Nasze magazyny
Naturalnemu miodowi przypisuje się wiele właściwości zdrowotnych, w tym przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe, głównie ze względu na zawartość związków fenolowych.
Celem niniejszego przeglądu jest analiza wpływu miodu na nasze zdrowie. W tym celu dokonaliśmy analizy 48 badań klinicznych z ostatnich 37 lat, w których udział wzięło prawie 4 tysiące osób.
Pozwala ona stwierdzić, że miód korzystnie wpływa na nasze zdrowie, w tym funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, metabolizm, tolerancję glukozy, łagodzi kaszel u dzieci i stany zapalne, będące konsekwencją chemio- i radioterapii oraz przyspiesza gojenie się ran.
Korzystny wpływ spożycia miodu jest widoczny zwłaszcza u tych osób, które zastępują nim inne substancje słodzące. Co ważne, miód jest bezpiecznym dodatkiem, który można stosować razem z wieloma lekami.
Co to jest miód i skąd się bierze?
Miód jest naturalną substancją wytwarzaną przez pszczoły miodne (Apis mellifera). Zbierają one nektar kwiatowy, wydzieliny roślinne lub wydaliny owadów ssących rośliny i przekształcają je w miód. Na całym świecie produkuje się 1779,6 ton miodu. Miód jest uważany za pożywny, zdrowy i naturalny pokarm, którego skład jest bardzo zróżnicowany, w zależności od pochodzenia botanicznego i geograficznego. Miód składa się głównie z mieszaniny różnych cukrów (80–85%), wody (15–17%) i białek (0,1-0,4%), ale zawiera również enzymy, kwasy organiczne, witaminy, minerały i związki fenolowe, które w znacznym stopniu odpowiadają za jego właściwości zdrowotne. Kolor miodu może wahać się od białego do brązowego i w dużej mierze zależy od obecności związków fenolowych i minerałów. Miód jest klasyfikowany zgodnie z jego pochodzeniem botanicznym jako jednokwiatowy – gdy jest wytwarzany z nektaru lub spadzi jednego gatunku botanicznego lub jeśli jego obecność jest dominująca i wielokwiatowy – gdy pochodzi z więcej niż jednego gatunku botanicznego.
Badania naukowe potwierdziły przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe działanie miodu. Choć efektu tego nie przypisano ostatecznie konkretnym jego składnikom bioaktywnym uważa się, że to związki fenolowe odpowiadają za prozdrowotne właściwości miodu.
Są syntetyzowane przez rośliny w warunkach normalnych i stresowych i pełnią kilka funkcji, takich jak wabienie owadów do zapylania i ochrona rośliny przed patogenami oraz promieniowaniem ultrafioletowym.
Ich zawartość różni się w zależności od odmiany miodu, jego pochodzenia, warunków agronomicznych i sposobu przechowywania, czasu zbiorów i klimatu. Wśród związków fenolowych wyróżnia się w miodzie głównie flawonoidy i kwasy fenolowe.
W jaki sposób miód wpływa na nasze zdrowie?
Układ krążenia
Badania dowiodły, że spożycie miodu korzystnie wpływa na serce i naczynia krwionośne. Okazuje się bowiem, że miód poprawia profil lipidowy – wystarczy 70 g miodu dziennie przez 6 tygodni, by zmiana była zauważalna i obniżeniu uległ poziom trójglicerydów, cholesterolu całkowitego oraz złego cholesterolu LDL (wzrost poziomów tych substancji to znane czynniki ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, a wzrósł poziom dobrego cholesterolu HDL.
Co ciekawe, w wielu badaniach grupie kontrolnej podawano sacharozę (biały cukier rafinowany) i odkryto, że spożycie miodu nie wywołało negatywnych reakcji w poziomie trójglicerydów, jak miało to miejsce w przypadku spożycia sacharozy, co sugeruje, że zastąpienie cukru naturalnym miodem może być korzystne.
Przeprowadzono także badanie na grupie zdrowych osób i grupie pacjentów z hipercholesterolemią lub hipertrójglicerydemią. Wykazano, że spożywanie 75 g naturalnego miodu przez 15 dni znacząco obniża poziom cholesterolu całkowitego i białka CRP u pacjentów z hiperlipidemią, a także poziom cholesterolu LDL.
W grupie kontrolnej, wśród osób zdrowych, nie otrzymujących miodu, różnice te były nieznaczne wobec wartości wyjściowych, także w odniesieniu do stężenia homocysteiny (aminokwas uszkadzający naczynia krwionośne, którego poziom służy do oceny ryzyka sercowo-naczyniowego) i poziomu glukozy na czczo.
