Naturalne sposoby leczenia łuszczycy - doświadczenia pacjenta

Ponieważ dość szybko zaczęły się rozprzestrzeniać, poszłam na konsultację do dermatologa, który stwierdził, że rozwija się u mnie łuszczyca zwykła. Nikt w rodzinie nie miał takiego problemu, więc skąd wziął się u mnie? Wiem, że łuszczyca nie jest chorobą zakaźną, ale panicznie boję się, że kiedy się pogłębi, ludzie zaczną postrzegać mnie jak osobę niebezpieczną. Co zrobić, by do tego nie dopuścić?

Dlaczego skóra się łuszczy?

Istota tej choroby to nadmierna liczba podziałów i nieprawidłowości w procesie dojrzewania keratynocytów w najgłębszej warstwie naskórka (podstawnej) oraz stan zapalny⁹. Za wzmożoną aktywność keratynocytów prawdopodobnie odpowiadają limfocyty T i wydzielane przez nie cytokiny prozapalne.

W efekcie wędrówka komórek z warstwy podstawnej do rogowej (zewnętrznej) skraca się z 28 do 3-4 dni, a cały naskórek ma objętość 4-6 razy większą w porównaniu ze zdrową skórą¹⁰. Innymi słowy – bezpośredni patomechanizm schorzenia związany jest ze stanem zapalnym skóry i nadmierną proliferacją (namnażaniem) oraz różnicowaniem komórek naskórka, czego efektem jest jego przyspieszone rogowacenie.

Zmiany dotyczą jednak również skóry właściwej, czyli warstwy położonej głębiej, pod naskórkiem. Obserwuje się w niej poszerzenia i zniekształcenia w obrębie powierzchownego splotu naczyniowego, czyli nagromadzenie wielojądrzastych limfocytów T i komórek jednojądrzastych (monocytów). Te pierwsze migrują do warstwy rogowej naskórka, tworząc mikroropnie, a te drugie – wnikają do dolnych warstw naskórka.

Łuszczyca - objawy

Owalne bądź okrągłe, czerwono- brunatne lub zaróżowione, pojedyncze lub zlewające się w duże placki, łuszczące się płaskie plamki to podstawowy objaw choroby. Pierwotny wykwit łuszczycowy występuje w postaci różowo-czerwonej grudki pokrytej żółtawą lub srebrzystą łuską.

Ogniska takie mogą zlewać się w większe wykwity i zajmować coraz rozleglejsze powierzchnie skóry. Najbardziej typowe miejsca występowania zmian to kolana, łokcie, owłosiona skóra głowy, okolice części krzyżowej, jak również wyprostna powierzchnia kończyn. W miejscu, gdzie powstanie uraz mechaniczny, dochodzi do wysiewu zmian łuszczycowych – to tzw. objaw Köbnera.

Łuszczyca nie tylko powoduje nawracające plamy skórne i towarzyszący im świąd, ale również wpływa bardzo negatywnie na psychikę chorych, nawet jeśli nie pojawia się w widocznych miejscach na ciele, takich jak uszy, dłonie czy kark. W różnych analizach wskazuje się, że u ponad 60% pacjentów choroba obniża komfort życia, a nawet 20% z nich ma objawy depresyjne¹.

Przyczyny łuszczycy

Nie wiadomo, co dokładnie powoduje powstawanie łuszczycy, lecz ogólnie przyjmuje się, że jest to schorzenie autoimmunologiczne wynikające z kombinacji czynników genetycznych oraz środowiskowych.

Infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze przyczyniają się do rozwoju łuszczycy

Zwłaszcza u młodych osób pierwszy atak choroby obserwuje się często po przebytej infekcji paciorkowcowej gardła lub górnych dróg oddechowych². Prawdopodobnie niektóre tzw. superantygeny (bakterie, wirusy czy pasożyty) są podobne strukturalnie do białek keratynocytów i dlatego po ekspozycji na nie klony limfocytów T są przyciągane przez keratynocyty, co powoduje reakcję łuszczycową.

