Bóle serca i jelit, skurcze mięśni, kłopoty z pęcherzem. Tak buntuje się kręgosłup. I co wtedy?

Problemy z kręgosłupem mogą doprowadzić do poważnych problemów w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych. Jakie objawy świadczą o tym, że kręgosłup ma dość? Jak dbać o niego, by uniknąć przykrych dolegliwości i zachować sprawność na lata?

Redakcja Oczymlekarze.pl 03 styczeń 2024

Artykuł na: 23-28 minut

Zdrowe zakupy

Suplementy diety

Andrographis ParActin®

Suplementy diety

Ashwagandha KSM-66 BIO

Suplementy diety

AstaZine® Astaksantyna

Żeńszeń fermentowany GS15-4®

Spis treści

Czym jest ośrodkowy układ nerwowy?

Ośrodkowy układ nerwowy (OUN) steruje pracą narządów wewnętrznych ustroju, analizuje bodźce docierające do organizmu, kontroluje jego reakcje, odpowiada za rozwój czynności umysłowych, takich jak kojarzenie, zapamiętywanie, uczenie się. Budują go skupienia neuronów ułożonych w specyficzny sposób. Ciała komórek nerwowych przylegają do siebie, tworząc istotę szarą. Z kolei skupiska wypustek neuronów to istota biała.

Rdzeń kręgowy składa się z 31 odcinków: 8 szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych, 1 guzicznego. Obustronnie łączy się z nim 31 par nerwów rdzeniowych za pomocą korzeni brzusznych i grzbietowych

Ośrodkowy układ nerwowy składa się z mózgowia (mózg, móżdżek i pień mózgu) oraz rdzenia kręgowego. Jako centrum kontroli czynności życiowych musi być szczególnie dobrze chroniony. Mózg chroni czaszka, natomiast rdzeń kręgowy ukryty jest w kanale kręgosłupa. Całość OUN otaczają 3 błony zbudowane z tkanki łącznej, zwane oponami mózgowo‐rdzeniowymi, oraz płyn mózgowo rdzeniowy, którego zadaniem jest amortyzowanie wstrząsów oraz dostarczanie do komórek nerwowych substancji odżywcze i odbieranie z nich produktów przemiany materii.

Zbudowany z istoty białej i szarej rdzeń ma postać walca. Od góry graniczy z dolną częścią mózgu – rdzeniem przedłużonym. Doogonowo kończy się stożkiem rdzeniowym. Rdzeń kręgowy kończy się na wysokości drugiego lub trzeciego kręgu lędźwiowego (L2, L3). Od poziomu kręgu L1-L2 aż do końca opony twardej na poziomie S2 korzenie brzuszne i grzbietowe tworzą ogon koński. Końcowa część rdzenia kręgowego jest przytwierdzona do zakończenia worka opony twardej przez nić końcową.

Jak zbudowany jest kręgosłup?

Kręgosłup to swego rodzaju oś ciała człowieka. Górna jego część łączy się z czaszką, dolna – z kośćmi miednicy. Tworzy go szereg kręgów, z których każdy stanowi charakterystyczną nieregularną kość połączoną z kolejną chrzęstnymi krążkami międzykręgowymi (nazywanymi potocznie dyskami). Kręgosłup ma 5 odcinków: szyjny (liczący 7 kręgów), piersiowy (12 kręgów), lędźwiowy (5 kręgów), krzyżowy (5 kręgów) oraz ogonowy (4-5 zrośniętych kręgów guzicznych). Jak więc łatwo policzyć, jest ich 33-34.

Kręgi odcinka szyjnego, piersiowego i lędźwiowego połączone są ze sobą przy pomocy krążków międzykręgowych (dysków), więzadeł i stawów. Amplituda wychyleń między 2 kręgami jest niewielka, jednak ogółem odcinki te są dość ruchome. Dodatkowo kręgi odcinka piersiowego kręgosłupa połączone są z żebrami i wraz z mostkiem tworzą klatkę piersiową. Kości tworzące kolumnę kręgosłupa zbudowane są w ten sam sposób: z trzonu kręgu, łuku kręgu oraz wyrostków. Trzon kręgu to jego przednia. Jest elementem nośnym. Kręgi lędźwiowe kręgosłupa są większe niż te w górnej części, dzięki czemu mogą lepiej podtrzymywać zwiększony ciężar. Górna i dolna część trzonu kręgu wyłożona jest chrząstką szklistą.

