Płynne złoto - jakie oleje roślinne są najlepsze?

Wiele z olejów roślinnych zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe, antyoksydanty, witaminy i fitosterole, które wspierają funkcje metaboliczne, pracę serca, mózgu, układu odpor­nościowego czy hormonalnego. Ich odpowiedni dobór i regularne spożycie może wspomagać zdrowie i zapobie­gać wielu chorobom przewlekłym. 

Olej lniany 

Jest często stosowany w diecie wegeta­riańskiej i wegańskiej jako alternatywne źródło kwasów omega-3 pochodzenia roślinnego. Pozyskiwany z nasion lnu, jest bogatym źródłem kwasu alfa-lino­lenowego (ALA), należącego do grupy kwasów tłuszczowych omega-3. Nasz organizm nie potrafi go sam syntety­zować, dlatego musimy go sobie do­starczać wraz z pożywieniem. Działa przeciwzapalnie, zmniejszając ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, po­przez obniżenie poziomu cholestero­lu LDL oraz regulację ciśnienia krwi¹. Olej lniany zawiera również li­gnany, naturalne fitoestrogeny, które mają właściwości antyoksydacyjne i wykazują działanie przeciwno­wotworowe, szczególnie w odnie­sieniu do raka piersi i prostaty². 

Regularne spożywanie tego oleju może korzystnie wpływać na funk­cje mózgu, poprawiając koncentrację i funkcje poznawcze. Ponadto ALA bierze udział w utrzymaniu prawi­dłowej struktury błon komórkowych, co jest istotne dla stabilności komórek i przewodzenia impulsów nerwowych. Aby zachować jego wartości odżyw­cze, najlepiej spożywać go na zimno, dodając do sałatek, koktajli lub musli. 

Olej z wiesiołka 

Ma pozytywy wpływ na układ sercowo­-naczyniowy. Dzięki wysokiej zawartości fitosteroli i kwasów omega-6 w tym kwa­su gamma-linolenowego (GLA), który jest rzadkim składnikiem w diecie, wpły­wa na obniżenie poziomu trójglicerydów i cholesterolu³. Obniża ciśnienie tętni­cze, zapobiega odkładaniu się tłuszczów w żyłach i tętnicach oraz wchłanianiu cholesterolu LDL co zmniejsza ryzyko wystąpienia zakrzepów, miażdżycy^4, choroby niedokrwiennej serca, zawału czy udaru mózgu. GLA wykazuje działa­nie przeciwzapalne, wspomaga regenera­cję skóry, chroniąc ją jednocześnie przed uszkodzeniami i pomagając w utrzy­maniu prawidłowej bariery lipidowej. 

Olej z pestek dyni 

To cenne źródło składników odżywczych i związków bioaktywnych, jest łatwo przyswajany przez organizm. Bogaty w kwasy tłuszczowe omega-6 (kwas li­nolowy) oraz omega-9 (kwas oleinowy), które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Dodatkowo zawiera dużą ilość antyoksydantów, takich jak tokoferole (witamina E), ka­rotenoidy i fitosterole, które wspierają obronę organizmu przed stresem oksy­dacyjnym i uszkodzeniami komórek. Regularne spożycie oleju z pestek dyni wpływa na obniżenie poziomu „złego” cholesterolu LDL we krwi⁷. Jest istotny dla utrzymania zdrowych naczyń krwio­nośnych, pomaga w ich rozkurczaniu i obniżeniu ciśnienia krwi⁸. Bierze udział w zwalczaniu stresu oksydacyj­nego, który może uszkadzać naczynia krwionośne i prowadzić do miażdżycy. 

Dodatkowo fitosterole obecne w ole­ju mogą ograniczać ryzyko rozwoju schorzeń prostaty. Jest również źró­dłem minerałów takich jak magnez, cynk oraz żelazo, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Cynk wspiera system od­pornościowy i funkcje hormonalne, magnez pomaga w utrzymaniu zdrowia kości i układu nerwowego, a żelazo jest niezbędne do transportu tlenu w orga­nizmie. Z

e względu na swoje właści­wości przeciwzapalne, jest stosowany wspomagająco w leczeniu zapalenia stawów czy chorobach skórnych. Aby zachować pełnię wartości odżywczych oleju z pestek dyni, zaleca się jego przechowywanie w chłodnym i ciem­nym miejscu oraz unikanie gotowania, co niszczy cenne składniki odżywcze. 

