Przewlekły stan zapalny to ukryte źródło wielu chorób. Jak go leczyć?

Rak. Otyłość. Choroba wieńcowa. Artretyzm. Infekcje. Cukrzyca. Ze­społy żołądkowo-jelitowe. Co mają ze sobą wspólnego? Każde z tych schorzeń można powiązać z przewlekłym stanem zapalnym.

Stan zapalny sam w sobie jest nor­malną reakcją fizjologiczną na zra­nienie lub chorobę. Gdy dochodzi do urazu albo gdy patogen dostaje się do organizmu, układ odporno­ściowy otrzymuje rozkaz wyruszenia do walki z in­fekcją lub do gojenia rany. Często towarzyszą temu charakterystyczne oznaki miejscowe, takie jak zaczer­wienienie, ból, obrzęk, podwyższona temperatura i upośledzenie funkcjo­nowania, które zanikają samoistnie w miarę zdrowienia organizmu.

Jednak problemy rodzą się, gdy stan zapalny trwa zbyt długo. Za­miast zakończyć się, gdy nie ma już urazu lub choroby, utrzymuje się nadal. Z biegiem czasu przewlekły stan zapalny rujnuje zdrowe ko­mórki i tkanki. Uszkadza narządy i może prowadzić do mnóstwa po­ważnych problemów zdrowotnych.

Stan zapalny a nowotwory

Jest wiele przyczyn, które prowadzą do rozwoju raka, a czynniki wyzwa­lające go można podzielić na trzy główne kategorie: infekcje (zarazki), toksyny i czynniki biologiczne.

Nie­pożądane elementy, takie jak pleśń i pasożyty, przewlekłe infekcje, toksyczność metali ciężkich i ekspo­zycja na pola elektromagnetyczne, zaburzają równowagę organizmu, czyli homeostazę, i mogą wytwarzać stany zapalne i stres oksydacyjny.

Trwający stan zapalny i uszkodze­nia powodowane przez wolne rod­niki powodują zmiany DNA i RNA (materiału genetycznego w naszych komórkach). Ten proces utrudnia z kolei funkcjonowanie mitochon­driów (komórkowych fabryk energii). Zmusza je do przestawienia się na mało wydajny tryb produkcji ener­gii, zwany glikolizą, wykorzystujący cukier jako źródło paliwa. To błęd­ne koło prowadzi do uszkadzania narządów i układów organizmu, zmniejszenia ilości paliwa dla zdro­wych komórek i zwiększenia dostaw energii dla komórek rakowych.

Często porównuję raka do we­wnętrznego trzęsienia ziemi, a prze­wlekły stan zapalny można porównać do przesunięcia płyt tektonicznych, które wyzwala kataklizm. Tak jak trzęsienie ziemi może obrócić w gruzy budynki i otworzyć rozpadliny na po­wierzchni ziemi, tak i nowotwór może zrujnować nasz "teren wewnętrzny"- mówi dr Connealy.

Diagnoza - badanie CRP. Jaka jest norma?

Po pierwsze, trzeba ustalić, czy masz stan zapalny. Najlepszym rozwiąza­niem jest zwykłe badanie krwi mie­rzące poziom białka C-reaktywnego (CRP), czyli białka wytwarzanego przez wątrobę, jeżeli obecny jest stan zapalny. Wykonanie tego testu może zlecić większość lekarzy.

• Prawidłowy i umiarkowanie podwyższony poziom CRP

Osoby zdrowe mają bardzo niski poziom CRP we krwi w dowolnym momencie. Ogólnie, za prawidło­wy uważa się poziom CRP poniżej 0,3 mg/dl. Poziom CRP w granicach 0,3-1,0 mg/dl uważany jest za pra­widłowy lub lekko podwyższony na skutek takich stanów, jak otyłość, ciąża, cukrzyca, przeziębienie, cho­roba dziąseł lub siedzący tryb życia.

Umiarkowane podwyższe­nie poziomu CRP, w granicach 1,0-10,0 mg/dl, sygnalizuje układo­wy stan zapalny wywołany przez chorobę autoimmunologiczną, raka, chorobę wieńcową lub po­ważną infekcję.

• Podwyższony poziom CRP

Poziom wyższy niż 10,0 mg/dl wskazuje na ostrą infekcję bakteryjną lub wirusową, układowe zapalenie naczyń lub poważny uraz. Wyjątkowo wysoki poziom, wynoszą­cy 50,0 mg/dl lub więcej, występuje przy potencjalnie śmiertelnych infek­cjach bakteryjnych, takich jak sepsa¹.

