Z założenia miały chronić nas przed zimnem i urazami, jednak z czasem zaczął się liczyć także ich wygląd, który stał się wyznacznikiem statusu społecznego i kanonów urody. Dzisiaj włosy to przede wszystkim naturalna ozdoba ciała: niezależnie od tego, czy nosisz się na krótko, czy też uwielbiasz, kiedy spływają Ci po plecach, robisz wszystko, żeby były piękne i zadbane.
Włosy to tylko pozornie nic ponad wytwór naszej skóry. Włosy dają radość i pewność siebie, są także markerem naszego zdrowia, bowiem ich brak lub nadmiar może być objawem chorób, w tym problemów psychicznych, zwłaszcza depresji. Włosy są Twoją ozdobą, fryzura wyrazem osobowości, a kondycja wizytówką. Czas zadbać o nie tak, jak na to zasługują.
Krok 1: Zacznij od podstaw
Włos włosowi nierówny. Każdy z nas ma inną czuprynę i nie chodzi tutaj tylko o kolor, ale też o typ włosa, jego grubość czy... nasz wiek. Z czasem włosy siwieją i stają się cieńsze – co znowu nie musi być regułą, bo niejedna siedemdziesięciolatka może zachwycić grubością warkocza, podczas gdy jej wnuczka nie będzie sypiać po nocach z powodu cienkich i łamliwych włosów.
Kiedy dowiesz się, jaki typ włosów masz, pielęgnacja ich będzie łatwiejsza i skuteczniejsza. Pamiętaj jednak, że kondycja to nie wszystko. Ważny temat, który na szczęście jest coraz częściej poruszany, to porowatość włosów. Jej miarą jest stopień odchylenia łusek włosa, a co za tym idzie, to właśnie od niej zależy, jaka ilość kosmetyku dostanie się do środka włosa.
Oto podstawowe techniki pielęgnacji włosów
- Myj włosy, kiedy zachodzi taka potrzeba. Zwykle takim wyznacznikiem jest zbyt duża ilość sebum na włosach (tzw. włosy przetłuszczone), która u różnych osób pojawi się w innym czasie: może to być po upływie kilkunastu godzin lub też kilku dni.
- Stosuj odżywkę po każdym myciu głowy szamponem i nakładaj ją jedynie na końcówki włosów.
- Osuszaj włosy, zamiast je suszyć. Zapleć turban z ręcznika i pozwól, by nadmiar wody wsiąkł w tkaninę, a następnie rozwiąż go, żeby włosy schły naturalnie. Staraj się unikać suszarki, a jeśli już z niej korzystasz, to ustaw ją na chłodny strumień i trzymaj w odległości co najmniej 15 cm od włosów – zdaniem naukowców takie suszenie jest nawet bezpieczniejsze dla włosów niż suszenie naturalne. Nie wycieraj włosów ręcznikiem, ponieważ poszarpiesz ich łuski i połamiesz je.
- Rozczesuj regularnie włosy, żeby zapobiec powstawaniu kołtunów. Postaw na grzebień o szerokich zębach, które nie będą wyrywały włosów.
- Zrezygnuj z doczepiania pasm i przedłużania włosów, ponieważ to je dodatkowo obciąża i sprzyja wyrywaniu ze skóry głowy. Nie poprawiaj koloru zaraz po jego wyblaknięciu czy pojawieniu się odrostów – daj włosom odpocząć.
Krok 2: Nakarm cebulki
Mieszek i cebulka to jedyna żywa część włosa, dlatego to właśnie im należy dostarczać niezbędnych witamin i minerałów. Jak to zrobić? Wybierz odpowiednio skomponowane kosmetyki do skóry głowy. Na jakie składniki powinnaś zwrócić uwagę?
- Witamina A reguluje wydzielanie sebum, które nawilża skórę i włosy, ponadto jest jednym ze składników niezbędnych do tego, żeby włosy rosły2. Ale uwaga! Nadmiar witaminy A (powyżej 10 000 j.m. dziennie) może powodować wypadanie włosów3.
- Witaminy z grupy B Niedobór witaminy B2 (ryboflawina) może powodować wypadanie włosów3. Ryboflawina współtworzy i regeneruje skórę i paznokcie.
