Wszystkie narządy organizmu muszą pozbyć się toksycznych składników, by funkcjonować prawidłowo, ale dla kilku z nich – wątroby, układu limfatycznego i nerek – usuwanie odpadów jest zadaniem podstawowym. W przypadku innych narządów – przewodu pokarmowego, płuc i skóry – usuwanie odpadów jest funkcją drugorzędną.
Narządy pozbywające się z organizmu odpadów nazywamy wydalniczymi. Utrzymywanie tych organów w stanie oczyszczonym i zwiększanie ich zdolności usuwania odpadów zapobiega gromadzeniu się toksyn w organizmie i jest zasadniczą metodą zachowania prawidłowego działania układu odpornościowego. Nie można zapobiec pojawianiu się sygnałów wirusowych, jeśli narządy są pełne toksyn. Wspaniałym sposobem ich oczyszczenia są zioła.
Najlepsze zioła na oczyszczenie i pracę wątroby
To prawdopodobnie najlepiej znany narząd oczyszczający organizm, ale objawy jej zatrucia są mniej znane. Łatwo rozpoznawalne oznaki w całym organizmie mogą wskazywać na dysfunkcję wątroby i potrzebę ziołowego oczyszczenia tego narządu. Zatrucie wątroby i pęcherzyka żółciowego objawia się często jako ból pod prawą łopatką lub też napięcie i skurcz mięśni barku, odczuwane szczególnie po prawej stronie, a także w górę do szyi i tyłu głowy, często wywołujące też ból skroni lub tępy ból czołowej części głowy.
Mniszek lekarski (Taraxacum officinale)
Kwiat ten jest uniwersalnym, łagodnym czyścicielem tak wątroby, jak i nerek. Usuwa zatory w tych narządach oraz „toksyczne gorąco”, będące skutkiem zanieczyszczeń w żywności i otoczeniu. Gdy stosuje się go przez długi czas, może poprawiać trawienie i łagodzić problemy skórne, takie jak trądzik, egzemę i łuszczycę, będące często wyrazem przeciążenia narządów. Niektóre rośliny detoksykujące najlepiej jest stosować przed narażeniem się na działanie toksyn, ale mniszka można używać przed, w trakcie lub po ataku toksyn, i – co istotne – nawet jego długotrwałe stosowanie jest bezpieczne zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci.
Kiedy stosować zioło? Nieco obrzmiały i obolały narząd, reagujący lekkim bólem na spożycie zbyt dużej ilości alkoholu lub zbyt obfitego posiłku, może także być dobrym wskazaniem do użycia rośliny. Mniszek może pomóc usunąć rzutowane bóle mięśniowo-szkieletowe, mające swą przyczynę w wątrobie.
Wprawdzie główną częścią mniszka stosowaną w nalewkach jest korzeń, ale jego zielone liście są doskonałym dodatkiem do sałatek, bogatym w witaminy B i C, składniki mineralne oraz przeciwutleniacze. Należy zwracać uwagę, by zbierać je z miejsc oddalonych od dróg, pól golfowych i nieorganicznych gospodarstw rolnych, gdyż takie okazy często zawierają toksyny. Można też kupować organiczne liście na targu.
Ostropest plamisty (Silybum marianum)
Ostropest ma silne własności chroniące i regenerujące tkankę wątroby. Jako że zwiększa on przepływ żółci i zmniejsza zastój krwi w tym obficie ukrwionym narządzie, wskazaniem do jego użycia są przeciążenie i stany zapalne organu, włącznie z zapaleniem wątroby, żółtaczką, marskością, zapaleniem dróg żółciowych i cholestazą. Jest to też doskonałe zioło do detoksykacji mózgu i śledziony, będące przykładem tego, że rośliny, w odróżnieniu od leków farmaceutycznych, przynoszą korzyści wielu układom narządów.