Oliwa z oliwek 

Zwłaszcza ta extra virgin (z pierwszego tłoczenia na zimno), to jeden z najcen­niejszych tłuszczów roślinnych w diecie człowieka. Bogata w jednonienasyco­ny kwas oleinowy (omega-9), wpływa korzystnie na profil lipidowy krwi, obniżając poziom „złego” cholestero­lu LDL, jednocześnie podnosząc poziom frakcji HDL.

Dzięki wysokiej zawartości polifenoli, takich jak oleuropeina czy hydroksytyrozol, oliwa z oliwek działa silnie przeciwutleniająco i przeciwzapalnie, chroni komórki przed stresem oksyda­cyjnym. Badania kliniczne wykazują, że regularne spożywanie oliwy może prowadzić do zmniejszenia ryzyka choroby niedokrwiennej serca i in­nych chorób układu krążenia⁹.

Zawarte w niej witaminy A, E, F i K wspomagają regenerację tkanek i prawidłowe krzep­nięcie krwi. Działa na skórę odżywczo i łagodząco, spowalnia procesy starze­nia oraz utrzymuje właściwy stopień nawilżenia¹⁰. Bogata w naturalne prze­ciwutleniacze zwalcza oznaki starzenia. Łagodzi podrażnienia i zaczerwienienia przesuszonej skóry, zapobiega pękaniu. Jest również doskonałym środkiem regenerującym włosy i paznokcie. Naj­lepiej spożywać ją na surowo, by nie traciła wartości odżywczych i zacho­wała pełen potencjał prozdrowotny. 

Olej konopny 

Olej ten nie zawiera THC, co oznacza, że nie ma działania psychoaktywnego. Poza CBD zawiera korzystne proporcje nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6, idealnie dopaso­wane do potrzeb ludzkiego organizmu (w stosunku 3:1), a także aminokwasy, które są niezbędne do budowy białek, minerały, witaminy, fitosterole i fosfo­lipidy¹¹. Może poprawiać odporność oraz wspomagać układ nerwowy i hor­monalny. Łagodzi stany zapalne towa­rzyszące atopowemu zapaleniu skóry, egzemie i łuszczycy, działa natłuszcza­jąco i wspomaga usuwanie obumarłych komórek¹². Zabezpiecza przed utratą wilgoci i poprawia nawilżenie skóry¹³. 

Olej z rokitnika 

To wyjątkowy olej roślinny. Zawiera ok. 35% rzadkiego i cennego kwasu oleopalmitynowego, składnika tłuszczu skórnego, znanego ze swojej zdolności do wspierania regeneracji tkanek, błon śluzowych i przyspieszania gojenia się ran¹⁴. Przyspiesza także regenerację przewodu pokarmowego.

Olek z rokitnika zawiera kwa­sy omega-3, -6 i -9, a także imponującą ilość antyoksydantów: karotenoidów (szczególnie beta-karotenu), tokoferoli (witamina E), fitosteroli i flawonoidów. Dzięki temu działa silnie przeciwza­palnie i antybakteryjnie. Z literatury przedmiotu wynika, że olej z rokitnika może łagodzić objawy zespołu suchego oka, nadżerek szyjki macicy, wrzodów żołądka, ostrych i przewlekłych stanów zapalnych jamy ustnej i gardła oraz zapobiegać zapaleniu przyzębia¹⁵. 

Olej z czarnuszki

Od wieków ceniony w tradycyjnej medycynie Bliskiego Wschodu, bywa określany mianem „złota faraonów”. Zawiera unikalne związki bioaktywne, takie jak tymochinon, nigellon i melaty­na, które nadają mu silne właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, prze­ciwbólowe i przeciwbakteryjne¹⁶. Dzięki tymochinonowi hamuje procesy zapalne i neutralizuje wolne rodniki, chroniąc komórki przed stresem oksydacyjnym. 

Olej z czarnuszki korzystnie wpływa na go­spodarkę węglowodanową, obniża poziom glukozy we krwi, popra­wia wrażliwość tkanek na insulinę i wspiera regenerację komórek beta trzustki, co czyni go cennym wspar­ciem w terapii cukrzycy typu 2. Działa też rozkurczowo na mięśnie gładkie oskrzeli, przynosząc ulgę w astmie i przewlekłym zapaleniu oskrzeli. Wzmacnia odporność, łagodzi objawy infekcji górnych dróg oddecho­wych i chroni przed ich nawrotami. 