Witamina B5 (kwas pantotenowy) bierze natomiast udział w produkcji melaniny, czyli barwnika skóry i włosów. Witamina B5 pomaga przez to odzyskać naturalny kolor siwym włosom2. Tymczasem witamina B7 (biotyna) jest jednym z ważniejszych składników kosmetyków do włosów i paznokci. Jej niedobór rzadko występuje u zdrowych osób, odżywiających się zbilansowaną dietą, może natomiast być uwarunkowany genetycznie. Nabyty niedobór biotyny również jest możliwy, a odpowiadają za niego m.in. wysokie spożycie surowych jaj, przyjmowanie niektórych leków, w tym długotrwała antybiotykoterapia, ciąża (szacuje się, że co druga ciężarna ma niedobory biotyny) i alkoholizm. Kiedy w organizmie brakuje witaminy B7, pojawiają się wysypki skórne, paznokcie stają się łamliwe, a włosy ulegają przerzedzeniu. Nawet przy jednoczesnej diecie bogatej w źródła biotyny i suplementacji witaminą B7 nie odnotowano u zdrowych osób objawów przedawkowania3.
- Do zadań witaminy D należy za to wspomaganie wzrostu i różnicowania keratynocytów, czyli komórek włosa. U niektórych pacjentów z krzywicą (chorobą wywołaną poważnymi niedoborami witaminy D) zaobserwowano utratę włosów, włącznie z łysieniem całej głowy. Substancja ta odgrywa również rolę wspomagającą układ odpornościowy, a jej niedobory odnotowano u pacjentów z łysieniem plackowatym3.
- Witamina E wspomaga utrzymanie równowagi między utleniaczami a przeciwutleniaczami, zapobiegając tym samym stresowi oksydacyjnemu. Kilka badań sugeruje, że niedobór witaminy E może mieć wpływ na manifestację objawów łysienia plackowatego3.
Pomocne pierwiastki dla włosów
Krzem, najobficiej występujący na Ziemi pierwiastek, nie tylko chroni włosy przed wypadaniem, ale też delikatnie je rozjaśnia. W pewnym badaniu klinicznym u ochotniczek suplementujących krzem przez 9 miesięcy zaobserwowano zarówno pogrubienie i wzmocnienie owłosienia głowy, jak i wzrost nowych włosów powyżej linii czoła – miejscu, w którym łysiały4. Siarka i jej aktywna forma, czyli metylosiarczan (MSM), znana jest ze swojej roli w utrzymywaniu zdrowia stawów i układu odpornościowego, coraz częściej też stosuje się ją jako suplement wzmacniający włosy i paznokcie. Eksperci podejrzewają, że MSM oddziałuje na keratynę, główny składnik budulcowy włosa. W badaniu klinicznym wysokie dawki MSM ((3 g na dzień) poprawiły połysk i objętość włosów5. Tymczasem zbyt niski poziom żelaza to najczęstszy niedobór pokarmowy na świecie. Brak żelaza w organizmie powiązano z wypadaniem włosów u kobiet, narażone są na to zwłaszcza matki karmiące piersią i kobiety o obfitych miesiączkach3.
Z kolei bez miedzi synteza kolagenu nie byłaby możliwa. Umożliwia ona ponadto wchłanianie żelaza, które również odgrywa ważną rolę w utrzymaniu zdrowia włosów. Cynk to kolejny pierwiastek, którego niedobory mogą występować między innymi u pacjentów z łysieniem plackowatym6. Jeżeli spożywasz duże ilości zbóż lub unikasz mięsa, możesz mieć niedobory cynku. Jadłowstręt psychiczny, niektóre choroby i zabiegi chirurgiczne, nowotwory, oparzenia, ciąża i alkoholizm również „wypłukują” cynk z organizmu, a to może powodować utratę włosów. U pacjentów z łysieniem plackowatym niedobór cynku może nasilać objawy choroby. W wielu przypadkach uzupełnienie niedoborów wspomaga wzrost nowych włosów3. Dodatkowo cynk zapobiega obkurczaniu mieszków włosowych i wspomaga ich regenerację6. Z kolei dieta pozbawiona źródeł selenu (jaj, orzechów, podrobów) powoduje siwienie włosów niepowiązane z wiekiem. Suplementacja tym pierwiastkiem może na szczęście odwrócić ten proces. Dodatkowo selen zdaje się zmniejszać utratę włosów spowodowaną chemioterapią. Jak zawsze jednak, co za dużo, to niezdrowo: dzienna podaż selenu przekraczająca 400 μg może skutkować łysieniem i kruchością paznokci3.
Krok 3: Sięgnij po zioła dobre dla włosów
Pora przyjrzeć się roślinnym składnikom kosmetyków do włosów, wszak witaminy i minerały to nie wszystko. Aloes, czarna rzepa, tatarak... Każde z tych ziół ma własny, niepowtarzalny skład o unikalnych proporcjach związków chemicznych.