Myślę o ostropeście, gdy wiem, że dana osoba będzie narażona na toksyny, np. podczas nocy spędzonej w pubie lub serii chemioterapii. Rzetelne dowody potwierdzają, że ostropest chroni wątrobę poprzez szereg mechanizmów: zmniejsza stres oksydacyjny, moduluje odporność, obniża całkowite wchłanianie toksyn, zwiększa produkcję glutationu i łagodzi stany zapalne. Niewiele jest roślin o tak szerokim oddziaływaniu na tak ważny narząd detoksykacji. Kilka badań wykazało również, że ostropest poprawia poziom klasycznych laboratoryjnych markerów wątroby w surowicy krwi – AST i ALT – co czyni go bardzo użytecznym w alkoholowym i niealkoholowym stłuszczeniowym zapaleniu wątroby (NAFLD), które niestety szerzy się w naszych czasach1.
Ostropest radzi sobie również dobrze z naprawianiem uszkodzeń powstałych w wyniku toksyczności lub przedawkowania paracetamolu (acetaminofenu, np. Tylenolu czy Panadolu), będących główną przyczyną zgłoszeń do ośrodków leczenia zatruć. Nie jest jednak wszechmocny, dlatego nie należy przesadzać z przyjmowaniem tych leków przeciwzapalnych!
Sylimaryna, czyli ekstrakt z ostropestu, ma także zdolność zwiększania ilości enzymu cytochromu P450 w wątrobie i w ten sposób wpływa na metabolizm wielu leków, pomagając organizmowi szybciej się z nich oczyszczać.
Z tego powodu, jeśli przyjmujesz jakieś farmaceutyki, sprawdź, czy ta silnie działająca roślina wywiera na nie wpływ, gdyż może ona obniżyć skuteczność ich działania. Leczniczymi częściami ostropestu są liście i nasiona. Zmiażdżone nasiona działają znacznie silniej i mogą być stosowane w postaci proszku, naparu lub nalewki.
Zioła wspomagające nerki
Te bliźniacze filtry mogą przyjmować straszliwe ciosy w przewlekłej wieloukładowej chorobie degeneracyjnej (CMSDD), a wiele toksyn, na jakie jesteśmy narażeni, musi przechodzić przez nie, by mogły być wydalone. Dlatego też nerki mogą ulec uszkodzeniu, jeśli nie pracują prawidłowo, Widziałem mnóstwo przewlekle chorych osób, które śpieszyły się do dializ, nie mając pojęcia, że prostymi metodami mogą wydobyć swe nerki nawet z zaawansowanego stadium (3 i 4) niewydolności. Dodatek umiarkowanej ilości witaminy B6 (50 mg), magnezu (300-400 mg) i l-glutaminy (1 g) do rutynowej suplementacji może w ciągu kilku miesięcy odwrócić postępującą niewydolność nerek. Proces ten można jeszcze przyspieszyć, dodając jedno lub więcej z poniższych ziół.
Skrzyp polny (Equisetum arvense)
Roślina ta pomaga usuwać zanieczyszczenia z układu moczowo-płciowego. Ponieważ cała krew w naszym organizmie musi przejść przez nerki, jest to ostatni przystanek dla wielu toksyn.
Jedną z najczęstszych i najbardziej niebezpiecznych substancji trujących dla nerek jest ołów. Powolne, niemal nieuniknione gromadzenie się tego metalu ciężkiego jest, moim zdaniem, jedną z głównych przyczyn rozwijania się niewydolności nerek w toku życia człowieka.
Nalewka lub herbatka ze skrzypu pomoże z czasem usunąć z nerek te zanieczyszczenia2. Skrzyp jest również łagodnym diuretykiem, czyli w umiarkowany sposób zwiększa produkcję moczu. A dzięki mądrości właściwej tylko roślinom wypełnia swą rolę moczopędną bez pozbawiania organizmu składników mineralnych i elektrolitów. Nerki uszkadzane są także przez niekontrolowany poziom cukru we krwi i cukrzycę; skrzyp może pomóc odwrócić ten proces3.
Oprócz tego jest rośliną użyteczną w leczeniu infekcji pęcherza moczowego i nerek, a także w usuwaniu toksycznych złogów, które mogą się pojawić, gdy układ moczowy jest przeciążony.
