Jak skutecznie zmniejszyć zmarszczki?

Jednym z głównych czyn­ników wpływających na proces starzenia się skóry jest oddzia­ływanie reaktywnych form tlenu. Związki te zaburzają metabolizm komórkowy, naruszając struktury lipidów, białek oraz DNA. Niestety licz­ne czynniki zewnętrzne m.in. palenie papiero­sów, zwiększające się zanieczyszczenie powie­trza oraz promieniowa­nie ultrafioletowe (UV) mogą negatywnie wpływać na stan skóry.

Jak powstają zmarszczki?

Chociaż światło sło­neczne zapewnia nam produkcję niezbędnej witaminy D, to zawarte w nim promieniowanie jest najważniejszym czynnikiem powodu­jącym przedwczesne starzenie się skóry. Odpowiedzialne za to są promieniowanie ultrafioletowe typu A (UVA) i B (UVB), jed­nak UVA penetruje skó­rę głębiej i może znisz­czyć zarówno naskórek – najbardziej zewnętrz­ną warstwę, składającą się z komórek skóry, pigmentu i białek – jak i skórę właściwą, zbudowaną z włó­kien kolagenowych i elastynowych¹.

Nadmierna ekspozy­cja na słońce wysusza skórę, powoduje jej zwiotczenie i zmarszcz­ki, które pojawiają się na twarzy, szyi, dekol­cie oraz na dłoniach, to główny objaw sta­rzenia się skóry. Można podzielić je na po­wierzchniowe (wówczas sięgają nie głębiej niż 0,05 mm) i głębokie. Ich powstawanie jest efek­tem szeregu zmian za­chodzących z wiekiem w naskórku.

Warstwa ziarnista i kolczysta za­nikają, przez co staje się on cienki. Zmniejsza się również aktywność po­działowa komórek oraz pogarsza łączność na­skórka ze skórą właści­wą, co powoduje słabszą wydajność procesów wymiany substancji odżywczych. W samej skórze właściwej spada­ją aktywność i synteza fibroblastów, które od­powiadają za produkcję kolagenu i elastyny, więc cera traci elastycz­ność.

Z biegiem czasu zmniejsza się także licz­ba gruczołów łojowych, co powoduje osłabienie bariery ochronnej, a po 40. r.ż. ustaje produkcja ceramidów, które pełnią funkcję cementu międzykomór­kowego, tym samym zapobiegając utracie wody z organizmu oraz chroniąc skórę przed szkodliwymi czynnika­mi².

Wspomniałaś o drob­nych promienistych zmarszczkach wokół ust, to tzw. zmarszczki palacza, które są pokło­siem wzmożonej pracy mięśnia okrężnego, wy­stępującego w okolicy ust. Palenie papierosów wymusza na nim ciągłą pracę – skurcz i roz­kurcz, wraz z intensyw­nym zasysaniem – to zaś powoduje powstawanie wokół czerwieni war­gowej linii pionowych.

Nałóg ten nasila procesy starzenia się (sprzyja bowiem zwięk­szeniu liczby wolnych rodników w organi­zmie)³. W 2015 r. w Nor­wegii przeprowadzone zostało badanie in vivo na grupie 1 032 osób palących oraz 935 nie­palących. Wykazało ono wpływ dymu tytoniowe­go na uaktywnienie me­taloproteinazy (MMP-8) – enzymu, który może powodować degrada­cję kolagenu, włókien elastycznych i proteo­glikanów w skórze, co powoduje, że staje się ona cieńsza, niere­gularnie zgrubiała i bar­dziej pomarszczona.

Uczeni sprawdzali poziomy prokolagenu I i III oraz aktywność MMP-8. Okazało się, że nałogowcy mają mocno zaniżony wskaź­nik syntezy kolagenu I i III (11%), w stosunku do osób, które nie palą papierosów (25%), na­tomiast aktywność enzymu MMP-8 w ich organizmach jest mocno podwyższona (90%) w porównaniu do ludzi wolnych od nałogu. Świad­czą o tym również wyniki analiz japoń­skich naukowców⁴.

Co więcej, badania wskazują, że efekt ten pogłębia się z czasem – zatem im dłużej pa­lisz, tym szybciej po­stępuje starzenie skóry, a Ty wyglądasz na kil­kanaście lat więcej, niż masz w rzeczywistości⁶. Dlatego, jeśli chcesz zachować elastyczność komórek skóry i ob­niżyć jej biologiczny wiek, rzuć palenie.

