Ganglion - skąd się bierze i jak go leczyć?

Zdrowe zakupy

Suplementy diety

Andrographis ParActin®

Suplementy diety

Ashwagandha KSM-66 BIO

Suplementy diety

AstaZine® Astaksantyna

Suplementy diety

Koenzym Q10

Suplementy diety

Kolagen UC-II®

Suplementy diety

Kurkuma BCM-95®

Suplementy diety

Żeńszeń fermentowany GS15-4®

Spis treści

• Co to jest ganglion?
• Jaka jest przyczyna powstawania ganglionów?
• Jak leczyć ganglion?

Co to jest ganglion?

Gangliony nad­garstka, inaczej nazywane torbielami galaretowatymi, to, zdaniem wielu specjalistów, choroba cywilizacyjna. Zmia­ny, jakie zaszły w sposobie życia, nauki i wykonywania pracy spowodowały bowiem, że na organizm działają inne siły, niż jeszcze do niedawna. Większość zadań wykonuje­my już nie siłą całego ciała, ale przy użyciu tzw. motoryki małej, czyli niewielkich, ale częstych i powtarzalnych, precyzyjnych ruchów dłońmi.

Spójrzmy, chociażby na to, jak pracujemy przy kompute­rze – gdy nasza dłoń spoczy­wa na myszce, nie wykonuje wielkich ruchów, przesuwa­my ją minimalnie i wystarczą nieznaczne ruchy palców, byśmy mogli obsługiwać kom­puter. A gdy piszemy na kla­wiaturze, nasze nadgarstki są cały czas lekko uniesione, co powoduje niefizjologiczne napięcie mięśni dłoni, prze­dramienia i ramienia, aż po obręcz barkową. Podobnie jest z obsługą telefonów komór­kowych, które projektowane są w taki sposób, byśmy jedną dłonią mogli trzymać i jednocześnie obsługiwać urządzenie – konia z rzędem temu, kogo po 30 min gra­nia czy przeglądania social mediów nie zaboli nadgar­stek. Co ciekawe, coraz czę­ściej diagnozuje się z tego powodu gangliony u dzieci – sięgają one po komórki i gry komputerowe zaraz po tym, jak ich zmęczone pisaniem dłonie dopiero co odłożyły długopisy. Kiedy, w takiej sytuacji, stawy mogą odpo­cząć? To wszystko sprawia, że ulegają one znacznemu przeciążeniu, które, niestety, ma swoje konsekwencje.

Jaka jest przyczyna powstawania ganglionów?

Teorii tłumaczących po­wstawanie ganglionów jest wiele. Jedna z nich mówi, że to właśnie wspomniane przeciążenie stawów dłoni prowadzi do rozwoju stanu zapalnego, a ten z kolei po­woduje wzrost wydzielania mazi stawowej, która prze­staje się mieścić w wąskim stawie nadgarstkowym i zaczyna napierać na to­rebkę stawową¹. Wskutek tego naporu, w pewnym momencie, tworzy się uwy­puklenie, które powiększa się w miarę napływu mazi, aż staje się wyczuwalne. Klasyczny ganglion ma za­tem kształt grzyba, którego nóżka wyrasta ze stawu, a kapelusz tworzy guz wy­pełniony mazią stawową, uwypuklający się pod skórą.

Ganglion może z czasem zmieniać swoje rozmiary, maleć lub rosnąć w zależ­ności od tego, ile mazi sta­wowej go wypełnia. Często jest tak, że po przeciążeniu stawu ulega on powiększeniu, a po odpoczynku maleje.

Inną przyczyną powsta­nia ganglionów jest choroba zwyrodnieniowa stawów, która deformując chrząstki stawowe i struktury stawu powoduje zmianę sił oraz naprężeń, powstających podczas ruchu, co może pre­dysponować do powstawa­nia torbieli galaretowatych. Gangliony częściej diagno­zuje się u kobiet, zazwyczaj między 20.-40. r.ż., ale me­dycyna nie wie, co spra­wia, że młode panie są tak podatne na zachorowanie.