Herbatkę lub nalewkę ze skrzypu można przygotować, rozkruszając na drobno twarde, włókniste łodygi. 1-2 filiżanki takiego naparu dziennie wystarczą, by uzyskać dobry wpływ na nerki.
Zioło jest również bogatym źródłem naturalnej, organicznej krzemionki. Stanowi ona co najmniej 25% jego suchej wagi, a oprócz niej skrzyp obfituje także w wapń, potas, siarkę, cynk, magnez i mangan, jest więc doskonałym ziołowym suplementem mineralnym.
Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica)
Nie wiem, czy istnieje coś, czego ta roślina nie mogłaby zrobić dla naszego organizmu. Ma ona zadziwiające własności alkalizujące, detoksykujące, chroniące serce, przeciwrakowe i przeciwcukrzycowe. Znana jest głównie ze swej zdolności wiązania globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG) i pomocy w zmniejszaniu rozmiarów gruczołu prostaty w jego łagodnym przeroście. Jednakże badania jej przydatności we wspomaganiu leczenia nowotworów prostaty, piersi, jelita grubego i przewodu pokarmowego ujawniają jej właściwości cytotoksyczne, przeciwprzerzutowe i przeciwrakowe. Podejrzewam, że w końcu odkryjemy, iż pokrzywa jest pomocna w leczeniu większości, jeśli nie wszystkich, raków.
Detoksykacyjna siła tego zioła bierze się głównie z jej zdolności łagodnego zmieniania pH naszej krwi, co pomaga przywrócić nam równowagę. Kwasowość krwi jest przyczyną wielu chorób. Umożliwia ona żyjącym w naszych ciałach bakteriom endobiotycznym rozrost zaburzający równowagę, a także wytwarza gościnne środowisko dla organizmów egzogennych. Tworzy też środowisko toksyczne, w którym wirusy nieustannie wywołują pętlę sygnałów objawowych. Pokrzywa może zmniejszyć tę kwasowość.
Ma też silne działanie przeciwutleniające. Badanie z 2015 r. wykazało, że szczury, którym wcześniej podawano ekstrakt z pokrzywy, uniknęły uszkodzenia nerek, kiedy dostały im dawkę popularnego leku chemioterapeutycznego – gentamycyny4. W innym badaniu gryzonie poddano działaniu rtęci. Badacze stwierdzili, że zwierzęta, którym podano roztwór z liści pokrzywy, wykazywały przy narażeniu na ten toksyczny metal ciężki podwyższony poziom glutationu w wątrobie, nerkach i jądrach5. Jak się więc okazuje, zioło to może nie tylko zmieniać nasze pH, ale wywierać również ochronny wpływ na nasze najważniejsze narządy detoksykacyjne.
Z picia pokrzywy powinny zrezygnować osoby mające zbyt wysoki poziom żelaza we krwi, gdyż jest ona niezwykle bogata w ten związek. Według Farmakopei Polskiej maksymalny czas stosowania naparów z pokrzywy zwyczajnej nie powinien przekraczać 4 tygodni. Następnie należy zrobić 2-3-tygodniową przerwę.
Układ limfatyczny - jakie zioła na oczyszczenie limfy?
Prawie wszystkie tkanki organizmu posiadają kanały limfatyczne, odprowadzające duże cząsteczki odpadowych białek z przestrzeni śródmiąższowej do krwi. Bez tej niezbędnej funkcji zginęlibyśmy w czasie krótszym niż 24 godziny. Czysty i dobrze funkcjonujący układ limfatyczny ma zasadnicze znaczenie dla dobrego zdrowia, a w procesie jego oczyszczania może pomóc nam wiele roślin.
Przytulia czepna (Galium aparine)
Jest fantastycznym lekiem na powiększone węzły chłonne wokół w szyi. Taka sytuacja często następuje po infekcjach uszu lub gardła u dzieci. Może to odnosić się także do węzłów chłonnych w pachwinach lub pod pachami, które mogą zostać zaatakowane przez Bartonellę, pleśń lub inne przewlekłe infekcje. Podobnie jak większość roślin, przytulia wykazuje powinowactwo z więcej niż jednym układem naszego organizmu. Jest ona także diuretykiem i lekiem na nerki. U osób, których nerki cierpią z powodu toksyn lub zamulonego układu limfatycznego, może ona być doskonałym środkiem zaradczym i usuwającym toksyny.
