia²⁴.