Oprócz dymu papie­rosowego negatywny wpływ na skórę może mieć także zanieczysz­czenie powietrza spali­nami i innymi toksyna­mi. W wyniku badania, w którym wzięły udział starsze kobiety, odkry­to, że ma ono wyraźny związek z powstawa­niem plam barwniko­wych i zmarszczek⁷.

Antyoksydanty na talerzu - jaka dieta jest dobra na zmarszczki?

W walce ze stresem oksydacyjnym skutku­jącym procesami dege­neracyjnymi komórek pomocne są przeci­wutleniacze. To licz­na grupa związków, w której skład wchodzą m.in. polifenole, flawo­noidy, antocyjany czy witaminy. Zwiększają one odporność orga­nizmu na negatywne skutki stresu oksydacyj­nego, opóźniają procesy starzenia się skóry, po­budzają przemianę ma­terii oraz chronią przez szkodliwym działaniem promieniowania UV. Chcąc zachować gładką cerę, należy je nie tylko na nią nakładać, lecz również spożywać.

Dlatego w Twojej kuchni powinny znaleźć się przede wszystkim produkty obfitujące w przeciwutleniacze, które niwelują negatyw­ny wpływ zanieczysz­czeń środowiskowych i wzmacniają naturalne mechanizmy obrony. Naukowcy przyglą­dający się niedawno diecie 2 753 starszych Holendrów odkryli, że kobiety, które zjadały więcej owoców, miały mniej zmarszczek niż te, których jadłospis obfitował w czerwone mięso i fast foody⁸.

Ogranicz też spożycie węglowodanów, zwiększ natomiast podaż wita­miny C (pochodzącej z soków i owoców cy­trusowych) oraz kwasu linolowego (obecnego w oleju z pestek wino­gron i sojowym oraz w zielonych warzywach liściastych i orzechach). Jak wykazali naukowcy, wiąże się to z mniejszą ilością zmarszczek i lep­szym stanem skóry¹⁰.

Jakie składniki poprawiają wygląd skóry?

Źródłem antyoksydan­tów nie muszą jednak być jedynie produkty spożywcze. Na skórę można przecież działać od zewnątrz, stosując kremy ochronne, któ­re w swoim składzie zawierają przeciwutle­niacze, takie jak wita­miny C i E oraz koen­zym Q10. W trwającym 4 miesiące badaniu stwierdzono, że apliko­wanie 2 razy dziennie kremu zawierającego te składniki zapewniało ochronę przed wywo­ływanym promieniami UVB stresem oksyda­cyjnym w naskórku.

• Witamina A Reti­noidy wykazują naj­większą efektywność przeciwstarzeniową spośród wszystkich aktywnych skład­ników kosmetyków, dlatego powszechnie stosuje się je w prepa­ratach przeznaczonych do pielęgnacji skóry dojrzałej. Najczęściej są obecne w kremach przeciwzmarszczko­wych, które w widoczny sposób redukują lub spłycają zmarszczki, wygładzają naskórek oraz poprawiają gę­stość i napięcie skóry, przez co staje się ona elastyczna¹¹. Nale­żąca do retinoidów witamina A poprawia jej wygląd, ponieważ wpływa pośrednio i bez­pośrednio na syntezę białek podporowych. Ma też zdolność re­dukcji wolnych rodni­ków, przez co opóźnia procesy starzenia.
• Witamina C Po 6 mie­siącach aplikowania kremu z kwasem askor­binowym w stężeniu 5% naukowcy odno­towali poprawę stanu skóry zniszczonej słoń­cem: przede wszystkim spłycenie głębokich bruzd i zwiększenie elastyczności cery¹². Witamina C ma do­broczynny wpływ na zdrowie skóry, a także opóźnia proces powstawania zmarsz­czek, a stosowana miej­scowo ogranicza liczbę uszkodzonych komórek powstałych w wyniku działania promieni UV.
• Koenzym Q10 W ba­daniach wykazano, że miejscowa aplikacja ubichinolu skutecz­nie przeciwdziałała wywoływanemu przez UVA stresowi oksydacyjnemu, a sam Q10 skutecznie zapo­biega wielu szkodliwym skutkom fotostarzenia¹³. Krem z tym składnikiem w stężeniu 1% po 5 mie­siącach stosowania może znacząco zmniej­szyć zmarszczki¹⁴.
• Niacynamid Stoso­wanie na twarz kremu nawilżającego zawie­rającego 5% witami­ny B3 może zmniejszać różne oznaki starzenia, w tym hiperpigmen­tację, drobne bruzdy i zmarszczki, krosty, zżółknięcie (ziemi­stość) cery oraz utratę elastyczności¹⁵.

