Jak post może pomóc w detoksykacji organizmu i walce z otyłością oraz przewlekłym zmęczeniem?

Jakie są oznaki toksycznego przeciążenia organizmu?

W dzisiejszym toksycznym świecie rzadko spotyka się osoby, które nie mają w orga­nizmie nadmiaru substancji chemicznych i toksyn.

Subtelne oznaki toksycznego przeciążenia obejmują chro­niczne zmęczenie, nieświeży oddech, nalot na języku, obrzęk lub nadmier­ne zatrzymywanie wody, przewlekłe infekcje, bóle głowy, problemy z zatoka­mi, niestrawność, wzdęcia, gazy, cienie pod oczami, zażółcenie skóry, obniżony popęd płciowy i ogólne przygnębienie.

Do tego dochodzi też epidemia oty­łości. Na całym świecie gwałtownie rośnie liczba dorosłych i nastolatków, u których stwierdza się nadwagę lub otyłość. W 2022 r. nadwagę zdiagno­zowano u ok. 2,5 mld pełnolet­nich osób na całym świecie¹.

Jakie różne rodzaje postu można zastosować w zależności od sytuacji?

Chociaż wiele osób uważa, że post to po prostu kwestia niejedzenia przez kilka dni, jest to dalekie od prawdy. Post to nauka i sztuka. Tak jak istnieją najróżniejsi ludzie o zróżnicowanych kondycjach biochemicznych, strukturach fizjologicznych i problemach zdrowot­nych, tak jest mnóstwo różnych metod i schematów postu/oczyszczania. 

W zależności od sytuacji można zasto­sować post wyłącznie wodny, sokowy, zmodyfikowany post zawierający warzy­wa (surowe lub gotowane, w zależności od potrzeb) lub inny jego rodzaj.

Aby zapewnić skuteczność, istnieje ścisły protokół dla każdego rodzaju postu – właściwy sposób wprowadzania orga­nizmu w tryb poszczenia, prowadzenia samego postu, a następnie niezwykle ważnego etapu kończenia tego procesu.

Niestety zdecydowana większość lekarzy, nawet naturopatów, nie ma żad­nego wykształcenia ani doświadczenia w zakresie terapii żywieniowej, ziołowe­go oczyszczania, diet detoksykacyjnych i postu.

Większość naturopatów i leka­rzy o holistycznym podejściu ucieka się do przepisywania przetworzonych „proszków detoksykujących” opracowa­nych przez producentów suplementów diety, wyszedłszy z naiwnego założe­nia, że dzięki temu poddają pacjenta „oczyszczaniu”.

Przez 30 lat wiele pracowałem z dietami opartymi na jak najmniej przetworzonych produktach i oczyszczaniem z tysiącami pacjentów i wierzcie mi – sproszkowany „detoks w puszce” nie zdziała nic w porównaniu z tym naturalnym z wykorzystaniem prawdziwych, żywych soków i bulio­nów – mówi naturopata dr Andrew Iverson, ekspert w dziedzinie natural­nej żywności, detoksykacji i postu.

Jak post wpływa na pacjentów z cukrzycą oraz na otyłość i inne choroby?

Oprócz tego, że większość lekarzy nie jest zaznajomiona z praktykami po­stu i oczyszczania, istnieje społeczny opór wobec samej idei postu. Badania konsekwentnie wykazują siłę postu i jego pozytywny wpływ na funkcje organizmu, takie jak metabolizm lipi­dów, glukozy i białek oraz metabolizm neuroendokrynny, a także jego silne działanie poprawiające nastrój². Mimo to powstrzymywanie się od spożywa­nia pokarmów stało się staroświeckie.

Badania pokazują redukcję dawek insuliny w przypadku pacjentów z cukrzycą, którzy stosują okresowy post³, oraz że post – nawet przerywany – zmniejsza otyłość, łagodzi choroby układu krążenia, nowotwory i zaburze­nia neurologiczne⁴.

Mimo to ludziom – przyzwyczajonym do chodzenia mię­dzy sklepami spożywczymi i wybierania spośród tysięcy jaskrawo kolorowych, pełnych cukru, wzmacnianych chemi­kaliami i wzbogaconych smakowo prze­tworzonych produktów spożywczych, frytek, cukierków i przekąsek – trudno jest zrozumieć koncepcję całkowite­go powstrzymania się od jedzenia. Mówimy o tym, jak o pułapce przy­jemności.

