Leukopenia - objawy, przyczyny, domowe sposoby leczenia

Kilka tygodni temu zaczęłam mieć stany podgorączkowe i gorączkę. Czułam się zmęczona, miałam problemy z koncentracją. Dodatkowo w ustach zaczęły pojawiać się afty. Lekarz pierwszego kontaktu zlecił wykonanie badań. Okazało się, że mam bardzo niski poziom białych krwinek. Kolejne badania wykluczyły nowotwór. Lekarz przepisał mi leki i kazał za jakiś czas wrócić na kontrolę. W domu trochę o tym poczytałam i przeraziłam się. Pomijając złe samopoczucie, przy tak niskim stanie leukocytów tracę odporność! Co robić?

Czym jest leukopenia?

O niedoborze białych krwinek, czyli leukopenii, mówimy wtedy, gdy we krwi obwodowej znajduje się ich mniej niż 4000/μl. Na szczęście nie wszystkie leukocyty przebywają w krwiobiegu. Sporą ich część jest skoszarowana w śledzionie, węzłach chłonnych oraz szpiku kostnym¹. Są niemal pozbawione barwy (stąd nazwa: białe krwinki), w ich komórkach występuje jądro, mają zdolność poruszania się i fagocytozy (pochłaniania całych patogenów lub też dużych ich cząstek i praktycznie całkowite strawienie ich we wnętrzu komórki). Prawidłowa ilość tych ciałek krwi wynosi 4-11 tys. w mm3 krwi, a ich fizjologiczny wzrost występuje po znacznym wysiłku fizycznym, w czasie silnego stresu, po posiłku oraz w czasie ciąży.

Gdy nasz organizm wykryje niebezpieczeństwo, wówczas formacje białych krwinek składające się z granulocytów i agranulocytów ruszają do krwiobiegu, gdzie rozpoczynają walkę z intruzami. Do pierwszej grupy należą neutrofile, eozynofile i bazofile. Odpowiadają one za ochronę przed bakteriami i pasożytami. Natomiast w agranulocyty dzielą się na limfocyty B, T oraz NK. Limfocyty B produkowane są w szpiku kostnym i odpowiadają za reakcję organizmu na czynnik chorobotwórczy. Ciałka te dzielą się na tzw. komórki pamięci i komórki plazmatyczne. Dzięki możliwości zapamiętania antygenu, po ponownym jego wniknięciu do organizmu dochodzi do natychmiastowej reakcji układu odpornościowego. Komórki plazmatyczne produkujące przeciwciała neutralizujące bakterie oraz wydzielane przez nie toksyny zapobiegają rozwojowi choroby. Natomiast dojrzewające w grasicy limfocyty T odpowiadają za bezpośrednią neutralizację rozpoznanego antygenu. Odrębną funkcję pełnią limfocyty NK (natural killer), które niszczą uszkodzone komórki (w tym nowotworowe).

Leukopenia oznacza, że organizm nie ma wystarczającej armii, by bronić się przed infekcjami. Oznacza to, że układ odpornościowy nie pracuje prawidłowo. Najczęściej do niedoboru białych krwinek dochodzi wskutek przebytej infekcji. W czasie choroby ich liczba naturalnie spada, ponieważ leukocyty się zużywają, a produkcja nowych wymaga czasu. Ten stan ma więc charakter przejściowy. Jednak przyczyną leukopenii mogą być również ciężki stres, niedożywienie czy też długotrwałe stosowanie powszechnie dostępnych leków przeciwbólowych. Do niedoboru białych krwinek dochodzi również przy chorobach wątroby i śledziony, przy niedoczynności tarczycy, a także w toku leczenia przeciwnowotworowego na skutek chemio- i radioterapii². Oprócz objawów, o których wspomniałaś w swoim liście, leukopenii towarzyszyć mogą również inne objawy.