Nadwaga i otyłość
Przeprowadzono także badanie z udziałem osób z nadwagą i otyłych, w którym grupa eksperymentalna spożywała dziennie 70 g irańskiego naturalnego miodu, a grupa kontrolna taką samą ilość sacharozy przez miesiąc. Spożywanie miodu spowodowało znaczące obniżenie wskaźnika masy ciała (BMI) i poziomu glukozy we krwi na czczo.
Co więcej, miód znacząco obniżył także poziom trójglicerydów i białka C-reaktywnego (CRP), będącego markerem stanu zapalnego – było to szczególnie widoczne u osób z wysokimi wartościami wyjściowymi. Odnotowano również niewielką redukcję masy ciała i ilości tkanki tłuszczowej. Poprawie tych wskaźników otyłości towarzyszyła także poprawa lipidogramu oraz ciśnienia rozkurczowego, choć skurczowe pozostało bez zmian.
Cukrzyca
Badanie z udziałem zdrowych i chorych na cukrzycę kobiet po menopauzie wykazało, że spożywanie dziennie 20 g miodu Tualang (miód wytwarzany przez pszczoły olbrzymie, żyjące dziko w malezyjskiej dżungli) przez 12 miesięcy miało znaczący wpływ na obniżenie ciśnienia rozkurczowego krwi i stężenia glukozy we krwi na czczo.
Nie miał on jednak znaczącego wpływu na profil lipidowy, BMI, skład ciała i obwód talii. W innym badaniu zaobserwowano, że po 8 tygodniach spożywania miodu doszło do znaczącego obniżenia masy ciała uczestników, poziomu cholesterolu całkowitego i LDL oraz trójglicerydów, a także, choć nie był to wynik znaczący, stężenia glukozy na czczo.
Niestety, pomimo tych korzystnych zmian, doszło jednocześnie do wzrostu poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c, jeden z markerów cukrzycy . znacznie wzrósł w grupie spożywającej miód, dlatego diabetycy powinni sięgać po miód z dużą ostrożnością.
Przeprowadzono także badanie z udziałem dzieci chorych na cukrzycę typu 1. Podawano im 0,5 ml/kg miodu z koniczyny egipskiej dziennie.
W pierwszym okresie zaobserwowano statystycznie istotne zmniejszenie grubości fałdu podłopatkowego skóry, poziomu glukozy na czczo i poposiłkowego stężenia glukozy w surowicy, cholesterolu całkowitego i trójglicerydów wraz ze znacznym wzrostem poziomu peptydu C na czczo i po posiłku w grupie otrzymującej miód, w porównaniu z wartością wyjściową (poziom peptydu C wykorzystuje się w diagnostyce chorób trzustki, insulinooporności i rozróżniania typów cukrzycy oraz zmonitorowania skuteczności leczenia; niski poziom peptydu C towarzyszy cukrzycy typu 1, a wysoki m.in. insulinooporności i niektórym guzom trzustki.
W grupie kontrolnej nie zaobserwowano znaczących różnic w żadnym z wyżej wymienionych parametrów. W drugim okresie zaobserwowano znaczące zmniejszenie obwodu śródręcza, fałdu skórnego tricepsa (to fałd skóry, który widzimy po uniesieniu ramienia, od jego spodu) i poziomu peptydu C na czczo w grupie kontrolnej, podczas gdy stężenie cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL znacznie wzrosły.
Przeciwnie, w grupie otrzymującej miód zaobserwowano znaczące spadki BMI, fałdu skórnego tricepsa, stężenia glukozy w surowicy na czczo, poziomu HbA1C, cholesterolu całkowitego i LDL oraz trójglicerydów. Ponadto zaobserwowano znaczący wzrost stężenia peptydu C i cholesterolu HDL na czczo oraz po posiłku.
U osób z cukrzycą typu 2 zaobserwowano znacznie niższy wzrost poziomu glukozy we krwi po spożyciu naturalnego miodu i miodu koniczynowego w porównaniu z innymi roztworami cukru.
Badanie przeprowadzone z udziałem osób zdrowych i chorych na cukrzycę typu I również wykazało znacznie niższy wzrost poziomu glukozy we krwi po spożyciu miodu z koniczyny egipskiej oraz znacznie wyższy wzrost poziomu peptydu C – wyniki te wskazują, że zastąpienie cukru miodem może być korzystne zarówno dla osób zdrowych, jak i chorych na cukrzycę.
