SIBO - zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego. Jak sobie z nim poradzić?

Przez ponad rok cierpiałam z powodu zespołu jelita drażliwego, zanim objawy stały się na tyle ekstremalne, że zmobilizowały mnie, żeby coś z tym zrobić. Miałam biegunki, wzdęcia, przelewanie się i burczenie w brzuchu, a przy tym cały czas czułam się zmęczona. Lekarz nakazał wyeliminować gluten i nabiał z diety. Kiedy wprowadzone zmiany nie przyniosły rezultatów, zrobiłam test oddechowy SIBO. Wynik był pozytywny.

Uwielbiam gotować, a potem delektować się wspólnymi posiłkami. Jestem jednak zdecydowana zadbać o zdrowie, nawet jeśli oznacza to zmianę dotychczasowego trybu życia. Jednak gdy zaczęłam zgłębiać temat, że w internecie można znaleźć wiele diet, które mają pomagać w zespole przerostu flory bakteryjnej, ale nie ma jednej wiodącej. To dezorientujące. Wiem, że muszę zacząć od najłatwiej przyswajanej żywności, żeby później móc jeść różnorodne składniki. Jak to zrobić? Jak mogę sobie pomóc w inny sposób? Lekarz namawia mnie na antybiotykoterapię. Zastanawiam się, czy można by jej uniknąć, sięgając po naturalne preparaty?

Czym jest SIBO?

SIBO często manifestuje się problemami żołądkowo-jelitowymi (wzdęciami, gazami, zaparciami lub biegunką), co powoduje, że lekarze często doradzają chorym, aby się częściej relaksowali albo jedli więcej błonnika. Druga rada akurat zwykle nasila symptomy choroby. Ponadto wiele osób z SIBO jest źle diagnozowanych jako chorujące na zespół jelita drażliwego (IBS). Badania tymczasem wskazują, że ok. 80% pacjentów z IBS ma również przerost bakteryjny, a po jego wyeliminowaniu objawy pierwszej choroby także znikają.

Jelito cienkie, w odróżnieniu od grubego, słabo radzi sobie z dużymi ilościami bakterii. Kiedy znajdują się one w niewłaściwym miejscu, wywołują wiele niepożądanych objawów i utrudniają proces trawienia oraz wchłaniania. Przerost może prowadzić do uszkodzenia błony śluzowej trzewi, powodując ich nieszczelność. SIBO, zaburzając proces wchłaniania, prowadzi do niedoborów żelaza, witaminy B12 i ferrytyny, objawiających się m.in. w postaci anemii. Przerost bakteryjny może prowadzić także do dekoniugacji kwasów żółciowych, czego efektem jest biegunka tłuszczowa oraz niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, tj. A, D, E, K. Niewchłonięte, sfermentowane węglowodany tworzą gaz – stąd wzdęcia, odbijania, nudności oraz uczucie rozpierania. Aby temu zapobiec diety SIBO ograniczają ich spożycie, co często powoduje zmniejszenie nasilenia objawów¹.

Uważa się, że do przerostu flory bakteryjnej w jelicie cienkim dochodzi z powodu źle funkcjonującej motoryki jelit, a zwłaszcza zaburzeń zespołu bioelektrycznego (MMC). To mikrofale elektryczne, wywołujące m.in. odruch żołądkowo-jelitowy, prowadzący do oczyszczania jelita cienkiego co 90 min podczas przerw w jedzeniu. Gdy MMC nie działa prawidłowo, bakterie nie są usuwane, co prowadzi do przerostu bakteryjnego².

Inne czynniki aktywujące SIBO to:

• obniżona odporność,
• niewydolność zastawki krętniczo-kątniczej,
• niedobory kwasu solnego w żołądku,
• antybiotykoterapia,
• długotrwały stres,
• zrosty po wcześniejszych urazach czy operacjach,
• choroby przewlekłe – parkinson, nowotwory, niedoczynność tarczycy, cukrzyca³.

