13 sposobów na detoksykację organizmu

 

Nie istnieje jeden uniwersalny program detoksykacyjny. Wybór metod i intensywności zależy od indywidualnych potrzeb i możliwości każdej osoby. Waż­ne jest, by tempo detoksykacji nie przekraczało zdolności eli­minacyjnych organizmu, czyli jego poziomu energetycznego i przepustowości dróg wydalania toksyn. Przedstawiamy 13 pomocnych sposobów na detoks organizmu, które mogą przy tym stać się stałymi składnika­mi zdrowego stylu życia. 

Artykuł na: 29-37 minut
Zdrowe zakupy

Detok­sykacja jest procesem zacho­dzącym nieustannie w naszym ciele i w każdej jego komórce. System płynów ustrojowych krążących w organizmie zapew­nia stałe usuwanie zbędnych bądź szkodliwych substancji będących produktem własnych procesów metabolicznych ustro­ju albo też wytwarzanych przez żyjące w nim drobnoustroje lub wchłanianych z otocze­nia w postaci zanieczyszczeń, pestycydów i herbicydów, syn­tetycznych dodatków spożyw­czych i innych chemikaliów. Poznaj sposoby na detoks organizmu.

Zdrowy organizm nie potrze­buje właściwie pomocy w eli­minowaniu toksyn i szkodli­wych substancji. Posiada kilka układów zajmujących się ich przetwarzaniem i usuwaniem. Taką funkcję pełnią nerki, wą­troba, płuca, układ limfatyczny, jelito grube i skóra. Wywiązują się z niej doskonale, pod warun­kiem, że są zdrowe i że im zbyt­nio nie przeszkadzamy.

Niestety, współczesne warunki życia mogą być dla organizmu potęż­nym obciążeniem, przekraczają­cym jego zdolności samooczysz­czania. Programy detoksykacyjne mogą wesprzeć go w tych proce­sach i nie tylko pomóc odzyskać optymalne zdrowie, ale także za­pobiec związanym z toksynami chorobom autoimmunologicz­nym i neurodegeneracyjnym. 

Nie istnieje jeden uniwersalny program detoksykacyjny. Wybór metod i intensywności zależy od indywidualnych potrzeb i możliwości każdej osoby. Waż­ne jest, by tempo detoksykacji nie przekraczało zdolności eli­minacyjnych organizmu, czyli jego poziomu energetycznego i przepustowości dróg wydalania toksyn.

W przeciwnym wypadku może dojść np. do reakcji Jari­scha-Herxheimera, objawiającej się gorączką, bólami mięśni, dreszczami, bólami głowy, mdło­ściami i wysypkami skórnymi, a wywoływanej nadmiarem toksyn (np. z zabitych bakterii lub pasożytów), których orga­nizm nie jest w stanie usunąć wystarczająco szybko.

Z tego względu najbardziej wskaza­na jest detoksykacja powolna, która zapewnia organizmowi możliwość przystosowania się do zmian i właściwej elimina­cji toksyn. Nawet wtedy może jednak pojawić się początkowo pogorszenie samopoczucia. Pro­gramów detoksykacyjnych nie należy podejmować w czasie ciąży, w okresie karmienia pier­sią, w czasie rekonwalescencji oraz podczas leczenia chorób. 

W holistycznym rozumieniu odtruwanie nie jest jednorazową interwencją, lecz stałym pro­cesem wspierania naturalnych ścieżek oczyszczania organizmu i minimalizowania jego naraże­nia na wpływ szkodliwych sub­stancji. Jego najważniejsze zasa­dy to wspieranie prawidłowego funkcjonowania wątroby, zwięk­szanie skuteczności eliminacji toksyn, redukowanie kontaktu ze szkodliwymi substancjami, dostarczanie organizmowi od­powiedniej ilości niezbędnych składników odżywczych oraz dbanie o aspekty emocjonalne, psychiczne i duchowe za po­mocą technik obniżania stresu, medytacji uważności itp. 

detoks

Przedstawione poniżej sposoby sprzyjające detok­sykacji w większości mogą stać się stałymi składnika­mi zdrowego stylu życia. 