Skład kwasów tłuszczowych (ome­ga-6, omega-9 i niewielka ilość ome­ga-3), witaminy A, E, biotyna oraz sterole roślinne sprawiają, że tłuszcz ten wspomaga detoksykację organizmu i ogólną równowagę immunologiczną. Ponadto działa regenerująco na skórę i reguluje pracę gruczołów łojowych. Wspomaga także walkę z łupieżem i świądem. Można go wcierać w skó­rę głowy przed myciem włosów lub dodawać do masek i szamponów.

Olej z ostropestu plamistego

Jest cenionym surowcem roślinnym, który ma wyjątkowe właściwości wspo­magające zdrowie wątroby. Dzięki wysokiej zawartości sylimaryny – kom­pleksu flawonoidów – działa ochronnie na wątrobę, wspomagając jej regene­rację oraz chroniąc przed szkodliwym działaniem toksyn, takich jak alkohol, leki, pestycydy czy metale ciężkie¹⁷. Sylimaryna pomaga w usuwaniu z organizmu substancji toksycznych i wspiera naturalne mechanizmy de­toksykacyjne wątroby. Zapobiega stre­sowi oksydacyjnemu¹⁸. Ma również działanie żółciotwórcze, co poprawia trawienie tłuszczów i zapobiega po­wstawaniu kamieni żółciowych. 

Ponadto, badania wskazują na jej zdolność obniżania poziomu cukru we krwi, co może być korzystne w przypadku osób z cukrzycą typu 2. 

Olej z ostropestu wykazuje także wła­ściwości przeciwnowotworowe, hamu­jąc podziały komórek nowotworowych i wspierając naturalne mechanizmy obronne organizmu. Z tego względu jest on dopuszczany w trakcie chemioterapii i radioterapii, jako środek wspierają­cy walkę z komórkami rakowymi¹⁹. Działa także regulująco na tra­wienie i poprawia apetyt. 

Olejek lawendowy

To jeden z najbardziej wszechstronnych i najlepiej przebadanych olejków ete­rycznych. Jest destylowany parą wodną z kwiatów lawendy i ceniony zarówno w aromaterapii, jak i w zastosowaniach leczniczych oraz dermatologicznych. Jego głównymi składnikami aktywnymi są linalol i octan linalylu, które wyka­zują silne właściwości uspokajające, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwlękowe.

Jednym z najlepiej udokumentowanych działań olejku lawendowego jest jego zdolność do ła­godzenia objawów stresu, niepokoju i bezsenności. W licznych badaniach klinicznych wykazano, że aromaterapia z jego użyciem może obniżać poziom kortyzolu (hormonu stresu), a nawet być skuteczna jako wsparcie w lecze­niu łagodnych stanów lękowych²⁰. Działa także nasennie, skracając czas zasypiania i poprawiając jakość snu.

Dodatkowo olejek lewandowy może przynosić ulgę w bólach głowy i napięciowych, szcze­gólnie gdy jest stosowany miejscowo na skronie lub kark. Inhalacja z olejku lawendowego może być skuteczna w redukcji bólów migrenowych²¹. 

Olej z awokado 

To tłuszcz roślinny tłoczony najczę­ściej na zimno z miąższu owoców. Jego bogaty skład i wysoka biodostępność sprawiają, że jest nie tylko wartościo­wym składnikiem diety, ale i cenionym środkiem w profilaktyce zdrowotnej oraz pielęgnacji skóry. Jest wyjątkowo zasob­ny w jednonienasycone kwasy tłuszczo­we, zwłaszcza kwas oleinowy (omega-9), który stanowi nawet do 71% jego składu. Tłuszcze te wspierają zdrowie serca, regulując poziom cholesterolu, obniża­ją frakcję LDL, a podnoszą HDL²².

Olej z awokado zawiera również fitosterole (np. beta-sitosterol), które mają działa­nie przeciwzapalne i mogą wspomagać leczenie nadciśnienia oraz chorób auto­immunologicznych. Jest również bogaty w witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: A, D, E i K. Szczególnie bogaty jest w wi­taminę E, przez co działa silnie anty­oksydacyjnie, chroniąc komórki przed wolnymi rodnikami, a także wspiera re­generację skóry oraz układu nerwowego. 