Standardowe leczenie SIBO polega na antybiotykoterapii. Jednak u ok. 45% pacjentów stwierdza się nawrót choroby po zakończeniu kuracji, przy czym odsetek ten jest wyższy u osób po usunięciu wyrostka robaczkowego, seniorów oraz przewlekle stosujących inhibitory pompy protonowej⁴. Jeśli nawrót następuje w ciągu 3 miesięcy, lekarze zwykle podają 2 cykl antybiotyków. U osób z późniejszymi nawrotami, antybiotyki przepisywane są tylko tym z dodatnim wynikiem badania oddechowego na obecność węglowodanów. Nawracające SIBO można leczyć tym samym początkowym antybiotykiem lub innym. Oznacza to stosowanie jednego lub wielu leków tego typu, w zależności od wielkości przerostu i reakcji na leczenie. Lekarze często zmieniają postępowanie, aby ustalić, które jest najbardziej skuteczne oraz by uniknąć antybiotykoodporności. W przypadku braku poprawy objawów po 2 cyklach leczenia, zwykle zalecana jest szersza diagnostyka⁵.

Zioła wspierające leczenie przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego

W fitoterapii SIBO sprawdzają się zioła o właściwościach silnie przeciwdrobnoustrojowych⁶.

Oregano wzmacnia układ odpornościowy

Szerokie spektrum działania przeciwko bakteriom jelitowym wykazuje olejek oregano (Origanum vulgare). Ponadto optymalizuje funkcjonowanie układów odpornościowego i trawiennego, a także dzięki zawartości flawonoidów zwiększa przyswajalność witamin w organizmie⁷. Można go zażywać w formie wygodnych kapsułek.

Berberyna jest pomocna przy zaburzeniach żołądkowo-jelitowych

Berberynę pozyskuje się z korzeni: berberysa zwyczajnego, mahonii pospolitej, gorzknika kanadyjskiego, korkowca chińskiego oraz suszonego kłącza cynowodu. Według medycyny ludowej pomaga przy zaburzeniach żołądkowo-jelitowych, w stanach zapalnych żołądka i jelit oraz w przypadku niestrawności. Niestety jest słabo rozpuszcza się w wodzie, przez co jest słabo biodostępna. Zmiana jej postaci np. na pochodną (dihydroberberynę) znacznie poprawia jej rozpuszczalność, a przez to wchłanianie i to takiej jej formy należy szukać na pólkach z suplementami⁸.

Piołun ma właściwości przeciwbakteryjne

Gorzkie ziele o nazwie piołun (Artemisia absinthium) ma istotne dla leczenia SIBO właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Z powodzeniem zostały one wykorzystane także przy remisji autoimmunologicznej choroby jelit – Leśniowskiego-Crohna⁹. Piołun to naturalny antybiotyk. Badania sugerują, że terapie ziołowe z jego użyciem mogą zniszczyć bakterie w sposób podobny do farmaceutyków. Jest to szczególnie korzystne dla pacjentów, którzy nie reagują już na antybiotyki lub potrzebują alternatywnej terapii, aby umożliwić ponowne zasiedlenie jelit bakteriami probiotycznymi¹⁰.

Chiński koptis - ziołowy antybiotyk

Chiński koptis (Coptis chinensis) jest skutecznym ziołowym antybiotykiem. W leczeniu tradycyjnym stosuje się go w walce z infekcjami o podłożu zarówno bakteryjnym, jak i wirusowym. Koptyzyna – składnik tego leczniczego korzenia – wykazuje działanie przeciw Helicobacter pylori co dowodzi, że jest obiecującym lekiem w chorobach układu pokarmowego, w tym SIBO¹¹.

Olejek z czerwonego tymianku na wzdęcia

Przy naturalnym leczeniu przerostu bakteryjnego jelita cienkiego możesz też skorzystać z antyseptycznych właściwości olejku eterycznego z czerwonego tymianku. Sprawdzono, że jest przydatny przy infekcjach przewodu pokarmowego (zapaleniach jamy ustnej, żołądka, jelit, zapalenie jelita grubego), ponieważ stymuluje trawienie i eliminuje wzdęcia oraz skurcze jelit¹².

