Czy da się wyleczyć fibromialgię?

Zaczęłam mieć kłopoty ze snem i czułam się coraz bardziej sfrustrowana i zmęczona. Poszłam do lekarza. Wysłuchał mnie, podotykał w różnych miejscach, pytając: „czy to boli?”, a ja z coraz większym zdumieniem odkrywałam, że tak. Nie wiedziałam, że mam tyle bolesnych miejsc w ciele! Pan doktor stwierdził, że mam podręcznikową fibromialgię i że nie da się jej całkowicie wyleczyć, ale leczenie może sprawić, że objawy wyciszą się nawet na lata. Czy to prawda? Czy jestem skazana na leki antydepresyjne do końca życia? Może są jakieś alternatywy?

Redakcja Oczymlekarze.pl 15 styczeń 2024

Artykuł na: 17-22 minuty

Zdrowe zakupy

Suplementy diety

Andrographis ParActin®

Suplementy diety

Ashwagandha KSM-66 BIO

Suplementy diety

AstaZine® Astaksantyna

Żeńszeń fermentowany GS15-4®

Spis treści

Co to jest fibromialgia?

Fibromialgia charakteryzuje się przewlekłym, uogólnionym bólem mięśni i stawów oraz występowaniem tzw. punktów tkliwych, czyli miejsc ciała o nadmiernej wrażliwości na ucisk (to dla tego doktor uciskał różne punkty na Twoim ciele). Chorzy poza bólem odczuwają wiele innych dolegliwości, takich jak zmęczenie, uczucie sztywności ciała, zaburzenia snu i nastroju. Obecnie uznaje się, że fibromialgia wiąże się z nieprawidłowym odczuwaniem bólu.

Zasadniczo pierwszym krokiem w leczeniu tego schorzenia, jest próba uśmierzenia bólu oraz przywrócenia spokojnego snu. Dlatego często pacjentom podaje się małe dawki antydepresantów. Ich zadaniem jest podniesienie poziomu serotoniny i noradrenaliny – neuroprzekaźników modulujących sen, ból i działanie układu odpornościowego¹. Niestety odsetek osób, u których udało się zmniejszyć natężenie bólu o 50%, jest mały i – podobnie jak w innych przewlekłych zespołach bólowych – tylko u małej części pacjentów w badaniach klinicznych uzyskuje się dobrą odpowiedź na leczenie².

Zapewne wiąże się to z faktem, że ciągle jeszcze nie znamy przyczyn tego schorzenia. Ból, który mu towarzyszy, wydaje się jednak wynikać z procesów zaburzenia przetwarzania sygnałów w ośrodkowym układzie nerwowym, a stan ten określa się jako „zespół centralnego uczulenia”. Wielu medyków podejrzewa, że u jego postaw może leżeć bakteryjna lub wirusowa infekcja albo choroba autoimmunologiczna. Wydaje się to potwierdzać przegląd badań naukowych dotyczących fibromialgi. Uczeni zauważyli, że niemal wszystkie osoby cierpiące z powodu bólu mięśni miały zaburzone mechanizmy hormonalnego sprzężenia zwrotnego i najczęstszym tego powodem była niedoczynność tarczycy³. Wykonaj więc badania tego gruczołu (TSH, T3, T4 i Anty-TPO), dzięki nim od razu będziesz wiedzieć, czy na początku nie powinnaś zająć się tarczycą.

Przyczyna fibromialgii nie jest w pełni zrozumiała, ale istnieją różne czynniki, które mogą przyczyniać się do jej rozwoju. Niektóre z potencjalnych czynników obejmują genetykę, infekcje wirusowe oraz zaburzenia neurochemiczne wpływające na regulację bólu. Ponadto, stres i traumatyczne wydarzenia życiowe również mogą zwiększać ryzyko wystąpienia fibromialgii u niektórych osób

Co pomaga w leczeniu fibromialgii?

Podejmij wyzwanie, a następnie – nim zaczniesz przyjmować leki – wypróbuj alternatywne metody leczenia.