- Czarna rzodkiew, zwana także czarną rzepą, ma za to właściwości odkażające. Sok z niej otrzymywany ogranicza wytwarzanie łoju, jednocześnie nawilżając skórę i poprawiając jej ukrwienie, zabija też bakterie i grzyby8.
- Kasja natomiast to zioło, zwane bezbarwną henną, które nie tylko odżywia skórę głowy, ale też wnika w struktury całego włosa, dbając o niego na całej długości. Działa mikrobiotycznie i nawilża włosy, a także lekko je rozjaśnia i nadaje złoty połysk.
- Olej z konopi pobudza za to wzrost włosów, nawilża je i zapobiega utracie wody, dotychczas jednak nie przeprowadzono na tym polu badań. Naukowcy podejrzewają też, że olej z konopi regeneruje zniszczone włosy, a także nadaje im blask. Wiadomo natomiast, że łagodzi on ból towarzyszący stanom zapalnym, np. w przebiegu atopowego zapalenia skóry9.
- Moringa to istna skarbnica potrzebnych włosom składników. Witaminy A, C i z grupy B, żelazo i potas to tylko niektóre z nich. Wygładza ona włosy, a olejek z moringi ułatwia czesanie.
- Rumianek także ma bogaty skład, od olejków eterycznych po flawonoidy, cholinę i kwas salicylowy – jest zatem pełen składników, które wspomagają Twój organizm na wiele sposobów. Łagodzi wypryski atopowe, działa przeciwzapalnie i zapobiega wysychaniu włosów. Zmienia też ich kolor – powinny o tym pamiętać zwłaszcza osoby o siwych włosach, ponieważ rumianek może nadać im żółty odcień. Natomiast blondynki dzięki rumiankowi uzyskają na puklach złociste odblaski11,12.
- Skrzyp polny zawiera krzemionkę, flawony, sole mineralne, karotenoidy i inne cenne składniki. Skrzyp polny działa przeciwzapalnie i przyspiesza gojenie ran, warto więc po niego sięgnąć w przebiegu łuszczycy, łupieżu, różnego rodzaju wyprysków skórnych i trądziku. Dodatkowo zmniejsza łamliwość włosów i zapobiega rozdwajaniu koncówek13.
- Olejek z tataraku działa z kolei przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo, a napar przeciwzapalnie i ściągająco. Poprawia także krążenie krwi i wzmacnia strukturę włosa. Z ważnych substancji występujących w korzeniu tataraku warto wymienić eugenol i garbniki14.
Krok 4: Przygotuj włosy na lato
Chlor i ozon w wodzie w basenie, sól w morzu, wiatr pełen piasku... Niedawna zima nadwątliła włosy, czyniąc je suchymi i łamliwymi, a zaraz lato dorzuci do tego swoje trzy grosze. Na szczęście, bardzo trudno o sytuację bez wyjścia i możesz ochronić swoją głowę przed letnimi zagrożeniami.
- Zakrywaj włosy Kapelusz czy gęsto tkana chusta uchroni je nie tylko przed piaskiem i solą morską, lecz także przed uszkodzeniem struktury przez promienie słońca. A jest o co walczyć. Długotrwała ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe może nawet zmienić ich kolor, nadając rude przebłyski ciemnym włosom, a farbowanym odbierając głębię koloru.
- Użyj odżywki na bazie olejów roślinnych Pokryj nią całą długość włosów na czas wyjścia na dwór, zwłaszcza jeśli masz w planach pływanie, niezależnie od tego, czy w basenie, czy w morzu. Jeśli to konieczne, powtarzaj aplikację co jakiś czas. Włosy Ci podziękują, ponieważ zawarte w roślinnych olejach składniki dodatkowo zmniejszają absorpcję soli i innych szkodliwych dla nich substancji z wody. Najlepiej, żeby taka odżywka miała postać mgiełki.
- Zapleć warkocz Pamiętaj jednak, aby był luźny, inaczej bowiem silne napięcia, którym poddasz włosy, uszkodzą je, powodując wypadanie. Warkocz ochroni Twoje pukle przed potarganiem przez wiatr i przed zniszczeniem warstwy ochronnej stworzonej ze środków pielęgnujących.
- Pamiętaj o płukance Zmniejszy ona ryzyko zakażenia skóry głowy, a także doda włosom blasku15.
Jak zadbać o farbowane włosy?