Łuk kręgowy tworzy boczną i tylną część kręgu. Należy dodać, że łuki kręgowe mają kilka wypukłości kostnych. Nieparzysty wyrostek kolczysty odchodzi od kręgu ku tyłowi (można go wyczuć na plecach człowieka). Parzyste wyrostki poprzeczne biegną ku bokom. Te struktury służą, jako miejsca przyczepu mięśni i więzadeł. Natomiast w pary skierowanych ku górze i ku dołowi wyrostki stawowe górne i dolne, biorą udział w tworzeniu połączeń między kręgami².

Jakie mogą być objawy chorego kręgosłupa?

Wiemy już, że otwory wewnątrz kręgów razem tworzą kanał kręgowy, przez który przechodzi rdzeń kręgowy. Oprócz tego wcięcia sąsiadujących kręgów tworzą otwór międzykręgowy, przez który przechodzą nerwy i naczynia krwionośne. Każdy z nerwów rozpoczyna się od 2 korzeni: przedniego i tylnego. Przez przednie korzenie nerwowe (ruchowe) przechodzą sygnały z ośrodkowego układu nerwowego do mięśni i innych organów. Natomiast tylne (czuciowe) przewodzą do rdzenia kręgowego informacje na temat stanu wszelkich układów i organów. Ogółem w organizmie znajduje się 31 par korzeni nerwowych: 8 szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych i 1 w odcinku guzicznym (ogonowym). Obydwa korzenie nerwowe łączą się w jeden nerw.

W ten oto sposób mamy 31 par różnych – autonomicznych i motorycznych – nerwów, które unerwiają określone narządy czy części ciała. Od ich stanu bardzo wiele zależy: rytm pracy serca, regulacja przepływu krwi w organizmie, ruchy perystaltyczne jelit, funkcjonowanie organów odprowadzających żółć, sprawność układu moczowego, wydzielanie gruczołów endokrynnych – słowem działanie wszystkich narządów i układów.

Jeśli do takich zakłóceń doszło w odcinku szyjnym kręgosłupa, pojawiają się bóle głowy, szyi, rąk, pogarsza się ukrwienie mózgu, dochodzi do zawrotów głowy i obniżenia zdolności poznawczych. Gdy zmiany dotknęły kręgów odcinka piersiowego kręgosłupa, pojawiają się bóle serca, żołądka, jelit. Zakłócenie pracy odcinka lędźwiowego kręgosłupa grozi bólami dolnych partii ciała, pojawiają się często skurcze mięśni nóg, problemy z pęcherzem moczowym, prostatą, dolegliwości ze strony układu rozrodczego. Najbardziej podstępne są takie uszkodzenia kręgosłupa, które bezpośrednio nie powodują bólu, jednak doprowadzają do poważnych problemów w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych.

Specyficzna budowa kręgosłupa chroni mózg i rdzeń kręgowy przed wstrząsami i urazami. Zdrowy kręgosłup pozwala na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Jeśli jednak jest słaby, skrzywiony, a odstępy między poszczególnymi kręgami są mniejsze, niż być powinny lub ma miejsce jakaś inna patologia, włókna nerwowe są uciskane, ich ukrwienie jest słabsze, to zaś może skutkować zakłóceniami w przewodzeniu impulsów nerwowych, co z kolei może prowadzić do dysfunkcji narządów wewnętrznych

W zależności od tego, które z włókien nerwowych zostało naruszone, w organizmie pojawiają się problemy z funkcjonowaniem żołądka, wątroby, niedokrwistość wegetatywna, przewlekłe choroby dróg oddechowych, choroby układu moczowo-płciowego. W tym miejscu należy zaznaczyć, że kłopoty z kręgosłupem nie są jedyną przyczyną zaburzeń pracy naszych organów wewnętrznych. Jeśli jednak przytrafi nam się, jakieś schorzenie, które nie poddaje się leczeniu, warto przy okazji sprawdzić, czy problem nie leży w kręgosłupie. Okazuje się bowiem, że w wielu przypadkach, gdy zostaną skorygowane wady postawy lub inne patologie kręgosłupa i nastąpi poprawa ukrwienia włókien nerwowych, wyleczenie postępuje w oszałamiającym tempie.

Jak zadbać o zdrowy kręgosłup?