Kolejnym czynnikiem predysponującym są urazy stawów, zwłaszcza takie, wskutek których dochodzi do uszkodzenia torebki stawowej i jej miejscowego osłabienia – w takim przy­padku nawet przy prawidło­wej ilości mazi stawowej, może ona wydostać się poza staw i utworzyć gangliona. Najmniej poznaną, praw­dopodobną przyczyną powstawania ganglionów są elastopatie, czyli wrodzo­ne genetyczne zaburzenia w budowie tkanki łącznej, prowadzące do nadmiernej ruchomości stawów w całym ciele. Hipermobliność stawów to nie jedyna konsekwen­cja elastopatii, wiele osób ma z tego powodu poważne problemy nie tylko ze sta­bilnością kręgosłupa i cierpi na różne wady postawy, ale także z kruchością naczyń i skłonnościami do przepu­klin oraz właśnie powstawa­nia ganglionów – osłabiona na skutek wadliwej budowy tkanki łącznej torebka stawo­wa nie jest w stanie „wytrzy­mać” nawet lekko zwiększo­nego ciśnienia mazi stawowej.

Najbardziej widocznym i oczywistym objawem gan­gliona jest pojawienie się wypukłości lub guza w okoli­cy stawu – najczęściej jest tak jak w Twoim przypadku, staw nadgarstkowy, częściej jego strona grzbietowa niż dłoniowa, ale ganglion może pojawić się także na stawach paliczków lub stopy i stawie skokowym. Może on nie da­wać żadnych objawów, ale to rzadki przypadek. Czę­ściej towarzyszy mu uczucie rozpierania, ból podczas ruchu, ograniczenie rucho­mości stawów i osłabienie chwytu dłoni oraz trudności z chodzeniem w przypadku gangliona na stopie. Mogą pojawić się także zaburzenia czucia w palcach i mrowienie lub drętwienie, które są kon­sekwencją ucisku, jaki torbiel wywiera na nerwy, a sam ból może promieniować do dłoni albo stopy i wzdłuż prze­dramienia lub podudzia².

Jak leczyć ganglion?

Jeżeli zatem zauważymy u siebie tego rodzaju guzek, warto jak najszybciej udać się do lekarza pierwszego kontak­tu po skierowanie do chirurga lub ortopedy, który zbada guzek i postawi wstępne roz­poznanie oraz ustali, co dalej. Zazwyczaj pacjent zostaje skierowany w pierwszej ko­lejności na badania obrazowe – rentgen nadgarstka i USG, które pomagają określić do­kładną lokalizację gangliona, jego rozmiar i strukturę (świe­że gangliony mają zazwyczaj postać cysty, a w starych do­chodzi do przebudowy łącz­notkankowej i podziału cysty na komory). W uzasadnio­nych przypadkach możemy spodziewać się także skiero­wania na rezonans magne­tyczny lub tomografię kom­puterową. Ważne jest bowiem wykluczenie nowotworowego charakteru zmiany i dokładne określenie, na jakie struktury uciska i czy nie spowodował już trwałych zmian w stawie.

Niektórzy lekarze zalecają także nakłucie gangliona, w celu sprawdzenia, jaka ciecz go wypełnia – w typo­wym ganglionie jest to ga­laretowata, przezroczysta maź stawowa, gdy zaś w za­aspirowanym płynie obecna jest krew lub ropa albo jest on mętny, sprawa jest poważ­niejsza. Brak możliwości po­brania płynu może świadczyć o przebudowie gangliona lub o tym, że guz ganglionem nie jest i wywodzi się z innych tkanek, co wymaga podjęcia szybkiej, dalszej diagnostyki.

Jeżeli lekarz stwierdzi, że mamy do czynienia z ty­pową torbielą galaretowatą, ma 3 drogi postępowania do wyboru.

• Pierwszą z nich jest pozostawienie gangliona i obserwacja, ponieważ w po­nad 50% przypadków znika on samoistnie i powraca je­dynie po silnym przeciążeniu stawu. W takim przypadku, z czasem może dojść jedynie do niewielkiego pogrubienia okolic stawu.
• Drugim sposo­bem pozbycia się guzka jest odciągnięcie nadmiaru mazi stawowej poprzez nakłucie guza grubą igłą. Po takim za­biegu lekarz zakłada opatru­nek uciskowy na 1-2 dni i za­leca oszczędzanie stawu przez ok. 2 tygodnie, po czym można powrócić do normal­nej aktywności³.
• Czasami stosuje się jednoczesne z za­biegiem odsysania podanie dostawowe sterydu, które ma zapobiegać nawrotowi. Niestety, w wielu przypad­kach ganglion po odessaniu i tak powraca. Jeżeli zatem kilkukrotne usunięcie jego zawartości jest nieskuteczne, lekarz może zdecydować o konieczności operacyj­nego usunięcia gangliona. To ostateczna opcja, ale i ona nie zawsze jest skuteczna i w ok. 15% przypadków tor­biel znów się pojawia. Pełną sprawność dłoni po operacji pacjenci odzyskują zazwy­czaj po ok. 4-6 tygodni.

