Zakrzepica żył - zbyt długie siedzenie może być szkodliwe

Zbyt długie siedzenie przy biurku czy oglądanie telewizji w bezruchu zwiększa ryzyko śmierci z powodu zakrzepu w żyłach głębokich nóg o 48%. Tworzenie się skrzeplin w naczyniach, nazywane zakrzepicą żył głębokich (ang. deep vein thrombosis, DVT), może prowadzić nawet do powsta­nia śmiertelnego zatoru płucnego. Naukowcy zdają sobie sprawę z tego, że w czasach, gdy większość społeczeństwa prowadzi siedzący tryb życia, potrzebna jest nowa strate­gia przeciwdziałania tym zagrożeniom. Zaczęli więc badać właściwości różnych substancji dostarczanych do organizmu z pokarmem, których stosowanie mogłoby być jej elementem.

Nattokinaza i wyciąg z kory sosny nadmorskiej to dwa eks­trakty, które okazały się pomocne w zapobieganiu śmiertelnym zakrzepom i w przyspieszaniu ich upłynniania. Jest to ważne odkrycie, potencjalnie ratujące życie każdego, kto spędza większość czasu w pozycji siedzącej, wliczając w to dojazdy do pracy, pracę przy biurku czy komputerze i oglądanie telewizji.

Zakrzepica żył głębokich – cichy zabójca

Nawet osoby ze zdrowymi tętnicami mogą być zagrożone zakrzepicą żył głębokich (DVT). Zakrzepy rozwijają się bowiem szybko, bez żadnych objawów ostrzegawczych, i stanowią śmiertelne zagrożenie – kiedy ulegają rozpadowi, ich fragmenty wędrują wraz z krwią i mogą zmniejszyć lub całkowicie zablokować napływ krwi do płuc. Stan ten nazywamy zatorowością płucną. Może ona doprowadzić do śmierci w ciągu zaledwie kilku minut. Co roku umiera w ten sposób nawet 100 tysięcy Amerykanów (w Polsce około 50 tysięcy osób rocznie).

Nawet jeśli nie dojdzie do powstania zatoru, zakrzepica żył głębokich może prowadzić do zespołu pozakrzepowego, czyli stanu charakteryzującego się bólem i uczuciem ciężko­ści dotkniętej chorobą nogi, powstaniem na niej przebarwień i owrzodzeń, wystąpieniem obrzęku i nasileniem łuszczenia się naskórka.

Objawy zakrzepicy żył głębokich

Zakrzepica żył głębokich często nie daje żadnych znaków ostrzegawczych. Ale jeśli zauważysz którykolwiek z poniższych, natychmiast udaj się po pomoc do lekarza:

• obrzęk jednej lub obu nóg;
• tkliwość lub ból w jednej lub obu nogach, nawet jeśli występuje tylko podczas stania lub chodzenia;
• zwiększona ciepłota skóry na jednej lub obu nogach;
• czerwona lub przebarwiona skóra na jednej lub obu nogach;
• widoczne żyły;
• szybkie męczenie się nóg

Jak pozbyć się groźnych zakrzepów?

Wraz z wiekiem i zmniejszeniem aktywności fizycznej docho­dzi do zastoju krwi w nogach, a naturalne mechanizmy roz­puszczania skrzeplin nie nadążają za tempem ich powstawa­nia. Dobre nawyki, takie jak aktywność fizyczna, zdrowa dieta i unikanie palenia, są ważnymi czynnikami zmniejsza­jącymi ryzyko zachorowania na DVT. Jednak w przypadku wielu osób, zwłaszcza z grupy wysokiego ryzyka rozwoju zakrzepicy, same dobre nawyki mogą nie wystarczyć. Leki przeciwzakrzepowe co prawda zmniejszają ryzyko zakrzepicy żył głębokich, ale mogą jednocześnie powodować krwawienia wewnętrzne. Pończochy uciskowe także nie są nie­zawodne, a ich noszenie jest uciążliwe, zwłaszcza latem.

Nattokinaza i wyciąg z kory sosny nadmorskiej to ekstrakty, które, jak wykazano, pomagają w zapobieganiu zakrzepicy żył głębokich. Mechanizmy ich działania obejmują:

• hamowanie tworzenia się skrzeplin w żyłach;
• poprawę mikrokrążenia w żyłach nóg;
• zwiększenie elastyczności ścian naczyń krwionośnych;
• pobudzanie mechanizmów upłynnia­nia skrzeplin.