Jak wpływa zbyt nadmierne opalanie na skórę?

Wspomnij na mądrość wielkich dam i chroń twarz oraz dekolt przed ostrym słońcem pod pa­rasolką lub kapeluszem z szerokim rondem. Jeśli absolutnie nie pa­sują Ci do stylu, stosuj przynajmniej kremy z filtrem UV. Oprócz konwencjonalnych filtrów organiczno-che­micznych i fizyczno-mi­neralnych, naukowcy opracowali też inne strategie ochronne¹⁶.

Przetestowali m.in. zarówno in vitro, jak i in vivo wyciąg z tropikalnej paproci kapuścianej (Polypo­dium leucotomos), który wykazuje podwójne działanie ochronne na macierz zewnątrz­komórkową poprzez hamowanie enzymów proteolitycznych i sty­mulację kolagenów strukturalnych (typy I, III, V) macierzy ze­wnątrzkomórkowej oraz TGF-β w fibrobla­stach¹⁷. Co istotne, jest skuteczny zarówno podawany miejsco­wo, jak i doustnie.

Z kolei badania nad ekstraktem z malezyj­skiej rośliny Labisia pumila dowiodły, że może on chronić skórę przed atakami wolnych rodników generowanymi przez krytyczną ekspozycję na promieniowa­nie UVB. Zawdzięcza to głównie bogactwu bioflawonoidów i kwa­sów fenolowych. Po­nadto zwiększa syntezę kolagenu w ludzkich ko­mórkach fibroblastów18.

Wykazano także, że sylimaryna, kompleks fiawonoidów wyizolo­wany z nasion ostrope­stu plamistego (Silybum marianum), ma właści­wości przeciwzapalne, przeciwutleniające i przeciwrakowe in vivo na modelach zwierzę­cych. Ponadto substan­cja ta może korzystnie uzupełniać ochronę przeciwsłoneczną i za­pewniać dodatkową ochronę przeciwfo­tokarcynogenną19. Natomiast uczeni z Tajwanu wskazu­ją, że wyciąg z Ixora parviflora łagodzi fo­touszkodzenia i stany zapalne wywołane przez UVB poprzez modulowanie ekspresji MMP, szlaku kinaz akty­wowanych mitogenami (MAPK) i cyklooksy­genazy-2 (COX-2). Ich zdaniem z tych powo­dów ekstrakt ten wydaje się silnym środkiem przeciw fotostarzeniu²⁰.

Pamiętaj też o karote­noidach. To grupa sub­stancji, które opóźniają procesy starzenia. Sty­mulują one fibroblasty do syntezy kolagenu i elastyny, co powoduje wygładzenie zmarsz­czek, również tych głębokich (tzw. kurzych łapek wokół oczu) i mimicznych, a także wzrost gęstości, jędrno­ści i elastyczności skóry.

Najczęściej w kosme­tykach przeciwstarze­niowych zastosowanie znajdują β-karoten oraz likopen, który zmniejsza szkodliwe efekty pro­mieniowania UV (pobu­dza naturalną ochronę przeciwsłoneczną)²³. Ten karotenoid ma rów­nież zdolność aktywacji procesów regeneracji skóry oraz przyspie­sza gojenie się ran.

Czy picie wody poprawia wygląd skóry?

Odwodnienie organi­zmu upośledza barierę ochronną skóry²⁵. Ten stan manifestuje się inaczej w różnych par­tiach ciała. Na twarzy najczęściej objawia się uczuciem napięcia i pie­czenia. Dodatkowo do­chodzi do łuszczenia się naskórka i powiększenia porów oraz odczuwalnej utraty elastyczności. Cera staje się skłon­niejsza do podrażnień. To wszystko sprzyja jej szybszemu starze­niu oraz powstawaniu zmarszczek mimicz­nych i linii odwodnie­niowych na twarzy.