Dawka od kilku kropli do całego zakraplacza nalewki z przytulii może łagodnie oczyścić układ limfatyczny. Krwinki białe, zamieszkujące te okolice, będą w stanie wtedy przygotować się na każdego raka, bakterię lub sygnał wirusowy, jaki nadejdzie. Ta pospolita roślina ogrodowa może również ułatwiać usuwanie starych odpadów i zatorów w nerkach oraz drogach moczowych.
Koniczyna czerwona (Trifolium pratense)
Jest w najszerszym znaczeniu sprzątaczką zanieczyszczeń – oczyszcza krew. Pomaga przekształcać i usuwać śmieci z tych okolic ciała, w których sprawiają one problemy. Gdy widzę pacjenta z nagromadzeniem toksyn oraz z zatorem ślinianek lub pojedynczym powiększonym, twardym węzłem chłonnym i sztywną szyją, myślę o dodaniu czerwonej koniczyny do jego protokołu leczenia. Stymuluje ona również wątrobę i pęcherzyk żółciowy, może też łagodzić artretyzm poprzez obniżanie pH organizmu i pobudzanie przepływu limfy. Ta maleńka przyjaciółka jest też silnym czynnikiem przeciwrakowym i występuje w większości dawnych, eklektycznych preparatów przeciwrakowych jako zioło wspierające, które pomaga detoksykować limfę i krew, podczas gdy inne rośliny powodują rozpad komórek rakowych.
Formononetyna to kolejny izoflawon występujący w czerwonej koniczynie. Wywołuje ona apoptozę komórek rakowych i spowalnia tworzenie przerzutów w rakach hormonalnych6.
Czerwona koniczyna ma wysoką naturalną zawartość witamin i składników mineralnych, włącznie z molibdenem. Niedobór tego niezbędnego pierwiastka często stwierdzam u osób mających trudności z usuwaniem toksyn z organizmu.
Molibden pomaga usuwać z ciała odpady azotowe. Często osoby mające trudności ze spożywaniem związków siarki, np. czosnku, cebuli, NAC czy glutationu, mogą potrzebować po prostu suplementacji odrobiną molibdenu. Możemy podać trochę tego pierwiastka albo tylko przepisać kilka tygodni stosowania herbatki z czerwonej koniczyny, by pomóc oczyścić zatkane ścieżki detoksykacyjne. Ze względu na działanie hormonalne czerwonej koniczyny zazwyczaj trzymamy się od niej z daleka podczas ciąży, ale w pozostałych przypadkach można ją bezpiecznie spożywać. Działa wspaniale jako herbatka lub nalewka.
Najlepsze zioła wspomagające oczyszczanie płuc
We wszystkich okolicach miejskich na całym świecie powietrze zanieczyszczone jest do pewnego stopnia unoszącymi się w nim toksynami, które mogą ulokować się w płucach i uszkodzić ich nabłonek. Z biegiem lat stwierdzam, że dodawanie czynników detoksykujących płuca do schematu leczenia moich pacjentów po narażeniu na działanie toksyn zmniejsza u nich ryzyko wystąpienia infekcji górnych dróg oddechowych następnej zimy.
Dziewanna drobnokwiatowa (Verbascum thapsus)
Liście dziewanny są dobre do detoksykacji zarówno płuc, jak i nerek, a także są przydatnym lekiem w przypadku bólu uszu u dzieci. Myślę o dziewannie, gdy kogoś dręczy zastarzały, suchy, drażniący kaszel, pozostałość niedoleczonej infekcji oskrzeli lub toksycznej ekspozycji płuc na ostre chemikalia, dym papierosowy, covid albo dym z pożaru.