1. Nawadniaj się

Woda ma kluczowe znaczenie zarówno dla skutecznego wchłaniania składników odżywczych, jak i dla usuwania toksyn z organizmu wraz z moczem lub potem. Optymalna ilość wody, jaką powinniśmy dostarczyć organizmowi, uzależniona jest od wielu czynników, takich jak klimat, rodzaj wykonywanej pracy, stan zdrowia i cechy indywidualne, dlatego też powinniśmy raczej słuchać naszego ciała, niż stosować do sztywnych zaleceń, takich jak słynna zasada wypijania 8 szklanek wody dziennie, która, nawiasem mówiąc, nie jest poparta żadnymi dowodami naukowymi2

  woda

Zapotrzebowanie na płyny można zaspokajać częściowo jonizowaną wodą alkaliczną, dostępną w sprzedaży lub wytwarzaną za pomocą domowego jonizatora. Woda taka wykazuje wiele korzystnych właściwości, m.in. poprawia trawienie, opóźniania starzenie, normalizuje poziom lipidów i glukozy we krwi, a przede wszystkim ma silne działanie przeciwutleniające i wymiatające wolne rodniki3. Powinny jednak unikać jej osoby z chorobami nerek lub upośledzeniem ich funkcjonowania

2. Stosuj post 

Głodówka, jak potwierdzają badania, przynosi wiele korzyści zdrowotnych, a nawet może mieć wartość terapeutyczną. Zmniejsza stany zapalne i stres oksydacyjny, moduluje aktywność hormonalną, poprawia samopoczucie fizyczne i psychiczne. Szczególnie wart polecenia jest post przerywany, w którym odżywianie ograniczone jest codziennie do kilkugodzinnego okna, a w pozostałym czasie dozwolone jest tylko spożywanie wody (lub napojów bez cukru i dodatków smakowych, np. herbat ziołowych).

Okno żywieniowe nie powinno trwać dłużej niż 8 godz. Gdy ograniczamy podaż kalorii, komórki naszego ciała uruchamiają mechanizm autofagii, czyli „sprzątania i recyklingu”. Przetwarzają i usuwają albo wykorzystują ponownie zbędne lub uszkodzone białka i elementy swej struktury, dzięki czemu mogą funkcjonować sprawniej i wydajniej. Jak stwierdzono w badaniu młodych mężczyzn obchodzących okres Ramadanu (wymagający zachowywania przez miesiąc postu od świtu do zmierzchu), post przerywany wyzwala autofagię, obniża poziom prozapalnego czynnika TNF-alfa, a także redukuje markery starzenia1

3. Pij zioła oczyszczające nerki

pokrzywa
Napary o działaniu diuretycznym, zwiększające produkcję i wydalanie moczu, wspomagają nerki w usuwaniu toksyn, a także chronią je przed infekcjami, ułatwiają usuwanie złogów i zapobiegają tworzeniu się kamieni. 
  • Pokrzywa zwyczajna ma silne własności moczopędne i odkażające. Znacząco zmniejsza odkładanie się w nerkach wapnia i szczawianów5. Działa też przeciwzapalnie, przeciwutleniająco i przeciwalergicznie, a także obniża poziom cukru we krwi. Dzięki wysokiej zawartości witamin i składników mineralnych wspomaga regenerację organizmu. Zalecana jest w przypadkach niedoboru żelaza i w niedokrwistości. Szczególnie cenne własności ma sok z młodych liści pokrzywy. 
  • Nawłoć pospolita działa moczopędnie i oczyszczająco, zwiększa wydalanie mocznika i kwasu moczowego, zapobiega infekcjom układu moczowego, powstawaniu kamieni nerkowych oraz obrzęków. Poprawia też trawienie dzięki zwiększaniu produkcji soku żołądkowego i żółci. Podobne własności ma miód z kwiatów tej rośliny6
  • Pietruszka zwyczajna ma silne działanie moczopędne, a także przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Zarówno korzenie, jak też nać i nasiona skutecznie zwalczają infekcje nerek i dróg moczowych oraz wspomagają ich detoksykację. Pietruszka jest doskonałym źródłem witamin A, C i K, a także folianu i żelaza. Pomaga neutralizować wolne rodniki oraz zmniejsza stres oksydacyjny7
  • Skrzyp polny działa moczopędnie, nie zaburzając równowagi elektrolitycznej. Ma też działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające. Dzięki wysokiej zawartości krzemionki wspomaga remineralizację kości, a poprzez zwiększanie produkcji kolagenu wpływa korzystnie na stan włosów, paznokci, skóry, a także na tkankę łączną i chrzęstną8