Nie zamawiaj na wynos Wszelkie tego rodzaju jedzenie może zawierać wzmacniający smak glutaminian sodu, tę znaną ekscytotoksynę powiązano z fibromialgią. 4 kobiety, które przez 17 lat cierpiały na to schorzenie, doświadczyły niemal natychmiastowego ustąpienia objawów po tym, jak usunęły glutaminian z diety⁵. Sugeruje to, że źródło problemów nie tkwi w mięśniach, lecz w jelitach. Unikaj też innych polepszaczy smaku, konserwantów i barwników.

Zrezygnuj z glutenu. Niektóre badania sugerują, że wrażliwość na to białko może być podstawową przyczyną fibromialgii i że przestrzeganie diety bezglutenowej redukuje objawy. Spróbuj wytrzymać przynajmniej 3 miesiące i przekonaj się, czy to przyniesie jakąś poprawę.

Koniec z paleniem Wiele badań wykazało, że używanie tytoniu wiąże się pogorszeniem objawów fibromialgii (w tym nasilenie chronicznego bólu, częstotliwość parestezji oraz snu, który nie regenerował). Palący mieli też więcej tkliwych punktów. Co więcej, nałóg ten może być również czynnikiem ryzyka rozwoju fibromialgii⁷.
Jeżeli przyjmujesz środki antykoncepcyjne, zrezygnuj z nich, gdyż naukowcy upatrują w nich jednej z prawdopodobnych przyczyn fibromialgii. Skonsultuj się ze swoim ginekologiem, aby doradził Ci inną metodę zapobiegania ciąży⁴. To dopiero początek listy, rzeczy, z których powinnaś zrezygnować, zanim zaczniesz leczenie fibromialgii.
Wypocznij Bezsenność spowodowana bólem dodatkowo zaostrza objawy fibromialgii. Dlatego warto wiedzieć, co zrobić, aby jakość snu była jak najwyższa. Aktywność fizyczna, nie później niż 3 godziny przed pójściem spać, powinna ułatwić zaśnięcie. Niektórym chorym pomaga wieczorny masaż. Rozluźnia mięśnie i pozwoli się zrelaksować. Regularny tryb życia ułatwi zasypianie. Kładź się i wstawaj o tej samej porze, nawet w weekend.
Unikaj kofeiny, cukru, wysokokalorycznych przekąsek i smażonych potraw.

Nie bój się masażu. Zabiegi tego typu przyspieszają ukrwienie tkanek i zmniejszają poziom mioglobiny we krwi. Ten czerwony barwnik, którego rolą jest przenoszenie i magazynowanie tlenu w mięśniach, zdaniem niektórych odpowiedzialny jest za występowanie bólu. W pewnym eksperymencie dowiedziono, że im większej liczbie sesji masażu poddał się pacjent, tym mniejszy odczuwał ból i tym bardziej obniżyła się w jego krwi zawartość mioglobiny.

Wypróbuj akupunkturę W prestiżowej Klinice Mayo w kontrolowanym badaniu klinicznym 50 chorych poddanych 6 sesjom akupunktury doświadczyło znaczącej poprawy objawów w porównaniu z grupą, u której stosowano pozorowaną terapię. W przypadku pierwszej grupy akupunktura znacząco i efektywnie zmniejszała ból, wrażliwość charakterystycznych punktów, zmęczenie i lęk. Zgodnie z wynikami innego badania, oprócz stosowania zwykłych igieł skuteczna może być też elektroakupunktura – metoda, podczas której igły podłącza się do elektrod w celu wzmocnienia ich działania. Nie stwierdzono żadnych niepożądanych skutków ubocznych, w przeciwieństwie do stosowanych zwyczajowo w takich przypadkach leków przeciwdepresyjnych, nasennych lub przeciwlękowych⁹.
Skomponuj sobie jadłospis Fibromialgii często towarzyszą niedobory witamin i minerałów, dlatego należy jeść sporo warzyw i owoców. Jeżeli wraz z chorobą współwystępują problemy trawienne, zadbaj o to, by 2 rodzaje probiotyków (stosowane 2 razy dziennie) znalazły się w Twoim jadłospisie. Jeśli nie masz głowy do takich rzeczy, dobrym wyborem będzie dieta śródziemnomorska bogata w warzywa, fasolę, produkty pełnoziarniste, orzechy, zioła, przyprawy i oliwę z oliwek przy okazji dostarczy Ci potrzebnych składników odżywczych. Czasem jednak samo żywienie nie wystarczy. Tak częsta zdarza się z magnezem, którego chorzy na fibromialgię mają zbyt mało w organizmie. Warto wtedy zwiększyć jego podaż w diecie (jedząc np. szpinak, szparagi, sałatę lub kiełki pszenicy), a jeśli to nie pomoże sięgnąć po suplementy.