Najpotężniejszą rzeczą, jaką można zrobić dla swojego ciała – i najmniej prawdopodobnym działaniem – jakie faktycznie podejmą ludzie w krajach zachodnich, jest powstrzymywanie się od jedzenia – mówi specjalista.

Jest to główny powód, dla którego dr Valter Longo, naukowiec i dyrektor Instytu­tu Długowieczności na Uniwersytecie Południowej Kalifornii w USA, opra­cował 5-dniową dietę imitującą post (fasting-mimicking diet, FMD). Jest ona roślinna, niskokaloryczna i niskobiał­kowa, zawiera jedynie umiarkowane ilości węglowodanów oraz tłuszczów i według niego naśladuje wpływ postu.

Organizm zawsze się odżywia. Czasami jest zasilany z zewnątrz, a cza­sami od wewnątrz – a sztuczka polega oczywiście na oszukaniu mózgu co do źródła.

Ciało musi uznać, że pokarm pochodzi ze źródła wewnętrznego, a nie zewnętrznego. Po kilku dniach braku pełnego pożywienia organizm zaczyna korzystać z zapasów znaj­dujących się wokół brzucha.

Chętnie wykorzystuje tkankę tłuszczową, choć z mięśni pobierze trochę białka. Dieta naśladująca post umożliwia w zasadzie uruchomienie naturalnego procesu gło­du z autofagią, ochroną i regeneracją komórek macierzystych. Dzięki niej nie dochodzi do zakłócenia zachodzących w organizmie naturalnych procesów, co jest kluczowe – wyjaśnia dr Longo.

Jakie są potencjalne korzyści zdrowotne głodówki?

Oto niektóre z potencjalnych korzyści zdrowotnych płynących z przestrze­gania 5-dniowej FMD dr. Longa.

• Reset metaboliczny Głównym celem diety imitującej post jest długotermi­nowa poprawa kondycji metabolicznej, która może łagodzić problematyczne schorzenia, takie jak cukrzyca, nadci­śnienie tętnicze, wysoki poziom cukru we krwi i otyłość, a nawet im zapobie­gać. W jednym z badań osoby, które stosowały ten sposób żywienia przez 5 kolejnych dni w miesiącu w ciągu kwartału, obniżyły masę ciała, poziom tkanki tłuszczowej w obszarze tułowia i jej całkowity poziom. Redukcji uległy również wartości ich ciśnienia tętnicze­go, a także stężenie glukozy na czczo, cholesterolu całkowitego, LDL oraz insulinopodobnego czynnika wzro­stu 1 (IGF-1). Innymi słowy: ten sposób żywienia koryguje zespół metaboliczny⁵.
  Według dr. Longa FMD może spowo­dować reset metaboliczny, zwiększyć wrażliwość na insulinę, zredukować stan zapalny i przywrócić równowagę hormo­nalną w organizmie. Może również wy­stąpić krótkotrwała utrata masy ciała, ale chudnięcie nie jest głównym celem ani korzyścią płynącą ze stosowania tej diety.

• Detoksykacja Redukcja spożycia pokarmu powoduje, że organizm efek­tywniej przetwarza i wydala toksyny przechowywane w komórkach tłusz­czowych, co bezpośrednio poprawia ogólne funkcjonowanie narządów.
• Autofagia Dieta ta może wywołać pro­ces komórkowy zwany autofagią, podczas którego organizm eliminuje uszkodzone i niedziałające elementy komórek oraz ponownie je wykorzystuje w celu rege­neracji komórkowej6. Ten proces oczysz­czania polepsza funkcjonowanie komórek w całym ciele, co wspomaga poprawę ogólnego stanu zdrowia i samopoczucia.
• Głębokie uzdrawianie Według dr. Longa jedną z głównych zalet FMD jest fakt, że 5-dniowy okres redukcji spożycia kalorii pozwala organizmowi odpocząć od ciągłego trawienia pokarmów i wchła­niania składników odżywczych. Ta prze­rwa w rutynie umożliwia skierowanie energii na naprawę tkanek i rozwiązywa­nie ukrytych problemów zdrowotnych.
  Dr Longo zaleca stosowanie tej diety raz w miesiącu przez 3 kolejne miesią­ce, aby zresetować metabolizm organi­zmu, uruchomić proces oczyszczania i zacząć wypracowywać prawidłowe nawyki żywieniowe zamiast przeja­dania się. Pomiędzy 5-dniowymi se­sjami FMD naukowiec rekomenduje wdrożenie tzw. diety długowieczności, głównie roślinnej, która 2 lub 3 razy w tygodniu uwzględnia owoce morza.