Do pojawiających się w Internecie opcji pozby­cia się gangliona trzeba podchodzić bardzo ostrożnie. Otóż znaj­dują się tam takie sposoby, jak celowe uszkodzenie go, np. poprzez uderzenie w leżą­cą na stole dłoń ciężką książ­ką – wtedy torbiel pęka, a jej zawartość przedostaje się pod skórę, a w miejscu pęknięcia tworzy się blizna. Co prawda po takim urazie maź ulegnie wchłonięciu, a blizna może zapobiegać nawrotowi guzka, ale… ryzyko uszkodzenia stawu, ścięgien i – co naj­ważniejsze – nerwów oraz rozwoju stanu zapalnego, który może uczynić pacjenta niepełnosprawnym, jest tak duże, że nie warto ryzykować i lepiej jest zaufać lekarzom.

Gdyby zdarzył Ci się przypad­kowy uraz gangliona, zgłoś się jak najszybciej do chi­rurga, który sprawdzi, czy poza pęknięciem torbieli nie doszło do poważniejszych uszkodzeń⁴. Co możesz jesz­cze zrobić, w oczekiwaniu na wizytę u specjalisty?

• Usztywnienie Najprostszym sposobem na szybką ulgę w bólu jest oszczędzanie stawu, na któ­rym wytworzył się gan­glion. A najlepiej sprawdza się tu usztywnienie, które ogranicza możliwość ruchu w stawie i odciąża go. Można w tym celu zastosować mięk­kie opaski usztywniające, ortezy lub, po prostu, bandaż elastyczny. Dobrze sprawdza się także bandaż kohezyjny, który po założeniu spaja się samoczynnie, tworząc sztywny i trwały opatrunek. Czasami samo usztywnienie pomaga i po pewnym czasie ganglion cofa się. Warto jed­nak, abyś miała świadomość, że to jedynie doraźny sposób, ponieważ unieruchomienie  to, stawu, w dłuższej perspekty­wie, może powodować albo osłabienie, albo nawet zanik mięśni. Dlatego, jeżeli torbiel nie maleje pomimo usztyw­nienia i oszczędnego trybu życia, tak czy inaczej trzeba udać się do lekarza i poszu­kać innych rozwiązań⁵.
• Kinezjotaping Skutecznym sposobem na ograniczenie bólu, po­prawę sprawności kończyny z ganglionem, odciążenie sta­wu i zapobieganie uciskowi na nerwy jest kinezjotaping⁶. Odpowiednio zaaplikowana taśma nie ogranicza, tak jak usztywnienie np. ortezą lub bandażem, funkcjonowania mięśni, zatem nie ma ryzyka ich osłabienia, ponadto moż­na tę metodę stosować przez dłuższy czas. Kinezjotaping jest także pomocny podczas rehabilitacji po odessaniu lub chirurgicznym usunięciu gan­gliona. Po przeszkoleniu przez fizjoterapeutę taśmy można zakładać samodzielnie⁷.

Jeżeli ganglion powoduje silny ból, w stawie toczy się stan zapalny lub jest on wynikiem oddziaływa­nia torbieli galaretowatej na sąsiednie tkanki, spe­cjaliści zalecają często stosowanie maści z nieste­roidowymi lekami prze­ciwzapalnymi. Niestety, nie można ich używać zbyt długo, dlatego lepiej jest zacząć od wypróbowania preparatów naturalnych. Czasami wystarczy maść chłodząca (działa prze­ciwbólowo) zawierająca pozyskiwany z ziela mięty mentol lub okład z naparu z imbiru albo czarnej her­baty. Dobrze sprawdzają się także maści przeciwza­palne, zawierające ekstrakt z żywokostu lekarskiego.