Uzupełnij niedobory minerałów

Tryptofan i magnez mogą złagodzić niepokój oraz poprawiać nastrój u osób cierpiących na fibromialgię¹⁰. Magnez także pomoże Ci rozluźnić mięśnie i uśmierzyć ból.
Sugerowana dawka: 300 mg na dzień.
5-hydroksytryptofan (5-HTP) Przyjmowanie tego aminokwasu przez miesiąc złagodziło szereg objawów fibromialgii, w tym ból, miejscową tkliwość, sztywność poranną, zaburzenia snu, niepokój i zmęczenie¹¹. Sugerowana dawka: 100 mg 3 razy dziennie.
Koenzym Q10 Ta substancja wydaje się łagodzić ból, zmęczenie, problemy ze snem i depresję u osób cierpiących na fibromialgię¹². Sugerowana dawka: 100 mg 3 razy dziennie.
S-adenozylometionina (SAMe) Niektóre dowody sugerują, że ten popularny suplement jest skuteczny w poprawie bólu, sztywności, zmęczenia i nastroju¹³. Sugerowana dawka: 800 mg dziennie.

Jeśli podejrzewaszu siebie fibromialgię, sprawdź wszelkie rodzaje nadwrażliwości pokarmowej i staraj się utrzymać zdrową równowagę, jedząc więcej pokarmów alkalizujących niż zakwaszających organizm. W jednym z badań wykazano, że stosowanie tej diety eliminowało problem nawet na 10 lat.

Wypróbuj zioła o działaniu przeciwbólowym

Ekstrakty i napary pomogą zmniejszyć dolegliwości towarzyszące chorobie. Napar z tymianku łagodzi przebieg ataków bólowych, a kąpiele z jego dodatkiem mają działanie odprężające. Podobnie działa nalewka z nagietka.

Ekstrakt pozyskany z liści wawrzynu szlachetnego (Laurus nobilis) jest doskonałym źródłem polifenoli, które wpływają korzystnie m.in. na: wątrobę, jelita i układ krążenia. Jak już wspomnieliśmy, w fibromialgii często dochodzi do niedoborów żywieniowych. Dlatego warto rozważyć zastosowanie olejku laurowego, gdyż polifenole wpływają również na przyswajanie wielu witamin. To nie wszystko. Departament Farmacji Uniwersytetu w Salerno informuje, iż tłuszcz ten ma w swoim składzie aż 55 substancji biologicznie aktywnych o różnorodnym wpływie na organizm

Imbir zapewnia działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające. Kłącze łagodzi również bóle mięśni i ich napięcie oraz zmniejsza bóle głowy i nudności związane z fibromialgią.
Żeń szeń Natomiast żeń-szeń zwiększa ilość energii oraz łagodzi sztywność i inne objawy zaburzenia funkcji mięśniowych.
Kurkumina zawarta w ostryżu długim działa jako silny środek przeciwzapalny. Sprawdza się w leczeniu bólu mięśni i obrzęków. Również antyoksydanty zawarte niej chronią organizm przed niszczącymi toksynami.
Rumianek Związki chemiczne w rumianku poprawiają jakość snu, zmniejszają niepokój i depresję, działają łagodząco na skurcze menstruacyjne i ogólnie poprawiają funkcjonowanie układu odpornościowego.
Jeżówka purpurowa i dziurawiec W tym ostatnim przypadku warto sięgnąć również po jeżówkę purpurową. Pomocne może też okazać się przeciwdepresyjne działanie dziurawca. Należy zachować ostrożność podczas stosowania tej rośliny, ponieważ ekstrakty z niej zwiększają wrażliwość skóry na słońce.