By tego uniknąć, wypijaj dziennie ok. 2 l wody. Zadbaj też o tzw. płaszcz hy­drolipidowy, czyli war­stwę ochronną skóry. Do pielęgnacji wybieraj nawilżające i odżywcze kosmetyki, które prze­nikają do wnętrza skóry (mające w składzie m.in. kolagen, mocznik, proteiny, ceramidy, glicerynę i pantenol). Jeżeli masz już od­wodnioną skórę, musisz uzbroić się w cierpli­wość. Dopiero po kilku­dziesięciu dniach regu­larnego picia 2 l wody poziom nawodnienia cery podniesie się o kilkanaście procent!

Jakie napoje redukują zmarszczki?

• Kakao (Theobroma cacao) Wspaniale nawilżona skó­ra o atrakcyjnym kolory­cie może być efektem ka­kaowej kuracji. Powinien to być specjalny proszek o wysokiej zawartości fla­wanoli, ponieważ właśnie taki zastosowali niemiec­cy uczeni w przeprowa­dzonym doświadczeniu.
  Codziennie przez 12 tygodni ochotnicz­kom podawano 2 rodzaje kakao rozpuszczone w 100 ml wody. Połowa kobiet otrzymywała napój obfitujący w 61 mg epi­katechiny i 20 mg ka­techiny, zaś pozostałe prawie 10-krotnie mniej. Ta różnica miała istotny wpływ na kondycję skóry, gdyż u uczestniczek kon­sumujących mniej flawa­noli nie zaobserwowano poprawy nawilżenia. Natomiast suplementacja kakao zwiększyła prze­pływ krwi przez skórę, dzięki czemu była ona lepiej odżywiona, dotle­niona, szybciej też po­zbywała się szkodliwych produktów pochodzących z własnej przemiany ma­terii. Słowem: piękniała i od wewnątrz i na ze­wnątrz. Zyskała również na grubości, co czyniło ją odporniejszą na przed­wczesne zmarszczki²⁶.

• Wino ryżowe W innym badaniu, wykazano, że zarówno picie, jak i miejscowe stosowanie tego napoju hamuje za­burzenia bariery naskór­kowej spowodowane eks­pozycją na słońce²⁷. Taka kuracja stymulowała syn­tezę prokolagenu, zmniej­szając ekspresję MMP-1 i czynnika martwicy nowotworu alfa (TNF-α), promowała też produkcję lamininy-5 w komórkach skóry oraz zmniejszyła transepidermalną utra­tę wody, zmarszczki i zgrubienia naskórka w skórze zwierząt²⁸.
• Zielona herbata (Camel­lia sinensis) Przegląd licznych badań nad rośliną i naparem z niej, pokazał, że zarówno spożywanie doustne, jak i miejscowe jej sto­sowanie chroni przed zapaleniem i kance­rogenezą wywołaną chemikaliami oraz pro­mieniowaniem UV. Po­nadto zielona herbata zapobiega immunosu­presji wywołanej pro­mieniowaniem UV²⁹.

Pomocne zioła na zmarszczki

• Aloes Ten sukulent ma unikalne właściwości odmładzające, przyspie­szając nawet 8-krotnie produkcję fibroblastów, czyli komórek odpowie­dzialnych za produkcję kolagenu w skórze wła­ściwej. Wielu ekspertów twierdzi, że w ten sposób ta roślina zapobiega two­rzeniu się zmarszczek³¹. Aloes ma także silne właściwości antyoksyda­cyjne i nawilżające oraz działa uszczelniająco i regenerująco na na­czynia krwionośne.
• Kadzidłowiec Olejek z tej rośliny wykazuje zdolność wzmacniania skóry, poprawy jej napię­cia, elastyczności, me­chanizmów obronnych przed przebarwieniami oraz zapobiegania znisz­czeniom pojawiającym się z wiekiem. Badania wykazały, że ma właści­wości przeciwzapalne i może pomóc pozbyć się rozstępów i blizn³².
• Nasiona opuncji figowej To kolejne cenne źródło olejku, który zawiera liczne związki fenolowe i ma silne działanie prze­ciwutleniające. Owoce tego sukulenta wytwa­rzają substancję zwaną opuntia G, która wspo­maga odporność skóry na działanie promieni słonecznych, stymulu­je jej odnowę i działa przeciwzmarszczkowo³³.