4. Pozbądź się toksyn razem z potem

Intensywne wydalanie potu może przyspieszyć usuwanie z organizmu szkodliwych substancji. Bardzo wskazane w tym celu jest korzystanie z sauny, zwykłej lub na podczerwień, ale jeszcze skuteczniejsze są energiczne ćwiczenia fizyczne, stymulujące krążenie krwi i sprzyjające uwalnianiu toksyn z tkanki tłuszczowej. Gdy badacze porównali te 2 metody detoksykacji, okazało się, że pot po dynamicznych ćwiczeniach zawierał wyższy poziom metali ciężkich, takich jak nikiel, ołów, miedź i arsen, niż pot uzyskany podczas sesji w saunie. Jedynie poziom rtęci w pocie był w obu przypadkach taki sam4

Po spoceniu się należy jak najszybciej wziąć prysznic, by zapobiec ponownemu wchłanianiu toksyn. Niezależnie od wybranej metody, należy pamiętać o właściwym nawadnianiu organizmu napojami elektrolitowymi. 

5. Wysypiaj się

Sen jest najlepszym sposobem oczyszczenia mózgu. Za ten proces odpowiada układ glimfatyczny, który pełni podobną funkcję, jak system limfatyczny w pozostałych częściach organizmu. Z udziałem komórek glejowych przez tkankę mózgu przepływa płyn mózgowo-rdzeniowy, usuwając z niej zbędne produkty przemiany materii, a także np. beta-amyloid i białko tau, wiązane z chorobami neurodegeneracyjnymi.

Układ glimfatyczny działa najskuteczniej w fazie snu głębokiego (non-REM). Jak odkryli badacze, podczas snu występują oscylacje wydzielania noradrenaliny, hormonu o silnym działaniu zwężającym naczynia krwionośne. Fale noradrenaliny powodują zmiany średnicy naczyń, co z kolei zmienia przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego w przestrzeni okołonaczyniowej i podpajęczynówkowej.

Gdy poszerza się przestrzeń międzynaczyniowa, przepływ płynu staje się bardziej wydajny. W fazie REM natomiast następuje silne rozszerzenie naczyń mózgowych z jednoczesnym zwężeniem przestrzeni międzynaczyniowych, co prawdopodobnie powoduje wypychanie z nich płynu mózgowo-rdzeniowego, teraz już zawierającego toksyny i zbędne metabolity. 

  sen

Jak wskazują badania, skuteczna detoksykacja mózgu uzależniona jest nie tylko od długości snu, ale też od właściwej „architektury” poszczególnych jego faz. Stwierdzono, m.in., że środki nasenne zaburzają oscylacje poziomu noradrenaliny, w wyniku czego zmniejsza się skuteczność działania układu glimfatycznego9. Nie da się więc pójść na skróty: aby sen pełnił swą funkcję oczyszczającą, musi przebiegać w sposób naturalny. Podczas snu odbywa się także regeneracja połączeń neuronalnych i regulacja odpowiedzi immunologicznych (gdyż układ odpornościowy ssaków jest bardziej aktywny podczas snu niż podczas czuwania). 

6. Sięgnij po produkty chelatujące

Szereg popularnych ziół może pomóc nam usunąć z organizmu metale ciężkie. Czosnek (a także cebula, por i szczypior) zawierają związki siarki, które wiążą metale ciężkie w organizmie i ułatwiają ich usuwanie z żółcią do kału.

Podobne działanie mają warzywa z rodziny krzyżowych (brokuły, kalafior, kapusta, jarmuż), które również obfitują w związki siarki10. Kolendra siewna intensyfikuje usuwanie rtęci z organizmu, chroni też wątrobę przed uszkodzeniem przez ołów oraz obniża jego poziom11

  spirulina

Algi działają odtruwająco, jednak gdy idzie o detoks, biją na głowę wszystkie zioła. W tej chwili ludzkość nie zna żadnego ziarna, owocu lub produktu, który byłby bogatszy w substancje odżywcze niż spirulina, szmaragdowozielona alga w kształcie spirali o mikroskopijnej wielkości. Chroni ona organizm przed toksycznymi metalami ciężkimi, takim jak kadm, rtęć, ołów i arsen12

Natomiast wodorost o nazwie chlorella ma najwięcej chlorofilu nie tylko ze wszystkich alg, lecz także ze wszystkich roślin (3-5% czystego chlorofilu)! Co w połączeniu z zawartymi w niej aminokwasami i mikroelementami sprawia, że jest jedną z najlepszych substancji spożywczych ułatwiających regenerację i oczyszczenie organizmu? Chlorella pomaga usuwać rtęć z układu pokarmowego, mięśni, tkanki łącznej i kości. Wspomaga też detoksykację szkodliwych chemikaliów, takich jak ftalany lub pestycydy13.