Badania pokazują, że FMD zmniejsza insulinooporność i stłuszczenie wątroby, a także oznaki starzenia. Zastosowanie jej 3 razy w ciągu kwartału może doprowa­dzić do obniżenia wieku biologicznego średnio o 2,5 roku⁷. Redukuje to również czynniki ryzyka starzenia się i wystą­pienia związanych z wiekiem chorób⁵.

Ponadto dieta imitująca post norma­lizuje poziom glukozy we krwi oraz po­prawia wrażliwość na insulinę i funkcje komórkowe u myszy⁸. Redukuje także zespół metaboliczny u pacjentów z cu­krzycą typu 29 oraz zwiększa odpor­ność przeciwnowotworową u chorych na raka¹⁰.

– Naukowcy unikają słowa „lek”, ponieważ brzmi ono przesadnie. Jednak niektórych pacjentów z cukrzycą typu 2 i przeważającą większość tych ze stanem przedcukrzycowym połącze­nie interwencji dietetycznych w ramach okresowej FMD oraz diety długowiecz­ności mogłoby ostatecznie uwolnić od cukrzycy typu 2, zwłaszcza jeśli le­czenie rozpoczyna się zaraz po wstępnej diagnozie, gdy trzustka wciąż funkcjo­nuje prawidłowo – twierdzi dr .

Czy każdy może stosować post i kuracje oczyszczające?

Wszelkie posty lub oczyszczające kuracje z ograniczeniem spożycia kalorii – od postu wyłącznie wodnego po 5-dnio­wą FMD – powinny przebiegać pod nadzorem lekarza lub przeszkolonego terapeuty. Największe obawy budzą osoby przyjmujące leki z wystę­pującymi wcześniej następujący­mi schorzeniami, takimi jak:

• wrzody,
• niedokrwistość,
• osteoporoza,
• kamienie nerkowe i żółciowe,
• choroba nerek,
• cukrzyca,
• zaburzenia serca lub miażdży­ca naczyń krwionośnych,
• zawał serca,
• choroba wątroby,
• zaburzenia neurologiczne,
• późne stadium choro­by terminalnej,
• uzależnienia od środ­ków odurzających.

Uwaga: Kobiety w ciąży, w okresie laktacji lub karmiące piersią pod żadnym pozorem, nawet pod ścisłym nadzorem, nie powinny stosować postu ani oczyszczania. Również oso­by cierpiące na anoreksję, bulimię lub inne zaburzenia odżywiania nigdy nie powinny korzystać z tej praktyki.

Koniec FMD

Według dr. Longa wystarczy zmi­nimalizować lub wyeliminować spożycie ryb, mięsa, tłuszczów nasyconych, ciastek, cukru i na­biału przez dobę po ukończeniu 5-dniowej FMD. Jednak dr Iverson twierdzi, że podczas powolnego powrotu do normalnego jedzenia warto pokusić się o jeszcze więk­szą zachowawczość. W końcu chcesz zrobić wszystko, co w Two­jej mocy, aby przede wszystkim wesprzeć i zintensyfikować całą dobrą pracę i wysiłek, które zo­stały włożone w przestrzeganie postu lub schematu oczyszczania.

Wiedza o tym, jak prawidłowo przerwać proces oczyszczania, jest ważniejsza niż sam detoks. Jeśli chcesz utrzymać uzyskane korzyści, prostą zasadą jest kończenie odtru­wania w sposób odwrotny do tego, w jaki zostało ono zapoczątkowane.

Spędź co najmniej 1 dzień na każ­dym poziomie, w dowolnie wybranej fazie. Pozwala to organizmowi po­woli dostosować się do jedzenia oraz zapobiega przejadaniu się i utracie wszystkich właśnie osiągniętych ko­rzyści. To stopniowe rozpoczynanie i przerywanie postu powoli ponow­nie odżywia organizm, tak aby znów docenił on zdrową żywność i łaknął jej, co zapobiega efektowi jojo. Sys­tematycznie i sukcesywnie reguluje też poziom hormonów, aby prze­ciwdziałać powrotowi do niechcia­nej wagi – tłumaczy dr Iverson.

A zatem trzymaj się podstaw przez co najmniej 1 dzień po 5-dniowej FMD. Zwiększ spożycie kalorii i pierwszego dnia spróbuj dodać do ja­dłospisu trochę produktów pełnoziarnistych. Następnie włącz owoce. Z ponownym wprowa­dzeniem białka poczekaj do 3. dnia i wybierz jego łatwiej przyswajalne formy – ryby lub kurczaka.