Może wspomagać walkę z bólem, wykazał bowiem działanie prze­ciwzapalne poprzez hamowanie enzymów COX 1 i COX 2 w po­dobny sposób jak ibuprofen²³. Olej z awokado poprawia wchła­nianie składników odżywczych z innych pokarmów, zwłaszcza ka­rotenoidów, co czyni go doskonałym dodatkiem do sałatek i warzyw. Dzięki wysokiemu punktowi dymienia (ok. 250°C) nadaje się także do smażenia, zachowując swoje właściwości odżywcze. Zewnętrznie stosowany wspiera nawilżenie skóry, łagodzi podraż­nienia i przyspiesza gojenie mi­krourazów, dzięki czemu znajduje zastosowanie m.in. przy pielęgnacji skóry atopowej oraz łuszczycowej. 

Olej rzepakowy 

Nasz rodzimy i najbardziej popularny tłuszcz to jeden z najbardziej war­tościowych olejów roślinnych pod względem zdrowotnym. Wyróżnia się bardzo niską zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych (ok. 7%) oraz wyjątkowo korzystnym stosunkiem omega-6 do omega-3 (ok. 2:1), co wspo­maga utrzymanie równowagi lipidowej i przeciwdziała stanom zapalnym. Jest doskonałym źródłem kwasu ole­inowego (omega-9), który korzystnie wpływa na profil lipidowy, obniża­jąc poziom „złego” cholesterolu LDL i zwiększając poziom „dobrego” HDL²⁴. 

Olej z ogórecznika 

Jest jednym z najlepszych źródeł kwasu gamma-linolenowego (GLA) z grupy omega-6, który ma działanie przeciwzapalne, wspomaga zdrowie skóry oraz regulację poziomu chole­sterolu. Dzięki wysokiej zawartości GLA olej z ogórecznika wpływa ko­rzystnie na układ hormonalny, szcze­gólnie w przypadku zaburzeń zwią­zanych z menstruacją i menopauzą. W medycynie ludowej znalazł za­stosowanie w leczeniu astmy, łago­dzi bowiem takie objawy jak kaszel, duszności czy świszczący oddech²⁵. Ponadto olej z ogórecznika dzia­ła wspomagająco w leczeniu cho­rób serca, obniżając ciśnienie krwi oraz poprawiając krążenie.

Zawiera witaminy A, C i E oraz minerały, które wzmacniają system odpornościowy i poprawiają stan skóry. Miejscowe stosowanie oleju z ogórecznika pomaga także w lecze­niu trądziku, atopowego zapalenia skóry oraz innych chorób dermato­logicznych, łagodząc stany zapalne i przyspieszając regenerację tkanek²⁶. 

Olej z opuncji figowej 

To cała gama kwasów tłuszczowych, aminokwasów, antyoksydantów i wi­tamin A, C, E, B1 i B6. Poza tym owoc tego sukulenta wytwarza substancję zwaną opuntia G o właściwościach przeciwzmarszczkowych²⁷. Zawiera również kwas linolowy, który intensyw­ne nawilża i regenerujące uszkodzony naskórek. Wspomaga gojenie, łagodzi zaczerwienienia i podrażnienia skóry.

Olej z opuncji figowej wykazuje działanie przeciwzapalne, co sprawia, że jest pomocny w leczeniu trądziku, egzemy i łuszczycy. Dzięki polifenolom przyspiesza regenerację skóry, zmniejsza widoczność zmarszczek i poprawia ogólny wygląd cery. Olej ten ma również właściwości rozjaśnia­jące, dzięki czemu ma zastosowanie w walce z przebarwieniami skóry.

Olej z kiełków pszenicy 

Zawiera najwięcej witaminy E spo­śród wszystkich olejów roślinnych, w 100 g oleju znajduje się jej aż 310 mg. Szczególnie alfa-tokofe­rol wykazuje silne działanie prze­ciwutleniające. Badania wykazały, że olej ten może mieć działanie przeciwzapalne i cytoprotekcyjne w komórkach wątroby²⁸. Dodatko­wo bogaty jest w lecytynę i cholinę, które dbają o prawidłowe funk­cjonowanie układu nerwowego. 

Wspiera zdrowie układu sercowo­-naczyniowego. Spowalnia procesy starzenia, wzmacnia naczynia krwio­nośne, zapobiega tworzeniu się blaszek miażdżycowych²⁹. Właściwości prze­ciwutleniające i przeciwzapalne oleju z kiełków pszenicy zostały potwierdzone w badaniach in vitro i in vivo, które wskazują na jego potencjalne zastosowa­nie w profilaktyce hiperlipidemii, stresu oksydacyjnego oraz insulinooporności³⁰. 

Olej z pestek brzoskwini

To lekki, szybko wchłaniający się tłuszcz roślinny, bogaty w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, takie jak oleinowy i linolowy, oraz witami­ny A i E. Dzięki ich zawartości wyka­zuje silne właściwości nawilżające, przeciwzapalne i antyoksydacyjne. 