Przeanalizujmy zatem poszczególne efekty działania każdego z tych naturalnych ekstraktów.

Przeciwzakrzepowe właściwości nattokinazy

Nattokinaza to enzym pozyskiwany z ziaren soi poddanych fermentacji z udziałem bakterii Bacillus natto, który obniża poziom czynników biorących udział w krzepnięciu krwi. Dla przykładu, nattokinaza przyczynia się do rozpadu głównego białka tworzącego skrzepliny, zwanego fibryną, a także prekursora fibryny – fibrynogenu. Zmniejsza ona też aktywność dwóch białek – czynnika VIII i czynnika VII układu krzepnięcia krwi, których podwyższony poziom może prowadzić do wykrzepiania wewnątrznaczyniowego. Badania na zwierzętach i z udziałem ludzi pokazują, jak efektywne jest jej działanie.

W jednym z badań naukowcy podali nattokinazę psom z eksperymentalnie wywołanymi zakrzepami krwi. Przy użyciu technologii rentgenowskiej mogli następnie obserwować, jak w czasie rzeczywistym ulegają rozpuszczeniu występujące u zwierząt skrzepliny. W badaniu tym nattokinaza powodowała także łagodny, ale stały wzrost tempa rozkładu fibryny we krwi, czyli zapo­biegała powstawaniu zakrzepów i zmniejszała objętość i twardość istniejących skrzeplin.

W kolejnym badaniu naukowcy wykazali, że nattokinaza rozkładała i rozpuszczała fibrynogen (prekursor fibryny) we krwi szczurów z samoistnym nadciśnieniem. Obniżała również ciśnienie krwi, co jest istotnym odkryciem, ponie­waż wysokie ciśnienie jest czynnikiem ryzyka powsta­wania zakrzepów. Duże stężenie fibrynogenu we krwi predysponuje także do choroby wieńcowej i miażdżycy naczyń mózgowych. Poziom fibrynogenu ma tendencję do podnoszenia się wraz z wiekiem i wskutek nawyków niszczących zdrowie. Zaleca się utrzymanie optymalnego poziomu fibrynogenu we krwi w zakresie 295–369 mg/dl.

Co mówią badania z udziałem ludzi?

Badanie przeprowadzone z udziałem ludzi potwierdza anty­koagulacyjne (przeciwzakrzepowe) działanie nattokinazy. Na potrzeby badania naukowcy podawali przez dwa miesiące 4000 jednostek fibry­nolitycznych nattokinazy dziennie trzem grupom ochotników: osobom zdrowym, pacjentom z chorobami układu krążenia i pacjentom dializowanym. We wszystkich trzech grupach wykazano istotne zmniej­szenie stężenia sprzyjających tworzeniu się skrzeplin czynników VII i VIII oraz fibry­nogenu w stosunku do wartości wyjścio­wych. Badanie to sugeruje, że nattoki­naza jest skuteczna zarówno w przypadku osób z upośledzoną funkcją śródbłonka i układu krzepnięcia, jak i zdrowych. Co ważne, nie zaobserwowano żadnych działań niepożądanych ani krwawień, a ponadto inne testy także potwierdziły bezpieczeństwo jej stosowania.

Ekstrakt z kory sosny nadmorskiej przeciwko zakrzepicy

Ekstrakt z kory sosny nadmorskiej to substancja naturalna, bogata w specyficzne polifenole. Badania wykazują, że zapo­biega on zakrzepicy poprzez:

• zmniejszanie agregacji płytek krwi, a tym samym hamo­wanie powstawania zakrzepów;
• zwiększenie aktywności enzymu biorącego udział w wytwarzaniu tlenku azotu, który reguluje czynność naczyń krwionośnych i przyczynia się do zmniejszenia ryzyka zakrzepicy;
• wymiatanie wolnych rodników tlenowych, co zmniejsza stres oksydacyjny, mogący skutkować powstawaniem mikroskopijnych urazów naczyń krwionośnych i wyzwala­niem wykrzepiania się krwi;
• poprawę mikrokrążenia w nogach, co ma kluczowe znaczenie w przypadku długotrwałego pozostawania w bezruchu;
• zahamowanie działania enzymów rozkładających białka, które w przeciwnym razie degradowałyby białka ścian naczyń krwionośnych, odpowiedzialne za ich elastycz­ność, a to mogłoby powodować usztywnienie naczyń i zmniejszenie przepływu krwi.