Apetyt
Badania, przeprowadzone z udziałem zdrowych osób w wieku 24–57 lat wykazały, że dzienne spożycie 1,5 g/kg mieszanki czterech rodzajów miodu koniczynowego sprzyjało znacznie niższemu spożyciu energii i cukrów w porównaniu z grupą suplementowaną sacharozą.
Włączenie zaś 42,7 g czystego miodu koniczynowego do 440-kalorycznego posiłku skutkowało znaczącym obniżeniem poposiłkowego stężenia glukozy we krwi, podczas gdy stężenie mleczanu wzrosło u zdrowych kobiet w wieku 18–40 lat, które spożywały posiłek z miodem w porównaniu z tymi, które otrzymywały posiłek zawierający 35,5 g sacharozy. Podobny wzór zaobserwowano dla insuliny, ale efekt nie był mniejszy.
Spadek poziomu greliny (hormon regulujący m.in. apetyt . nie wykazał jednak znaczącej różnicy między dwoma posiłkami. Zarówno poposiłkowe poziomy peptydu YY (reguluje funkcjonowanie m.in. układu pokarmowego i apetyt), jak i leptyny (hormon regulujący m.in. apetyt) nie zmieniały się znacząco w czasie i nie różniły się w zależności od leczenia, jednak poziom peptydu YY był znacznie wyższy po posiłku miodowym.
Oceniono również poziom głodu i sytości, a uczestnicy otrzymali posiłek wolnego wyboru 240 minut po spożyciu posiłku testowego. Wyniki sytości poposiłkowej były znacznie wyższe po posiłku miodowym w porównaniu z sacharozą po 60 minutach. Może to oznaczać, że miód koniczynowy jest sycący. Ponadto poziom głodu w ciągu 240 minut po spożyciu posiłku testowego był niższy w przypadku posiłku z miodem niż w przypadku posiłku z sacharozą.
Metabolizm alkoholu
Pod względem wpływu miodu na metabolizm alkoholu, włączenie do diety świeżo zebranego nigeryjskiego miodu cytrusowego, znacząco obniża stopień i czasu zatrucia alkoholowego u zdrowych osób dorosłych.
Dlatego miód może być obiecującym środkiem przeciw zatruciu alkoholem. Jednak trzeba pamiętać, że u mężczyzn spożycie alkoholu i miodu wydaje się powodować znaczny wzrost poziomu trójglicerydów.
Nowotwory
Przeprowadzono także liczne badania nad wpływem spożycia miodu na różne powikłania związane z leczeniem nowotworów, takie jak zapalenie błony śluzowej, utrata masy ciała i kserostomii (suchość w ustach).
W tym względzie płukanie jamy ustnej wodnym roztworem naturalnego miodu Baran-Baghro z Iranu (w proporcji 1:20) przez 4 tygodnie znacząco zmniejszyło nasilenie zapalenia błony śluzowej jamy ustnej u dorosłych pacjentów z białaczką szpikową, poddawanych chemioterapii i znacząco zwiększyło ich masę ciała.
Takie same wyniki wykazano w innym badaniu, przeprowadzonym z udziałem pacjentów z rakiem głowy i szyi poddawanych radioterapii, którym przez 6 miesięcy podawano do płukania jamy ustnej wodny roztwór czystego i przefiltrowanego miodu tymiankowego (w proporcji 1:5). W tym przypadku znacznie zmniejszyło to nasilenie zapalenia błony śluzowej jamy ustnej i zahamowało utratę masy ciała oraz poprawiło ogólny stan zdrowia i jakość życia chorych.
Odnotowano także znaczące zmniejszenie zapalenia błony śluzowej u dorosłych pacjentów z rakiem jamy ustnej, płukanie jamy ustnej wykonywano 20 ml miodu z Western Ghats Forest przez 6 tygodni.
W innych badaniach, przeprowadzonych z udziałem dorosłych pacjentów z rakiem głowy i szyi, poddawanych chemio – i radioterapii, leczenie polegało na rozprowadzeniu 20 ml miodu po całej jamie ustnej i powolnym połykaniu. Leczenie miodem koniczynowym, tymiankowym i astragalusowym lub miodem herbacianym znacznie zmniejszyło nasilenie zapalenia błony śluzowej jamy ustnej i przełyku.