Sposoby obniżania stanu zapalnego

Podobnie jak w większości scho­rzeń przewlekłych, kroki podej­mowane w obrębie stylu życia odgrywają bardzo istotną rolę w zmniejszaniu stanów zapalnych. Wiele osób może w ogromnym stopniu wpłynąć na swój poziom CRP i swe zdrowie, skupiając się na kilku zasadniczych obszarach.

Oto niektóre z najskuteczniej­szych zmian stylu życia, jakie możesz wprowadzić już od dziś.

Bierz suplementy przeciwzapalne

Preparaty, które przeciwdziałają sta­nom zapalnym, są szeroko dostępne, łatwe do przyjmowania i skuteczne. Większość suplementów wymaga od kilku tygodni do kilku miesięcy re­gularnego stosowania, by ich wpływ był zauważalny, a więc niezbędne jest rozpoczęcie – i przestrzeganie – ści­słego schematu ich przyjmowania.

• Kwasy tłuszczowe omega-3 wystę­pujące w tłustych rybach i suple­mentach z olejem rybnym, są jednym z najlepszych naturalnych leków przeciwzapalnych. Nasz organizm ich nie produkuje, więc musimy codziennie suplementować je za pomocą wysokiej jakości oleju rybnego, zawierającego kwas eiko­zapentaenowy (EPA) i dokozahek­saenowy (DHA), by pomogły nam poskromić stan zapalny. Oprócz zmniejszania stanów zapalnych, omega-3 są też wsparciem dla zdro­wia stawów, oczu, serca i mózgu. Sugerowane dawkowanie: 2 g EPA plus DHA dziennie.
  
  
• Kurkumina jest kolejną naturalną potęgą przeciwzapalną. Otrzymuje się ją z in­tensywnie żółtej południowoazjatyckiej przyprawy – kurkumy – i może ona le­czyć szeroki zakres schorzeń zapalnych. W niedawnym badaniu naukowcy od­notowali: „Kurkumina w leczeniu zapal­nej choroby jelit, artretyzmu, łuszczycy, depresji, miażdżycy i innych chorób może zmniejszać odpowiedź zapalną, skutecznie łagodzić objawy [i] od­grywać rolę w leczeniu chorób”². W Cancer Center for Healing zaleca pacjentom doustne suple­menty z kurkuminą dla zapobiegania rakowi i innym schorzeniom zapalnym. Ale idziemy też o krok dalej, stosu­jąc dożylną (IV) terapię kurkuminą - mówi dr Connealy.
  
  
• Witamina C jest dobrodziejstwem dla układu odpornościowego, ale jest ona także jednym z głównych wojowników w walce ze stanem zapalnym. Będąc na­turalnym przeciwutleniaczem, przeciw­działa stanom zapalnym poprzez wymia­tanie wolnych rodników, wywołujących oksydacyjne uszkodzenia komórkowe.

• Nadtlenek wodoru chociaż jest zabójczy dla komórek złośliwych, nie wyrządza szkód komórkom zdrowym, gdyż prawidłowe ko­mórki wytwarzają enzym znany jako katalaza, który chroni je i neu­tralizuje nadtlenek wodoru. Możemy podziękować laureatowi Nagrody Nobla doktorowi Linuso­wi Paulingowi oraz brytyjskiemu chirurgowi onkologicznemu Ewa­nowi Cameronowi za ich badania i odkrycia z lat 70., dotyczące wita­miny C, które umożliwiły leczenie pacjentów w terminalnym stadium raka tą bezpieczną, znakomitą i pod­noszącą jakość życia metodą terapii. 

Utrzymuj zdrową wagę ciała

Już od kilkudziesięciu lat bada­nia pokazują, że osoby z nadwa­gą i otyłością mają wyższy po­ziom CRP niż ich odpowiednicy o prawidłowej wadze ciała.

W przełomowym badaniu ponad 16 600 osób opublikowanym w JAMA naukowcy odkryli, że nawet wśród młodszych osób wyższy wskaź­nik masy ciała (BMI) powiązany jest z podwyższonym stężeniem białka CRP. „Odkrycia te sugerują istnienie stanu zapalnego o niskiej intensywności u osób z nadwagą i otyłością”, stwierdzili badacze³.