Badania nad korą sosny nadmorskiej

Aby potwierdzić właściwości ekstraktu z kory sosny nad­morskiej, naukowcy zaprosili do wzięcia udziału w badaniu ochotników odbywających loty samolotem trwające średnio 8,25 godziny. Taki czas lotu zwiększa bowiem ryzyko rozwoju zakrzepicy żył głębokich. Grupa testowa przyjęła 200 mg wyciągu z kory sosny nadmorskiej na dwie do trzech godzin przed lotem, kolejne 200 mg po sześciu godzinach lotu i 100 mg następnego dnia po wylądowaniu. Grupa kontro­lna otrzymywała placebo w tych samych odstępach czasu. W celu wykrycia ewentualnych skrzeplin wszyscy uczestnicy eksperymentu przeszli badania ultrasonograficzne nóg w ciągu 90 minut przed lotem i po wylądowaniu.

Wydaje się to niewiarygodnie, ale u osób, które otrzymały ekstrakt z kory sosny nadmorskiej, nie stwierdzono skrze­plin – to 100-procentowy sukces. W grupie kontrolnej odno­towano natomiast cztery przypadki wystąpienia zakrze­pów żył powierzchownych i jeden zakrzep żył głębokich. Dowodzi to, że ekstrakt może zapobiegać powstawaniu zakrzepów krwi z powodu długotrwałego pozostawania w pozycji siedzącej.

W innym badaniu osoby, które odbywały dwa razy w tygo­dniu 8-godzinne loty samolotem, zostały podzielone na trzy grupy w zależności od tego, czy dotyczyło ich niskie, umiar­kowane bądź wysokie ryzyko wystąpienia zakrzepów. W każ­dej grupie jedna część badanych otrzymała tylko standar­dową opiekę, druga dodatkowo przyjmowała wyciąg z kory sosny nadmorskiej, a trzecia używała pończoch uciskowych.

W grupach umiarkowanego i wysokiego ryzyka u uczest­ników badania przyjmujących ekstrakt z kory sosny nie zaobserwowano powstawania zakrzepów. W grupie umiar­kowanego ryzyka stwierdzono powstanie dwóch zakrzepu u osób poddanych standardowej opiece przeciwzakrzepowej – jeden był w żyle głębokiej, a drugi w powierzchownej. Taki sam wynik uzyskano w grupie wysokiego ryzyka.

Obrzęki i obwód kostek były również znacznie mniejsze u osób przyjmujących ekstrakt. Co ważne, nie zaobserwowano żad­nych skutków ubocznych związanych z jego stosowaniem.

Ekstrakt z kory sosny nadmorskiej zmniejsza niebezpieczne obrzęki nóg

Zmniejszenie obrzęku kostek jest doskonałym wskaźnikiem poprawy krążenia w kończynach dolnych. Z tego powodu naukowcy skupili się na ocenie stopnia obrzęku kostek jako sposobie na oszacowanie ryzyka zakrzepicy żył głębokich. Przebadano pod tym kątem ochotników zagrożonych zakrzepicą żył głębokich wskutek odbywania długich lotów samolotem. Część z nich otrzymała 200 mg wyciągu z kory sosny nadmorskiej na dwie do trzech godzin przed lotem, 200 mg w szóstej godzinie lotu i 100 mg następnego dnia po wylądowaniu. Pozostali stanowili grupę kontrolną.

W grupie kontrolnej obrzęk kostek zwiększył się o 91%, podczas gdy w grupie przyjmującej ekstrakt z sosny tylko o 36%. Jeśli chodzi o inne obrzęki, stwierdzono ich zwiększe­nie się o 58,3% w grupie kontrolnej i tylko o 17,9% w grupie otrzymującej ekstrakt z sosny. Fakt, że u osób z grupy przyjmującej ekstrakt stwierdzono mniejsze obrzęki, potwierdza korzystny wpływ tego eks­traktu na krążenie żylne. Dlatego naukowcy spodziewają się, że może on pomóc zmniejszyć częstotliwość występo­wania zakrzepicy.

Ekstrakt z kory sosny kontra pończochy uciskowe

W innych badaniach porównywano skuteczność wyciągu z kory sosny nadmorskiej i pończoch uciskowych, których noszenie jest powszechnie stosowanym sposobem na zmniejszania obrzęku nóg. Niestety nie zawsze są one sku­teczne w zmniejszaniu ryzyka wystąpienia zespołu poza­krzepowego, który może powodować ból, uczucie ciężkości i obrzęk chorej kończyny, a także sprzyjać łuszczeniu się skóry i powstawaniu przebarwień oraz owrzodzeń.