Sen jest lekiem na wszystko

Aby nie dopuścić do problemów, na początek należy zadbać o efektywny wypoczynek i regenerację. Jądro miażdżyste znajdujące się w krążkach międzykręgowych w 80% składa się z wody. Jeżeli mało pijemy, to krążki międzykręgowe będą po prostu wysuszone i nie ma możliwości, żeby nie bolał nas kręgosłup oraz żeby nie było ucisku na nerwy wychodzące przez otwory międzykręgowe – przestrzega naturopatka i psychodietetyczka Alicja Sójka – Podczas chodzenia – obrazowo mówiąc – „wyciskamy” wodę z naszych dysków, ale gdy leżymy, nawadniamy je. Dlatego właśnie warto wypijać szklankę wody tuż przed snem.

Istotna jest zarówno długość nocnego odpoczynku jak i to na czym śpimy. Warto jest poświęcić trochę czasu na wybór właściwego materaca. Należy dobierać go do wagi, dolegliwości i wieku. Zbyt twardy może uciskać naczynia krwionośne, wywoływać skurcze i drętwienie kończyn. Natomiast zbyt miękki prowadzi często do nienaturalnego wygięcie kręgosłupa i związanego z tym bólu.

W czasie czuwania trzeba zwracać uwagę na swoją postawę – podczas długotrwałego siedzenia dochodzi do nadmiernego obciążenia części lędźwiowej. To zaś doprowadza do zmniejszenia odległości między kręgami, co ma wpływ na dyski i stopień ich nawodnienia. Następuje rozluźnienie mięśni przykręgosłupowych, które powinny trzymać nasze kręgi. Gdy siedzimy, obciążenie na trzeci dysk lędźwiowy wynosi ok. 140 kg, dla porównania, gdy stoimy, jest to ok. 100 kg, a gdy leżymy 25 kg przy masie ciała wynoszącej 70 kg.

Strzeż się stresu

Napięcie nerwowe powoduje, że spinamy się, nasze mięśnie sztywnieją. Stale napięte mięśnie szyi i karku sprawiają, że ramiona wędrują ku górze. Gdy ten stan trwa, może to doprowadzić do zmian w kręgosłupie oraz zaniknięcia naturalnych mechanizmów naprawczych. Oczywiście łatwo powiedzieć, trudniej zrobić, jednak rozwiązaniem może być ćwiczenie uważności, która przez koncentrację na oddechu, odczuciach ciała i myślach pozwala utrzymać uwagę na chwili obecnej. Okazuje się, że technika ta jest jednym z najskuteczniejszych sposobów redukowania stresu oraz… stanów zapalnych związanych z nim związanych. Badacze z University of Wisconsin-Madison uważają, że może ona być również skuteczna u osób, którym nie pomaga leczenie farmakologiczne³.

Sprawdź, gdzie Cię boli

Dysfunkcje kręgosłupa mogą zakłócać pracę wielu układów albo wręcz poszczególnych narządów. Jakich? To zależy od ulokowania problemu. Od rdzenia kręgowego przez otwory międzykręgowe przechodzą nerwy, które unerwiają kolejne części ciała. Dlatego kłopoty konkretnych kręgów mogą przełożyć się na dolegliwości konkretnych narządów. Co więcej, zdarza się, że nieprawidłowa praca jakiegoś organu może odwrotną drogą niekorzystnie wpływać na kręgosłup. Specjaliści mówią, że „jeżeli cierpisz na wiele chorób, tzn. że chory jest też kręgosłup”. Dysfunkcje poszczególnych kręgów mogą przyczyniać się do następujących schorzeń lub zaburzeń pracy w innych organach:

Kręgosłup szyjny

C1 – bóle głowy, migreny, zaniki pamięci, chroniczne zmęczenie, zawroty głowy;
C2 – bóle zatok i uszu, choroby oczu, głuchota, zatoki;
C3 – bóle zębów, zapalenie nerwu trójdzielnego, szumy uszne, trądzik;
C4 – przewlekły nieżyt nosa, katar, popękane usta, polipy, utrata słuchu;
C5 – chrypka, ból gardła, zapalenia krtani, chroniczne przeziębienia;
C6 – zapalenie migdałków, błonica, sztywność karku, bóle ramion;
C7 – nieprawidłowe działanie tarczycy, zapalenie kaletki barków, lęki;