Inne objawy niedoboru białych krwinek:

• problemy ze snem,
• przewlekłe osłabienie,
• częste infekcje,
• wahania nastrojów,
• w przypadku kobiet długie i bolesne miesiączki.

Jak widać, rozpiętość symptomów jest duża. Gdy na skórze pojawiają się zmiany wypełnione ropą, powiększą się węzły chłonne szyjne albo podżuchwowe lub będzie utrzymywała się podwyższona temperatura i/ lub gorączka należy skonsultować z lekarzem. Czasem niedobór białych krwinek jest na tyle poważny, że chory wymaga hospitalizacji. Na szczęście mamy specjalistyczne leki zawierające tzw. czynniki wzrostu, czyli granulocyty G-CSF, które pomagają organizmowi odnowić siły obronne. Warto jednak poznać i w okresach wzmożonego napięcia, infekcji lub rekonwalescencji po urazie stosować naturalne sposoby wsparcia leukocytów.

Jak zapobiegać infekcji?

Aby zminimalizować ryzyko infekcji:

• W obecnej chwili unikaj dużych skupisk ludzkich, noś maseczkę.
• Pilnuj, by nie doszło ani do przegrzania, ani do wychłodzenia organizmu.
• Będąc poza domem, stosuj płyny dezynfekujące ręce i powierzchnie.
• Często myj ręce, używając ciepłej wody i mydła antybakteryjnego przez 15-30 s. Rób to za każdym razem przed przygotowaniem jedzenia³.
• Ponadto na razie zrezygnuj z jedzenia surowego mięsa, jaj i ryb, serów pleśniowych oraz niemytych lub lekko nadpsutych owoców i warzyw. Nie pij niepasteryzowanych napojów, w tym soków owocowych i warzywnych, piwa, mleka, a także niepasteryzowanego miodu.
• Nie musisz unikać świeżych owoców i warzyw. Należy jednak dokładnie umyć te produkty przed spożyciem⁴.

Dieta wspomagająca przyrost białych krwinek

Naukowcy wykazali związek między wzrostem ilości leukocytów a prawidłowym odżywianiem. Włącz do menu warzywa oraz produkty zawierające duże ilości takich substancji odżywczych jak: selen, cynk, żelazo oraz witaminy z grupy A, C i z grupy B. Pierwszą znajdziesz w orzechach, rybach morskich, marchwi i wątrobę. Kwasu askorbinowego dostarczą Ci cytrusy, owoce jagodowe, dzika róża, natka i korzeń pietruszki. Natomiast dobrymi źródłami witamin z grupy B są: pełnoziarniste pieczywo oraz mleko i wszelkie jego przetwory.

Do produkcji białych krwinek przyczyniają się melony, pomarańcze, truskawki, dynie, marchewki, kalafiory, brokuły, szparagi i buraki. Z kolei owoce morza, fasola, mięso indyka i wołowina mogą zwiększyć podaż cynku, który pozytywnie wpływa na leukocyty. Natomiast bogate w kwasy omega-3 ryby i znany ze swych leczniczych właściwości czosnek będą działały przeciwzapalnie i antybakteryjnie, wspierając osłabiony układ odpornościowy. To nie wszystko, spożywanie omega-3 zwiększa aktywność fagocytów, a badanie na szczurach wykazało, że gryzonie karmione czosnkiem miały znaczący wzrost całkowitej liczby białych krwinek. Niestety, aby uzyskać porządną liczbę białych krwinek przy pomocy diety, trzeba czasu i regularności.

Kwas foliowy i B12 niezbędne do produkcji leukocytów

Te dwie witaminy są niezbędne do wytwarzania białych krwinek. Dlatego skonsultuj się ze swoim lekarzem, czy nie powinnaś ich dodatkowo suplementować⁵.

Cynk wspomaga działanie białych krwinek

Pierwiastek ten zwiększa agresywność białych ciałek krwi, które zwalczają różne infekcje. Pozwala im produkować większą liczbę przeciwciał. Sporo zawierają go dynie, kabaczki, arbuzy, organiczne mięso (indyk, wołowina) i ostrygi.