Skrzyp polny działa antybakteryjnie

Z kolei skrzyp polny (Equisetum arvense) wykazuje szerokie spektrum silnego działania przeciwdrobnoustrojowego przeciwko licznym bakteriom jelitowym, w tym Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa i Salmonella enteritidis¹³.

Jaką dietę zastosować przy SIBO?

Jest ona najbardziej pomocna w leczeniu SIBO, zwłaszcza przy wysokich wynikach testu oddechowego. Zmniejsza bowiem wskaźniki numeryczne o wiele bardziej (70-100) niż inne kuracje (15-40). Jej zastosowanie wspomaga proces leczenia, jak i redukuje ryzyko nawrotu choroby.

Do najpopularniejszych reżimów stosowanych przy SIBO należą:

• domowa dieta elementarna,
• SIBO-Specific Food Guide (SSFG),
• specyficzna dieta węglowodanowa (SCD)
• diety: fazowa – Bi-Phasic Diet, paleo i low-FODMAP.

Najlepiej wybrać jedną z nich, kierując się reakcjami jelit na konkretny jadłospis oraz własnymi potrzebami. W każdym z tych programów żywieniowych należy unikać jedzenia słabej jakości, np. warzyw z tzw. brudnej 12, żywności wysokoprzetworzonej, produktów tłustych i ciężkostrawnych (np. warzyw strączkowych i kapustnych), pokarmów bogatych w błonnik – chociaż uchodzą za żywność korzystną dla jelit, przy SIBO są przyczyną namnażania bakterii i zaostrzania symptomów choroby. Wystrzegaj się również słodyczy, niezdrowych tłuszczów oraz przekąsek.

Na liście produktów zalecanych w dietach SIBO znajdują się owoce i warzywa low-FODMAP, podawane w formie kompotów, przecierów i zup; dziki łosoś ze względu na wysokie stężenie przeciwzapalnych kwasów tłuszczowych EPA i DHA, wołowina od krów karmionych trawą (zwłaszcza wątroba wołowa) – ma wysoką zawartość witamin B3, B12, białka oraz cynku i żelaza.

Chorzy na zespół przerostu flory bakteryjnej często mają niski poziom witaminy B12, która odgrywa istotną rolę w tworzeniu czerwonych krwinek oraz prawidłowym połączeniu komórek nerwowych. Wybieraj też zdrowe tłuszcze (organiczne masło klarowane, olej kokosowy, łój wołowy, najwyższej jakości oliwa z oliwek lub awokado).

Domowy jogurt fermentujący przez dobę usuwa laktozę i zwiększa poziom korzystnych bakterii probiotycznych. Jest zalecany w dietach SIBO. Możesz serować go sobie z owocowym kompotem.

Doprawiaj jedzenie świeżymi ziołami i przyprawami – dostarczają różnorodnych składników odżywczych. Jedz jogurt fermentujący przez dobę (tzw. 24-godzinny). Usuwa on laktozę i zwiększa poziom korzystnych bakterii probiotycznych.

Prokinetyki pomocne po leczeniu przerostu flory bakteryjnej

To środki, które stymulują motorykę mięśni żołądkowo-jelitowych poprzez wywoływanie skurczy celem wsparcia zespołu mioelektrycznego (MMC), odpowiedzialnego za oczyszczanie jelita cienkiego między posiłkami.

Do prokinetyków należą do m.in.:

• ekstrakty z kwiatów brzoskwini zwyczajnej,
• ekstrakt z wiciokrzewu japońskiego¹⁴,
• wywar z mniszka lekarskiego¹⁵,
• wywar z imbiru (wyjątkowy potencjał prokinetyczny wykazuje w połączeniu z karczochem hiszpańskim)¹⁶.

Przyjmuj je przez kilka miesięcy a następnie zacznij ograniczać, obserwując czy możesz utrzymać motorykę jelit bez ich pomocy.