Kręgosłup piersiowy

T1 – bóle barków, karku, rąk i przedramion, zapalenie ścięgien przedramienia, łokieć tenisisty, uczucie mrowienia w palcach i drętwienie rąk;
T2 – schorzenia serca, arytmię, lęki, bóle w mostku;
T3 – zapalenie oskrzeli, kaszel, problemy z oddychaniem, schorzenia w klatce piersiowej,
T4 – żółtaczka, kamienie żółciowe, miejscowe bóle głowy;
T5 – problemy z wątrobą, niskie ciśnienie krwi, anemia, zmęczenie;
T6 – dolegliwości żołądkowe, problemy z trawieniem, zgaga, cukrzyca, zaburzenia pracy trzustki;
T7 – wrzody dwunastnicy, schorzenia żołądka, problemy z przełykiem;
T8 – problemy ze śledzioną, obniżenie odporności, alergie, pokrzywki;
T9 – zaburzenia pracy nadnerczy, alergie, pokrzywki;
T10 – problemy z nerkami, chroniczne zmęczenie;
T11 – zapalenie skóry, jej szorstkość, egzemy, łuszczyca, trądzik, czyraki;
T12 – schorzenia jelita cienkiego, wzdęcia, zaburzenia wzrostu, niepłodność;

Kręgosłup lędźwiowy

L1 – zaburzenia jelita grubego; zaparcia, biegunki, krwawienia z odbytu;
L2 – zapalenie wyrostka robaczkowego, bóle brzucha, zakwaszenie organizmu, żylaki;
L3 – bóle menstruacyjne, ciążowe, problemy związane z przekwitaniem, choroby pęcherza moczowego, bóle kolan, impotencja, nietrzymanie moczu;
L4 – rwa kulszowa, zaburzenia pracy prostaty, bolesne i częste oddawanie moczu;
L5 – zaburzenia krążenia w obrębie kończyn dolnych, zimne stopy, skurcze łydek, obrzęki nóg i stóp;

Najczęściej blokadę w kręgosłupie sygnalizuje ból bądź wrażliwość dalszego jego odcinka. Oczywiście nie zawsze opisane powyżej problemy wynikają z dysfunkcji kręgosłupa, jednak warto sprawdzić, czy to nie on jest przyczyną naszych kłopotów. W każdym przypadku warto stosować prostą zasadę: zanim sięgniemy po leki na objawy, spróbujmy namierzyć ich przyczynę, wtedy łatwiej będzie je wyleczyć, a nie jedynie wyciszyć.

Jak zapobiegać chorobom stawów i kręgosłupa?

Wodorosty są bogate w składniki odżywcze, zwłaszcza wapń i witaminę D, które odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowego kręgosłupa. Regularne spożywanie wodorostów może przyczynić się do wzmocnienia kości i zapewnienia odpowiedniego wsparcia dla kręgosłupa.

Zapobieganie chorobom stawów, a więc i kręgosłupa, polega w znacznym stopniu na zwalczaniu stanów zapalnych w organizmie. Dieta przeciwzapalna jest dość zbliżona do śródziemnomorskiej, składającej się przede wszystkim z ryb, owoców, warzyw, zbóż, fasoli i neutralnych tłuszczów.

Na liście produktów przeciwzapalnych królują warzywa liściaste oraz te w intensywnych kolorach. Zwłaszcza warto polubić brokuły. Codzienne spożywanie ich porcji (100 g) może zapobiegać zwyrodnieniowej chorobie stawów i jej rozwojowi. Zawdzięcza to sporej zawartości sulforafanu. Związek ten występuje również w brukselce i kapuście.
Stany zapalne zwalczają również grzyby shiitake oraz morszczyn pęcherzykowaty (Fucus vesiculosus).
Popularne w Japonii glony nori zawierają feofitynę – związek mający silne działanie przeciwzapalne, ale wykorzystujący inne mechanizmy niż popularne leki przeciwbólowe z grupy NLPZ, a zatem wolny od ich skutków ubocznych⁴.

Podobnie spirulina wykazuje właściwości przeciwzapalne poprzez hamowanie uwalniania histaminy z komórek tucznych. Jak wykazano w badaniach, kilka alg działa przeciwzapalnie, jak i przeciwbólowo. Oprócz spiruliny należą do nich chlorella, a także glony z rodzaju Sargassum, Caulerpa czy Bryothamnion⁵.
W dużą ilość związków przeciwzapalnych i przeciwbólowych obfitują też krasnorosty. Jednym z nich jest gatunek Lithothamnium calcareum. W kilku testach klinicznych potwierdzono, że zawierający je preparat Aquamin działa przeciwzapalnie, a także odbudowuje kości, w tym tkankę kostną i łączną⁶. Kolejnym jest Laurencia glandulifera bogata w neorogioltriol – związek powodujący spadek aktywności czynnika martwicy nowotworów (TNF) i cyklooksygenazy-2 (COX-2)⁷.
Z kolei w Australii przetestowano mieszankę ekstraktów z 3 różnych gatunków brązowych glonów na osobach cierpiących już na chorobę zwyrodnieniową. Podawany doustnie kompleks składników odżywczych ekstraktu z wodorostów w ciągu 12 tygodni, zmniejszył objawy choroby w sposób zależny od dawki⁸.