Niedobów wapnia i zaburzenia hormonalne mogą wywołać łuszczycę

Bodźcem do pojawienia się zmian skórnych bywają też hipokalcemia (spadek poziomu wapnia w surowicy krwi poniżej 2,25 mmol/l) lub wahania hormonalne. Podejrzewa się, że łuszczyca krostkowa ciężarnych może mieć związek właśnie ze spadkiem wapnia³. Zmiany łuszczycowe mogą pojawić się po stosowaniu pochodnych litu, leków przeciwmalarycznych i biologicznie czynnych (np.interferonów i interleukin)⁴.

Stres zwiększa ryzyko łuszczycy

Bardzo ważne w etiologii choroby okazują się również czynniki zależne od nas, a zatem styl życia. Przykładowo stres jest nie tylko jednym z efektów łuszczycy, ale także jej potencjalną przyczyną. U cierpiących na nią pacjentów stwierdzono podwyższone poziomy neuroprzekaźników w skórze i w surowicy, co potwierdza silną zależność między stanem ośrodkowego układu nerwowego a wystąpieniem objawów⁵.

 

Alkohol i nikotyna - przyczyny łuszczycy

Z kolei nadmierne spożywanie alkoholu powoduje wysiewy łuszczycy i cięższy jej przebieg, a u osób uzależnionych również oporność na prowadzone leczenie i większą liczbę działań ubocznych⁶.

Podobnie nikotyna odgrywa szczególnie negatywną rolę w przebiegu łuszczycy krostkowej, zwłaszcza u kobiet. Ponieważ palenie aktywuje reaktywne formy tlenu i prowadzi do zmian morfologicznych, powoduje nasilenie reakcji zapalnych w skórze⁷.

Nadwaga zwiększa ryzyko łuszczycy

Wykazano, że podwyższony (26-29) wskaźnik masy ciała (body mass index – BMI) nieznacznie podnosi ryzyko łuszczycy, jednak otyłość (BMI >30) zwiększa je ponad dwukrotnie¹⁶. Dlatego też zmniejszenie masy ciała oraz stosowanie diety niskokalorycznej mogą uzupełnić tradycyjne metody farmakologiczne w leczeniu, przynosząc wymierne korzyści.

Rodzaje łuszczycy

Oczywiście geny również odgrywają swoją rolę, jednak u co czwartego pacjenta nie obserwuje się rodzinnego występowania choroby – cierpią oni na typ II choroby, czyli tzw. łuszczycę dorosłych. Jej pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj po 40. r.ż., przebieg jest łagodniejszy, nawroty rzadsze, a leczenie łatwiejsze⁸.

Liczba postaci łuszczycy jest jednak znacznie większa, a podstawowy podział (w ramach którego wyróżnia się łuszczycę zwykłą, krostkową, stawową i erytrodermię łuszczycową) wynika z występowania różnych objawów klinicznych. Zdecydowanej większości pacjentów dotyczy łuszczyca zwykła, czyli wykwit drobnych grudek.

Łuszczyca - powikłania

Dużym problemem jest nie tylko sama łuszczyca, ale również związane z nią powikłania. U 20-30% pacjentów dochodzi do zajęcia stawów, a przewlekłe kłopoty w obrębie układu pokarmowego, jak choroba Crohna czy wrzodziejące zapalenia jelita, są u nich pięciokrotnie częstsze niż w ogólnej populacji.

Istnieje też duże ryzyko rozwoju schorzeń sercowo- naczyniowych¹¹. Obserwuje się wzrost stężenia cholesterolu całkowitego przy jednoczesnym spadku frakcji HDL i podwyższonej LDL, większą zapadalność na chorobę wieńcową i zawał mięśnia sercowego, nadciśnienie tętnicze, jak również zaburzony metabolizm glukozy i cukrzycę.

Jako choroby towarzyszące łuszczycy wymienia się również otyłość, zatorowość płucną, zakrzepowe zapalenie żył, udar mózgu, wrzodziejące zapalenie jelit, chorobę Leśniowskiego-Crohna czy też niektóre rodzaje nowotworów (chłoniaki, rak płaskonabłonkowy, nowotwory nerek, płuc, głowy i szyi oraz narządów płciowych)¹².