Ashwagandha znana także jako indyjski żeń szeń lub witania ospała (Withania somnifera) działa równie skutecznie, jak przeciwdepresyjna imipramina. Możesz więc rozważyć przyjmowanie jej na początek zamiast antydepresantów

Jakie są alternatywne metody leczenia fibromialgii?

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) i medytacja – polegająca na skupieniu się na rozluźnieniu i na pozbawionej osądu świadomości chwili obecnej – prowadzą do zmniejszenia stresu i zaburzeń snu, a także do złagodzenia objawów fibromialgii¹⁵. Polecane są też inne techniki, takie jak wizualizacja, która zasadza się na wyobrażeniu sobie, że źródło bólu ma pewien kształt, zobrazowaniu go sobie, a następnie wyobrażeniu jak ono znika. Przykładowo – chcąc pozbyć się bólu po oparzeniu na ramieniu, wyobrażamy sobie np. naszego psa, który wylizuję ranę, co sprawia, że ona zasklepia się, maleje, aż w końcu znika. Metoda ta wydaje się przynosić znaczne zmniejszenie intensywności bólu, zmęczenia i depresji.
Hipnoterapia często dociera do obszarów, do których nie mają dostępu inne metody leczenia. W jednym badaniu u pacjentów z fibromialgią leczonych tą techniką zaobserwowano lepsze efekty pod względem usuwania bólu (choć wciąż odczuwali go w jakimś stopniu), zmęczenia i poprawy jakości snu niż u chorych poddanych fizykoterapii¹⁹.

Balneoterapia przynosi zauważalną ulgę wielu cierpiącym na fibromialgię. Kąpiele lecznicze pomagają w poprawieniu ogólnej kondycji organizmu i znoszą ból. Najlepiej zażywać ich w uzdrowiskach bogatych w wody lecznicze. Jednak nie musisz od razu jechać do sanatorium, wystarczy, że kupisz sól do kąpieli, zawierającą magnez, wapń i potas. Taka lecznicza kąpiel powinna trwać nie dłużej niż 20 min dziennie

Trening aerobowy Jak pokazuje przegląd badań, może on nieznacznie zmniejszyć intensywność bólu, poprawić sprawność fizyczną i łagodzić uczucie zmęczenia oraz sztywności. Połączenie aerobiku z technikami relaksacyjnymi również może zmniejszać lęk i poprawiać jakość snu¹⁶. W szczególności polecana jest joga, która zmniejsza dolegliwości bólowe o 25%, zmęczenie o 30%, a depresję niemal o 50%. Bardzo obiecujące efekty w zmniejszaniu objawów choroby oraz poprawie jakości snu daje też praktykowanie 2 razy w tygodniu tai-chi – techniki, łączącej powolne ruchy z głębokim oddychaniem¹⁷.

Umiarkowanie intensywne lub energiczne chodzenie z kijkami (nordic walking) – 2 razy w tygodniu okazało się pomocne. Objawy fibromialgii łagodzić może także kilkakrotny krótkotrwały wysiłek (czyli taki powodujący lekką zadyszkę jak praca w ogródku czy nawet sprzątanie domu odkurzaczem), którego łączny czas to 30 min aktywności dziennie

