Nasze magazyny
Wydaje się, że o ziołach powiedziano już wszystko. Tymczasem ciągle przybywa badań nad ich skutecznością w walce z różnymi problemami zdrowotnymi, a kolejne doniesienia napawają entuzjazmem oraz pewnego rodzaju dumą – wszak po raz kolejny okazało się, że medycyna ludowa miała rację. Tym razem przyjrzyjmy się ziołom, których zapach króluje przy świątecznym stole. Nie tylko poprawią one trawienie i odświeżą oddech, ale też obniżą ciśnienie, a nawet powstrzymają groźne patogeny.
Anyżek dla chorych na IBS
Biedrzeniec anyż (Pimpinella anisum) pochodzi ze wschodniego regionu Morza Śródziemnego i zachodniej Azji. Obecnie uprawia się go w wielu regionach świata, a jednym z najważniejszych dostawców olejku eterycznego z anyżku jest Polska. Słodkie w smaku owoce, zwane mylnie nasionami, to częsty dodatek do dań mięsnych, curry, a także deserów mlecznych, leguminy i cukierków. Olejek eteryczny stosuje się także do wyrobu perfum i mydeł oraz preparatów na kaszel i do pielęgnacji jamy ustnej. Anyżek jest też nieoceniony we wspomaganiu funkcji trawiennych, również u pacjentów z dyspepsją (niestrawnością) i z zespołem jelita drażliwego.
W pewnym badaniu ochotnikom z dyspepsją podawano 9 g sproszkowanego anyżku dziennie przez 4 tygodnie. W porównaniu z placebo osoby otrzymujące anyżek zgłaszały znacznie mniej:
- dyskomfortu trawiennego i wzdęć,
- bólu,
- przedwczesnego uczucia sytości.
Częstość występowania nudności i wymiotów nie uległa zmianie. Dodatkowo, u pacjentów, którym podano sproszkowany anyż, jakość życia uległa znacznej poprawie, co mierzono na podstawie zgłaszanego przez nich wzrostu funkcji społecznych i fizycznych, ogólnego stanu zdrowia i witalności.
W innym badaniu z podwójną ślepą próbą 108 ochotników z zespołem jelita drażliwego (IBS) miało przyjmować codziennie przez cztery tygodnie:
- olejek anyżowy w postaci podawanej doustnie kapsułki dojelitowej 600 mg (grupa badana)
- kapsułki z 566 mg olejku miętowego (grupa kontrolna),
- fałszywą terapię (grupa placebo).
Po zakończeniu badania członkowie grupy IBS:
- zgłaszali znacznie mniejszą częstość występowania biegunki, wzdęć i refluksu, a poprawa ta utrzymywała się jeszcze przez 2 tygodnie od zakończenia terapii,
- mieli mniejsze objawy depresji, poprawiła się także jakość ich życia.
Ponadto więcej ochotników z tej grupy nie odnotowało w czasie badania żadnych objawów IBS (75% w porównaniu do 35% w grupie placebo). Terapia olejkiem anyżowym okazała się też skuteczniejsza niż leczenie olejkiem miętowym, który standardowo zaleca się w krótkotrwałym podawaniu pacjentom z IBS, ponieważ świetnie łagodzi objawy niestrawności niepowiązanej z wrzodami żołądka1.
Anyż pomaga na trawienie
Warto przy tym pamiętać, że istnieje kilka roślin o podobnej nazwie. Z biedrzeńcem anyżem (anyżkiem) nie należy mylić badianu właściwego (Illicium verum), znanego też jako anyż gwiazdkowy albo gwiaździsty. Nasiona tego pierwszego przypominają nasiona kopru, podczas gdy badian wytwarza twarde gwiazdki, w których komorach znajdują się owalne jasnobrązowe nasiona. Anyż gwiaździsty stosuje się tradycyjnie w leczeniu kolki niemowlęcej wśród mieszkańców Karaibów (brakuje jednak badań potwierdzających te właściwości). Nie bez przyczyny dodajemy go do świątecznych potraw – anyż gwiaździsty łagodzi objawy przejedzenia, wspomaga trawienie poprzez pobudzanie wydzielania soków trawiennych. Po gwiazdki anyżu warto sięgać także podczas infekcji, ponieważ działają one wykrztuśnie i antybakteryjnie.
Cynamon – naturalna statyna
Cynamon pozyskuje się głównie z kory słodkiego cynamonowca cejlońskiego (Cinnamomum zeylanicum), ale też od jego krewniaków:
- cynamonowca Burmana (Cinnamomum burmanni), który jest ostry w smaku,
- cynamonowca sajgońskiego (Cinnamomum loureiroi), jednocześnie ostrego i słodkiego,
- cynamonowca wonnego (Cinnamomum aromaticum), ostrego i gorzkawego w smaku.
Wszystkie typy cechuje ciemnobrązowy, lekko czerwonawy kolor oraz wysoka zawartość kumaryny (poza cynamonem z cynamonowca cejlońskiego). Kumaryna znajduje zastosowanie w przemyśle perfumeryjnym, jednak zaobserwowano jej negatywny wpływ na wątrobę. Olejki z poszczególnych części tej rośliny dostarczają różnych substancji aktywnych, jak aldehyd cynamonowy (w olejku z kory), eugenol (w olejku z liści), kamfora (w olejku z kory i korzenia). Cynamon jest sprzymierzeńcem diabetyków. Wiadomo również, że ma działanie obniżające poziom lipidów.