Czy leczenie łuszczycy jest skuteczne?

Niestety konwencjonalna medycyna w dość umiarkowanym stopniu radzi sobie z leczeniem łuszczycy. Zaczyna się zazwyczaj od podawania preparatów kwasu salicylowego, które usuwają nadmiar łuski, ułatwiając wnikanie innych łagodzących substancji. Później stosuje się dziegcie (głównie proderminę), które hamują podział keratynocytów i normalizują proces rogowacenia.

Krótkotrwałe głodówki pozwalają ograniczyć procesy zapalne, a w efekcie zmniejszają nasilenie zmian skórnych. Zastosowanie u pacjentów z łuszczycą i nadwagą diety 800-1000 kcal dziennie przez 8 tygodni, a później 1200 kcal w ciągu kolejnych 8 tygodni, daje pozytywne rezultaty.

Powszechnie zalecaną metodą leczenia łuszczycy jest również fototerapia, czyli wykorzystanie promieniowania słonecznego UV, które m.in. redukuje syntezę DNA. Często łączy się ją ze stosowaniem dziegci lub pochodnych witaminy D3. Terapia skupia się jednak na łagodzeniu objawów, a wiele jej form jeszcze je nasila.

Dla przykładu sterydy aplikowane miejscowo mogą przedłużać proces gojenia się ran, wywołać rozstępy, trądzik, żylaki i wrzody oraz powodować marszczenie i osłabienie skóry¹³. Terapia PUVA (łącząca lek psoralen z naświetlaniem promieniami UVA) zwiększa ryzyko raka skóry¹⁴, natomiast lek cytostatyczny metotreksat może uszkodzić wątrobę, płuca i szpik kostny¹⁵.

Dieta w łuszczycy

Dieta jest czynnikiem, który wpływa nie tylko na wysiew zmian skórnych, ale również na przebieg i ciężkość choroby. Jadłospis wegetariański i bogaty w kwasy tłuszczowe omega-3 (znajdujące się w tłustych rybach, np. łososiu i makreli, oraz w oleju lnianym i orzechach włoskich) może znacząco pomóc w łagodzeniu objawów łuszczycy, podobnie jak dieta bezglutenowa oraz regularny post¹⁷.

Co wyeliminować z diety w łuszczycy?

Co prawda nie ma konkretnego jadłospisu dla pacjentów z łuszczycą, ale istnieją wskazania żywieniowe o udowodnionym pozytywnym wpływie.

To przede wszystkim unikanie:

• alkoholu,
• czerwonego mięsa,
• tłuszczów pochodzenia zwierzęcego i podrobów
• wysokoprzetworzonej żywności

Pozwala to poprawić przebieg samej dermatozy, jak i obniżyć ryzyko powikłań ze strony układu sercowo-naczyniowego²⁰. Ograniczenie żywności pochodzenia zwierzęcego pomaga tez zmniejszyć ilość kwasu arachidonowego (AA) i jego pochodnych LTB4, mających działanie prozapalne – ich obecność potwierdza się u pacjentów z łuszczycą w zmienionych chorobowo ogniskach.

Głodówka - pomoc w łuszczycy

Krótkotrwałe głodówki pozwalają obniżyć aktywność limfocytów CD4+ (dzięki czemu dochodzi do ograniczenia procesów zapalnych) oraz zwiększyć produkcję cytokin przeciwzapalnych, np. interleukiny 4 (IL-4), a w efekcie zmniejszają nasilenie zmian łuszczycowych¹⁸.

Przeprowadzone w 2013 r. duńskie badania wykazały, że zastosowanie u pacjentów z łuszczycą i nadwagą diety 800-1000 kcal dziennie przez 8 tygodni, a później 1200 kcal w ciągu kolejnych 8 tygodni, daje pozytywne rezultaty¹⁹.

