Już nie papierosy – otyłość to nowa główna przyczyna raka

Otyłość jako główna przyczyna nowotworów

Nasze odkrycia sugerują, że wpływ otyłości na ryzyko nowotworowe może być większy, niż wcześniej sądzono, ponieważ stanowi ona czynnik ryzyka wystąpienia większej liczby nowotworów, zwłaszcza rzadszych rodzajów. Jeśli chodzi o niektóre z nich, rzadko prowadzono wcześniej badania pod tym kątem lub nigdy tego nie zrobiono.

 – powiedziała główna badaczka Ming Sun.

Naukowcy przez ok. 40 lat monitorowali masę ciała, stan zdrowia i styl życia 4,1 mln ludzi. W tym czasie u 332,5 tys. osób rozwinął się nowotwór.

W 40% przypadków pacjent miał nadwagę lub był otyły, a badacze szacują, że każdy 5-punktowy wzrost BMI (body mass index, wskaźnik masy ciała) zwiększa ryzyko nowotworowe o 24% u mężczyzn i o 12% u kobiet.

Zagrożenia związane z lekami odchudzającymi – co warto wiedzieć?

Otyłość zrodziła międzynarodowy kryzys zdrowotny. Liczba zmagających się z nią osób od lat 90. XX w. podwoiła się. Problem nadwagi lub otyłości dotyczy ok. 74% Amerykanów i 64% Brytyjczyków. W celu przeciwdziałania tej epidemii zdrowotni kuratorzy promują szersze zastosowanie odchudzającego leku – semaglutydu. Jest on dostępny na rynku pod nazwami handlowymi Wegovy, Ozempic lub Rybelsus, a produkuje go duński gigant farmaceutyczny – firma Novo Nordisk.

Chociaż w ciągu ostatniego roku sprzedaż semaglutydu podwoiła się, lek ten ma jedynie niewielki wpływ na utratę masy ciała. W jednym z badań, w którym wzięło udział 1961 osób z BMI powyżej 30, stwierdzono, że po 68 tygodniach (rok i 4 miesiące) pomógł zredukować wagę o mniej niż 15%. Grupa nieprzyjmująca leku straciła 2,4% masy ciała².

Semaglutyd, który podaje się co tydzień w formie zastrzyku, oddziałuje na regulujące apetyt obszary mózgu przez zwiększanie uczucia sytości. Spowalnia także przepływ pokarmu przez przewód pokarmowy, sprzyja wykorzystaniu tłuszczu jako źródła energii i obniża poziom glukozy we krwi przez uwalnianie insuliny, która ją rozkłada.

Jest to jednak niebezpieczny lek. Semaglutyd opatrzono ostrzeżeniem w czarnej ramce – najwyższym możliwym alertem wydawanym przez amerykański organ regulacyjny ds. farmaceutyków, czyli FDA (Food and Drug Administration, Agencja Żywności i Leków), przed wycofaniem środka z rynku – ponieważ zwiększa ryzyko rozwoju guzów lub nowotworów tarczycy i niedrożności jelit. Firma Novo Nordisk ostrzegła również, że jej produkt może powodować zapalenie trzustki, hipoglikemię (niski poziom cukru we krwi), problemy trawienne, poważne reakcje alergiczne i kamienie żółciowe.

Zdrowa dieta kontra przetworzona żywność – klucz do redukcji otyłości

Bezpieczniejszy i skuteczniejszy sposób na odchudzanie to zdrowa dieta i unikanie przetworzonej żywności oraz słodkich napojów. Ok. 64% kalorii w typowym zachodnim jadłospisie pochodzi z ultraprzetworzonych i przetworzonych produktów.

Naukowcy z Uniwersytetu w São Paulo w Brazylii szacują, że na każdy 10-procentowy wzrost spożycia przetworzonej żywności przypada 18-procentowy przyrost otyłości wśród mężczyzn i 17-procentowy wśród kobiet³.

Również inni badacze dostrzegają bezpośredni związek pomiędzy przetworzoną żywnością a otyłością. Ludzie muszą spożywać określoną ilość białka, ale przetworzone produkty składają się głównie z węglowodanów i tłuszczów, więc organizm zmusza ich do zwiększenia konsumpcji, aby zaspokoić zapotrzebowanie na białko – twierdzą australijscy naukowcy z Uniwersytetu w Sydney⁴.

Jeśli powiązanie jest jasne, dlaczego przekaz nie trafia tam, gdzie powinien? Kardiolog dr Aseem Malhotra twierdzi, że przemysł spożywczy uchyla się od winy dzięki zachęcaniu celebrytów do reklamy przetworzonych pokarmów i napojów oraz wskazywaniu na brak aktywności jako przyczynę otyłości. „Nadszedł czas, aby naprawić szkody wyrządzone przez aparat promocji reputacji branży śmieciowej żywności. Obalmy mit braku aktywności fizycznej i otyłości. Nie da się prześcignąć złej diety” – napisał wraz ze swoimi współpracownikami dr Malhotra w artykule wstępnym⁵.

Rola hormonów w kontroli apetytu

• Leptyna to wytwarzany w zapasach tłuszczu hormon białkowy, który informuje mózg, kiedy zjedliśmy wystarczająco dużo, ale także, kiedy jesteśmy głodni i powinniśmy coś skonsumować. To wyjaśnia efekt jo-jo, czyli wielokrotną utratę masy ciała, a następnie ponowne przybieranie na wadze, ponieważ redukcja tkanki tłuszczowej oznacza również spadek poziomu leptyny i jej zdolności do sygnalizowania mózgowi sytości.
• Grelina, czyli tzw. hormon głodu, to żołądkowy aminokwasowy hormon peptydowy, który stymuluje wydzielanie hormonów wzrostu i podwyższa poziom tkanki tłuszczowej w organizmie. Jest komplementarny z leptyną i stanowi drugą stronę hormonalnego medalu. Poziom greliny wzrasta przed jedzeniem i obniża się po posiłku. W gruncie rzeczy stanowi ona kluczowy regulator energii w organizmie, a im wyższe jej stężenie, tym większy głód się odczuwa.

Naukowcy zauważyli, że osoby otyłe cierpią na tzw. leptynooporność, w wyniku której mózg nie rozpoznaje komunikatów pierwszego z opisanych hormonów. Zakłada, że poziom leptyny jest niski, i stymuluje skurcze głodowe żołądka.

U otyłych osób nieprawidłowe jest też stężenie greliny – niskie lub negatywnie wyregulowane. Na jej poziom często wpływają większe ilości leptyny i insuliny, które rozkładają cukry z węglowodanów i powodują odkładanie ich nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej.

Leptynooporność może być kluczem do zrozumienia otyłości – nawet w większym stopniu niż insulinooporność, która prowadzi do rozwoju cukrzycy typu 2. Wydaje się, że dieta z ograniczoną liczbą kalorii przyczynia się do zaburzenia równowagi leptyny i greliny, podobnie jak nieprawidłowe wzorce snu, ale jest ono także wynikiem postrzegania żywności wyłącznie w kategoriach kalorii, a nie jakości.

Wszelkiego rodzaju przetworzone produkty – w tym dania gotowe, biały chleb, ciastka, biały ryż, ciasta i wszystkie inne pokarmy o wysokim indeksie glikemicznym (IG) – leżą u podstaw epidemii otyłości i – w domyśle – nowotworów.