Jedno z badań wykazało, że przyjmowanie 150 mg wyciągu z kory sosny nadmorskiej dziennie przez 12 miesięcy było bardziej skuteczne w łagodzeniu obrzęków, zmniejszaniu obwodu kostek i usprawnianiu mikrokrążenia niż noszenie pończoch uciskowych. Co ważne, w grupie stosującej wyciąg nie odnotowano żadnego przypadku zakrzepicy żył głębokich, podczas gdy w grupie używającej pończoch stwierdzono dwa takie przypadki. W innym badaniu naukowcy chcieli sprawdzić, jak ekstrakt z kory sosny nadmorskiej i pończochy uciskowe zadziałają w przypadku osób, które odbywają dwa razy w tygodniu loty samolotem trwające ponad osiem godzin. Zaobserwowano podobną redukcję obrzęku, przy czym w grupie stosującej ekstrakt wynosiła ona 3,9%, a w grupie stosującej pończochy 3%.

Jednak ekstrakt był znacznie skuteczniejszy w usuwaniu bólu nóg. W grupie stosującej ekstrakt liczba osób zgła­szających go po locie była o 64,7% mniejsza niż w grupie kontrolnej, podczas gdy w grupie użytkowników poń­czoch – o 11,7% większa. Co więcej, ekstrakt z kory sosny nadmorskiej okazał się także skuteczniejszy w zmniejszaniu obrzęku i stresu oksydacyjnego niż kilka innych substancji o podobnym działaniu. Ponadto nasilenie wielu uciążliwych objawów zmniejszał on w stopniu porównywalnym z poń­czochami uciskowymi.

Suplementy zapobiegające zakrzepicy żył głębokich

Przedstawione badania wykazują, że zastosowanie nattoki­nazy i wyciągu z kory sosny nadmorskiej w celu zmniejszenia ryzyka związanego z tworzeniem się zakrzepów krwi oraz zmniejszenia bólu i obrzęku nóg przynosi dobre rezultaty. Nie dziwi zatem, że naukowcy chcieli zbadać także łączne działanie tych dwóch naturalnych substancji. W tym celu przeprowadzili oni randomizowane, kontrolowane placebo badanie z udziałem 204 pasażerów lotu transatlantyckiego. Pasażerowie otrzymali albo placebo, albo nattokinazę i wyciąg z kory sosny, w postaci mieszanki o zastrzeżonej formule, tuż przed lotem i sześć godzin później.

Wszyst­kim uczestnikom wykonano badanie ultrasonograficzne, zarówno przed lotem, jak i po wylądowaniu. U pasażerów przyjmujących suplement nie stwierdzono przypadków zakrzepicy żył głębokich – czyli terapia okazała się w 100% skuteczna. Natomiast u pięciu pasażerów z grupy kontrolnej wystąpiła zakrzepica żył głębokich, a u dwóch innych – żył powierzchownych. Mimo że obrzęk nóg przed lotem był taki sam w obu grupach, u pasażerów przyjmujących suplement zmniejszył się o 15%, a u pasażerów z grupy kontrolnej zwiększył o 12%. Nie odnotowano żadnych negatywnych skutków ubocznych stosowania mieszanki ekstraktów. Wyniki te potwierdzają, że oba ekstrakty pomagają zapo­biegać zakrzepicy żył głębokich i zmniejszają obrzęk u osób spędzających długie godziny w pozycji siedzącej, są zatem niezwykle ważne w zmniejszaniu ryzyka nagłej śmierci z powodu zatoru płucnego.

Zakrzepica żył głębokich zagraża każdemu, kto długo pozostaje w pozycji siedzącej. Oprócz powodowania obrzęku nóg, może ona prowadzić do nagłego i często śmiertelnego zatoru płuc­nego. Nattokinaza i ekstrakt z kory sosny nadmorskiej zmniej­szają to ryzyko, ponieważ usprawniają mikrokrążenie w nogach i poprawiają elastyczność żył, a także hamują tworzenie się zakrzepów żylnych i przyspieszają ich rozpuszczanie. Wyka­zano również, że ekstrakty te, przyjmowane razem, zmniejszają obrzęk nóg i zapobiegają zakrzepicy żył głębokich.