 

Dieta śródziemnomorska a łuszczyca

W profilaktyce zarówno łuszczycy, jak i innych przewlekłych chorób o podłożu zapalnym, zaleca się obniżanie stosunku kwasów omega-6 do omega- 3. Realizująca to założenie dieta śródziemnomorska może stanowić cenne uzupełnienie leczenia, ponieważ jest uboga w nasycone kwasy tłuszczowe i trans, a bogata w wielonienasycone kwasy z rodziny omega-3, przeciwutleniacze oraz flawonoidy.

W tradycyjnej wersji charakteryzuje się dużym udziałem oliwy z oliwek oraz produktów pochodzenia roślinnego, takich jak zboża, owoce, warzywa, strączki, ziemniaki, orzechy czy nasiona. W umiarkowanej ilości sięga się po ryby i drób, a produkty mleczne są spożywane głównie w postaci jogurtów i serów. Badania prowadzone w grupie chorych na łuszczycę i stosujących dietę śródziemnomorską potwierdzają jej korzystne oddziaływanie na stopień nasilenia dermatozy²⁴.

Domowe sposoby leczenia łuszczycy

Kwasy omega łagodzą obajwy łuszczycy

Pacjenci z łuszczycą przyjmujący wysokie dawki oleju rybnego (10 g dziennie) przez 2 miesiące odnotowali znaczną poprawę w postaci uśmierzenia symptomów i zmniejszenia powierzchni zmienionych chorobowo miejsc²¹.

Jak wykazało inne badanie, codzienna dawka 3,6 g EPA (kwas eikozapentaenowy) łagodziła objawy łuszczycy już po 3 miesiącach kuracji²². W porównaniu do osób, których dieta jest uboga w kwasy omega-3, spożywający je regularnie pacjenci wyróżniają się obniżeniem wskaźnika PASI (Psoriasis Area and Severity Index), określającego stopień ciężkości łuszczycy²³.

Niedobór antyoksydantów u chorych na łuszczycę 

Obecność stresu oksydacyjnego i wynikający z niego wzrost rodników mogą odgrywać istotną rolę w mechanizmie zapalnym. U pacjentów z łuszczycą stwierdzono niski poziom niektórych antyoksydantów, np. selenu, beta-karotenu i alfa- tokoferolu²⁵.

Spożycie świeżych warzyw i owoców może być pomocne w leczeniu ze względu na wysoką zawartość przeciwutleniaczy: karotenoidów, flawonoidów oraz witaminy C. Pomidory, papryka, cebula, brokuły, owoce cytrusowe, jabłka, winogrona i czarne porzeczki to źródła flawonoidów w diecie. Antyoksydanty te można znaleźć również w niektórych zbożach (pszenica, owies), nasionach roślin strączkowych, w czerwonym winie, zielonej herbacie, kawie i kakao.

Selen i Q10 - pomoc w leczeniu łuszczycy

Czasem warto wspomóc organizm dodatkowymi dawkami antyoksydantów. Przykładowo wykazano, że suplementacja koenzymem Q10, witaminą E i selenem u pacjentów z ciężkimi postaciami łuszczycy spowodowała znaczną poprawę stanu klinicznego, co odpowiadało szybszej w porównaniu z placebo normalizacji markerów stresu oksydacyjnego²⁶.

Witamina D w leczeniu łuszczycy

Większość osób cierpiących na łuszczycę obserwuje znaczną poprawę, korzystając wiosną i latem z kąpieli słonecznych. Natomiast zimą, która w Polsce niestety jest długa, a stopień nasłonecznienia w jej trakcie niski, choroba się nasila.

Duże znaczenie wydaje się mieć tutaj poziom witaminy D3, której niedobór prowadzi do zaburzeń równowagi układu odpornościowego i możliwości rozwoju choroby autoimmunologicznej. Ma ona również wpływ na zmniejszenie produkcji cytokin IL-4 i IL-10.

Stwierdzono, że pacjenci z łuszczycą mają obniżoną ilość jej aktywnej formy (1,25-dihydroksycholekalcyferolu) w surowicy. Badania publikowane przez różnych autorów dowiodły też, że doustne podawanie witaminy D3 jest skuteczne w leczeniu tego schorzenia²⁷.