Krioterapia U chorych z fibriomialgią poddanych zabiegom krioterapii ogólnoustrojowej i ćwiczeniom na sali gimnastycznej następuje zmniejszenie liczby bolesnych punktów²⁰. Jak pokazały testy, ból zmniejszał się na ok. 90 minut od zakończenia zabiegu, co ułatwiało prowadzenie terapii zajęciowej²¹. Również obserwacje dotyczące farmakoterapii wskazały, że stosowanie cyklu krioterapii ogólnoustrojowej przez 2 tygodnie powoduje zmniejszenie bólu pozwalające na ograniczenie przyjmowania leków przeciwbólowych. Inne badania dowiodły natomiast, że pomocne może być również miejscowe zastosowanie niskich temperatur. U uczestników cierpiących na fibromialgię po takich sesjach następowała redukcja bólu, sztywności i zmęczenia²².
Magnetyczny materac Jednym z naturalnych czynników, od którego zależy zdrowia każdego z nas, jest ziemskie pole magnetyczne. Jak obliczyli amerykańscy naukowcy K. McDonald oraz R. Gunst, pole to zmniejszyło swoją wartość w okresie ostatnich 3 stuleci o 15%. Wielu badaczy łączy z tym faktem pojawienie się niektórych przewlekłych schorzeń [1]. I uważa, że jego rozwiązaniem tego problemu może być używanie magnetycznych wyrobów ze stałym polem magnetycznym (SPM)²³. Naukowcy z Instytutu Badań Fizykomedycznych opracowali magnetyczny materac Energy For Life (EFL). Jego zastosowanie w leczeniu chorych na fibromialgię oceniał prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Samborski²⁴. Badania wykazały istotny wpływ EFL na objawy funkcjonalne oraz wegetatywne tego schorzenia, które uległy poprawie średnio o 50%. Zdaniem uczonego zastosowanie materaca EFL stanowi nową formę leczenia zespołu przewlekłych uogólnionych bólów mięśniowo-stawowych, jakim jest np. fibromialgia.

Bibliografia

Eur. J. Pain, 2014; 18: 1067-1080; Cochrane Database Syst. Rev., 2014; 1: CD007 115
BMJ, 2013; 346: f2690
Scand J Rheumatol Suppl, 2000; 11: 8-12; J Rheumatol, 1992; 19: 1120-2; Lowe J, Yellin JG. The Metabolic Treatment of Fibromyalgia. Lafayette, CO: McDowell Publishing, 2000
Dig Chiropr Econ, 1991; 34: 100-1
Ann Pharmacother, 2001; 35: 702-6
Rheumatol Int, 2014; 34: 1607-12
Mediators of Inflammation. 2014. 2014:627041; Pain Medicine. 2015. 16(7):1433-42; Pain Practice. 2015 Nov 25
Scand J Rheumatol, 1986; 15: 174-8
Mayo Clin Proc, 2006; 81: 749-57; BMJ, 1992; 305: 1249-52
Int J Environ Res Public Health, 2020; 17: 2227
Int Med Res, 1990; 18: 201-9
Clin Exp Rheumatol, 2017;35 Suppl 105(3): 20-7; J Clin Psychopharmacol, 2014; 34: 277–8; Complement Ther Med, 2019; 43: 181-7
Scand J Rheumatol, 1991; 20:294- 302
J Musculo Pain, 1998; 6: 133-49
Altern Ther Health Med, 1998; 4: 67-70
Med Clin [Barc], 2011; 137: 398-401
Pain, 2010; 151: 530-9; N Engl J Med, 2010; 363: 743-54
Arthritis Res Ther, 2011; 13: 103 and 2010; 12: R55
J Rheumatol, 1991; 18: 72-5
Bio-Opt. Inf. Med.,1999;5(1/2),15- 18
Rehabilitation, 2000; 39(2),93-100
Reumatologia, 1994;32(4), 422- 426.18.Samborski W.: Fibromialgia. Reumatologia, 1994;32(4),319-327; Reumatologia, 1994;32(4),319-327
Japan Med. Journal, no 2745, December4th, 1976
MedicalNews, tom. 64 (4), 1993, s. 45-52