A jeśli lubisz farbować włosy... to nie musisz z tego rezygnować, pamiętaj jednak o ich potrzebach. Idealna farba nie tylko pozwoli ci uzyskać wymarzony kolor, ale też będzie chronić twoją głowę. Czego zatem powinnaś szukać? Farb naturalnych! W ich składzie znajdziesz substancje takie jak:
- wyciągi z ryżu, nazywane mlekiem ryżowym,
- słodkie składniki: miód, cukier,
- wyciągi ziołowe: z kasztanowca, orzecha laskowego, rozmarynu, z czereśni, magnolii, rumianku, brzozy, jeżówki, rabarbaru, aloesu,
- oleje i olejki: arganowy, z pestek winogron, z awokado, jojoby, z rzeżuchy łąkowej.
A czego nie ma w naturalnych farbach do włosów? Oto lista złoczyńców: amoniak, alkohol, 2-nitro-p-fenylenodiamina (PPD) – to uczulająca tzw. sztuczna henna, rezocyrol (naturalny preparat przeciwbakteryjny, który jednak w dużych ilościach może działać alergizująco i toksycznie), silikony, oleje mineralne, metale ciężkie (w tym nikiel, który może powodować uczulenia), parabeny i dodatki zapachowe.
Farby ziołowe (naturalne) są ogólnie uznawane za bezpieczne nawet w ciąży i w okresie karmienia piersią, rzadziej też powodują reakcje alergiczne. Mimo to zasięgnij porady lekarza lub farmaceuty przed zastosowaniem ich.
Pamiętaj też o odpowiedniej pielęgnacji farbowanych włosów. Kosmetyki celowane w taką pielęgnację mają za zadanie chronić włosy przed utratą wody i wysychaniem, powinny więc zawierać składniki takie jak keratyna, białka roślinne, białka mleka, humektanty (miód, aloes, gliceryna), emolienty (np. oleje), substancje utrzymujące kwaśne pH skóry, które zamyka blaszki włosów, czyli zmniejsza ich porowatość.
Jak widzisz, wiele z nich to składniki naturalnych farb do włosów. Wybierz więc kolor, który Ci odpowiada najbardziej i ciesz się zdrowymi i pięknymi włosami – nie tylko na lato, ale na lata.
Przewodnik po kosmetykach do włosów
- Ampułki – często specjalistyczne mieszanki, które pomogą w przypadku wypadających włosów, łupieżu lub nadmiaru sebum. Wcieramy je w skórę głowy po umyciu włosów.
- Balsam – łączy w sobie cechy maski i odżywki. Wnika do wnętrza włosa i dostarcza mu cennych elementów, nie jest jednak tak bogaty w składniki jak maska.
- Jedwab – to tak naprawdę tylko jeden ze składników produktu, którego właściwości przypominają serum. Jedwab wygładza włosy, chroni je przed splątaniem i sprawia, że są jednolite.
- Maska – robi to, co wydaje nam się, że robi odżywka, czyli sprawia, że włosy nie tylko ładnie wyglądają, ale też są zdrowsze. Jej zadaniem jest wniknąć do środka włosa i dostarczyć mu potrzebnych składników. Popularne maski 3 w 1 możemy nakładać ok. pół godziny przed myciem głowy i/lub tuż po umyciu: również na 30 minut bądź tylko na chwilę – zależnie od tego, jaki efekt chcemy osiągnąć. Maskę nakładamy dopiero od uszu w dół, pomijając wyższe partie włosów.
- Masło – alternatywa dla olejów, bardziej zwarta, ale równie skuteczna. Masło jest źródłem kwasów tłuszczowych, nadaje włosom piękny połysk i zmiękcza je.
- Olej – zapobiega puszeniu się włosów wysokoporowatych, odżywia i wzmacnia włosy (dzięki niemu tracą mniej aminokwasów) oraz sprawia, że loki pięknie wyglądają.
- Peeling – kosmetyk do skóry głowy, który usuwa zrogowaciały naskórek i wpływa na wydzielanie sebum. Jednocześnie peeling do skóry włosów może działać przeciwbakteryjnie.
- Płukanka – łączy składniki odżywcze z wodą; stosuje się ją na całe włosy, najlepiej w pozycji z głową zanurzoną w misce. Może zastąpić odżywkę.
- Serum silikonowe – łączy w sobie silikon będący w tym przypadku emolientem z roślinnymi składnikami, np. olejkiem z czarnuszki lub arganowym. Serum chroni włosy przed zniszczeniem i przed przenikaniem do ich wnętrza szkodliwych substancji. Dodatkowo wygładza włosy.