Ponadto, miód tymiankowy i astragalusowy oraz miód herbaciany znacznie zahamowały utratę masy ciała u pacjentów onkologicznych, a miód koniczynowy zmniejszył kolonizację patogennymi grzybami Candida, które są najczęstszą kliniczną infekcją jamy ustnej i gardła u pacjentów poddawanych radioterapii.
W innym badaniu, przeprowadzonym z udziałem pacjentów z rakiem głowy i szyi w wieku średnio 61 lat, którzy otrzymywali radioterapię, chemioterapię lub przeszli zabieg chirurgiczny, pacjentom z grupy eksperymentalnej podawano roztwór czystego przefiltrowanego miodu tymiankowego w wodzie (w proporcji 1:5) do płukania jamy ustnej i powolnego połykania.
Zaobserwowano u nich znaczące zmniejszenie poziomu kserostomii, bólu i dysfagii (trudności w połykaniu pokarmów) w porównaniu z grupą kontrolną, a także znaczący wzrost jakości życia pacjentów, mierzony za pomocą skali jakości życia.
Jednak to samo leczenie miodem Manuka u tego samego typu pacjentów nie spowodowało znaczących zmian w nasileniu lub czasie trwania zapalenia błony śluzowej jamy ustnej i gardła.
Co więcej, miód Manuka nie był dobrze tolerowany przez pacjentów. Badania przeprowadzone na pacjentach pediatrycznych również wykazały znaczące zmniejszenie nasilenia zapalenia błony śluzowej podczas leczenia miodem z koniczyny egipskiej lub miodem z kwiatów tureckich.
Z kolei inne badania z udziałem dorosłych pacjentów chorych na raka z neutropenią wykazało znaczną poprawę poziomu neutrofili przy suplementacji tych pacjentów miodem Life-Mel (miód pochodzący od pszczół karmionych specjalnym pokarmem, zawierającym mieszankę ziół leczniczych) w dawce 5 g/dzień przez 5 dni.
Podobnie zaobserwowano znaczące zmniejszenie epizodów gorączkowej neutropenii przy suplementacji 2,5 g/kg dwa razy w tygodniu miodu z koniczyny egipskiej w badaniu z udziałem pacjentów pediatrycznych. Ponadto grupa interwencyjna znacząco poprawiła poziom hemoglobiny w porównaniu z grupą kontrolną.
Działanie przeciwdrobnoustrojowe i gojenie ran
Wiele badań potwierdza przeciwdrobnoustrojowe właściwości miodu i jego korzystny wpływ na gojenie ran. Okazuje się, że płukanie jamy ustnej wodnym roztworem miodu wielokwiatowego (w proporcji 1:1) przez 5 dni znacząco zmniejsza płytkę nazębną (znajdują się w niej liczne bakterie) u zdrowych osób, chociaż 0,2% roztwór chlorheksydyny (najczęstszy składnik antybakteryjny płynów do płukania jamy ustnej) okazał się bardziej skuteczny.
Naukowcy sprawdzili także wpływ irańskiego miodu na kandydozę (grzybicę) sromu i pochwy i stwierdzili znaczne zmniejszenie stanu zapalnego, wydzieliny i świądu po 8 dniach stosowania 70% kremu miodowego.
Doszli zatem do wniosku, że chociaż leczenie 1% klotrimazolem było bardziej skuteczne, miód może być alternatywą w leczeniu kandydozy sromu i pochwy ze względu na jego szeroką dostępność i opłacalność. Z kolei w badaniu, przeprowadzonym z udziałem dzieci z ropiejącymi ranami, na rany nakładano gazę nasączoną naturalnym surowym miodem lub roztworem medycznym miodu przez 21 dni.
Miód znacząco poprawił gojenie się ran i skrócił czas pobytu małych pacjentów w szpitalu. Wykazano także, że 30% irański krem miodowy znacznie przyspiesza gojenie i zmniejsza ilość wydzieliny z ran po nacięciu krocza u nieródek. W kilku badaniach testowano także skuteczność opatrunków miodowych u pacjentów z owrzodzeniami stopy w wyniki cukrzycy (tzw. stopa cukrzycowa).
W eksperymencie wykorzystano miód Beri (otrzymywany z kwiatów krzewu głożyna cierń Chrystusa) i zaobserwowano znaczną poprawę zarówno gojenia się ran, jak i czasu gojenia w grupie eksperymentalnej w porównaniu z grupą kontrolną, leczoną zwykłym opatrunkiem z soli fizjologicznej. Podobne wyniki odnotowano u pacjentów ze stopą cukrzycową, leczonych opatrunkami z miodem egipskim.