W zachodnich Stanach Zjednoczonych w wakacje często zdarzają się nam pożary lasów, a dziewanna przychodzi z pomocą moim pacjentom jesienią, gdy ich płuca są zapchane po wdychaniu dymu pożarów przez całe lato. Dziewanna jest z natury także goicielką ran. Można się domyślać, że jest to też jeden ze sposobów jej działania w płucach: rozkłada ona stare blizny i fibrynogen w tkance płuc i pozwala pęcherzykom płucnym powrócić do poprzedniego, zdrowego stanu. Ta odporna i plenna roślina indukuje także apoptozę w komórkach raka płuc7.
Babka zwyczajna (Plantago major)
Zioło to koi, uspokaja i powleka płuca, jelita i drogi moczowe. Może wiązać się z toksynami i usuwać je z wszystkich tych okolic. W pewnym sensie oczyszcza organizm z trucizn i śluzu. Obok uwielbianej przez wszystkich jeżówki (Echinacea), babka jest faworytką w leczeniu zatruć krwi i należy pamiętać o niej zawsze, gdy krew staje się osłabiona8.
Jak każdy dobry środek detoksykujący roślina ta obniża także poziom mediatorów zapalnych we wspomnianych tkankach. Możemy korzystać z tej zasady we wszelkiego rodzaju toksycznych uszkodzeniach płuc czy to w wyniku działania dymu, pleśni, czy innych substancji chemicznych. Herbatka lub nalewka z babki może pomóc rozwiązać takie problemy. W nerkach babka zmniejsza uszkodzenia spowodowane przez czynniki chemioterapeutyczne, takie jak cisplatyna9. Sądząc po rozległych efektach stosowania tego zioła w kilku układach organizmu, przypuszczam, że z czasem odkryjemy, iż niewiele jest takich obszarów, w których nie mogłoby ono pomóc nam w powrocie do zdrowia po toksycznych uszkodzeniach. Świeże albo suszone liście babki mogą służyć jako herbatka lub też można przyrządzić z nich nalewkę i przechowywać ją do użycia w przyszłości.
Zioła usprawniające pracę mózgu
Wszystkie zaburzenia neurodegeneracyjne powiązane są z pewnym poziomem neurotoksyczności, dlatego też oczyszczenie mózgu jest jednym ze sposobów zapobiegania schorzeniom, takim jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne (ALS) i stwardnienie rozsiane. Nasze mózgi chronione są barierą krew-mózg, jedynym w swoim rodzaju systemem unaczynienia, który otacza nasz układ nerwowy i pełni rolę filtra. Bariera ta przepuszcza małe molekuły glukozy i neuroprzekaźników, zatrzymując jednocześnie na zewnątrz większe i bardziej szkodliwe cząsteczki.
Czynniki takie jak nadciśnienie, częstotliwości elektromagnetyczne, przewlekłe infekcje i nieuregulowany poziom cukru we krwi mogą nadwerężać barierę krew-mózg. Gdy ulegnie ona uszkodzeniu, mykotoksyny, aluminium, rtęć i ołów mogą przez nią przenikać i gromadzić się w mózgu i rdzeniu kręgowym10. Także rozpowszechnione neurotoksyny, takie jak polichlorowane bifenyle (PCB), toluen, DDT, fluorki i polibromowane difenyloetery (PBDE), mogą przedostawać się do mózgu i wyrządzać w nim szkody. Gdy te związki chemiczne znajdą się wewnątrz układu nerwowego, nasz organizm w odpowiedzi odkłada substancje takie jak białko tau i blaszki amyloidowe. Złogi te są oznaką chorób neurodegeneracyjnych i sygnalizują uszkodzenia.
Wąkrota azjatycka (Centella asiatica)
Roślina ta, znana również jako gotu kola, posiada wiele własności neuroochronnych, ale jej sprawność w detoksykacji mózgu wynika prawdopodobnie z jej właściwości przeciwutleniających.