Emolienty - naturalne kosmetyki w łuszczycy

Oczywiście, jak w przypadku każdej dermatozy, w łuszczycy istotna jest stała pielęgnacja za pomocą emolientów, które zbudują na powierzchni skóry warstwę okluzyjną zapobiegającą nadmiernemu odparowywaniu wody, a w efekcie nawilżą ją, natłuszczą, zmiękczą i wygładzą.

Stosowane preparaty powinny mieć w składzie mocznik, który poza działaniem silnie nawilżającym przyczynia się do zwiększenia biosyntezy lipidów naskórka²⁸.

Rośliny w leczeniu łuszczycy

Miejscowo do gojenia ran wykorzystuje się również rośliny o właściwościach przeciwzapalnych i przeciwwysiękowych, takie jak ołownik łatkowaty, glistnik jaskółcze ziele i koniczyna czerwona, a w pielęgnacji zapobiegającej nawrotom – olej konopny, lniany i z awokado²⁹.

Z kolei mniszek lekarski łagodzi świąd skóry i pomaga pozbyć się toksyn z organizmu. Ma właściwości przeciwzapalne, pielęgnuje cerę trądzikową i łuszczycową, działa regenerująco i powoduje zanik uszkodzeń naskórka. Napar z jego ziela możesz pić 3 razy dziennie po szklance.

Aloe vera łagodzi objawy łuszczycy

Aloes to uniwersalne panaceum stosowane od wieków na różne schorzenia skórne. Sok, żel oraz miąższ z liści tej rośliny aplikowany bezpośrednio na zmiany łagodzi podrażnienia i przynosi niemal natychmiastową ulgę.

Miąższ aloesowy charakteryzuje się kwasowością zbliżoną do odczynu skóry (pH 4,9-5,5). Jego utrzymanie zabezpiecza nas przed infekcjami bakteryjnymi i grzybicą. Ponieważ miąższ aloesu przenika do głębokich warstw naskórka, właściwości te pomagają również w leczeniu przewlekłych schorzeń, takich jak łuszczyca³⁰.

Receptory kannabinoidowe mogą odgrywać pośrednią rolę w namnażaniu keratynocytów. Testy pokazują, że kannabinoidy hamują namnażanie tych komórek, a zatem wykazują potencjalną rolę terapeutyczną w leczeniu łuszczycy.

W jednym z eksperymentów 60 pacjentom w wieku 18-50 lat z lekką lub umiarkowaną przewlekłą łuszczycą do stosowanego przez nich specjalistycznego kremu dodano 0,5% ekstraktu z aloesu. Miąższ z tej rośliny podawano im trzykrotnie w ciągu dnia przez 5 kolejnych dni tygodnia.

W tym samym czasie drugiej grupie pacjentów o tych samych dolegliwościach podawano placebo. Cała terapia trwała łącznie 4 tygodnie, a po 8 miesiącach przeprowadzono kontrolne badania. Pod koniec eksperymentu krem z ekstraktem z aloesu wyleczył 25 spośród 30 pacjentów (83,3%) w porównaniu do wskaźnika wyleczenia placebo wynoszącego 2/30 (6,6%)³¹.

Konopie indyjskie łagodzą objawy łuszczycy

Wyniki badań wskazują, że receptory kannabinoidowe mogą odgrywać pośrednią rolę w namnażaniu keratynocytów, co ma bezpośredni związek z łuszczycą. Testy pokazują, że kannabinoidy hamują namnażanie komórek naskórka, a zatem wykazują potencjalną rolę terapeutyczną w leczeniu tej choroby³².

Najprościej rzecz ujmując, kannabinoidy z konopi indyjskich mogą więc wchodzić w interakcje z receptorami endokannabinoidowymi na skórze, aby zmniejszyć stan zapalny, ból i swędzenie u osób z łuszczycą.

Kurkuma w leczeniu łuszczycy

Znana od tysięcy lat przyprawa wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne, wprost ingerując w patomechanizm tej groźnej i przewlekłej choroby. Dlatego tabletki lub maść z kurkumą na łuszczycę z powodzeniem mogą być stosowane w celu wsparcia terapii farmakologicznej.