Niedobór żelaza może przyczyniać się do leukopenii 

Wszyscy wiemy, że żelazo jest kluczowym składnikiem czerwonych krwinek. Bez niego krew nie może skutecznie przenosić tlenu. Nasz organizm normalnie otrzymuje ten pierwiastek wraz z pokarmem. Wykorzystuje również żelazo ze starych czerwonych krwinek. Jak się jednak okazuje, jego niedobór może również niekorzystnie odbijać się na stanie naszej armii – czyli leukocytów.

Uczeni z Południowej Korei jakiś czas temu wykazali związek między niedoborami żelaza a podwyższonym ryzykiem leukopenii. Od stycznia 2006 r. do grudnia 2010 r. oceniali stan 516 pacjentów. Mediana wieku wyniosła 47 lat z przewagą kobiet (80,6%). Leukopenię stwierdzono u 91 chorych (17,6%). Częstość jej występowania leukopenii była istotnie wyższa u osób ze stężeniem hemoglobiny poniżej 8 g/dl niż u ludzi z wyższym poziomem hemoglobiny⁶.

Badacze z Republiki Korei potwierdzili, że u ćwiczących qigong zaledwie 2 godziny po treningu liczba białych krwinek znacząco wzrosła

To nie wszystko, kliniczne przykłady pokazują, że skutkiem ubocznym uzupełnienia poziomu żelaza u osób cierpiących na jego niedobór może być cofnięcie się leukopenii⁷. Potwierdzają to niedawne badania hinduskich badaczy. Ich zdaniem niedobór żelaza osłabia odpowiedź immunologiczną i działanie bakteriobójcze makrofagów, monocytów i neutrofili, co wpływa na długość i jakość życia. Co więcej, dowiedli oni, że liczba leukocytów może ulec zmianie z powodu niedotlenienia i niedokrwienia, które obserwuje się w anemii. Dlatego też zdaniem naukowców z Bhubaneswar, jeśli chcemy podnieść swoją odporność, powinniśmy zadbać o właściwą podaż żelaza. Tym bardziej że nasza odporność, a zwłaszcza odporność komórkowa, zależy od niej w dużym stopniu⁸.

Ćwiczenia wspomagają wzrost liczby leukocytów

Norwescy uczeni w trwającym 6 lat badaniu obejmującym ok. 800 osób dowiedli, że aktywność fizyczna ma wpływ na stan leukocytów we krwi. Uczeni podzielili uczestników na 2 grupy. Pierwsza biegała lub jeździła na nartach w okresie zimowym, a następnie odpoczywała przez 3 h, natomiast druga intensywnie jeździła na rowerze przez 5 min. W pierwszej grupie zaobserwowano znaczny wzrost całkowitej liczby białych krwinek, (neutrofilii i eozynofilii oraz w mniejszym stopniu limfocytów, ale nie monocytów w krwiobiegu). Jednak liczba wszystkich typów leukocytów wzrosła w krążeniu po 5 min intensywnego wysiłku⁹.

Tai-chi i qigong pomagają zwiększyć poziom białych krwinek we krwi

Nie musisz jednak ćwiczyć do utraty tchu i zalewać się potem. Badania wykazały, że znacznie mniej wyczerpujące formy ćwiczeń – takie jak tai-chi czy qigong – mogą być bardzo korzystne dla osób cierpiących na leukopenię. Potwierdzeniem tego jest eksperyment przeprowadzony przez uczonych z Tajwanu. Po wdrożeniu 12-tygodniowego programu regularnych ćwiczeń tai-chi chuan u jego uczestników stwierdzono istotny wzrost stosunku limfocytów T pomocniczych do limfocytów supresorowych (CD4:CD8) wraz ze znaczącym wzrostem liczby regulatorowych limfocytów T CD4 i CD25¹⁰. Jeszcze bardziej spektakularne efekty daje qigong. Badacze z Republiki Korei potwierdzili, że u ćwiczących zaledwie 2 godziny po treningu liczba białych krwinek znacząco wzrosła¹¹!