Jakie miody są najzdrowsze?
Zgodnie z wynikami niniejszego przeglądu, wydaje się, że miody z koniczyny, lipy, cytrusów, tymianku, herbaty, kwiatów, gryki, eukaliptusa i Manuka mają korzystny na nasze zdrowie, w tym na czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego, sytość, tolerancję glukozy, objawy zapalenia błony śluzowej u pacjentów onkologicznych i gojenie się ran.
Wykazano także, że spożycie miodu może regulować poziom lipidów, glukozy i insuliny w osoczu poprzez różne mechanizmy biochemiczne. Obniżenie poziomu glukozy we krwi może wynikać z faktu, że miód ma stymulujący wpływ na wydzielanie insuliny i poprawia wrażliwość komórek na jej działanie.
Miód zwiększa również produkcję nadtlenku wodoru, który ma podobne działanie do insuliny. Ponadto możliwe jest, że spożywanie miodu stymuluje syntazę tlenku azotu, a wzrost stężenia tlenku azotu (NO) stymuluje z kolei uwalnianie insuliny. Doniesiono również, że spożycie miodu obniża poziom niektórych prostaglandyn w osoczu, które hamują wydzielanie insuliny.
Ponadto miód zawiera cynk i miedź, które odgrywają ważną rolę w metabolizmie insuliny i glukozy, a wysoka zawartość fruktozy w miodzie może również stymulować dostarczanie glukozy do wątroby.
Choć długotrwałe spożywanie glukozy może mieć negatywny wpływ na trawienie, wchłanianie, poziom hormonów, apetyt i metabolizm wątroby, co może prowadzić do rozwoju insulinooporności, otyłości i chorób sercowo-naczyniowych, nie zaobserwowano tych negatywnych skutków w przypadku spożycia miodu.
Dlatego uważa się, że inne składniki miodu, takie jak przeciwutleniacze (np. związki fenolowe i niektóre witaminy), mogą przyczyniać się do zmniejszenia negatywnych skutków wywołanych spożyciem fruktozy. Ponadto, niektóre charakterystyczne flawonoidy miodu, tj. apigenina, luteolina, eter 3-metylowy galanginy, kemferol, naryngenina, rutyna, kwercetyna i mirycetyna wykazały zdolność obniżania poziomu glukozy we krwi i korzystny wpływ na poziom lipidów u zwierząt.
Ponadto, dostępne dane wskazują, że związki fenolowe z miodu są biodostępne i zwiększają aktywność przeciwutleniającą osocza, której przypisuje się zdolność do eliminacji wolnych rodników.
Z drugiej strony, związki fenolowe sprzyjają utrzymaniu i przywróceniu równowagi mikroflory jelitowej, ponieważ mogą stymulować wydzielanie enzymów przeciwutleniających, takich jak dysmutaza ponadtlenkowa (SOD), katalaza (CAT), peroksydaza glutationowa (GPx), reduktaza glutationowa (GR) i peroksydoksyny, które blokują reaktywne formy tlenu (ROS) lub stymulują endogenny system obronny.
Zawartość przeciwutleniaczy, takich jak beta-karoten, witamina C i kwas moczowy oraz minerałów, takich jak miedź, mangan, selen i cynk, może być również odpowiedzialna za regulację poziomu lipidów.
Wspomniane pierwiastki mogą zwiększać katabolizm tłuszczów, prowadząc do obniżenia poziomu lipidów w surowicy, a składniki przeciwutleniacze zmniejszają poziom cholesterolu LDL. Wśród witamin miód zawiera niacynę, która silnie hamuje lipolizę w tkance tłuszczowej, prowadząc do zmniejszenia syntezy trójglicerydów w wątrobie, a tym samym do obniżenia ich poziomu w osoczu. Niacyna może również obniżać poziom cholesterolu LDL i cholesterolu całkowitego w osoczu.
Z kolei wzrost stężenia cholesterolu HDL związany ze spożyciem miodu może wynikać ze zmniejszeni awykorzystania cholesterolu HDL do transportu cholesterolu do wątroby, co może zwiększać poziom HDL w surowicy. Jeśli chodzi o związki fenolowe, kardioprotekcyjne działanie flawonoidów zostało szeroko wykazane poprzez zmniejszenie aktywności płytek krwi, zapobieganie utlenianiu cholesterolu LDL i regulację rozszerzenia naczyń wieńcowych.