W przypadku łuszczycy doskonale sprawdzają się kąpiele siarkowe bądź domowa kąpiel z dodatkiem soli z Morza Martwego czy płatków owsianych, które zmiękczają łuskę oraz zmniejszają zaczerwienienie

Jak wykazały badania, bezpośredni mechanizm przeciwłuszczycowego działania kurkuminy ma związek z hamowaniem aktywności kinazy fosforylazy (PhK), której wzrost jest skorelowany z ciężkością objawów dermatozy³³.

 

Kapsaicyna łagodzi łuszczenie się skóry

To substancja występująca w papryczkach chilli odpowiedzialna za ich piekący smak. Jako składnik kremów blokuje zakończenia nerwowe przenoszące ból. Naukowcy z University Medical Center we Freiburgu odkryli, że dostępne bez recepty maści zawierające kapsaicynę pomagają zmniejszyć ból, stan zapalny, zaczerwienienie i łuszczenie się spowodowane łuszczycą. Jako skutek uboczny przy użyciu środków zawierających ten składnik odczuwalne jest zazwyczaj pieczenie skóry³⁴.

Kąpiele lecznicze w łuszczycy

Wylegiwanie się w wannie nie tylko odpręża ciało, ale i przynosi ulgę swędzącej i zaczerwienionej skórze. W przypadku łuszczycy doskonale sprawdzają się kąpiele siarkowe, oferowane przez liczne uzdrowiska, bądź domowa kąpiel z dodatkiem soli z Morza Martwego czy płatków owsianych, które zmiękczają łuskę oraz zmniejszają zaczerwienienie.

Należy pamiętać, aby po wyjściu z wanny nawilżyć skórę łagodnym balsamem, który będzie zapobiegał nadmiernemu przesuszeniu. Znaczenie ma też temperatura – gorąca podrażnia skórę i może powodować zaostrzenie objawów, dlatego wskazane jest stosowanie letniej wody.

Sposoby na nadmierną potliwość

Pot jest naturalną reakcją zapobiegającą przegrzaniu organizmu podczas upału, energicznego wysiłku fizycznego czy w sytuacjach wywołujących niepokój lub złość. Ale zbyt duże wydzielanie potu (kiedy np. wilgotne dłonie uniemożliwiają korzystanie z klawiatury komputera), może być objawem nadmiernej potliwości. Osoby, których ona dotyczy, pocą się obficie bez wyraźnego powodu – często na dłoniach, stopach, pod pachami czy na głowie. Problem ten może występować rodzinnie lub wynikać z innego zaburzenia zdrowia, takiego jak choroba tarczycy lub cukrzyca – a nawet menopauza.

Pomóc może talk kosmetyczny lub niewielka ilość antyperspirantu z zawartością chlorowodorku glinu, który blokuje gruczoły potowe. Ale jeśli to nie wystarczy, trzeba się skonsultować z dermatologiem, który może przepisać mocniejszy antyperspirant, np. drysol, czy glikopironium (bromek glikopironium), doustny lek zmniejszający wytwarzanie potu i innych wydzielin. Do blokowania nerwów stymulujących wydzielanie potu stosuje się m.in. zastrzyki z botoksu. Inną opcją jest jonoforeza, procedura służąca zamykaniu gruczołów potowych. Zabiegi przeprowadza się zwykle kilka razy w tygodniu, aż pocenie się zmniejszy, a następnie w ramach leczenia podtrzymującego – maksymalnie raz w tygodniu. Poważne przypadki mogą wymagać leczenia operacyjnego, polegającego na przecięciu nerwów przesyłających sygnały do gruczołów potowych. Daje ono zwykle dobre wyniki, ale wiąże się z ewentualnym ryzykiem infekcji i krwawienia.

Ważne! W przypadku łuszczycy wysiękowej, w której zmiany pojawiają się w fałdach skóry (np. pod pachami), pot może działać podrażniająco.