Liczne badania wykazały, że:
- w warunkach in vitro ekstrakt w stężeniu 0,75/kg sproszkowanej kory C. zeylanicum jest tak samo skuteczny jak symwastatyna w dawce 0,6 mg/kg masy ciała, autorzy poddali jednak dalszym badaniom kwestię, czy taki sam efekt uda się uzyskać w badaniach klinicznych3,
- wyciąg z cynamonu w dawce równej lub mniejszej niż 2 g, przyjmowany dłużej niż 8 tygodni, poprawia ciśnienie skurczowe i rozkurczowe u osób z BMI wynoszącym co najmniej 30 kg/m3,
- suplementacja cynamonem w dawce 1,5 g dziennie przez ponad 12 tygodni zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób serca poprzez obniżenie poziomu białka C-reaktywnego, które działa prozapalnie. Zdaniem ekspertów, suplementacja cynamonem najlepiej pomaga kontrolować ciśnienie krwi u pacjentów poniżej 50. r. życia, kiedy podaje się ją w mniejszych dawkach, za to przez dłuższy czas (powyżej 12 tygodni)4.
Goździki na chory pęcherz
Ta przyprawa o intensywnym zapachu to suszone, nieotwarte kwiaty goździkowca korzennego (czapetki pachnącej, Syzygium aromaticum). Zawierające eugenol goździki warto żuć po posiłku w celu odświeżenia oddechu oraz w oczekiwaniu na dentystę, kiedy boli ząb. Pokropienie poduszki olejkiem goździkowym ułatwia zasypanie podczas nieżytu nosa. Okazuje się, że goździki mogą także zwalczać bakterie wywołujące zapalenie pęcherza oraz ich metabolity:
- w badaniu wykorzystano 221 Gram-ujemnych patogenów powiązanych z chorobami układu moczowego, w tym Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, Enterobacter i Proteus,
- przygotowano alkoholowy wyciąg z 800 g suchego proszku z goździków w stężeniu 100 mg/ml, który następnie rozrabiano do mniejszych wartości. Okazało się, że ekstrakt z goździków hamował rozwój wszystkich patogenów, najskuteczniej jednak poradził sobie ze szczepami Proteus. Najwydajniejszy okazał się wyciąg w stężeniu 100 mg/ml. Powstrzymał on rozwój bakterii:
- E. coli w promieniu 17 mm od aplikacji,
- K. pneumoniae w promieniu 16 mm od aplikacji,
- szczepów Enterobacter w promieniu 17 mm od aplikacji,
- szczepów Proteus w promieniu 19 mm od aplikacji,
- P. aeruginosa w promieniu 14 mm od aplikacji.
Według ekspertów wyciąg z goździków powinien być rozważony jako potencjalny nowy lek pochodzenia roślinnego ukierunkowany na terapię chorób układu moczowego. Dalsze badania powinny skupić się na tym, które konkretnie składniki w goździkach odpowiadają za ich działanie przeciwbakteryjne oraz czy obiecujące wyniki tego badania da się powtórzyć z udziałem ochotników7.
Dlaczego lepiej zmiażdżyć czosnek?
Znajdujący szerokie zastosowanie w kuchni (zwłaszcza do dań mięsnych) czosnek zwyczajny (Allium sativum) od dawna wykorzystuje się jako naturalny środek obniżający ciśnienie i zmniejszający krzepliwość krwi, a także jako naturalny antybiotyk oraz w terapii prewencyjnej wobec nowotworów żołądka, okrężnicy, piersi i szyjki macicy. W jego składzie możemy znaleźć między innymi związki siarki (alliina i allicyna) oraz aminokwas argininę. W pewnym badaniu laboratoryjnym na tkance nowotworowej z jelita grubego zauważono, że ekstrakt z czosnku zwiększa aktywność jednego z enzymów biorących udział w procesie apoptozy, czyli śmierci komórkowej – substancja ta, kaspaza-3, uczestniczy w niszczeniu białek umierającej komórki. Ponadto wyciąg z czosnku przyczyniał się do uszkodzenia mitochondriów w badanych komórkach, co również przyspieszało ich śmierć5.
Aby warzywo to mogło uaktywnić swoje prozdrowotne właściwości, ząbek czosnku musi ulec uszkodzeniu, np. pocięciu, zmiażdżeniu, ususzeniu lub namoczeniu w wodzie. Tylko wtedy zachodzą w nim procesy chemiczne uwalniające alliinę i prowadzące do powstania allicyny6.
- https://www.researchgate.net/publication/359565623_Anise_Potential_Health_Benefits
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21549817/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4466762/
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1756464622001153
- Su et al: Crude Extract of Garlic Induces Apoptosis of Colo 205 Cells
- https://www.cambridge.org/core/journals/nutrition-rese¬arch-reviews/article/garlic-in-health-and-disease/C70F38F¬F67A0A21547898B2641240B8E
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7014883