Stężenie peptydu C w osoczu skutecznie odzwierciedla z kolei endogenne wydzielanie insuliny, dlatego jest uważany za dobry marker wydzielania insuliny. Wzrost poziomu peptydu C po spożyciu miodu zarówno u osób zdrowych, jak i chorych na cukrzycę dowodzi, że miód może stymulować zarówno zdrowe, jak i chore komórki beta trzustki (komórki wydzielające insulinę – przyp. tlum.).
Uważa się zatem, że ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwwirusowe i probiotyczne, miód może przyczyniać się do regeneracji komórek beta trzustki. Z drugiej strony zaobserwowano, że wyższe poziomy peptydu C u pacjentów z cukrzycą typu I zapewniają statystycznie istotny efekt ochronny przed rozwojem powikłań mikronaczyniowych.
Co więcej, ze względu na bakterie Lactobacillus i Bifidobacterium, zaangażowane w jego wytwarzanie, miód jest uważany za produkt fermentowany, a w konsekwencji probiotyczny, który może zmniejszyć stan zapalny i przepuszczalność jelit oraz zmienić skład flory jelitowej, a czynniki te są zaangażowane w patogenezę cukrzycy typu I.
Przeciwcukrzycowe i hipoglikemiczne właściwości miodu można przypisać jego zdolnościom przeciwutleniającym (dzięki zawartości związków fenolowych), ponieważ patogeneza cukrzycy wydaje się być ściśle związana z obecnością stresu oksydacyjnego i nadmiarem ROS.
Z drugiej strony, chociaż rola miodu w utracie wagi jest nadal niejasna i potrzeba więcej badań, aby wyjaśnić, w jaki sposób spożycie miodu może wpływać na skład ciała, spożycie miodu wiąże się ze zwiększonym poziomem przeciwutleniaczy w surowicy, takich jak witamina C, β-karoten, kwas moczowy i reduktaza glutationowa oraz fenole – substancje te wydają się zwiększać termogenezę indukowaną dietą, a zatem mogą przyczyniać się do utraty masy ciała.
Pomimo faktu, że mechanizm działania miodu na zapalenie błony śluzowej jamy ustnej nie jest dobrze ustalony, może to wynikać z właściwości przeciwbólowych i przeciwdrobnoustrojowych oraz zdolności gojenia ran. Ponadto, właściwości takie jak wysoka lepkość, wysoka osmolarność i niski poziom pH miodu zwiększają jego aktywność hamującą rozwój bakterii i grzybów.
Miód zawiera charakterystyczną słodycz, a także kwasy askorbinowy, cytrynowy i jabłkowy, zwiększające wydzielanie śliny, co sprzyja naprawie i gojeniu się błony śluzowej jamy ustnej. Z drugiej strony, utrata masy ciała jest bardzo powszechna u pacjentów onkologicznych i ma negatywne skutki, takie jak zwiększone ryzyko infekcji i obniżona jakość życia.
Pozytywny wpływ miodu na masę ciała u pacjentów z chorobą nowotworową może wynikać także z łagodzenia zapalenia błony śluzowej, co umożliwia przyjmowanie większej ilości pokarmów. Pozytywny wpływ miodu na poziom neutrofilów może być natomiast związany z jego właściwościami przeciwutleniającymi, przeciwdrobnoustrojowymi i immunomodulującymi.
Inną hipotezą jest to, że miód może zwiększać poziom czynnika stymulującego tworzenie kolonii granulocytów, który indukuje produkcję neutrofili. Dowody wydają się wskazywać, że miód jest dość korzystny dla pacjentów onkologicznych, chociaż potrzebne są bardziej standaryzowane i długoterminowe badania w celu potwierdzenia tych efektów.
Dlatego miód może być zatem bezpiecznym środkiem wspomagającym podawanym osobom w wieku powyżej 1 roku życia obok leków obecnie stosowanych w leczeniu niektórych chorób. Nie należy jednak zapominać, że miód jest pokarmem o wysokiej zawartości cukru i powinien być spożywany sporadycznie i z umiarem. Konieczne są dalsze badania w celu ustalenia bardziej szczegółowych zaleceń dotyczących spożycia miodu.
AUTORZY: MARTA PALMA-MORALES, JESÚS R. HUERTAS, CELIA RODRÍGUEZ-PÉREZ
REDAKTOR NAUKOWY KAI WANG
- Nutrients. 2023 Jul 6;15(13):3056
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10346535/