7. Detoksykuj swój dom

  • Zacznij od najprostszego sposobu: wietrz często pomieszczenia. Rozszczelnij okna i udrożnij wywietrzniki, by zapewnić ciągłą wymianę powietrza. Jego cyrkulacja zmniejsza stężenie toksycznych substancji, a także chroni przed rozwojem pleśni. 
  • Wybieraj naturalne dywany, wykładziny podłogowe, obicia mebli i farby do wnętrz. Syntetyczne materiały mogą uwalniać lotne związki organiczne (VOC), takie jak aldehydy, węglowodory, alkohole i estry, które mają działanie podrażniające, a mogą też nasilać reakcje alergiczne, wywoływać problemy neurologiczne i hormonalne, a nawet raka. 
  • Zrezygnuj z wszelkich sztucznych odświeżaczy powietrza i środków zapachowych, gdyż należą one do najbardziej toksycznych produktów, jakie znajdują się w naszych domach. Zawierają m.in. ftalany, zaburzające gospodarkę hormonalną. Zamiast maskować problem, usuń jego przyczynę, a jeśli koniecznie chcesz użyć substancji zapachowych, stosuj naturalne olejki eteryczne. 
  • Hoduj rośliny oczyszczające powietrze, takie jak paprocie, fikus, dracena, skrzydłokwiat, aloes. Zastąp środki czyszczące preparatami naturalnymi na bazie octu jabłkowego, cytryny, szarego mydła i sody oczyszczonej. Zrezygnuj z herbicydów i pestycydów w ogrodzie, w razie potrzeby stosuj opryski z naturalnych składników (soda, czosnek, wrotycz, pokrzywa, mydło, ocet, drożdże). 

8. Przeprowadź detoks cyfrowy

Oczyszczając organizm, nie zapominaj o umyśle. Ciągłe bombardo­wanie go przekazem medialnym może odbić się na samopoczuciu równie negatywnie, jak toksyny środowiskowe. Zwłaszcza smart­fony, które w odróżnieniu od innych urządzeń elektronicznych mogą być używane niemal zawsze i wszędzie, powiązano z wyż­szym poziomem lęku i depresji, nasileniem stresu, obniżeniem jakości interakcji społecznych oraz problemami ze snem i nauką14

Obsesyjne korzystanie z nich jest często skutkiem lęku przed pozostaniem sam na sam ze sobą i własnymi myśla­mi. Seria badań z udziałem amerykańskich studentów poka­zała, że spędzenie 15 min w pustym pokoju bez żadnego zajęcia (poza myśleniem) było dla wielu z nich tak trudne, że gotowi byli skorzystać z każdej dostarczonej z zewnątrz możliwości działania, nawet jeśli działaniem tym było... naci­skanie przycisku, powodującego porażenie prądem15

Postaraj się częściej „odłączać od sieci”. Wyznacz dni lub pory dnia, w których nie będziesz korzystać z żadnych urządzeń elek­tronicznych (a więc nie tylko ze smartfona i komputera, ale także z telewizora). Zrezygnuj z tych urządzeń w porze posiłków, a także w godzinach wieczornych przed położeniem się spać. Niebieskie światło emitowane przez ekrany zaburza produkcję melatoni­ny, co niekorzystnie odbija się na jakości i długości snu. 

hamak
Zastąp smartfon książką, medytacją lub rozmową z bliskimi. Uczyń swą sypialnię strefą bez elektroniki. Wyłącz powiadomienia w telefo­nie i ustaw tryb czarno-biały, by zmniejszyć atrakcyjność obrazu. Znajdź nowe zajęcia, które odwrócą Twoją uwagę od smartfona, ćwicz uważność, odkrywaj regenerujący wpływ ciszy i spokoju. 

9. Zacznij pić soki

Owocowo-warzywne napoje są bardzo skutecznym, a przy tym łatwym i smacznym sposobem wspomagania detoksykacji. Surowe warzywa i owoce są bogatym źródłem witamin, składników mineralnych, a także enzymów wspomagających trawienie oraz fitozwiązków o działaniu przeciwutleniającym i przeciwzapalnym.