• Fizjoterapia Zwłaszcza „świeże” gangliony dobrze reagują na fizjoterapię. Specjaliści zalecają zazwyczaj masaż, którego zadaniem jest odprowadzenie mazi stawo­wej do stawu i prawidłowe ustawienie kości budujących staw, które na skutek obecno­ści torbieli i ucisku mogą ulec przemieszczeniu. Pomocne w łagodzeniu bólu i stanu zapalnego są także: terapia ultradźwiękami, krioterapia i zabiegi z wykorzystaniem la­sera lub pola magnetycznego. Fizjoterapeuta może pomóc również w zidentyfikowaniu nawykowych nieprawidło­wości w wykorzystywaniu stawu, które mogą przyczy­niać się do powstawania lub nawrotów gangliona. Może to być nieprawidłowy sposób trzymania długopisu pod­czas pisania, złe ustawienie ręki (np. brak oparcia łokcia na blacie) podczas korzy­stania z komputera, zbyt długie trzymanie jedną ręką telefonu komórkowego, wy­krzywianie stóp w przypadku gangliona stawu skokowego czy niewłaściwy sposób korzystania z narzędzi.
• Ergonomia Często zapominamy, że nasze ciało jest całością, a nie zbio­rem niezależnych od siebie układów. Zatem niezwykle ważne jest to, byśmy korzy­stali z niego w sposób prawi­dłowy, nie nadwyrężając jego fizjologicznych możliwości. Czuwa nad tym ergonomia, nauka, której zadaniem jest takie dostosowanie otoczenia, byśmy korzystając z niego lub podczas pracy zachowali fizjologiczne, prawidłowe warunki naszego organizmu. Dlatego warto sprawdzić, czy sprzęty domowe i biu­rowe, z których korzysta­my, mają właściwe atesty, np. czy biurko ma odpowied­nią wysokość, blat szerokość i czy krzesło daje naszemu kręgosłupowi odpowiednie podparcie.

Nieprawidłowo­ści w jednej części naszego ciała, np. wady postawy czy niewłaściwe ustawienie krę­gosłupa podczas pracy przy komputerze, mogą generować siły, które będą oddziaływały nawet na odległe stawy, po­wodując w nich niepotrzebne napięcia. Warto porozmawiać z ortopedą lub fizjoterapeu­tą także o odpowiednich usprawnieniach – specjalista może doradzić, z jakich po­mocy powinnaś korzystać, by odciążyć nadgarstek podczas pracy – są bowiem dostępne specjalne myszki do komputera, tzw. myszy pionowe i podkładki pod mysz z żelowym podparciem nadgarstka, które doskonale sprawdzają się u osób, cier­piących na różne choroby sta­wów dłoni. Nauczy on rów­nież, jak podnosić przedmioty i jakich ruchów nadgarstka lub innego stawu unikać. Sko­ryguje wady postawy i nie­prawidłowe nawyki, w tym np. niewłaściwe ustawianie stóp podczas chodu czy gar­bienie się podczas siedzenia⁴.

• Wsparcie torebki stawowej Niezależnie od pierwotnej przyczyny powstawania gan­glionów, dobrze jest także wesprzeć tkankę, z której utworzona jest torebka sta­wowa. Ponieważ jest ona zbudowana w dużej mierze z kolagenu, który nadaje jej odpowiednią wytrzymałość, elastyczność i sprężystość, warto zadbać o to, by orga­nizm miał pod dostatkiem substancji, niezbędnych do jego wytworzenia. Kluczo­wa jest tu witamina C, której doskonałym źródłem są owo­ce jagodowe, cytrusy, papryka i nać pietruszki – reguluje ona szlaki syntezy kolagenu i eks­presję genów odpowiedzial­nych za jego wytwarzanie. Z kolei kwas foliowy, czyli witamina B9, którą znaj­dziemy m.in. w pieczywie pełnoziarnistym, podrobach, brokułach, szpinaku, szpara­gach i brukselce, bierze udział w syntezie aminokwasów, niezbędnych do utworzenia włókien kolagenowych. Tymczasem orzechy, ciecie­rzyca i owoce morza dostar­czą Twojemu organizmowi równie niezbędnego w tym procesie cynku, a otręby ziemniaki i zioła, takie jak pokrzywa lub skrzyp polny to bogate źródła krzemu. W Twojej diecie nie może zabraknąć także białka, ponie­waż to z niego organizm po­zyskuje aminokwasy niezbęd­ne do tworzenia kolagenu⁹.
• Elektroakupunktura W literaturze przedmiotu dostępny jest zapis przy­padku kobiety, która leczona była za pomocą elektroaku­punktury o wysokiej czę­stotliwości. Po 6 kolejnych zabiegach w ciągu 4 tygodni pacjentka zgłosiła objawo­wą poprawę i zmniejsze­nie wielkości torbieli¹⁰.

Spis treści

• Co to jest ganglion?
• Jaka jest przyczyna powstawania ganglionów?
• Jak leczyć ganglion?

Autor publikacji:

Redakcja Oczymlekarze.pl

Zobacz więcej artykułów tego eksperta