Inne badania podkreślają decydu­jącą rolę utraty wagi i zmniejszenia ilości tkanki tłuszczowej w redu­kowaniu stanu zapalnego. Mówiąc wprost, komórki tłuszczowe wydzie­lają związki zapalne, a w miarę jak powiększają się na skutek „przekar­mienia”, stan zapalny nasila się. Inna analiza kilku badań, obejmu­jąca blisko 7 000 pacjentów, prześle­dziła ich zdrowie i proces utraty wagi przez okres od 3 tygodni do 2 lat.

Ba­dacze stwierdzili, że spadek wagi powodował znaczne zmniejszenie stanu zapalnego i że dieta niskoka­loryczna zwalcza stan zapalny niezależnie od tego, jakie rodzaje produktów spożywczych obejmuje, a wszystko to może pomóc w zapo­bieganiu chorobom przewlekłym⁴.

Zacznij się ruszać, aby zmniejszyć stan zapalny

Jednym z najbardziej oczywistych sposobów zrzucenia kilogramów, a tym samym także zmniejszenia sta­nu zapalnego, jest zadbanie o regular­ne, systematyczne ćwiczenia. Jednak aktywność fizyczna sama w sobie również przynosi korzyści przeciwza­palne. Badania udowodniły, że już 20 min ćwiczeń na bieżni z umiarko­waną intensywnością może mieć po­zytywne działanie przeciwzapalne⁵.

Ćwiczenia mają korzystny wpływ na cały organizm, od zwiększenia krążenia i poprawy nastroju aż po budowanie silnych mięśni i regu­lację metabolizmu. Jednak zbyt dużo dobrego może mieć też złe skutki.

Przetrenowanie lub nad­mierna aktywność fizyczna bez odpowiedniej rozgrzewki i rozcią­gania może prowadzić do urazów i dalszych stanów zapalnych. Najlepszym rozwiązaniem jest wykonywanie umiarkowanych ćwiczeń w krótszych sesjach przez większość dni w tygodniu.

Aby pozbyć się stanu zapalnego, dobrze sypiaj i odstresuj się

Sen i stres to dwa kolejne obsza­ry stylu życia, które nie tylko leżą w zasięgu naszego wpływu, ale także odgrywają rolę w obniża­niu poziomu stanów zapalnych. Kortyzol, często nazywany hormonem stresu, ma pod­wyższony poziom u osób pod­danych przewlekłemu stresowi, a także u tych, którym brakuje odpowiedniej ilości regenerują­cego snu każdej nocy.

Cytując Cleveland Clinic, „jeżeli masz utrzymujący się wysoki poziom kortyzolu, Twój organizm może przyzwyczaić się do jego nadmia­ru we krwi, co może prowadzić do stanu zapalnego i osłabienia układu odpornościowego”⁶. Bardzo ważne jest więc zachowywanie właściwej higieny snu i opanowanie stresu.

Korzystaj z sauny na podczerwień

Gdybym miała ograniczyć się do przepisania tylko jednej terapii zdolnej leczyć różne schorzenia i przynoszącej zdrowie, byłaby nią sauna na podczerwień. Sauna taka, przyno­sząca korzyści w mnóstwie schorzeń, zwiększa ukrwienie i poprawia dopływ tlenu i skład­ników odżywczych do komó­rek w całym organizmie. Wspomaga ona detoksykację, zmniejsza stres, sprzyja rozluźnie­niu, stymuluje układ odpornościo­wy, a także pomaga zapanować nad stanem zapalnym - mówi dr Connealy.

Wiele badań klinicz­nych i obserwacyjnych wykazało zdolność sauny do obniżania markerów stanu zapal­nego. W fińskim badaniu, obejmującym ponad 2 200 mężczyzn, poziom CRP spadał coraz niżej w za­leżności od tego, ile razy w tygodniu mężczyźni korzystali z sauny.

Badacze wysunęli wniosek, iż ten rezultat może być jednym z powodów, dla których sauna powiązana jest z niższym ryzy­kiem chorób przewlekłych⁷. Przepisuję saunę na podczer­wień niemal każdemu pacjentowi, który się do mnie zgłasza. Sama regularnie stosuję tę uzdrawia­jącą terapię i zachęcam przyja­ciół i rodzinę, by robili to samo, niezależnie od stanu zdrowia - dodaje.

Leczenie sauną ogólnie uważane jest za bezpieczne; jednakże zde­cydowanie zaleca się konsultację z lekarzem przed rozpoczęciem tej terapii w celu upewnienia się, czy nie występują przeciw­wskazania, jak niestabilne pod­wyższone lub obniżone ciśnienie.