Jakie suplementy redukują zmarszczki?

• Astaksantyna W kilku ba­daniach klinicznych opi­sano wpływ tego najsil­niejszego antyoksydantu na supresję przebarwień, syntezę melaniny i hamo­wanie fotostarzenia oraz redukcję zmarszczek. W jednym z nich 45 ko­biet przez 2 tygodnie używało kremu zawie­rającego astaksantynę w połączeniu z innymi składnikami aktywnymi. Ocena dermatologiczna wykazała u nich znaczne zmniejszenie zmarszczek i obrzęków dolnej części oka i policzków³⁴. Z kolei inni naukowcy przeanali­zowali wpływ jednocze­snego stosowania kremu i suplementu z astak­santyną na redukcję zmarszczek i elastyczność skóry. Po 8 tygodniach wykazano zmniejszenie ogólnej średniej głębo­kości zmarszczek³⁵.
• Resweratrol należy do najważniejszych pro­duktów zapewniających długowieczność – przede wszystkim jest silnym przeciwutleniaczem, ale również reguluje aktyw­ność telomerazy i genów związanych z naturalny­mi procesami starzenia się (m.in. SIRT1)³⁶. Re­sweratrol może chronić skórę przed reaktywnymi formami tlenu. Badania wykazują, że zmniejsza on stres oksydacyjny oraz markery proza­palne, a także wspiera funkcje i strukturę skóry, zmniejszając pojawianie się zmarszczek oraz po­prawiając jej koloryt³⁷.
• Pycnogenol Standaryzo­wany wyciąg z kory sosny śródziemnomorskiej dzia­ła na skórę na 2 sposoby: z jednej strony pobudza syntezę kwasu hialu­ronowego i kolagenu, a z drugiej – hamuje me­lanogenezę, dzięki czemu rozjaśnia przebarwienia.
  W jednym z badań 20 kobiet po menopauzie stosowało pycnogenol przez 12 tygodni. Spo­wodowało to znaczną poprawę nawilżenia i ela­styczności skóry, zwłasz­cza u tych ochotniczek, które przed rozpoczęciem eksperymentu boryka­ły się z suchą cerą. Tej fizjologicznej poprawie towarzyszył znaczny wzrost ekspresji genów i mRNA enzymów zaan­gażowanych w syntezę kwasu hialuronowego oraz kolagenu. Zdaniem autorów oznacza to, że suplementacja pycno­genolem może być przy­datna do przeciwdziała­nia klinicznym oznakom starzenia się skóry³⁸.

• Miedź Ten pierwiastek jest niezbędny do tworze­nia kolagenu i elastyny, a także bierze udział w angiogenezie oraz syn­tezie i stabilizacji białek macierzy pozakomórkowej skóry³⁹. Krem zawierający peptydy miedzi pomaga poprawić przejrzystość skóry, spłycić zmarszczki i uszkodzenia. Innym pomysłem na jej wykorzy­stanie są poduszki uszyte z tkanin impregnowanych tym minerałem. W kilku badaniach wykazano, że spanie na nich przez 2 lub 4 tygodnie może znacząco zmniejszyć zmarszczki i kurze łapki oraz poprawić ogól­ny wygląd twarzy⁴⁰.
• Kwas hialuronowy Ta substancja tworzy elastyczną płynną ma­cierz w skórze, z którą mogą łączyć się włókna kolagenowe, a przy tym ma zdolność wiązania i zatrzymywania ogrom­nych ilości wody. Wła­śnie dzięki temu skóra otrzymuje odpowiednią porcję wilgoci, jest ję­drna i sprężysta. Prawi­dłowe stężenie kwasu hialuronowego zapobie­ga powstawaniu zmarsz­czek oraz niekorzystnym zmianom kształtu i kon­turu twarzy – stosowanie kremów zawierających ten składnik przez 3 miesiące spowodowało wyraźne zmniejszenie głębokości bruzd i po­prawę napięcia skóry⁴². Również suplementacja preparatem zawierają­cym kwas hialuronowy i kolagen typu II u 26 ko­biet z widocznymi oznakami fotostarzenia na twarzy po 12 tygo­dniach doprowadziła do znacznego zmniejsze­nia suchości i łuszczenia się skóry oraz zmarsz­czek, a dodatkowo spowodowała znaczny wzrost zawartości kola­genu w skórze właści­wej⁴³.