Suplementy wspierające kręgosłup

Kwasy tłuszczowe omega-3 zgromadziły imponującą ilość dowodów naukowych, potwierdzających ich ochronne działanie. Uczeni z niemal każdego zakątka świata wykazali, że ich spożycie przynosi poprawę sprawności fizycznej chorych, spadek sztywności porannej i wskaźnika obrzęku stawów⁹ – przy braku skutków ubocznych, jak również obniżenie poziomu interleukiny 1β w osoczu¹⁰, a ponadto zmniejsza potrzebę stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych¹¹.
Jednak wybierając preparat, lepiej sięgać po tran nie z rekina, a z mniejszych rybek.
Witamina C ma zasadnicze znaczenie dla syntezy kolagenu; przyjmowanie jej w dawkach, wynoszących 1 g lub więcej, może obniżyć ryzyko ubytku chrząstki o 70%¹².

Witamina E pomaga w łagodzeniu bólu, a prawdopodobnie wywołuje też efekt przeciwzapalny¹³. Należy więc przyjmować je razem. Dzienne dawki 1200-1800 j.m. witaminy E mogą znacznie zmniejszyć ból stawów¹⁴.
Witamina D W ogólnokrajowym badaniu blisko 7 tys. osób dorosłych z całej Wielkiej Brytanii naukowcy z Instytutu Zdrowia Dzieci w Londynie wykryli powiązanie między niskim poziomem witaminy D i przewlekłym rozprzestrzenionym bólem. Wprawdzie uzyskane wyniki nie były znaczące w przypadku mężczyzn, ale u kobiet występowanie chronicznego bólu zmieniało się w zależności od stężenia witaminy D w organizmie. Panie z jej poziomem między 75 a 99 nmol/l – w zakresie uważanym za niezbędny dla zdrowia kości – wykazywały najniższy odsetek bólu: zaledwie nieco ponad 8%. Dla kontrastu, u kobiet, u których poziom witaminy D był niższy niż 25 nmol/l, odsetek bólu był niemal 2-krotnie wyższy i wynosił 14,4%¹⁵.

Bibliografia

Konturek S.: Fizjologia człowieka. T. 4. Kraków, Wydawnictwo UJ 1998; Nolte J.: Mózg człowieka. Anatomia czynnościowa mózgowia. T. 1. Przeł. J. Moryś. Wrocław, Wydawnicwo
Urban & Partner 2011.
Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka. Tom I. Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła, mięśnie, wyd. XIII, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2019
Brain Behav Immun, 2013; 27: 174-84
Int Immunopharmacol 1997; 6(19): 355-8
Phytotherapy Res 2001; 3(15): 224-230; J Ethnopharmacol 2008; 1(116): 187-90; Marine Drugs 2011; 3(9): 307-18; Braz J Med Biol Res 2002; 6(35): 713-22
Phytother. Res. 2012 Mar; 26(3): 375-80
Biologics. 2010; 4: 33-44
Marine Drugs 2011; 9: 1293-306
Ann Rheum Dis 1990; 49(2): 76-80; J. Clin Epidemiol, 1995; 48(11): 1379-90
Clin Rheumatol 1992; 11(3): 393-5
Arch Med Res 2012; 43(5): 356-62
Arthritis Rheum, 1996, 39: 648-56
J Am Geriatr Soc, 1978; 26: 328-30; Ther Adv Musculoskelet Dis, 2012; 4: 11-9
Arthritis Rheum, 1991; 34: 1205-6; Ann Rheum Dis, 1997; 56: 649-55
Ann Rheum Dis, 2009; 68: 817-22 38.
Pain Med, 2008; 9: 979-84
12. Curr Med Res Opin, 2006; 22: 2221-32; Complement Ther Med, 2012; 20(3): 124-30
Phytomedicine. 2022 Oct:105:154334
J Nutr Health Aging. 2007 Mar-Apr; 11(2): 99-110