Dzięki wyciskaniu soków możemy spożywać je w postaci skoncentrowanej i w ilościach, które trudno byłoby uzyskać, jedząc warzywa i owoce w całości. Surowe soki stymulują funkcjonowanie jelit, wątroby i nerek, jak również produkcję żółci, ułatwiając eliminację toksyn. Oczywiście, odnosi się to tylko do soków przyrządzanych ze świeżych owoców i warzyw, a nie do gotowych produktów przemysłowych, dostępnych w marketach. 

10. Wspieraj swoją wątrobę

Podczas detoksykacji wątroba poddawana jest szczególnym obciążeniom. Warto wesprzeć ją ziołami, które ochronią ją i zwiększą efektywność eliminacji toksyn. 

  • Ostropest plamisty ma właściwości hepatoprotekcyjne, a dodatkowo poprawia funkcjonowanie organu. Stosowany jest także w schorzeniach dróg żółciowych. Działa silnie przeciwutleniająco, dzięki czemu może ułatwiać regenerację wątroby i zmniejszać jej stany zapalne, a także zapobiegać jej stłuszczeniu i marskości. 
    Ma też zdolność wiązania żelaza oraz chroni nerki przed uszkodzeniami przez metale ciężkie (ołów, mangan, kadm, arsen) i ułatwia ich chelatację16
  • Mniszek lekarski (korzeń i ziele) jest tradycyjnie stosowany w medycynie ludowej w schorzeniach wątroby i dróg żółciowych. Ma działanie przeciwutleniające, obniża markery wątrobowe AST i ALT, zapobiega stłuszczeniu i marskości wątroby, ma także działanie przeciwnowotworowe17. Herbata z mniszka może wspomagać detoksykację narządu, a zawarte w tej roślinie polisacharydy ochraniają wątrobę przed uszkodzeniami przez toksyny18
  • Karczoch ma własności przeciwutleniające i przeciwzapalne. Obniża poziom enzymów wątrobowych AST i ALT, zapobiega uszkodzeniom oksydacyjnym wątroby i wspomaga regenerację jej komórek, a także zapobiega stłuszczeniu. Zwiększa też produkcję żółci, uczestniczącej w usuwaniu toksyn19.

11. Zacznij brać prysznic naprzemienny

Tusz, raz gorący, a raz zimny albo przynajmniej zakończenie zwykłego prysznica 30-60-sekundowym polaniem ciała zimną wodą może mieć dobroczynne działanie oczyszczające organizm. Zmiana temperatury wody stymuluje układ krążenia, a zwłaszcza układ limfatyczny, dzięki czemu skuteczniej odprowadzają one toksyny z organizmu.

Naprzemienne zwężanie i rozszerzanie naczyń wymusza przepływ płynów i zapobiega zastojom limfy. Przyspiesza też metabolizm, zwiększa produkcję hormonów, podwyższa poziom energii, podnosi nastrój, poprawia odporność, pomaga leczyć stany zapalne i zapobiegać depresji. Może też chronić przed chorobami neurodegeneracyjnymi i zmniejszać insulinooporność20.

12. Pozbądź się pasożytów

Obecność parazytów jelitowych może nie dawać żadnych objawów, ale może też powodować biegunki, mdłości i wymioty, bóle brzucha, bóle mięśni, świąd, uczucie zmęczenia, problemy skórne lub niewyjaśnioną utratę wagi. Choć w cięższych przypadkach konieczne może być zastosowanie leków przeciwpasożytniczych, to jednak warto polecić także naturalne sposoby wspomagania mechanizmów obronnych organizmu. Do najskuteczniejszych naturalnych suplementów przeciwpasożytniczych należą:

  • Orzech włoski, którego substancja czynna – juglon – wykazuje silne własności przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze21. Nalewkę zwalczającą parazyty, a także pomagającą w niestrawności, zatruciach pokarmowych i biegunkach, można przygotować, zalewając alkoholem posiekane niedojrzałe orzechy włoskie, zebrane w czerwcu lub lipcu, gdy jeszcze można kroić je w całości. Czas maceracji powinien wynosić co najmniej 30 dni.
  • Pestki dyni, a dokładniej zawarte w nich kukurbityna i kukurbitacyna, mają własności przeciwzapalne i przeciwutleniające, a także przeciwnowotworowe. W badaniach etanolowy wyciąg z pestek dyni hamował rozwój larw nicieni, zmniejszał liczbę ich jaj oraz liczbę dorosłych osobników22. Pestki dyni, dobrze rozdrobnione, należy spożywać na czczo w ilości ok. 2 łyżek przez co najmniej tydzień. Skutecznie działa również olej z pestek dyni.
  • Czosnek skutecznie zwalcza pasożyty jelitowe, a stosować go można w postaci surowej, jak również w formie nalewki lub maceratu octowego, przygotowanego przez namoczenie ząbków czosnku przez 10 dni w occie jabłkowym. W badaniach potwierdzono jego skuteczne działanie m.in. przeciwko gliście ludzkiej23. Poza działaniem przeciwpasożytniczym czosnek ma też własności detoksykujące i chelatujące metale ciężkie.
  • Goździki zawierają eugenol znany z własności przeciwpasożytniczych, przeciwdrobnoustrojowych i przeciwbólowych24. W celu zwalczania infekcji pasożytniczych często łączy się goździki w postaci proszku lub ekstraktu z siemieniem lnianym. 

13. Oczyść swój układ pokarmowy

Nasze jelita często są składowiskiem dla częściowo strawionego, rozkładającego się pokarmu bądź leków i innych toksyn, które nigdy nie wydostały się z organizmu. Jeśli jelito cienkie nie jest oczyszczone, a jego nabłonek nie jest odsłonięty, składniki odżywcze nie mogą przeniknąć do krwiobiegu, a co za tym idzie, nasz organizm nie może ich wykorzystać.

Jonizowana woda wodorowa jest kapitalnym środkiem czyszczącym dla przewodu pokarmowego dzięki malutkim pęcherzykom (rozpuszczony wodór cząsteczkowy), którymi jonizator nasyca wodę. Taki płyn nie tylko oczyszcza jelita, ale jednocześnie nawadnia ich nabłonek, dzięki czemu składniki odżywcze mogą przedostawać się do krwi z większą swobodą. 

Picie zasadowej wody wodorowej zmniejsza ogólne zakwaszenie organizmu, jako że przywraca równowagę pH, co najłatwiej zmierzyć poprzez zbadanie śliny lub moczu. Jednak podniesienie ogólnego pH organizmu najpewniej trochę potrwa.

Kwaśne odpady nie nagromadziły się w ciągu jednego dnia, toteż nie pozbędziemy się ich tak szybko. Może minąć wiele tygodni, a nieraz miesięcy, zanim usuniemy kwaśne pozostałości, które przez wiele lat odkładały się w naszych stawach, wokół narządów, w mózgu i całym ciele. 

Bibliografia
  • Human Nutrition & Metabolism 32 (2023) 200189
  • Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol. 2002 Nov;283(5):R993-1004
  • Journal of Food and Drug Analysis 20(1):394-397 
  • Int. J. Environ. Res. Public Health 2022, 19, 4323
  • Mol Med Rep. 2014 Dec;10(6):3157-62 
  • Herbalism nr 1(2)/2016, 160-174
  • Front. Med. 11:1494740
  • Pharmacogn Rev. 2019;13(26):50-58 
  • Trends Immunol. 2025 Mar;46(3):189-191 
  • J Herbmed Pharmacol. 2019; 8(2): 69-77.
  • Afr J Tradit Complement Altern Med. (2017) 14(2):92-102
  • Int. J. Mol. Sci. 2023, 24, 17076
  • Daru. 2014 Jun 2;22(1):46
  • Mobile Media & Communication, 10(2), 190-215 
  • Science. 2014 July 4; 345(6192): 75–77 
  • Trakia Journal of Sciences, Vol. 19, № 2, 2021
  • J App Pharm Sci, 2016; 6 (04): 202-205
  • Molecules 2017, 22(9), 1409 
  • Plant Foods Hum Nutr. 2015 Dec;70(4):441-53 
  • Int J Circumpolar Health. 2022 Dec;81(1):2111789 
  • Proceedings of the Indian National Science Academy (2022) 88:601–616
  • Nowe rozwiązania etnofarmakologiczne w świetle rosnącej lekooporności pasożytów. W: III Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Medycyna Personalizowana, Genom -
  • Człowiek - Świat - Zagrożenia : Lublin, 23-25. 11. 2016 r.
  • ScientificWorldJournal. 2021 Dec 30;2021:8817288 
  • Sci Parasitol 21(3):94-101, June 2020
Autor publikacji:
Wczytaj więcej
Nasze magazyny