Badania na myszach wykazały, że może obniżać poziom cholestero­lu całkowitego, trójglicerydów oraz LDL, jednocześnie podnosząc po­ziom HDL. Jednocześnie olej z pestek brzoskwini zmniejszał powierzchnię zmian miażdżycowych w aorcie, co sugeruje jego potencjalne działa­nie ochronne przed miażdżycą³¹. 

Związki zawarte w pestkach brzoskwi­ni mogą hamować enzymy związane z rozwojem cukrzycy typu 2, co ułatwia kontrolę poziomu glukozy we krwi. Regularne stosowanie oleju z pe­stek brzoskwini może poprawić elastyczność skóry, zredukować drobne zmarszczki oraz wspomóc regenerację naskórka. Jest również pomocny w łagodzeniu stanów za­palnych skóry, takich jak egzema czy łuszczyca. Dodatkowo chroni skórę przed promieniowaniem UV³². 

Olej z orzechów włoskich 

To jedno z najcenniejszych źródeł zdrowych tłuszczy, charakteryzują­ce się wysoką zawartością kwasów tłuszczowych omega-3, w szcze­gólności kwasu alfa-linolenowe­go (ALA), który wspomaga zdrowie serca i układu krążenia. Obniża po­ziom „złego” cholesterolu LDL, a jed­nocześnie podnosi poziom „dobrego” cholesterolu HDL.

Olej z orzechów włoskich jest również bogaty w przeciwutleniacze, takie jak witamina E. Olej ten ma tak­że właściwości przeciwzapalne, co czyni go pomocnym w walce z chorobami stawów czy skóry³³. Zawarte w nim związki bioak­tywne, takie jak ellagitanniny, mogą wykazywać działanie przeciwnowo­tworowe poprzez hamowanie proli­feracji komórek nowotworowych³⁴. Ponadto olej z orzechów wło­skich wspiera funkcje mózgu i układu nerwowego, poprawia­jąc koncentrację i pamięć. Zaleca się go osobom mają­cym problem ze wzrokiem, po­nieważ zawiera luteinę, która jest korzystna dla zdrowia oczu.

Olej kokosowy 

To łagodny i wysoko ceniony emo­lient, chętnie wykorzystywany również w kosmetykach przeznaczonych dla dzieci. Ze względu na swoje właściwo­ści znajduje zastosowanie w natural­nej profilaktyce atopowego zapalenia skóry³⁵. Charakteryzuje się kokoso­wym aromatem, a poniżej temperatu­ry 25°C przybiera stałą konsystencję. Nie wykazuje działania alergizującego ani drażniącego, co czyni go odpowiednim dla osób z wyjątkowo suchą, popęka­ną czy łuszczącą się skórą.

Olej kokosowy skutecznie łagodzi uczucie pieczenia, szorstkości i suchości, przywracając właściwe na­wilżenie. W pielęgnacji włosów tworzy barierę ochronną, zabezpieczającą przed ich łamliwością i przesuszeniem³⁶. Dodatkowo zamyka łuski włosów, na­dając im gładkość oraz zdrowy blask.

Olej arganowy

Określany mianem „płynnego złota”, zawdzięcza swoją renomę nie tylko bogactwu składników aktywnych, ale i pracochłonnemu, tradycyjne­mu procesowi pozyskiwania. Dzięki dużej zawartości witaminy E oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych wspiera regenerację skóry i włosów, a także skutecznie chroni komórki przed stresem oksydacyjnym i wol­nymi rodnikami.

Olej arganowy zawiera ponadto polifenole, tokoferole, sterole, skwalen oraz alkohole triterpenowe – związki wykazujące silne działanie przeciwza­palne i antyoksydacyjne.

Regularne stosowanie oleju arganowego poprawia elastyczność skóry, wspomaga jej ba­rierę ochronną i zdolność do zatrzy­mywania wilgoci, co sprzyja głębokie­mu i długotrwałemu nawilżeniu³⁷.

Z badań wynika również, że olej ten może wspierać gojenie się oparzeń dru­giego stopnia, przyspieszając regenerację naskórka i łagodząc stany zapalne³⁸. Ponadto olej arganowy wykazuje ko­rzystne działanie w pielęgnacji skóry atopowej oraz dzięki swoim właściwo­ściom przeciwbakteryjnym i seboregulu­jącym może łagodzić objawy trądziku.