- Szampon – służy do oczyszczania skóry głowy i włosów z wszelakiego rodzaju „śmieci”, tj. z pyłu, osadu, nadmiaru sebum i potu, martwych komórek naskórka, a także resztek innych kosmetyków. Specjalistyczne szampony pozwalają np. pozbyć się łupieżu lub zabić wszy. Szampon może mieć postać emulsji, żelu albo przypominać mydło w kostce. Dostępne są też szampony w spreju (tzw. szampony suche), które jednak nie zastąpią tradycyjnych produktów, a jedynie pomogą utrzymać włosy w czystości, kiedy skorzystanie z prysznica nie jest możliwe. Uwaga! Szampon dobieramy do rodzaju skóry głowy, a nie do kondycji włosów i myjemy nim jedynie głowę.
- Wcierka – odżywia cebulki włosów, zwiększa ich gęstość. Wcieramy ją w skórę głowy, najlepiej po każdym myciu. W praktyce oznacza to, że na efekty wcierki musimy poczekać nieco dłużej niż w przypadku innych kosmetyków. Uwaga: co jakiś czas musimy zrobić przerwę od wcierki.
Jakie oleje i olejki są najlepsze dla zdrowych włosów?
Wiele roślinnych olejów i olejków eterycznych to naturalne kosmetyki do włosów. Wśród nich warto wymienić:
- Olej kokosowy – chroni włosy przed wyrywaniem podczas czesania, ma duże powinowactwo do białek we włosach; korzystnie wpływa na naskórek głowy, łagodząc w ten sposób objawy łupieżu18,19,
- Olejek arganowy – chroni białka włosów przed stresemoksydacyjnym20,
- Olej sezamowy – pobudza wzrost włosów i odżywia je, zapobiega ich łamaniu i rozdwajaniu końcówek21,
- Olejek jojoba – wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwłuszczycowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze; rozpuszcza sebum i usuwa zaskórniki22,
- Olej migdałowy – nawilża i odżywia skórę; polecany w przypadku nadmiernego wypadania włosów oraz w przebiegu łuszczycy23,
- Olej z pestek winogron – nie tylko pobudza proliferację komórek mieszka włosowego, ale też może cofnąć włos z fazy telogenu do fazy anagenu24,
- Oliwa z oliwek – nawilża skórę i zapobiega odstawaniu łusek włosa, co nie tylko ułatwia ich czesanie, ale też nadaje im blask; dodatkowo
- oliwa z oliwek wykazuje delikatne działanie rozjaśniające,
- Olej z pestek dyni – hamuje aktywność enzymu rozkładającego testosteron, zmniejszając tym samym objawy łysienia androgenicznego25,
- Olejek z trawy cytrynowej – zabija niektóre gatunki drożdży, działając tym samym jak naturalny lek na łupież26,
- Olejek lawendowy – pobudza wzrost włosów, poprawia stan skóry i zmniejsza liczbę komórek tucznych, które są markerem stanów zapalnych (badanie na myszach)27.
- W kosmetyce wykorzystuje się też olejki z szałwii, drzewa herbacianego, skrzypu polnego, mięty pieprzowej, drzewa cedrowego, tymiankowy, ylang-ylang i inne.
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/hair-types
- https://www.nowafarmacja.pl/blog/witaminy-na-wypadanie-porost-i-zdrowe-wlosy
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6380979/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4938278/
- https://www.naturalmedicinejournal.com/journal/beneficial-effects-sulfur-containing-supplement-hair-and-nail-condition
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3870206/
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/319114
- https://rozanski.li/401/czarna-rzepa-raphanus-stivus-niger-i-raphacholin/
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/hemp-oil-for-hair
- https://www.medicinenet.com/16_benefits_of_stinging_nettle_7_side_effects/article.htm
- https://rozanski.li/1047/kwiat-rumianku-flos-matricariae-chamomillae/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2995283/
- https://rozanski.li/433/ziele-skrzypu-herba-equiseti/
- https://rozanski.li/131/tatarak-acorus-calamus/
- https://holistichair.co.nz/blogs/news/5-quick-hair-tips-to-protect-your-hair-outdoors
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499948/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9917549/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12715094/
- https://www.organicfacts.net/health-benefits/oils/health-benefits-of-coconut-oil.html
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35226791/
- https://www.organicfacts.net/health-benefits/oils/sesame-oil.html
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8197201/
- http://www.naturallivingideas.com/sweet-almond-oil-benefits/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9833041/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4017725/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26566122/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4843973/