Akupunktura a leukopenia

Ta tradycyjna metoda sprawdza się i w tym przypadku. Akademicy z Missouri dowiedli, że tak wkłuwanie igieł, jak i stymulacja elektryczna przeprowadzone zarówno w klasycznych punktach akupunktury, jak i w "fałszywych" powodują wzrost liczby białych krwinek. Elektrostymulacja spowodowała największy wzrost liczby białych krwinek¹². Nic więc dziwnego, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca i popiera akupunkturę w leczeniu leukopenii.

Zioła poprawiające poziom białych krwinek

Kolejne doniesienia ze świata nauki podkreślają sukcesy chińskiej medycyny ziołowej (CHM) u chorych z niedoborem białych krwinek. Wskazują, że stosowanie CHM jako leczenia uzupełniającego znacząco poprawiło liczbę białych krwinek u pacjentów onkologicznych, złagodziło zmęczenie i zawroty głowy związane z nowotworem. Dane z poprzednich metaanaliz wyraźnie sugerowały, że CHM jest skuteczniejsza niż konwencjonalna doustna medycyna zachodnia¹³.

Jednym z takich ziół stosowanych w Państwie Środka na wzmocnienie krwi jest korzeń piwonii. Ekstrakty z niego w trzech różnych formach (Bai Shao, Chi Shao i Shao Yao) pomagają również zwiększyć odporność.

Lekarze z Changzhou Tumor Hospital Soochow University przetestowali działanie wyciągu z korzenia traganka błoniastego (Astralagus membranaceus) podawanego 2 razy dziennie w zastrzykach na 115 osobach z leukopenią. Przypadki te zostały zrandomizowane i podzielone na 2 grupy. Pierwsza otrzymywała bardziej stężony preparat (każde 10 ml odpowiadało 15 g traganka), a druga mniej stężonym (każde 10 ml odpowiadało 5 g rośliny). Po 8 tygodniach skuteczność leczenia (rozumiana jako wzrost liczby leukocytów) w pierwszej grupie wyniosła 82,76%, natomiast w drugiej 47,37%¹⁴.

Grzybowe combo wspomagające leczenie leukopenii

Naukowcy z Griffith University w Queensland odkryli, że specjalna mieszanka shiitake, reishi i maitake może poprawić reakcję białych krwinek w ludzkim ciele. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie PLOS One, naukowcy wybrali 3 dostępne na rynku rodzaje grzybów o wysokim poziomie beta-glukanów. Zdaniem naukowców układ odpornościowy postrzega je jako obce i zwiększa obronę organizmu. Zespół kierowany przez Brody’ego Mallarda odnotował, że przyjęcie mieszanki tych grzybów powodowało wzrost cytokin, co wskazuje, że działała ona jako stymulant układu odpornościowego¹⁵. Po grzyby shiitake warto sięgnąć również dlatego, że zawierają lentinan, który jest substancją przeciwwirusową o silnych właściwościach immunostymulujących.

Czy masaż może zwiększyć poziom białych krwinek we krwi?

Naukowcy z Kioto są orędownikami tej metody podnoszenia odporności. I trudno im się dziwić. Olejki eteryczne z lawendy, słodkich migdałów, drzewa herbacianego i cyprysowy, nie tylko relaksują, ale też zwiększają liczbę białych krwinek w ustroju. Badacze dowiedli, że masaż aromaterapeutyczny może być korzystny również w stanach chorobowych, bowiem podnosi liczebność leukocytów. Japończycy zalecają stosowanie go również w schorzeniach, które wymagają zwiększenia mocy limfocytów CD8+¹⁶.