– Zboża, orzechy, nasiona i rośliny strącz­kowe wraz z białkiem zwierzęcym, takim jak to zawarte w jajach i rybach, nie są uważane za żywność oczyszczającą. To raczej żywność budulcowa wspierająca po procesie oczyszcza­nia. Więcej czasu spędzonego w stanie zdrowia i uzdrawiania oznacza silniejsze rezultaty, a je­śli przerywa się to oczyszczanie powoli, efekty będą długotrwałe – przekonuje dr Iverson.

Zalecenia żywieniowe na całe życie

Zarówno dr Longo, jak i dr Iverson zalecają, aby osoby powyżej 35. r.ż. rozważyły obniżenie liczby posiłków z 3 do zaledwie 2 dziennie. Naturopata idzie o krok dalej i wbrew popularnym zalece­niom żywieniowym rekomenduje, aby większość ludzi nie spożywała pokarmów stałych podczas przełamywania porannego postu (angielskie słowo breakfast, czyli śniadanie, jest złożeniem słów: break – przerwać – i fast – post).

Zamiast nich radzi wybierać kaloryczny napój o wysokiej wartości odżywczej, ale niezawie­rający nabiału – np. koktajl przeciwutleniający. Oto sposób na prawdziwe rozpoczęcie dnia. Zalecam także wypicie najpierw 350 ml czy­stej wody z ćwiartką organicznej cytryny lub limonki ze skórką. Pomoże to oczyścić wątro­bę i dostarczy przeciwutleniaczy niezbędnych do przetrwania do lunchu – mówi dr Iverson.

Dr Iverson, dr Longo i dr Goldhamer utrzy­mują, że celem postu jest oczyszczenie i zre­setowanie nie tylko metabolizmu organizmu, lecz także całej relacji z jedzeniem, dzięki cze­mu można zacząć się zdrowiej odżywiać. W ten sposób się wygrywa. Przestrzegasz diety, potem znajdujesz najzdrowszą żywność, która najlepiej na Ciebie działa, a później się jej trzymasz.

Jeśli jednak stosujesz dietę naśladującą post i następnie wracasz do odżywiania się tak jak poprzednio, a miesiąc później ponownie wdrażasz dietę naśla­dującą post, pojawi się efekt jojo. Będzie to oczywiście lepsze niż ciągłe złe nawyki żywieniowe, ale nigdy nie wyzdrowiejesz i nie dotrzesz tam, gdzie chcesz – wy­jaśnia dr Iverson.

Przepisy FMD

Dla tych, którzy nie chcą nadużywać kuchen­nej wagi, liczyć kalorii ani siekać warzyw, dr Longo opracował 5-dniowy pakiet posił­ków FMD o nazwie Prolon 5-Day. Za 195 do­larów otrzymujesz pudełko zawierające liofilizowane zupy, batoniki orzechowe, napoje o smaku owocowym, herbaty i suple­menty diety – wszystko dokładnie odmie­rzone pod względem kalorii i odpowiednich proporcji białka, węglowodanów i tłuszczu.

Jeśli jednak chcesz zmaksymalizować wartość odżywczą podczas postu, trudno znaleźć coś lepszego niż świeże organicz­ne warzywa, rośliny strączkowe, orzechy i owoce z targu. Postępuj zgodnie z kalo­rycznymi zaleceniami dr. Longa w zakre­sie tłuszczów, węglowodanów i białek. Oto kilka przykładowych przepisów:

• Soczewica z fasolką szparagową, cebulą i przyprawami gotowana w oliwie z oliwek;
• Smażone warzywa z porami, brokuła­mi, cebulą i grzybami podsmażonymi w przyprawach i oliwie z oliwek;
• Słodkie ziemniaki, ugotowane, ostu­dzone, a następnie ponownie pod­grzane w celu zwiększenia poziomu skrobi opornej i spowolnienia wchła­niania cukru, posypane ciecierzycą, cebulą, rukolą oraz przyprawami;
• Świeży pomidor, ogórek i awokado, skropione oliwą z oliwek, posypane solą i pieprzem, oraz wafel ryżowy;
• Pokrojone w plastry marchewki, czosnek, cebula, starty imbir i ko­lendra smażone na oliwie z oliwek oraz ok. 220 ml wody lub bulionu warzywnego, gotowane do uzyska­nia przezroczystości i zmiksowa­ne na zupę, a następnie odgrzane z ok. 200 ml niesłodzonego i nisko­tłuszczowego mleka kokosowego.