Poprzez tłumienie stresu oksydacyjnego może ona pomagać w łagodzeniu choroby Alzheimera i innych zaburzeń neurodegeneracyjnych11. Niedawne badania pokazały, że wąkrota sprzyja wzrostowi dendrytów i chroni tkankę układu nerwowego przed wczesną programowaną śmiercią komórek. Tak jak wiele silnych ziół wąkrotę należy przyjmować rzutami, czyli „pulsacyjnie”. Niektóre z zawartych w niej związków mogą odkładać się i wywierać szkodliwy wpływ na ludzkie tkanki, jeżeli będzie zażywana bez przerw przez długi czas. Ja zalecam przyjmowanie jej przez 6 tygodni, a następnie 2-4 tygodni przerwy przed wznowieniem kuracji.
Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis)
To zioło pochodzące z regionu śródziemnomorskiego jest obecnie dostępne w handlu na całym świecie i używane do produkcji aromatów, w medycynie i kuchni. Ma własności przeciwdrobnoustrojowe, przeciwutleniające, przeciwrakowe, przeciwzapalne, poprawiające krążenie oraz neuroochronne. Zapobiega także śmierci komórek. Deficyty pamięci często towarzyszą starzeniu się, ale nie są rzeczą normalną. Utrata zdolności przypominania jest częściowo skutkiem stanu zapalnego i pogorszenia kondycji neuronów. Pomóc tu może zwykły ogrodowy rozmaryn. 2 z jego składników – kwasy rozmarynowy i ursolowy – pomagają cofnąć deficyty związane z pamięcią przestrzenną i wspomnieniową poprzez zmniejszenie stanu zapalnego i leczenie neuronów12.
Swój charakterystyczny aromat roślina zawdzięcza zawartym w nim olejkom eterycznym o ostrym zapachu. Składniki tych diterpenów – kwasy karnozowy i rozmarynowy – szczegółowo przebadano i stwierdzono, że powstrzymują one śmierć komórkową neuronów zarówno na szalce Petriego, jak i u badanych ludzi. Zwiększają gęstość i ekspresję wzrostu neuronów, jak również zdrowie synaps, czyli przestrzeni między neuronami, w której odbywa się ich komunikacja. Jako czynnik tonizujący krążenie rozmaryn poprawia przepływ krwi nie tylko w mózgu, lecz także w kończynach. Poprawia też wchłanianie glukozy w neuronach, dzięki czemu te spragnione cukru komórki karmione są bardziej wydajnie.
Często zalecam to zioło pacjentom cierpiącym na mgłę mózgową i zaniki pamięci, gdy spada ich poziom cukru13. Podobnie jak wszystkie dobre detoksykatory rozmaryn musi też zmniejszać stany zapalne.Ta popularna roślina ogrodowa ma duże znaczenie w zapobieganiu procesowi prowadzącemu do tworzenia lipopolisacharydów, które mogą uszkadzać mózg i błony jelit14.
Nie wolno stosować rozmarynu w dużych dawkach podczas ciąży ze względu na jego silne działanie na układ krążenia i zdolność stymulowania krwawień miesiączkowych. Doskonałym sposobem przyjmowania tego ziela są herbatki i nalewki. Wysusz go i przygotuj nalewkę, którą możesz stosować przez cały rok.
Jest to zaadaptowany fragment książki dr. Chrisa Chlebowskiego pt. The Virus and the Host [Wirus i gospodarz], wydanej przez Chelsea Green Publishing, 2022
- C. Mulrow et al., AHRQ Publication No. 01-E024, Sept 2000, ncbi.nlm.nih.gov
- Toxicol Reports, 2015; 2: 716-20
- Int J Pharmacol, 2007; 3(2): 155-59
- Asian Pac J Trop Biomed, 2015; 5(9): 756-60
- Vet World, 2015; 8(12): 1458-65
- J Nat Prod, 2018; 81(9): 1962-67
- Arch Pharm Res, 2011; 34(5): 703-7
- Avicenna J Phytomed, 2013; 3(2): 143-51
- Saud J Kidney Dis Transpl, 2018; 29(5): 1057-64
- Toxicol Appl Pharmacol, 2003; 192(1): 1-11
- Indian J Pharm Sci, 2010; 72(5): 546-6
- Phytomedicine, 2021; 83: 153490
- Appl Physiol Nutr Metab, 2021; 46(2): 141-47
- Food Chem, 2013; 136(2): 1047-54